Dolina Siedmiu Młynów
 Staw i dawny młyn Ustronie | |
| Położenie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Lokalizacja | |
Położenie na mapie Szczecina  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego  | |
 53°28′48,27″N 14°29′24,90″E/53,480075 14,490250
| |
Dolina Siedmiu Młynów (niem. Siebenbachmühlental) – dolina strugi Osówka w jej górnym biegu, jeden z najatrakcyjniejszych rejonów Parku Leśnego Arkońskiego w Szczecinie. Jej nazwa pochodzi od siedmiu nieczynnych obecnie młynów (zob. też młyn zbożowy), których pozostałością są stawy młyńskie. W lasach pokrywających obszar doliny, które zachowały wiele cech naturalnych, znajdują się stanowiska zagrożonych i rzadko spotykanych roślin. Dolina wchodzi w skład zespołu przyrodniczo-krajobrazowego „Dolina Siedmiu Młynów i źródła strumienia Osówka”. Przez dolinę przebiega Polsko-Niemiecki Szlak Turystyczny „Siedem Młynów – Gubałówka”[1][2] i kilka innych szlaków turystycznych i ścieżek edukacyjno-przyrodniczych.
Położenie doliny i stawów
[edytuj | edytuj kod]Dolina, przez którą przepływa Osówka – w jej górnym biegu – jest częścią szczecińskiego Parku Leśnego Arkońskiego (należącego do kompleksu Puszcze Szczecińskie), leżącego w północnej i północno-zachodniej części miasta, na obszarze Wzgórz Warszewskich. Jej nazwa pochodzi od siedmiu nieczynnych obecnie młynów wodnych, których pozostałością są stawy młyńskie[3][4][5].
Dolina obejmuje fragment górnego biegu Osówki, położony między willową dzielnicą Głębokie i osiedlem Osów[5]. W tej części swojego biegu struga zasila (przepływając częściowo kanałami podziemnymi) co najmniej 9 małych zbiorników wodnych[2], w tym sześć byłych stawów młyńskich: Zazulin, Ustronie, Zacisze, Uroczysko, Nagórnik i Łomot[3][2]).
Staw Wyszyna – pozostałość po siódmym z młynów, od których pochodzi nazwa doliny – jest położony w stosunkowo dużej odległości od sześciu wymienionych powyżej. Jego odległość od stawu Łomot wynosi ok. 0,7 km w linii prostej – jest niewiele mniejsza od odległości między stawami Zazulin i Łomot (ok. 1 km w linii prostej). Wyszyna leży w obszarze źródliskowym Osówki i jej dopływu, Bystrego Potoku, w pobliżu zespołu obiektów sportowych szczecińskiej „Gubałówki”[6][7] (zob. Osiedle Gubałówka).
Historia
[edytuj | edytuj kod]
W kronikach opisujących przeszłość Szczecina i jego okolic można znaleźć informacje sięgające czasów średniowiecznych, które wskazują na to, że już wówczas wykorzystywano bystry prąd Osówki do celów przemysłowych, np. młyn Ustronie powstał przed rokiem 1277, ponieważ w tymże roku został sprzedany miastu przez księcia Barnima I za pomoc finansową w wojnie z Marchią Brandenburską[9]. W 1643 roku na własność miasta przeszły też wszystkie pozostałe z siedmiu młynów, wymienionych powyżej[9][3].
Od XIX wieku młyny wodne były wypierane przez młyny z napędem parowym, a następnie spalinowym i elektrycznym. Dolina Siedmiu Młynów została na przełomie XIX i XX wieku przekształcona w teren turystyczno-wypoczynkowy. W młynach Zazulin, Uroczysko i Zacisze utworzono restauracje, a w zabudowaniach młynów Wyszyna, Łomot i Nagórnik – domy kolonijne. Ekskluzywny lokal rozrywkowy powstał w roku 1925 w dawnym młynie Ustronie (m.in. cukiernia i kawiarnia, garaże, stajnie dla wierzchowców)[9][8]. Obiekt nie został zniszczony w czasie II wojny światowej i po jej zakończeniu (długotrwały brak nadzoru doprowadził pozostałe do dewastacji – podjęto decyzje o ich rozbiórce). Współcześnie jest wykorzystywany jako dom wypoczynkowy Szczecińskich Zakładów Zieleni Miejskiej[9][3][6].
Walory przyrodnicze
[edytuj | edytuj kod]
Teren jest uważany za jeden z najbardziej atrakcyjnych rejonów Parku Leśnego Arkońskiego. Część terenów leśnych ma charakter naturalny lub niemal naturalny. Obszar – dolinę i obszar źródliskowy (użytek ekologiczny „Źródła strumienia Osówka”) – objęto ochroną jako zespół przyrodniczo-krajobrazowy dla zachowania i odtwarzania naturalnego stanu przyrody w górnej części doliny i ochrony walorów kulturowych z elementami naturalnymi w części dolnej[6][7].
Obszar jest porośnięty lasem mieszanym (częściowo borem i lasem wilgotnym), w którym występuje sosna zwyczajna, buk zwyczajny, dąb, brzoza brodawkowata, topola, olsza czarna oraz modrzew europejski i daglezja zielona, w runie m.in. przytulia wonna i bluszcz pospolity, a w podszycie m.in. kruszyna, czeremcha, bez czarny, trzmielina, olsza szara, grab. Z siedlisk korzysta kilkadziesiąt gatunków zwierząt objętych ochroną gatunkową, m.in. szczególnie licznie płazy oraz takie gady, jak zaskroniec zwyczajny i jaszczurka żyworodna. Spośród ptaków wymienia się jastrzębia zwyczajnego i dzięcioła czarnego[7].
Szlaki turystyczne
[edytuj | edytuj kod]W Dolinie Siedmiu Młynów, częściowo wzdłuż Osówki, został wytyczony Polsko-Niemiecki Szlak Turystyczny „Siedem Młynów – Gubałówka”. Jednym z celów jego utworzenia było m.in. zachowanie walorów przyrodniczych terenu[3][4][10][11]. Szlak przygotowano dla mało wytrawnych turystów pieszych i rowerzystów[2][1].
Na trasie, o długości 4 km, znajdują się m.in.: Park Leśny Arkoński, Polana Sportowa, Polana Harcerska, Szczecińska Gubałówka (minigolf, lodowisko, tor saneczkowy, stok narciarski)[2][4][10][1].
Trasa „Siedem Młynów – Gubałówka” krzyżuje się ze[2][1]:
- ścieżką przyrodniczo-edukacyjną „Wspólny Las, Wspólna Europa”
- szlakiem przez Las Arkoński i Wzgórza Warszewskie
- szlakiem do Polany Harcerskiej
- szlakiem przyrodniczym im. Ireny i Karola
- Szlakiem Pokoju
- szlakiem „Ścieżkami Dzików”
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d redaktor byway.pl: Szlakiem „Siedem Mlynów – Gubalówka”. [w:] Przewodnik turystyczny (projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego) [on-line]. byway.pl. [dostęp 2014-12-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-17)].
- ↑ a b c d e f g Trasa: Siedem Młynów – Gubałówka. [w:] Mapa turystyczno-przyrodnicza Szczecina i okolic (w: Szczecińska Sieć Edukacji Ekologicznej) [on-line]. las.szczecin.pl. [dostęp 2014-12-17].
- ↑ a b c d e f Tadeusz Białecki: Dolina Siedmiu Młynów. W: Praca zbiorowa, red. Tadeusz Białecki: Encyklopedia Szczecina. T. A–O. Szczecin: Uniwersytet Szczeciński, Instytut Historii, Zakład Historii Pomorza Zachodniego, 1999, s. 195–196. ISBN 83-7241-089-5. (pol.).
- ↑ a b c d e f Jan Iwańczuk: Dolina Siedmiu Młynów. [w:] Encyklopedia Pomorza Zachodniego – pomeranica.pl : Internetowa Encyklopedia Szczecina [on-line]. encyklopedia.szczecin.pl. [dostęp 2014-12-17].
- ↑ a b Arkadiusz Bis (Busol): Park Leśny Arkoński. [w:] Encyklopedia Pomorza Zachodniego – pomeranica.pl : Internetowa Encyklopedia Szczecina [on-line]. encyklopedia.szczecin.pl. [dostęp 2014-12-17].
- ↑ a b c Waldemar Hejza: Materiały pomocnicze do konkursu krajoznawczego na Ogólnopolski Rajd „Szlakiem Walk o Szczecin”. www.ros.pttk.pl. [dostęp 2014-12-17].
- ↑ a b c Waldemar Hejza: Rajd Tęczy. Etap I Zielony. [w:] Informator krajoznawczy [on-line]. PTTK, Regionalny Oddział Szczeciński im. Stefana Kaczmarka, www.ros.pttk.pl. [dostęp 2014-12-21].
- ↑ a b Vermessungsamt der Stadt Stettin: Plan der Stadt Stettin, 1:10 000 (położenie dawnych stawów młyńskich w Dolinie Siedmiu Młynów). 1940. [dostęp 2014-12-22]. (niem.).
- ↑ a b c d Lucyna Turek-Kwiatkowska: Ustronie. W: Praca zbiorowa, red. Tadeusz Białecki: Encyklopedia Szczecina. T. P–Ż. Szczecin: Uniwersytet Szczeciński, Instytut Historii, Zakład Historii Pomorza Zachodniego, 2000, s. 572–573. ISBN 83-7241-089-5. (pol.).
- ↑ a b Monika Stefanek: Siedem Młynów – Gubałówka. [w:] Portal.Sedina.pl (podstawa: Głos Szczeciński, 14 VI 2006 r.) [on-line]. Sedina.pl, 15 czerwca 2006. [dostęp 2014-12-17].
- ↑ Szczecin, plan miasta, Cartomedia Poznań 2002, ISBN 978-83-7445-163-5
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Roman Czejarek: rozdz. Dolina Siedmiu Młynów. [w:] Szczecin przełomu wieków XIX/XX; Informacje wydawnicze i fragment książki z serii 'Magiczne czasy magicznych miast' [on-line]. Księży Młyn Dom Wydawniczy, 2008-12-11. s. 132-133. [dostęp 2014-12-25]. (pol.).
- Exadum: Wycieczka po Dolinie Siedmiu Młynów. [w:] sedina.pl – Portal Miłośników Dawnego Szczecina [on-line]. sedina.pl/wordpress, 4 czerwca 2008. [dostęp 2014-12-23]. (pol.).