Głuszec czarnodzioby

Głuszec czarnodzioby
	Tetrao urogalloides
	Middendorff, 1853
	; samiec
	; samica
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	grzebiące
Rodzina	kurowate
Podrodzina	bażanty
Plemię	Tetraonini
Rodzaj	Tetrao
Gatunek	głuszec czarnodzioby
Synonimy
	Tetrao parvirostris Bonaparte, 1856;
	Tetrao parvirostris Bonaparte, 1856;
Podgatunki
	T. u. urogalloides Middendorff, 1853; T. u. kamtschaticus Kittlitz, 1858;
	T. u. urogalloides Middendorff, 1853; T. u. kamtschaticus Kittlitz, 1858;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Głuszec czarnodzioby^[3], głuszec syberyjski, głuszec kamienny (Tetrao urogalloides) – gatunek dużego ptaka z rodziny kurowatych (Phasianidae).

Systematyka

Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) wyróżnia dwa podgatunki T. urogalloides^[4], w przeszłości proponowano ich kilka więcej^[5].

T. urogalloides urogalloides – północno-wschodnia Azja.
T. urogalloides kamtschaticus – Kamczatka.

Występowanie

Występuje na wschód od Bajkału, do Kamczatki i Sachalinu. Największa populacja występuje w Rosji, znacznie mniejsze w Mongolii i północno-wschodnich Chinach.

Charakterystyka

Wyraźnie rozróżnialny od głuszca zwyczajnego (Tetrao urogallus). Jest największym kurakiem na wschód od jeziora Bajkał.

Występuje dymorfizm płciowy. Samiec waży 3–4 kg. Jest trochę mniejszy od samca głuszca zwyczajnego, ubarwienie czarne z charakterystycznymi, zaokrąglonymi białymi plamami na pokrywach skrzydłowych, krótki czarny dziób, sterówki długie z białymi plamami. Samce mają czerwone róże (brwi) nad oczami i krótką czarną brodę. Samice nieco mniejsze, masa ciała wynosi 2–2,7 kg. Wyglądem przypominają kury głuszca zwyczajnego, lecz brak rudej plamy na piersi.

Środowisko

Głuszec czarnodzioby żyje w lasach górskich i na równinach w tajdze, preferując lasy modrzewiowe, zdarza się go spotkać w lasach mieszanych, liściastych i sosnowych. Na Kamczatce występuje podgatunek T. u. kamtschaticus, który żyje w niskich brzozowych laskach. Tryb życia osiadły, z małymi migracjami.

Pożywienie

Od listopada do marca przeważnie igły sosny, pąki drzew liściastych. Latem zjadają igły modrzewia, różne części roślin, jagody, leśne owoce i owady. Ptaki jesienią muszą zgromadzić bardzo duże zapasy tłuszczu, który pozwoli im przetrwać ostrą i mroźną zimę.

Rozród

Ptaki są płodne już w pierwszym roku życia. Ale samce kryją zazwyczaj w drugim roku, nie tokują w obecności starszych samców. Głuszec jest poligamiczny, samiec kopuluje z większą liczbą kur. Toki zaczynają się w marcu i trwają do końca maja. Kulminacyjnym punktem toków jest koniec kwietnia, początek maja. Samce tokują na ziemi i na drzewie. Toki są podobne do europejskiego głuszca, tylko z różnicą śpiewu samców. Samce nie śpiewają i nie głuchną. Samiec wydaje oryginalne kliknięcia, jak dźwięk kastanietów, co można usłyszeć z odległości 250 metrów.

Gniazdo to wykopany dołek, średnio ukryty. Samice znoszą pierwsze jaja w maju. Inkubacja trwa 24–26 dni. Pisklęta legną się w czerwcu. Pierwszy pokarm stanowią owady, jagody, owoce. W późniejszym okresie dieta piskląt zmienia się na bardziej roślinną.

Status

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje głuszca czarnodziobego za gatunek najmniejszej troski (LC – least concern) nieprzerwanie od 1988 roku^[2]. W Rosji jest gatunkiem łownym. Liczebność rosyjskiej populacji w 2009 roku zgrubnie szacowano na 100 tysięcy – 1 milion par lęgowych, a populacji chińskiej na mniej niż 100 par lęgowych. Trend liczebności populacji uznaje się za spadkowy, prawdopodobnie ze względu na nadmierne polowania, być może też naturalne fluktuacje^[6].

Przypisy

↑ Tetrao parvirostris, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2014-01-14] (ang.).
↑ ^a ^b Tetrao urogalloides, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Tetraonini Leach, 1820 (wersja 2020-07-21). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-08-27].
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Pheasants, partridges, francolins. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-08-27]. (ang.).
↑ Black-billed Capercaillie (Tetrao parvirostris). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-17)]. (ang.).
↑ Species factsheet: Tetrao urogalloides. BirdLife International, 2020. [dostęp 2020-08-27]. (ang.).

Bibliografia

Głuszec czarnodzioby Tetrao urogalloides. [w:] Hodowla bażantów i ptaków egzotycznych – tragopan [on-line]. [dostęp 2020-08-27]. (pol.).

Linki zewnętrzne

Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Tetrao parvirostris, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2014-01-14] (ang.).

[iucn-2] Tetrao urogalloides, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mk-3] Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Tetraonini Leach, 1820 (wersja 2020-07-21). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-08-27].

[ioc-4] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Pheasants, partridges, francolins. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-08-27]. (ang.).

[ibc-5] Black-billed Capercaillie (Tetrao parvirostris). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-17)]. (ang.).

[birdlife-6] Species factsheet: Tetrao urogalloides. BirdLife International, 2020. [dostęp 2020-08-27]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]