Kołatek domowy

Kołatek domowy
	Anobium punctatum
	(De Geer, 1774)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Podgromada	owady uskrzydlone
Rząd	chrząszcze
Rodzina	kołatkowate
Rodzaj	Anobium
Gatunek	kołatek domowy
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kołatek domowy, kołatek wrężyk (Anobium punctatum) – gatunek owada z rodziny kołatkowatych z rzędu chrząszczy.

Charakterystyka

Występuje w całej Europie, skąd został zawleczony do Australii, Afryki Południowej, Nowej Zelandii i Ameryki Północnej. Najpospolitszy kołatek w Polsce^[1].

Jest groźnym szkodnikiem, którego larwy żerują w nawet bardzo starym kilkusetletnim drewnie drzew iglastych i liściastych. Kilka pokoleń kołatków domowych może całkowicie zniszczyć meble i różne konstrukcje budowlane. Najbardziej lubią miejsca chłodne i wilgotne jak piwnice, nie tolerują natomiast takich suchych miejsc jak strychy i pomieszczenia z centralnym ogrzewaniem.

Za najskuteczniejszy sposób zabezpieczenia przed kołatkiem domowym uważa się nasycenie drewna środkami owado- i grzybobójczymi o długotrwałym działaniu. Natomiast wyroby już zasiedlone mogą być dezynsekowane metodą termiczną lub sposobami chemicznymi^[2].

Kołatek domowy osiąga wielkość 2–4 mm. W drewnie zaatakowanym przez kołatka domowego widoczne są otwory wielkości 1 mm, z których wysypuje się mączka drewna. Niekiedy można usłyszeć odgłosy głośnego stukania, raczej niekojarzące się z tak małym owadem. Nie jest to odgłos żerowania – to samiec wybrał twardy fragment drewna i mocno w niego uderza, wytwarzając odgłos podobny do kołatania. Od tego dźwięku pochodzi nazwa tego owada.

Larwy kołatka domowego

Larwa kołatka ma biało-kremową barwę, walcowate ciało i drąży kanały w drewnie o szerokości od 1 do 3 mm, które wypełnione są mączką drzewną i odchodami szkodnika. Larwa osiąga długość do 4 mm. Larwy kołatka domowego żerują zarówno w części bielastej drewna jak i – w zależności od gatunku drewna – w twardzieli. Kołatek ma cykl rozwojowy trwający przeważnie od 1 do 4 lat, chociaż może trwać on również w mniej sprzyjających warunkach od 2 do 8 lat. Larwy kołatka domowego doprowadzają drewno, w którym żerują, do kompletnej degradacji^[3].

Kołatek domowy a zabytki

Kołatek domowy to najczęściej spotykany szkodnik drewna w obiektach zabytkowych, w tym w zabytkowym drewnie w obiektach sakralnych, kościołach. Kołatek domowy upodobał sobie szczególnie żerowanie w ławkach, organach i ołtarzach. Najczęściej stosowaną metodą na zwalczanie kołatka w zabytkowych kościołach jest fumigacja kościoła.^{[potrzebny przypis]}

Nazwy synonimiczne

Ptinus punctatum De Geer, 1774
Anobium amplicolle Broun, 1889
Anobium caelatum Mulsant & Rey, 1864
Ptinus cylindricum Marsham, 1802
Birrhus domesticus Geoffroy, 1785
Anobium latreillei Dufour, 1843
Hadrobregmus pumilum LeConte, 1865
Anobium ruficolle Herbst, 1793
Anobium ruficorne Broun, 1880
Anobium striatum Olivier, 1790

Zobacz też

spuszczel pospolity – inny szkodnik żerujący w drewnie
chrząszcze Polski
systematyka chrząszczy

Przypisy

↑ J. Dominik, J. R. Starzyk: Atlas owadów uszkadzających drewno. Warszawa: 1998, s. 83. ISBN 83-7073-157-0.
↑ J. Dominik, J. R. Starzyk: Atlas owadów uszkadzających drewno. Warszawa: 1998, s. 86. ISBN 83-7073-157-0.
↑ Kołatek domowy. Kołatek. Kołatek owad. Kołatek uparty. [online], 15 października 2014 [dostęp 2023-01-24] (pol.).

[Atlas83-1] J. Dominik, J. R. Starzyk: Atlas owadów uszkadzających drewno. Warszawa: 1998, s. 83. ISBN 83-7073-157-0.

[Atlas86-2] J. Dominik, J. R. Starzyk: Atlas owadów uszkadzających drewno. Warszawa: 1998, s. 86. ISBN 83-7073-157-0.

[3] Kołatek domowy. Kołatek. Kołatek owad. Kołatek uparty. [online], 15 października 2014 [dostęp 2023-01-24] (pol.).

[1]

[2]

[3]