Kopalnia Węgla Kamiennego Walenty-Wawel
 Wieża wyciągowa szybu Klara w 2013 roku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Data założenia |
1 sierpnia 1931 |
| Data likwidacji |
1 stycznia 1971 |
| Zatrudnienie |
3366 (1947)[1] |
Położenie na mapie Rudy Śląskiej  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
 50°17′17,3″N 18°50′38,5″E/50,288139 18,844028
| |
Kopalnia Węgla Kamiennego Walenty-Wawel – kopalnia węgla kamiennego, która działała w Rudzie Śląskiej[2] jako samodzielny zakład od 1 sierpnia 1931 do 1 stycznia 1971 roku.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Kopalnia powstała 1 sierpnia 1931 roku poprzez połączenie kopalni Wawel, kopalni Walenty oraz kopalni Hrabia Franciszek. Należała wówczas do Rudzkiego Gwarectwa Węglowego[3].
Ostatnim przedwojennym dyrektorem kopalni był Stefan Łukasiewicz, który po ataku Niemców na Polskę, pierwszego dnia wojny tj. 1 września 1939, osobiście zatopił część kopalni Walenty-Wawel[4].
W czasie okupacji niemieckiej ziem polskich podczas II wojny światowej funkcjonowała pod nazwą Wolfgang i przez cały ten okres nie przerwała pracy[5]. W 1945 roku niektórzy pracownicy kopalni zostali deportowani do ZSRR[6]. Zatrudnienie tuż po wojnie wynosiło 2519 pracowników, a dwa lata później – 3366 osób[1].
W 1948 roku kopalnia zdobyła Honorowy Sztandar Centralnego Zarządu Przemysłu Węglowego za osiągnięcie najwyższej ponadplanowej nadwyżki wydobycia[7]. Po wojnie wybudowano: szyb Centralny, nową sortownię oraz płuczkę[7] oraz wybudowano nowy poziom wydobywczy[2]. Zmieniono także wozy transportowe z małych (o pojemności 0,68 t) na znacznie większe (2,5 t)[8]. Od 1945 do 1957 roku należała do Rudzkiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego, po czym od 1 kwietnia tego roku – do Bytomskiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego[9]. 1 stycznia 1971 roku została połączona z kopalnią Paweł, tworząc kopalnię Wawel[9].
Zespół szybu Franciszek z końca XIX wieku przy ulicy Konopnickiej w Rudzie Śląskiej został wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego 29 sierpnia 1984 roku (nr rej.: 1324/84), a zespół szybu Mikołaj, przy ulicy Szyb Walenty z 1912 roku został również wpisany do tegoż rejestru 25 czerwca 2014 (nr rej.: A/418/14)[10].
Wydobycie
[edytuj | edytuj kod]Zaplecze socjalne
[edytuj | edytuj kod]Dla swoich pracowników kopalnia wybudowała co najmniej 10 domów czterorodzinnych, kilka bloków mieszkalnych. Stworzono nowoczesne ambulatorium[2] przyzakładowe, izbę chorych z biblioteką, przedszkole i żłobek. Powstało także 8 domów górnika, stołówka, dom kultury z kinem oraz biblioteka[12]. Ponadto kopalnia dysponowała domem kolonijnym dla dzieci w Wiśle Jaworniku[13]. Przy kopalni powstała największa wówczas 120-osobowa orkiestra amatorska pod kierownictwem Augustyna Kozioła. Powołano również klub sportowy Slavia Ruda Śląska[14].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Niewiarowski 1960 ↓, s. 32.
- ↑ a b c Zuziak 1967 ↓.
- ↑ Janeczek 1999 ↓.
- ↑ Stefan Łukasiewicz (Harandon) – Wiki.Ormianie [online], www.wiki.ormianie.pl [dostęp 2018-04-17] (pol.).
- ↑ Niewiarowski 1960 ↓, s. 29-30.
- ↑ Janeczek 1999 ↓, s. 82 i n..
- ↑ a b Niewiarowski 1960 ↓, s. 34.
- ↑ Niewiarowski 1960 ↓, s. 36.
- ↑ a b Jaros 1985 ↓, s. 105-106.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 104 [dostęp 2017-11-29].
- ↑ a b Jaros 1985 ↓, s. 106.
- ↑ Niewiarowski 1960 ↓, s. 38-40.
- ↑ Niewiarowski 1960 ↓, s. 39.
- ↑ Niewiarowski 1960 ↓, s. 40.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Zdzisław Janeczek: Szkice z dziejów kopalni "Wawel": wydanie okolicznościowe z okazji zakończenia działalności kopalni "Wawel". Katowice: 1999. ISBN 83-905931-3-0.
- Jerzy Jaros: Słownik historyczny kopalń węgla na ziemiach polskich. Katowice: Śląski Instytut Naukowy, 1984. ISBN 978-83-00-00648-9.
- Marian Niewiarowski: XV lat Bytomskiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego: 1945-1960. Bytom: Komitet Obchodu XV-lecia Bytomskiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego w Bytomiu, 1960.
- Antoni Zuziak: Sylwetki kopalń i zakładów Bytomskiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego. W: Tradycje górnictwa ziemi bytomskiej. Maroszek Henryk (red.). Katowice: 1967, s. 149.
