Lalibela

Lalibela
ላሊበላ
Państwo	Etiopia
Kyllyl	Amhara
Wysokość	2630 m n.p.m.
Populacja (2012); • liczba ludności	; 19100
	Położenie na mapie Etiopii Lalibela
	12°01′45,660″N 39°02′25,512″E/12,029350 39,040420
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach

Lalibela^[3] (amhar. ላሊበላ) daw. Roha^[a]^[4] – miejscowość w Etiopii, leżąca na wschód od jeziora Tana, na pograniczu Wyżyny Abisyńskiej i Kotliny Danakilskiej.

Lalibela jest świętym miejscem Etiopskiego Kościoła Ortodoksyjnego, do którego zmierzają liczne pielgrzymki chrześcijan. Słynie z jedenastu wykutych w litej skale monumentalnych kościołów, zbudowanych najprawdopodobniej na zlecenie cesarza Lalibeli (1181–1221) w XII–XIII wieku.

W 1978 roku wykute w skale kościoły Lalibeli wpisano na listę światowego dziedzictwa kulturalnego UNESCO.

Geografia

Lalibela leży 2630 m n.p.m. na wschód od jeziora Tana, na pograniczu Wyżyny Abisyńskiej i Kotliny Danakilskiej, ok. 700 km na północ od Addis Abeby^[5]. Przez miejscowość przepływa strumyk Jordan^[5].

Historia

W okresie średniowiecza miasto nazywało się Roha^[5] i było stolicą królestwa dynastii Zagwe obejmującego tereny obecnej Etiopii w X–XIII wieku^[2]. Obecna nazwa miasta została nadana mu na cześć negusa Etiopii z dynastii Zagwe – Lalibeli (1181–1221)^[5]^[4], który miał założyć tu nową stolicę królestwa i zlecić w mieście budowę kościołów^[2] z zamiarem stworzenia „Nowej Jerozolimy” po tym, jak muzułmanie zablokowali drogi pielgrzymkowe do Jerozolimy^[6].

Lalibela znaczy „pszczoły uznały jego władzę”^[1]. Według legendy po narodzinach cesarza otoczył go rój pszczół, co jego matka uznała za znak i zapowiedź, że będzie w przyszłości negusem, królem królów Etiopii^[1]. Sprawujący wówczas władzę brat przyszłego cesarza otruł Lalibelę w obawie o utratę tronu^[1]. Lalibela zapadł jednak w trzydniowy sen, podczas którego aniołowie zanieśli go do nieba^[1], a bóg odesłał go na ziemię z poleceniem budowy kościołów i wysłał aniołów, by pomogli w budowie, pracując w nocy^[5].

Według innej legendy, król miał zatrudnić Hindusów, Arabów, Egipcjan a nawet budowniczych z Jerozolimy^[5]. Budowle miały zostać ukończone po 24 latach pracy^[5]. Aby zmieścić się w takich ramach czasowych, przy budowie musiałoby pracować 40 tys. robotników, co wydaje się mało prawdopodobnym^[5].

Kolejna legenda utrzymuje, że przynajmniej jeden z kościołów został zbudowany z pomocą aniołów w jeden dzień^[1].

Lalibela jest świętym miejscem Etiopskiego Kościoła Ortodoksyjnego, do którego zmierzają liczne pielgrzymki chrześcijan^[7]. Lalibelę odwiedza podczas świąt kościelnych do 50 tys. wiernych^[7]. Corocznie kościoły zwiedza ponad 10 tys. turystów^[7]^[b]. W Lalibeli przebywa ok. 350 księży i 250 diakonów, setki mnichów i studentów^[8].

Kościoły Lalibeli

Osobny artykuł: Kościoły skalne w Lalibeli.

Współpraca

Miejscowość partnerska:

Peer, Belgia

Galeria

Biete Medhani Alem
Biete Mariam
Biete Maskal
Biete Golgotha Mikael
Biete Amanuel
Biete Qeddus Mercoreus
Biete Ghiorgis
Biete Abba Libanos
Biete Gabriel Raphael
Biete Lehem
Kościół Świętego Jerzego, widok z góry
Kościół Świętego Jerzego

Uwagi

↑ Stosowanie imienia Lalibela jako toponim pojawia się w XVI–XVII wieku; do tej pory Etiopski Kościół Ortodoksyjny często stosuje nazwę Debra Roha. Patrz Phillipson (2014))
↑ Dane z 2001 roku

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Kim Wildman, Philip Briggs: Ethiopia. Bradt Travel Guides, 2012, s. 323. ISBN 978-1-84162-414-3. [dostęp 2016-01-16]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c David H. Shinn, Thomas P. Ofcansky: Historical Dictionary of Ethiopia. Scarecrow Press, 2013, s. 259. ISBN 978-0-8108-7457-2. [dostęp 2016-01-16]. (ang.).
↑ Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza granicami Polski przy Głównym Geodecie Kraju: Afryka. Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2004, s. 66, seria: Nazewnictwo Geograficzne Świata. [dostęp 2016-01-16].
↑ ^a ^b David W. Phillipson: Foundations of an African Civilisation: Aksum and the Northern Horn, 1000 BC – AD 1300. Boydell & Brewer Ltd, 2014, s. 227. ISBN 978-1-84701-088-9. [dostęp 2016-01-16]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Donald Langmead, Christine Garnaut: Encyclopedia of Architectural and Engineering Feats. ABC-CLIO, 2001, s. 179. ISBN 978-1-57607-112-0. [dostęp 2016-01-16]. (ang.).
↑ UNESCO: Rock-Hewn Churches, Lalibela. [dostęp 2016-01-16]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Donald Langmead, Christine Garnaut: Encyclopedia of Architectural and Engineering Feats. ABC-CLIO, 2001, s. 180. ISBN 978-1-57607-112-0. [dostęp 2016-01-16]. (ang.).
↑ Mark Jarzombek. Lalibela and Libanos: The King and the Hydro-Engineer of 13th Century Ethiopia. „Construction Ahead”, s. 16–21, (May–June 2007). (ang.).

Linki zewnętrzne

UNESCO: Rock-Hewn Churches, Lalibela – film. [dostęp 2016-01-16]. (ang.).

[4] Stosowanie imienia Lalibela jako toponim pojawia się w XVI–XVII wieku; do tej pory Etiopski Kościół Ortodoksyjny często stosuje nazwę Debra Roha. Patrz Phillipson (2014))

[9] Dane z 2001 roku

[Wildman323-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Kim Wildman, Philip Briggs: Ethiopia. Bradt Travel Guides, 2012, s. 323. ISBN 978-1-84162-414-3. [dostęp 2016-01-16]. (ang.).

[Shinn259-2] David H. Shinn, Thomas P. Ofcansky: Historical Dictionary of Ethiopia. Scarecrow Press, 2013, s. 259. ISBN 978-0-8108-7457-2. [dostęp 2016-01-16]. (ang.).

[ksng-3] Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza granicami Polski przy Głównym Geodecie Kraju: Afryka. Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2004, s. 66, seria: Nazewnictwo Geograficzne Świata. [dostęp 2016-01-16].

[Phillipson227-5] David W. Phillipson: Foundations of an African Civilisation: Aksum and the Northern Horn, 1000 BC – AD 1300. Boydell & Brewer Ltd, 2014, s. 227. ISBN 978-1-84701-088-9. [dostęp 2016-01-16]. (ang.).

[Langmead179-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Donald Langmead, Christine Garnaut: Encyclopedia of Architectural and Engineering Feats. ABC-CLIO, 2001, s. 179. ISBN 978-1-57607-112-0. [dostęp 2016-01-16]. (ang.).

[unesco1-7] UNESCO: Rock-Hewn Churches, Lalibela. [dostęp 2016-01-16]. (ang.).

[Langmead180-8] Donald Langmead, Christine Garnaut: Encyclopedia of Architectural and Engineering Feats. ABC-CLIO, 2001, s. 180. ISBN 978-1-57607-112-0. [dostęp 2016-01-16]. (ang.).

[Jarzombek-10] Mark Jarzombek. Lalibela and Libanos: The King and the Hydro-Engineer of 13th Century Ethiopia. „Construction Ahead”, s. 16–21, (May–June 2007). (ang.).

[1]

[2]

[3]

[a]

[4]

[5]

[6]

[7]

[b]

[8]