Przejdź do zawartości

Mineriada

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Mineriada w lutym 1990 roku

Mineriada (rum. Mineriadă, od: miner – górnik, termin urobiony na wzór cruciada = krucjata) – seria siłowych interwencji górników rumuńskich w Bukareszcie, na korzyść władz postkomunistycznych, w celu stłumienia opozycji demokratycznej. Najkrwawsza mineriada odbyła się w czerwcu 1990 roku[1].

Pierwsze mineriady

[edytuj | edytuj kod]

Po obaleniu w grudniu 1989 roku rządu Nicolae Ceaușescu władzę w kraju przejął, składający się z komunistów, Front Ocalenia Narodowego (FSN), który obiecał demokratyzację Rumunii i wolne wybory. Na czele FON stanął Ion Iliescu. Po protestach społecznych FON przekształcił się w partię polityczną.

Pierwsze starcie pomiędzy rządem a opozycją wydarzyło się w styczniu 1990 roku, kiedy Iliescu ogłosił, że FSN wystawi własną listę w czasie wyborów planowanych na kwiecień. Działanie FSN było sprzeczne z wcześniejszymi zapowiedziami. Od 24 stycznia opozycjoniści gromadzili się na manifestacji, w czasie której walczyli z policją[2]. Wkrótce potem FSN wezwał robotników i górników (tzw. „aktyw robotniczy”) do rozpędzenia demonstrantów. 28 stycznia policja wraz z robotnikami i górnikami z doliny Jiu zaatakowała antyrządową demonstrację, która zgromadziła się na Calea Victoriei. W starciu rannych zostało kilkadziesiąt osób, a kilkuset zwolenników opozycji aresztowano[1].

Kolejne manifestację wybuchły w lutym 1990 roku. Po raz kolejny rząd wezwał „aktyw robotniczy” do stłumienia protestów. W starciach z 18 lutego rannych zostało kilkadziesiąt osób, a sto osób aresztowano[1][3]. Górnicy i FSN zawarli sojusz strategiczny: w zamian za poparcie rządu górnicy mieli zagwarantowaną bezkarność, a ich interesy w czasie transformacji zostały zabezpieczone. Jednocześnie część działaczy związkowych zaczęła angażować się w politykę, a ich pozycja wzrastała wraz z kolejnymi marszami do stolicy. Najbardziej znanym działaczem angażującym się w mineriady był Miron Cozma.

Czerwiec 1990

[edytuj | edytuj kod]
Siedziba Stowarzyszenia Ofiar Mineriad w Bukareszcie

20 maja odbyły się wybory parlamentarne i prezydenckie. Pomimo protestów społecznych FSN wygrał wybory parlamentarne (67% głosów), a Iliescu prezydenckie (85% głosów) – nowa władza cieszyła się dużym poparciem wśród robotników i mieszkańców wsi[2][1]. Sposób przeprowadzenia wyborów spotkał się ze sprzeciwem inteligentów. Na znak protestu ambasador USA odjechał z Bukaresztu[1]. Wkrótce rozpoczęły się protesty na Placu Uniwersyteckim, podczas których manifestanci krytykowali sfałszowanie wyborów oraz domagali się ustąpienia Iliescu oraz powtórnych wyborów. Manifestanci ogłosili Plac Uniwersytecki „strefą wolną od neokomunizmu”[1]. Media rozpoczęły nagonkę medialną na demonstrujących, w której określano ich mianem „chuliganów” i „wichrzycieli”. W orędziu telewizyjnym Ion Iliescu zdecydował się wezwać górników, by „pomogli zaprowadzić porządek”. 13 czerwca około dziesięciu tysięcy górników przyjechało do Bukaresztu. Uzbrojeni byli w pałki, łańcuchy oraz kilofy. Przy bierności lub współudziale służb porządkowych górnicy brutalnie rozpędzili demonstrację. Przez cztery dni górnicy wyłapywali i bili faktycznych lub potencjalnych przeciwników FSN i Iliescu. 17 czerwca Ion Iliescu w orędziu telewizyjnym podziękował górnikom za „obywatelską postawę”. W czerwcowych starciach zginęło osiem osób, a co najmniej tysiąc odniosło rany[1]. Stłumienie manifestacji przy poparciu rządu odebrało Rumunii resztki wiarygodności na arenie międzynarodowej.

Dalsze mineriady

[edytuj | edytuj kod]

Sprawcy mineriad pozostali bezkarni. W 1992 roku Ion Iliescu wygrał ponownie wybory prezydenckie. Urząd ten pełnił dwukrotnie: w latach 1992–1996 oraz 2000–2004. Po 1990 roku mineriady organizowano jeszcze trzy razy – raz w 1991 roku, oraz dwa razy w 1999 roku. Mineriada z 25 września 1991 roku doprowadziła do upadku reformatorskiego rządu Petre Romana[3]. Miron Cozma po zerwaniu z postkomunizmami został w 1999 roku postawiony w stan oskarżenia. Skazano go na osiemnaście lat więzienia (z którego wyszedł w 2007 roku)[1]. Ostatnia mineriada odbyła się 17 lutego 1999 roku. Marsz górników zatrzymała policja[4].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e f g h Michał Wasiucionek: „Śmierć inteligentom!” 21. rocznica najsłynniejszej mineriady. histmag.org, 2011-06-13. [dostęp 2017-07-01].
  2. a b Andrzej Gaca, Krystyna Kamińska, Zbigniew Naworski: Historia i współczesność Świat i Polska Ludzie i Poglądy. T. 2. Toruń: Towarzystwo Wspierania Nauki sp. z o.o. „GLOB”, 2000, s. 138. ISBN 83-904818-2-0.
  3. a b Chronologia (1990 - 2000). jozefdarski.pl. [dostęp 2017-07-01].
  4. Abraham Florin: Romania since the Second World War: A Political, Social and Economic History. Bloomsbury Publishing, 2016, s. 240.