Przejdź do zawartości

Mleczaj omszony

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Mleczaj omszony
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

gołąbkowce

Rodzina

gołąbkowate

Rodzaj

mleczaj

Gatunek

mleczaj omszony

Nazwa systematyczna
Lactarius pubescens Fr.
Epicr. syst. mycol.: 335 (Uppsala, 1838)
Zasięg
Mapa zasięgu
Mapa zasięgu w Europie i Azji

Mleczaj omszony (Lactarius pubescens Fr.) – gatunek grzybów należący do rodziny gołąbkowatych (Russulaceae)[1].

Systematyka i nazewnictwo

[edytuj | edytuj kod]

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Lactarius, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy opisał go Elias Fries w 1838 r. i nadana przez niego nazwa naukowa jest aktualna[1]. Nazwa polska pojawiła się w pracy A. Borowskiej, Aliny Skirgiełło i E. Gardnweidner w 1993 r.[2] Niektóre synonimy naukowe[3]:

  • Agaricus pubescens Fr. et Sacc. 1887
  • Lactarius controversus var. pubescens (Fr.) Gillet 1876
  • Lactarius torminosus subsp. pubescens (Fr.) Konrad & Maubl. 1935
  • Lactarius torminosus var. pubescens (Fr.) S. Lundell 1956
  • Lactifluus pubescens (Fr.) Kuntze 1991

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Kapelusz

Średnicy 5–12 cm. Za młodu wypukły z wgnieceniem pośrodku i silnie podwiniętymi, kosmato-wełnistymi brzegami. Skórka w stanie wilgotnym trochę lepka, szybko obsychająca[4]. Kolor białawy, jacnoróżowy, żółtawy lub kremowy z centkami, ale bez koncentrycznych stref[5].

Blaszki

Wąskie i bardzo gęste, nieco zbiegające. Kolor białawy, potem kremowy z łososiowym odcieniem[5].

Trzon

Wysokość 2–5 cm, grubość 1–2 cm, walcowaty, pusty, przy ziemi zwężony i pusty wewnątrz. Barwy białawej, z cielistoróżowym połyskiem[5].

Miąższ

Zbudowany z kulistawych komórek, które powodują jego specyficzną (jak u wszystkich gołąbkowatych) kruchość i nieregularny przełam. Jest biały, kruchy, nie zmieniający zabarwienia po przekrojeniu[4]. Dopiero podczas usychania grzyba zmienia kolor na żółty[5]. Pod działaniem FeSO4 zmienia barwę na szarożółtą[6].

Mleczko

Białe, po wypłynięciu niezmieniające barwy. W starszych owocnikach wypływa słabo. W smaku silnie piekące[6].

Wysyp zarodników

Bladokremowy. Zarodniki jajowate, bezbarwne (hialinowe), o rozmiarach 6,5–8,5 × 5,5–6,5 μm, o drobnobrodawkowato-siatkowatej powierzchni, bez pory rostkowej, amyloidalne[4]. Zarówno na ostrzu, jak i na boku blaszek występują liczne, wrzecionowate cystydy o rozmiarach około 40 × 7,5  μm[6].

Gatunki podobne

Najbardziej podobny jest mleczaj wełnianka (Lactarius torminosus), który również występuje pod brzozami. Różni się kolorem (ma silniej różowe zabarwienie) i wyraźnym strefowaniem kapelusza. Nieco podobny mleczaj złocisty (Lactarius chrysorrheus) nie ma owłosionego brzegu kapelusza i występuje pod dębami[5].

Występowanie i siedlisko

[edytuj | edytuj kod]

Występuje w Europie, Azji, Ameryce Północnej, Australii[7]. W Polsce nie jest rzadki, w piśmiennictwie mykologicznym podano liczne jego stanowiska[2]. Występuje jednak rzadziej, niż mleczaj wełnianka[6].

Naziemny grzyb mykoryzowy. Rośnie w lasach liściastych, w parkach, w trawie, w obecności brzóz, w wilgotnych miejscach w lasach, na torfowiskach, bez szczególnych wymagań glebowych. Wytwarza owocniki (w Europie) od sierpnia do listopada[4].

Znaczenie

[edytuj | edytuj kod]

Wskutek ostrego smaku zazwyczaj opisywany jest jako niejadalny[5]. Jednak na opracowanej dla FAO liście grzybów jest wymieniony jako jadalny w Rosji[8]. W stanie surowym zawiera substancje, które mogą powodować nudności, wymioty lub biegunkę, jednak po odpowiednim przyrządzeniu można go spożywać. Zaleca się w tym celu solenie, kiszenie lub marynowanie, po uprzednim kilkukrotnym namoczeniu w wodzie i obgotowaniu. Takie przygotowanie owocników pozbawia je także ostrego smaku[4]. W Rosji mleczaj ten (również mleczaj wełnianka i inne mleczaje o ostrym smaku) jest kiszony w beczkach, podobnie, jak kapusta[9].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2015-12-20] (ang.).
  2. a b Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 380, ISBN 83-89648-09-1.
  3. Species Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12] (ang.).
  4. a b c d e Ewald Gerhardt, Grzyby: wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Klub dla Ciebie - Bauer-Weltbild Media, 2006, s. 404, ISBN 83-7404-513-2.
  5. a b c d e f Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, s. 273, ISBN 978-83-245-9550-1.
  6. a b c d Alina Skirgiełło, Mleczaj (''Lactarius''). Grzyby (''Mycota''), tom 25. Podstawczaki (''Basidiomycetes''), gołąbkowce (''Russulales''), gołąbkowate (''Russulaceae''), mleczaj (''Lactarius''), Kraków: PWN, 1998, s. 39, ISBN 83-85444-65-3.
  7. Discover Life Maps [online] [dostęp 2015-12-16].
  8. Eric Boa, Wild edible fungi: A global overview of their use and importance to people, FAO, 2004 (Non-wood Forest Products 17), ISBN 92-5-105157-7.
  9. Andreas Gminder, Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej, 2008, s. 260, ISBN 978-83-258-0588-3.