Park Dietla (Sosnowiec)
50°17′07″N 19°08′11″E/50,285278 19,136389 nr rej. A/1702/98 z 31g grudnia 1998
| |
 Glorieta w Parku Dietla | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Dzielnica | |
| Adres |
ul. Stefana Żeromskiego |
| Powierzchnia |
6,13 ha |
| Data założenia |
1901 |
Położenie na mapie Sosnowca  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
| 50°17′07″N 19°08′11″E/50,285278 19,136389
| |
Park Dietla (potocznie zwany „Parkiem Żeromskiego”) − zabytkowy park miejski w Sosnowcu o powierzchni 6,13 ha, położony przy ulicy Stefana Żeromskiego w dzielnicy Pogoń[1]. Założony w 1901 r. przez Heinricha Dietla w stylu neoromantycznym, jako uzupełnienie prywatnych zabudowań wchodzących w skład jego majątku[2]. Wpisany wraz z Pałacem Dietla i obiektami okołopałacowymi na listę zabytków[3].
Historia parku
[edytuj | edytuj kod].jpg)
Park powstał w 1901 r. we wsi Nowy Sosnowiec z inicjatywy miejscowego przemysłowca Henryka Dietla, który dla jego stworzenia sprowadził do swojej posiadłości niemieckiego ogrodnika Ernsta Roberta Pietsche oraz architekta Fritza Hanishema[4]. Prace związane z realizacją projektu odbywały się na terenie przylegającego do zabudowań pałacowych pola uprawnego[5]. Znajdujący się w jego środku staw został pogłębiony, a jego brzegi wyrównane i obsadzone roślinnością wodną. Na znajdujących się pośrodku zbiornika głazach stanął posąg Neptuna z trójzębem[6]. W zachodniej jego części powstał taras widokowy z balustradą. W parku powstały sztuczne kotliny, groty i wąwozy, którymi zostały poprowadzone ścieżki spacerowe[7]. Na wzgórzu stanęły sztuczne ruiny, urządzone na wzór zamku rycerskiego, w którym znajdowały się przyrządy, broń oraz malowidła nawiązujące do sztuki rycerskiej[2]. W pobliżu ruin powstała glorieta, utrzymaną w stylu neoklasycystycznym[5]. W centralnej części parku wzniesiono świątynię Sybilli, nazywaną też „świątynią dumania”, która znajdowała się na kamiennym wzniesieniu otoczonym niewielkim tarasem[6]. Do tarasu prowadziła para schodów znajdujących się po bokach. Budynek świątyni był ceglany, otynkowany, a nad wejściem do niej znajdował się ozdobny portyk ze sceną mitologiczną, wsparty na czterech kolumnach. Budynek był przykryty kopułą zwieńczoną figurą Sybilli. Przed nim znajdowała się starannie zaprojektowana kompozycja roślinna z dwoma fontannami pośrodku. Park ogrodzony został murem, do którego prowadziły dwie bramy. W 1903 r. został rozbudowany o ogród warzywny i teren rekreacyjny do jazdy konnej[2]. Służył rodzinie Dietlów do czasu ich wyjazdu z Sosnowca w czasie II wojny światowej[5].
W 1945 r. park stał się ogólnodostępnym parkiem miejskim. Z czasem zburzono otaczające go mury, więc park wraz z jego zabudową podlegał stałej dewastacji. Świątynia Sybilli, w której w latach 50. XX w. mieściła się kawiarnia, została wyburzona około 1970 r.[2]. Znaczna część parku uległa przeobrażeniu w wyniku przebudowy, która towarzyszyła wznoszeniu nowych miejskich obiektów sportowych. W 1972 r. oddano do użytku halę widowiskowo-sportową, a w 1977 krytą pływalnię. Jedynym obiektem, który dotrwał w niemal niezmienionej formie do dziś jest glorieta, która w 2022 r. przeszła gruntowny remont i odzyskała swój przedwojenny wygląd[5].
31 grudnia 1998 r. neoromantyczny park Heinricha Dietla wraz z zabudowaniami związanymi z dawnym pałacem został wpisany na listę zabytków[3]. Na mocy uchwały Rady Miejskiej w Sosnowcu z dnia 24 września 2009 r. nosi oficjalną nazwę „Park Dietla”[8].
Roślinność
[edytuj | edytuj kod]
W parku występuje około 60 gatunków drzew i krzewów, z których najstarsze mają około 110 lat. Wśród nich są rzadkie okazy, takie jak buk dwubarwny, brzoza papierowa i lipa srebrzysta. Jest też szereg potężnych drzew, takich jak klon srebrzysty, 6 platanów klonolistnych, lipa amerykańska, dąb czerwony, lipa szerokolistna, dąb wielkoowocowy, klon pospolity, jesion wyniosły[1]. Jednym z bardziej unikalnych drzew w parku jest sosna rumelijska rosnąca nad brzegiem oczka wodnego[9].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Park Dietla na starej fotografii w serwisie 41-200.pl
- Park Dietla w Encyklopedii Zagłębia Dąbrowskiego
- Park na litografii z początku XX z albumu „115 lat Sosnowca”
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Program Ochrony Środowiska dla miasta Sosnowca; Uchwały nr 244/XIX/03 Rady Miejskiej w Sosnowcu, 18 grudnia 2003.
- ↑ a b c d Redakcja, Park Dietla w Sosnowcu | Klub Zagłębiowski [online], Klub Zagłębiowski, 28 kwietnia 2018 [dostęp 2018-05-13] [zarchiwizowane z adresu 2017-07-30] (pol.).
- ↑ a b Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Katowicach, Rejestr zabytków w Sosnowcu, „www.wkz.katowice.pl” [dostęp 2018-05-13] [zarchiwizowane z adresu 2015-11-27] (pol.).
- ↑ Marian (1884-1942). Red. Kantor-Mirski, Z przeszłości Zagłębia Dąbrowskiego i okolicy, 1931, T. 1, z. 21, 1931, s. 328 [dostęp 2024-03-07] (pol.).
- ↑ a b c d Adam Tobojka, Park Dietla w Sosnowcu to niezwykłe miejsce. Tutaj spotyka się historia i nowoczesność miasta. Poznaj jego historię. [online], www.dziennikzachodni.pl, 29 sierpnia 2022 [dostęp 2024-03-06].
- ↑ a b Pałac Dietla w Sosnowcu i wybrane elementy jego wystroju - Instytut im. Wojciecha Korfantego [online], instytutkorfantego.pl [dostęp 2024-03-06].
- ↑ Michał Bulsa, Patronackie osiedla robotnicze. Tom 2: Zagłębie Dąbrowskie, Ziemia Rybnicka, Ziemia Wodzisławska, Łódź 2023, s. 75-76.
- ↑ Uchwała Nr 660/L/09 Rady Miejskiej w Sosnowcu z dnia 24 września 2009 roku w sprawie: nadania parkowi przy ulicy Żeromskiego nazwy „Park Dietla”., Biuletyn Informacji Publicznej [online], bip.um.sosnowiec.pl [dostęp 2024-03-19] (pol.).
- ↑ Bursztynowa Dama – rumelijska piękność w stolicy Zagłębia [online], Przemysław Bartos, 23 listopada 2020 [dostęp 2024-10-20] (pol.).
| Zamki, Dwory, Pałace | |
|---|---|
| Obiekty sakralne | |
| Parki i ogordy | |
| Obiekty zniszczone |
