Dąb algierski

Dąb algierski
	; Liście i żołądź
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	bukowce
Rodzina	bukowate
Rodzaj	dąb
Gatunek	dąb algierski
	Nazwa systematyczna
	Quercus canariensis Willd.; Enum. Pl. 975 1809
Synonimy
	Quercus baetica (Webb) Villar; Quercus canariensis var. carpinifolia C.Vicioso; Quercus canariensis var. mirbeckii (Durieu) C.Vicioso; Quercus canariensis var. salzmanniana (Webb) C.Vicioso; Quercus carpinifolia Sennen (nom. illeg.); Quercus corymbifolia Ehrenb. ex Boiss.; Quercus cypri Kotschy ex A.DC.; Quercus esculenta K.Koch; Quercus faginea var. baetica (Webb) Samp.; Quercus faginea subsp. baetica (Webb) Maire; Quercus faginea var. salzmannaniana (Webb) Samp.; Quercus faginea var. salzmanniana (Webb) Samp.; Quercus faginea var. spinosa Maire & Trab.; Quercus gibraltarica K.Koch; Quercus infectoria subsp. mirbeckii (Durieu) Nyman; Quercus lusitanica var. baetica Webb; Quercus lusitanica subsp. baetica (Webb) A.DC.; Quercus lusitanica var. fagifolia Jahand. & Maire; Quercus lusitanica subsp. mirbeckii (Durieu) Ball; Quercus lusitanica var. mirbeckii (Durieu) A.DC.; Quercus lusitanica var. mirbeckii (Durieu) Cout.; Quercus lusitanica var. salzmanniana Webb; Quercus mirbeckii Durieu; Quercus mirbeckii f. angustifolia Trab.; Quercus mirbeckii f. brevipetiolata Trab.; Quercus mirbeckii f. fagifolia Trab.; Quercus mirbeckii var. spinosa (Maire & Trab.) A.Camus; Quercus mirbeckii f. subpedunculata Trab.; Quercus nordafricana Villar; Quercus salzmanniana (Webb) Cout.;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; brak danych
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Dąb algierski (Quercus canariensis Willd.) – gatunek roślin z rodziny bukowatych (Fagaceae Dumort.). Występuje naturalnie w Maroku, Algierii, Tunezji, Hiszpanii oraz Portugalii^[5]^[6]. Ponadto bywa uprawiany^[6]. Na Wyspach Kanaryjskich wyginął w 1938 roku z powodu działalności człowieka^[5].

Morfologia

Pokrój: Częściowo zimozielone drzewo dorastające do 20–30 m wysokości. Korona drzewa jest szeroko rozpostarta. Pień osiąga 1 m średnicy. Kora jest spękana, gruba i ma czarniawą barwę. Gałązki są szarozielone, początkowo gęsto owłosione, lecz z czasem stają się gładkie i bezwłose. Pąki mają wąskostożkowaty kształt, mierzą 7 mm długości, z jasnobrązowymi łuskami pokrytymi białym owłosieniem^[5].
Liście: Blaszka liściowa ma kształt od odwrotnie jajowatego do podługowatego lub eliptycznego. Mierzy 6–18 cm długości oraz 4–7 cm szerokości, jest z 7–14 parami płytkich, ząbkowanych klapek na brzegu, ma niemal sercowatą nasadę. Ma 12–14 par żyłek drugorzędnych odchodzących od nerwu głównego pod kątem mniejszym niż 32°. Widoczne gołym okiem są także żyłki trzeciorzędne. Młode liście są wełnisto owłosione, z cienkimi, długimi, płowymi, pojedynczymi, luźnymi włoskami, lecz z czasem łysieją z wyjątkiem kątów żyłek. Górna powierzchnia dojrzałych liści ma matową, ciemnozieloną barwę i jest bezwłosa, natomiast od spodu jest sina z włoskami wzdłuż nerwów. Mają tylko jedną warstwę komórek epidermy o grubości 0,1–0,2 mm. Ogonek liściowy ma ciemnoróżowawą barwę, początkowo jest owłosiony, lecz z czasem łysieje, ma 15–25 mm długości^[5].
Kwiaty: Są rozdzielnopłciowe. Kwiaty męskie są zebrane w kotki mierzące 4–8 cm długości. Kwiaty żeńskie osadzone są na krótkich szypułkach, mają owłosiony okwiat, zawierają 3 lub 4 owocolistki^[5].
Owoce: Orzechy zwane żołędziami o jajowato obłym kształcie, dorastają do 25–35 mm długości, zebrane po 2–3 na szypułkach o długości 0,5–1 cm. Osadzone są w miseczkach o półkulistym kształcie, z owłosionymi, wybrzuszonymi łuskami o lancetowatym kształcie. Orzechy otulone są w miseczkach do 35% ich długości^[5].

Biologia i ekologia

Rośnie w lasach, w pobliżu cieków^[6]. Występuje na wysokości od 700 do 1000 m n.p.m. Jest rośliną częściowo zimozieloną – zimą część liści pozostaje zielona, lecz niektóre przebarwiają się na brązowo. Kwitnie od kwietnia do maja, natomiast owoce dojrzewają w tym samym roku. Jest wytrzymały na mróz. Preferuje gleby wapienne, lecz może rosnąć także na ciężkim gliniastym podłożu. Charakteryzuje się szybkim tempem wzrostu. Może osiągać wiek ponad 300 lat^[5].

W 1990 i 1991 roku w zaroślach dębu algierskiego zaobserwowano zagrożony wyginięciem gatunek ptaka – kowalika algierskiego^[7].

Zmienność

W uprawie może tworzyć płodne mieszańce z dębem szypułkowym (Q. robur) – Q. × carrissoana^[5].

Ponadto tworzy mieszańce^[5]:

z dębem portugalskim (Q. faginea) – Q. x fagineomirbeckii
z dębem galasowym (Q. lusitanica) – Q. x lagunai
z dębem omszonym (Q. pubescens) – Q. x anselmii
z dębem bezszypułkowym (Q. petraea) – Q. x viveri
z Q. pyrenaica – Q. x fontqueri

Ochrona

Dąb algierski występuje między innymi w Parku Narodowym Taza w Algierii, gdzie jest gatunkiem dominującym razem z Q. afares i dębem korkowym^[8].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-03-12] (ang.).
↑ ^a ^b Quercus canariensis Willd.. The Plant List. [dostęp 2017-03-12]. (ang.).
↑ Quercus canariensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Quercus canariensis. Oaks of the World. [dostęp 2017-03-12]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Quercus canariensis. Plantes & botanique. [dostęp 2017-03-12]. (fr.).
↑ F. Vuilleumier, M. LeCroy & E. Mayr. Appendix IV. Additional notes on 13 species reported on previous accounts. „Bulletin of British Ornithologists' Club”. 112, s. 302, 1992. ISSN 0007-1595.
↑ Taza. BirdLife Data Zone. [dostęp 2017-03-12]. (ang.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-03-12] (ang.).

[tpl-3] Quercus canariensis Willd.. The Plant List. [dostęp 2017-03-12]. (ang.).

[iucn-4] Quercus canariensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[ow-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Quercus canariensis. Oaks of the World. [dostęp 2017-03-12]. (ang.).

[peb-6] Quercus canariensis. Plantes & botanique. [dostęp 2017-03-12]. (fr.).

[7] F. Vuilleumier, M. LeCroy & E. Mayr. Appendix IV. Additional notes on 13 species reported on previous accounts. „Bulletin of British Ornithologists' Club”. 112, s. 302, 1992. ISSN 0007-1595.

[8] Taza. BirdLife Data Zone. [dostęp 2017-03-12]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]