Schematyzm diecezjalny

Schematyzm diecezjalny (z gr. σχῆμα – figura, plan) – rocznik urzędowy, kościołów i duchowieństwa diecezji wydawany w języku łacińskim, a od I połowy XX wieku coraz częściej w językach narodowych. Schematyzmy są cennym źródłem archiwalnym dla historyków Kościoła XIX i XX wieku^[1].

Charakterystyka

Schematyzmy posiadają zwykle podobny układ treści. Na początku zamieszczany jest wykaz hierarchii Kościoła katolickiego w danym kraju oraz wykaz chronologiczny biskupów diecezjalnych od początków powstania diecezji. Dalej wylicza się stanowiska i urzędy kościelne w konsystorzu diecezjalnym (kapituła i kuria biskupia). Najobszerniejszą część schematyzmu stanowi wykaz dekanatów z parafiami, z których każda posiada odrębny opis: wymienia się liturgiczne wezwanie świętego patrona, datę ufundowania, czasem nazwiska patronów tytularnych (czyli fundatorów kościoła), duchownych posługujących w parafii oraz liczbę wiernych parafii (łac. numerus animarum). Na końcu znajdują się zwykle spisy alumnów seminarium duchownego oraz członków zakonów męskich i żeńskich w diecezji, a także indeksy alfabetyczne^[2].

Schematyzmy greckokatolickie

W schematyzmach cerkiewnych podawane są spisy osób duchownych wraz z najważniejszymi danymi osobowymi (rok urodzenia, rok wyświęcenia), osób związanych z cerkwią, spisy parafii w dekanatach, ilość wiernych z każdej miejscowości w parafii, w późniejszym czasie też stan majątku cerkiewnego. Najstarszy schematyzm ukazał się w Eparchii Mukaczewskiej w 1814 roku, schematyzmy w Eparchii Przemyskiej zaczęły się ukazywać od 1828 roku. W Archieparchii Lwowskiej schematyzmy zaczęły się ukazywać od 1832 roku, w Eparchii Stanisławowskiej od 1886 roku, w Eparchii Preszowskiej od 1848, a w Apostolskiej Administracji Łemkowszczyzny od 1936 roku. Schematyzmy ukazywały się początkowo w języku łacińskim, później w języku łacińskim lub ukraińskim, a następnie tylko w języku ukraińskim^[3].

Schematyzmy dostępne on-line

Diecezje rzymskokatolickie

Diecezja	Roczniki
Częstochowska	zob. Schematyzm Diecezji Częstochowskiej
Gnieźnieńska	zob. Schematyzm Archidiecezji Gnieźnieńskiej
Kamieniecka	1847, 1859–1860
Katowicka	1924, 1927, 1934, 1936, 1928–1932, 1938
Kielecka	1914, 1916, 1918–1922, 1924–1939, 1940/1941, 1946
Krakowska	zob. Schematyzm Archidiecezji Krakowskiej
Legnicka	1992, 1992–1997, 2002, 2004
Lubelska	zob. Schematyzm Diecezji Lubelskiej
Lwowska	zob. Schematyzm Archidiecezji Lwowskiej
Łódzka	1922–1926, 1929–1932, 1936–1937
Łomżyńska	1925, 1927–1932, 1935, 1937–1938, 1926, 1933, 1934, 1936, 1939, 1947, 1948
Łucka	1843, 1926–1934, 1936–1938
Łucka i Żytomierska	1849, 1852, 1876–1877, 1889, 1892, 1894, 1902, 1904–1907, 1910, 1914, 1920–1921, 1923, 1925
Mińska	1843, 1922, 1925
Mohylewska	1810, 1811–1812, 1814–1815, 1817–1847, 1861, 1877, 1885, 1897, 1898, 1901, 1912, 1914, 1917, 1923, 1928, 1929–1932
Opolska	1947
Pelplińska	1929, 1930, 1931, 1932, 1933, 1934, 1936, 1937, 1938, 1939
Pińska	1927–1932, 1933/1934, 1935, 1936–, 1937–1938, 1939
Płocka	1861
Poznańska	zob. Schematyzm Archidiecezji Poznańskiej
Przemyska	zob. Schematyzm Diecezji Przemyskiej
Sandomierska	1834, 1835, 1837, 1842, 1843, 1845, 1848, 1881, 1885, 1886, 1913, 1917, 1920, 1929, 1930, 1932–1939, 1941–1946, 1947
Sejneńska i Augustowska	1852, 1857, 1881–1914, 1906–1907, 1909–1910, 1912–1914, 1924
Siedlecka	1922–1925, 1925–1928, 1929–1939, 1946–1947
Tarnowska	zob. Schematyzm Diecezji Tarnowskiej
Telszańska	1880
Tyniecka	1826
Tyraspolska	1866
Warszawska	1887, 1935, 1936, 1937, 1938, 1939, 1948
Wileńska	1854–1855, 1857, 1869, 1872, 1875, 1904, 1908–1909, 1914, 1922–1938, 1938, 1939
Włocławska	zob. Schematyzm Diecezji Włocławskiej
Wrocławska	zob. Schematyzm Archidiecezji Wrocławskiej

Diecezje greckokatolickie

Eparchia	Roczniki
Apostolska Administracja Łemkowszczyzny	1936
Chełmska	1863
Lwowska	1836, 1840, 1842–1845, 1848, 1850–1851, 1855–1868, 1871–1872, 1874–1882, 1882–1883, 1886–1889, 1891–1901, 1903–1907, 1909–1912, 1914, 1924, 1928, 1927, 1930, 1932/33, 1938
Lwowska i Stanisławowska	1885
Przemyska	zob. Schematyzm Greckokatolickiej Eparchii Przemyskiej
Stanisławowska	1886–1938

Diecezje ormiańskokatolickie

Diecezja	Roczniki
Lwowska	1861, 1864, 1871–1872, 1875–1876, 1880, 1882, 1884–1892, 1894, 1897–1898, 1900–1902, 1908–1912, 1914, 1918, 1920, 1924– 1929, 1933, 1935

Zobacz też

Przypisy

↑ Rubrycele i schematyzmy
↑ Schematyzmy - Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie [online], www.archiwum.archidiecezja.pl [dostęp 2017-11-20] (pol.).
↑ Apokryf Ruski/Schematyzmy Eparchii

[1] Rubrycele i schematyzmy

[2] Schematyzmy - Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie [online], www.archiwum.archidiecezja.pl [dostęp 2017-11-20] (pol.).

[3] Apokryf Ruski/Schematyzmy Eparchii

[1]

[2]

[3]