Scolopendra subspinipes

Scolopendra subspinipes
Leach, 1815
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Podtyp	tchawkowce
Gromada	wije
Podgromada	pareczniki
Rząd	skolopendrokształtne
Rodzina	skolopendrowate
Rodzaj	Scolopendra
Gatunek	Scolopendra subspinipes
Synonimy Scolopendra aringensis Sinclair, 1901 Scolopendra atra Wood, 1861 Scolopendra audax Gervais, 1837 Scolopendra aurantipes Tömösváry, 1885 Scolopendra bispinipes Wood, 1862 Scolopendra borbonica Blanchard, 1844 Scolopendra byssina Wood, 1861 Scolopendra cephalica Wood, 1861 Scolopendra ceylonensis Newport, 1845 Scolopendra damnosa L. Koch, 1878 Scolopendra dinodon Wood, 1861 Scolopendra elongata Porat, 1871 Scolopendra flava Newport, 1845 Scolopendra flavicornis Tömösváry, 1885 Rhombocephalus gambiae Newport, 1845 Scolopendra gervaisii Newport, 1845 Scolopendra gracilipes Wood, 1861 Scolopendra lutea Newport, 1845 Scolopendra machaeropus Attems, 1900 Scolopendra macracanthus Bollman, 1889 Scolopendra mactans C.L. Koch, 1847 Scolopendra meyeri Haase, 1887 Scolopendra nesuphila Wood, 1862 Scolopendra newporti Lucas, 1849 Scolopendra ornata Newport, 1845 Scolopendra parvidens Wood, 1861 Scolopendra placeae Newport, 1845 Scolopendra planiceps Newport, 1845 Scolopendra plumbeolata Wood, 1861 Scolopendra polyodonta Daday, 1893 Scolopendra rarispina Gervais, 1847 Scolopendra repens Wood, 1862 Scolopendra rugosa Meinert, 1886 Scolopendra sandwichiana Gervais, 1847 Scolopendra septemspinosa Brandt, 1840 Scolopendra sexspinosa Newport, 1844 Rhombocephalus smaragdinus Butler, 1876 Scolopendra sulphurea C.L. Koch, 1847 Scolopendra variispinosa Tömösváry, 1885 Scolopendra subspinipes gracilipes Daday, 1891 Scolopendra cephalica gracilis Wood, 1861 Scolopendra subspinipes gastroforeata Muralewicz, 1913 Scolopendra subspinipes fulgurans Bücherl, 1946 Scolopendra subspinipes molleri Verhoeff, 1892 Scolopendra subspinipes mutilans L. Koch, 1878 Scolopendra subspinipes piceoflava Attems, 1938

Scolopendra subspinipes – gatunek parecznika z rzędu skolopendrokształtnych i rodziny skolopendrowatych, popularny w terrarystyce.

Taksonomia

Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1815 przez Williama Elforda Leacha. Wykazuje znaczną zmienność morfologiczną, wskutek czego doczekał się licznych synonimów. Jeszcze w XXI wieku wyróżniano w jego obrębie 8 podgatunków. S. s. mutilans L. Koch, 1878 i S. s. gastroforeata Muralewicz, 1913 zostały zsynonimizowane z podgatunkiem nominatywnym w pracach z lat 2001–2010. W 2012 Christian Kronmüller zsynonimizował z nim również podgatunki S. s. piceoflava Attems, 1938 i S. s. fulgurans Bücherl, 1946, a czterem innym nadał status osobnych gatunków tak, że obecnie nie wyróżnia się żadnych podgatunków w obrębie S. subspinipes.

Opis

S. subspinipes na indonezyjskim znaczku pocztowym

Według Attemsa skolopendra ta osiąga do 15 cm długości ciała, natomiast źródła terrarystyczne wymieniają wymiary do 20 cm, a nawet ponad 27 cm. Ubarwienie jest bardzo zmienne. Głowa jest pozbawiona przedniej bruzdy poprzecznej (sulcus transversalis). Czułki zbudowane są z 18 lub 19 członów, ale wyjątkowo ich liczba może być większa lub wynosić 17. Od połowy członu czwartego do końca szóstego występuje rzadkie owłosienie. Liczba zębów na coxosterna wynosi od 4 do 9, przy czym zwykle jest ich 5 lub 6. Tułów ma na sternitach od drugiego do dziewiętnastego (rzadziej do dwudziestego) po dwie bruzdy paramedialne, a tergity od piątego do szesnastego są obrzeżone. Bruzdy paramedialne tergitów zaczynają się zwykle od trzeciego, ale mogą się też zaczynać od drugiego lub dalszego. Wyrostki koksopleuralne występują w liczbie od jednego do trzech. Odnóża kroczne mają po dwie ostrogi dodatkowe, a dwudziesta ich para wyposażona jest zwykle w ostrogi stóp. Przedudzie odnóży końcowych ma 1–3 kolce brzuszno-boczne, 1–2 środkowe, 1–3 grzbietowo-środkowe i 1–5 czubków na wyrostku.

Występowanie

Pierwotnie S. subspinipes występowała tylko w rejonach tropikalnych i subtropikalnych Azji, ale została zawleczona również w inne rejony. Współcześnie występuje w Indonezji, Singapurze, Malezji, Tajlandii, Laosie, Wietnamie, Hongkongu, Chinach, na Filipinach, w Japonii, Rosji, Indiach, na Andamanach, Nikobarach, Sri Lance, Madagaskarze, Seszelach, Reunionie, Mauritiusie, Zanzibarze, Wyspach Świętego Tomasza i Książęca, Wybrzeżu Kości Słoniowej, w Liberii, Południowej Afryce, Australii, Oceanii (w tym na Hawajach), Ameryce Centralnej, na Karaibach, Bermudach, w Kolumbii, Gujanie, Surinamie, Gujanie Francuskiej i Brazylii.

Jad

LD₅₀ dla kg myszy wynosi 60 mg domięśniowo i 2,35 mg dożylnie. Efekty ukąszenia u ludzi zwykle są miejscowe, obejmując ból, zaczerwienienie, obrzęk i powierzchowną martwicę. Znany jest tylko jeden przypadek śmiertelny – siedmiolatka ukąszona w głowę na Filipinach. Jest to jednocześnie jedyny potwierdzony przypadek śmierci człowieka w wyniku ukąszenia skolopendry.

Hodowla

Ze względu na dużą różnorodność ubarwienia należy do najpopularniejszych skolopendr w terrarystyce. W terrarium zaleca się utrzymywanie wilgotności od 60% do 80% lub 85% i temperatury 22–28°C z nocnymi spadkami do 18–22°C. Jako podłoże stosować można torf odkwaszony lub kokosowy, ewentualnie zmieszany z piaskiem, a jego głębokość powinna wynosić około 10 cm. Niezjedzony pokarm należy usuwać następnego dnia. Samice rodzą młode po 2–3 miesiącach od zaplemnienia i opiekują się nimi przez pewien czas. Później należy je rozdzielić ze względu na ryzyko kanibalizmu. Gatunek jest szybki, agresywny i nie zaleca się brania go w ręce.