maszyna: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Aktualna wersja na dzień 17:11, 26 mar 2023

maszyna (język polski)

wymowa:: ^?/i, IPA: [maˈʃɨ̃na], AS: [mašỹna], zjawiska fonetyczne: nazal.

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj żeński

(1.1) techn. urządzenie zawierające mechanizm lub zespół współdziałających mechanizmów, służące do przetwarzania energii albo do wykonywania określonej pracy^[1]

(1.2) pojazd mechaniczny, zwłaszcza samolot^[1]

(1.3) przen. osoba wykonująca coś automatycznie i bezmyślnie^[1]

(1.4) przen. działający sprawnie system organizacyjny^[1]

(1.5) środ. automatyczna broń palna^[1]

(1.6) przen. pot. młoda, atrakcyjna seksualnie kobieta^[2]

(1.7) gw. (Bukowina) samochód^[3]

(1.8) gw. (Śląsk Cieszyński) techn. pociąg^[4]

(1.9) przen. gw. (Śląsk Cieszyński) żart. tęga kobieta

odmiana:

(1.1-6)

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	maszyna	maszyny
dopełniacz	maszyny	maszyn
celownik	maszynie	maszynom
biernik	maszynę	maszyny
narzędnik	maszyną	maszynami
miejscownik	maszynie	maszynach
wołacz	maszyno	maszyny

przykłady:: (1.1) Samochód to wspaniała maszyna.

składnia:: (1.1) maszyna do + D. • maszyna + przym. • maszyna + ims. odczasownikowy czynny

kolokacje:: (1.1) maszyna do pisania • maszyna do szycia • maszyna parowa • maszyna licząca • maszyna rolnicza • maszyna elektryczna • maszyna matematyczna • maszyna do lodów / do asfaltu / do pieczenia / do popcornu • maszyna żniwna / szyfrująca / żakardowa • projektować / zaprojektować / konstruować / skonstruować / naprawiać / naprawić / obsługiwać / obsłużyć / psuć / zepsuć maszynę

synonimy:: (1.1) urządzenie, automat

antonimy:: (1.1) człowiek, ręka

hiperonimy:

hiponimy:: (1.1) robot, silnik, turbina

holonimy:

meronimy:: (1.1) mechanizm, obudowa

wyrazy pokrewne:

rzecz. maszyneria ż, maszynownia ż, maszynista mos, maszynistka ż, maszyniarka ż, machina ż, maszynówka ż, machinacja ż, maszynowiec m, maszynówa ż

zdrobn. maszynka ż

przym. maszynowy, machinalny

przysł. maszynowo, machinalnie

tem. słow. maszyno-

związki frazeologiczne:: (1.1) maszyna prosta • pracować jak maszyna • maszyna Turinga • maszyna wirtualna

etymologia:: (1.1) franc. machine; (1.6) niem. Maschine^[2]; (1.7) por. rum. maşină^[3], gw. ukr. маши́на^[3]; (1.8) niem. Maschine

uwagi:: zob. deus ex machina

tłumaczenia:: (1.8) zobacz listę tłumaczeń w haśle: pociąg

angielski: (1.1) machine
arabski: (1.1) ماكينة ż, algier. arab. ماشينه
baskijski: (1.1) makina
bułgarski: (1.1) машина ż; (1.2) машина ż; (1.3) машина ż
chorwacki: (1.1) stroj m
dolnołużycki: (1.1) mašina ż
duński: (1.1) maskine w
esperanto: (1.1) maŝino
francuski: (1.1) machine ż
grenlandzki: (1.1) maskiina
hiszpański: (1.1) máquina ż
interlingua: (1.1) machina
islandzki: (1.1) vél ż
japoński: (1.1) 機械, 機関, 機
jidysz: (1.1) מאַשין ż (maszin)
kataloński: (1.1) màquina ż
łaciński: (1.1) machina ż
niemiecki: (1.1) Maschine ż
norweski (bokmål): maskin m
rosyjski: (1.1) машина ż
słowacki: (1.1) stroj m
szwedzki: (1.1) maskin w
tahitański: (1.1) mātini
ukraiński: (1.1) машина ż
węgierski: (1.1) gép
wilamowski: (1.1) masin ż, mȧśin ż

źródła:

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Hasło „maszyna” w: Słownik języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN.
↑ ^2,0 ^2,1 Małgorzata Stefaniak, „Absztyfikant założył ancug”, czyli o niemieckich zapożyczeniach we współczesnej polszczyźnie potocznej, w: Język, Komunikacja, Informacja nr 6/2011, red. I. Koutny, P. Nowak, s. 220.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 Zbigniew Greń, Helena Krasowska, Słownik górali polskich na Bukowinie, SOW, Warszawa 2008, s. 135; dostęp: 9 listopada 2018.
↑ Słownik gwarowy Śląska Cieszyńskiego, red. Jadwiga Wronicz, Galeria „Na Gojach”, Ustroń 2010, ISBN 978-83-60551-28-8.

[sjp-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Hasło „maszyna” w: Słownik języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN.

[MS-2] 2,0 ^2,1 Małgorzata Stefaniak, „Absztyfikant założył ancug”, czyli o niemieckich zapożyczeniach we współczesnej polszczyźnie potocznej, w: Język, Komunikacja, Informacja nr 6/2011, red. I. Koutny, P. Nowak, s. 220.

[Greń-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 Zbigniew Greń, Helena Krasowska, Słownik górali polskich na Bukowinie, SOW, Warszawa 2008, s. 135; dostęp: 9 listopada 2018.

[4] Słownik gwarowy Śląska Cieszyńskiego, red. Jadwiga Wronicz, Galeria „Na Gojach”, Ustroń 2010, ISBN 978-83-60551-28-8.

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
-[[cs:maszyna]] [[en:maszyna]] [[es:maszyna]] [[eo:maszyna]] [[fr:maszyna]] [[io:maszyna]] [[mg:maszyna]] [[chr:maszyna]]
 == maszyna ({{język polski}}) ==
-[[Plik:Olivetti Lettera 22 by LjL.jpeg|thumb|maszyna (1.1)]]
+[[Plik:Olivetti Lettera 22 by LjL.jpeg|thumb|maszyna (1.1) [[do]] [[pisanie|pisania]]]]
+[[Plik:Sewing machine CPS5032 by Brother Industries, Ltd. (2015-06-27).JPG|thumb|maszyna (1.1) [[do]] [[szycie|szycia]]]]
+[[Plik:Helwell Bay, West Somerset Railway - geograph.org.uk - 36876.jpg|thumb|maszyna (1.8)]]
 {{wymowa}} {{audio|Pl-maszyna.ogg}}, {{IPA3|maˈʃɨ̃na}}, {{AS3|maš'''ỹ'''na}}, {{objaśnienie wymowy|NAZAL}}
 {{znaczenia}}
 ''rzeczownik, rodzaj żeński''
-: (1.1) [[urządzenie]] [[zawierać|zawierające]] [[mechanizm]] [[lub]] [[zespół]] [[współdziałający]]ch [[mechanizm]]ów, [[służyć|służące]] [[do]] [[przetwarzanie|przetwarzania]] [[energia|energii]] [[albo]] [[do]] [[wykonywanie|wykonywania]] [[określony|określonej]] [[praca|pracy]]<ref name="sjp">{{SJPonline|id=2481703|hasło=maszyna}}</ref>
+: (1.1) {{techn}} [[urządzenie]] [[zawierać|zawierające]] [[mechanizm]] [[lub]] [[zespół]] [[współdziałać|współdziałających]] [[mechanizm]]ów, [[służyć|służące]] [[do]] [[przetwarzanie|przetwarzania]] [[energia|energii]] [[albo]] [[do]] [[wykonywanie|wykonywania]] [[określony|określonej]] [[praca|pracy]]<ref name="sjp">{{SJPonline|id=2481703|hasło=maszyna}}</ref>
 : (1.2) [[pojazd]] [[mechaniczny]], [[zwłaszcza]] [[samolot]]<ref name="sjp" />
-: (1.3) [[osoba]] [[wykonywać|wykonująca]] [[coś]] [[automatycznie]] [[i]] [[bezmyślnie]]<ref name="sjp" />
+: (1.3) {{przen}} [[osoba]] [[wykonywać|wykonująca]] [[coś]] [[automatycznie]] [[i]] [[bezmyślnie]]<ref name="sjp" />
-: (1.4) [[działać|działający]] [[sprawnie]] [[system]] [[organizacyjny]]<ref name="sjp" />
+: (1.4) {{przen}} [[działać|działający]] [[sprawnie]] [[system]] [[organizacyjny]]<ref name="sjp" />
 : (1.5) {{środ}} [[automatyczny|automatyczna]] [[broń]] [[palny|palna]]<ref name="sjp" />
+: (1.6) {{przen}} {{pot}} [[młody|młoda]], [[atrakcyjny|atrakcyjna]] [[seksualnie]] [[kobieta]]<ref name="MS">Małgorzata Stefaniak, ''„Absztyfikant założył ancug”, czyli o niemieckich zapożyczeniach we współczesnej polszczyźnie potocznej'', w: ''Język, Komunikacja, Informacja'' nr 6/2011, red. I. Koutny, P. Nowak, s. 220.</ref>
+: (1.7) {{gw-pl|Bukowina}} [[samochód]]<ref name="Greń">Zbigniew Greń, Helena Krasowska, [http://rcin.org.pl/Content/39095/WA243_54147_2631445_SLOWNIK-GORALI_0000.pdf ''Słownik górali polskich na Bukowinie''], SOW, Warszawa 2008, s. 135; dostęp: 9 listopada 2018.</ref>
+: (1.8) {{gw-pl|Śląsk Cieszyński}} {{techn}} [[pociąg]]<ref>{{WroniczSG2010}}</ref>
+: (1.9) {{przen}} {{gw-pl|Śląsk Cieszyński}} {{żart}} [[tęgi|tęga]] [[kobieta]]
 {{odmiana}}
-: (1.1-5) {{odmiana-rzeczownik-polski
+: (1.1-6) {{odmiana-rzeczownik-polski
 |Mianownik lp = maszyna
 |Dopełniacz lp = maszyny
@@ Linia 30: / Linia 35: @@
 : (1.1) ''[[samochód|Samochód]] [[to]] [[wspaniały|wspaniała]] [[maszyna]].''
 {{składnia}}
+: (1.1) maszyna [[do]] + {{D}} • maszyna + {{przym}} • maszyna + {{ims}} ''odczasownikowy czynny''
 {{kolokacje}}
+: (1.1) [[maszyna do pisania]] • [[maszyna do szycia]] • [[maszyna parowa]] • [[maszyna licząca]] • [[maszyna rolnicza]] • [[maszyna elektryczna]] • [[maszyna matematyczna]] • maszyna [[do]] [[lód|lodów]] / [[do]] [[asfalt]]u / [[do]] [[pieczenie|pieczenia]] / [[do]] [[popcorn]]u • maszyna [[żniwny|żniwna]] / [[szyfrować|szyfrująca]] / [[żakardowy|żakardowa]] • [[projektować]] / [[zaprojektować]] / [[konstruować]] / [[skonstruować]] / [[naprawiać]] / [[naprawić]] / [[obsługiwać]] / [[obsłużyć]] / [[psuć]] / [[zepsuć]] maszynę
-: (1.1) [[maszyna do pisania]] • [[maszyna do szycia]] • [[maszyna prosta]]
 {{synonimy}}
 : (1.1) [[urządzenie]], [[automat]]
 {{antonimy}}
+: (1.1) [[człowiek]], [[ręka]]
 {{hiperonimy}}
 {{hiponimy}}
+: (1.1) [[robot]], [[silnik]], [[turbina]]
 {{holonimy}}
 {{meronimy}}
+: (1.1) [[mechanizm]], [[obudowa]]
 {{pokrewne}}
-: {{rzecz}} [[maszyneria]] {{f}}, [[maszynownia]] {{f}}, [[maszynka]] {{f}}, [[maszynista]] {{mos}}, [[maszynistka]] {{f}}
+: {{rzecz}} [[maszyneria]] {{ż}}, [[maszynownia]] {{ż}}, [[maszynista]] {{mos}}, [[maszynistka]] {{ż}}, [[maszyniarka]] {{ż}}, [[machina]] {{ż}}, [[maszynówka]] {{ż}}, [[machinacja]] {{ż}}, [[maszynowiec]] {{m}}, [[maszynówa]] {{ż}}
-:: {{zdrobn}} [[maszynka]]
+:: {{zdrobn}} [[maszynka]] {{ż}}
-:: {{zgrub}} [[machina]]
+: {{przym}} [[maszynowy]], [[machinalny]]
-: {{przym}} [[maszynowy]]
+: {{przysł}} [[maszynowo]], [[machinalnie]]
-: {{przysł}} [[maszynowo]]
+: {{temsłow}} [[maszyno-]]
 {{frazeologia}}
-: (1.1) [[maszyna prosta]]
+: (1.1) [[maszyna prosta]] • [[pracować jak maszyna]] • [[maszyna Turinga]] • [[maszyna wirtualna]]
 {{etymologia}}
 : (1.1) {{etym|franc|machine}}
+: (1.6) {{etym|niem|Maschine}}<ref name="MS"/>
+: (1.7) {{por}} {{etymn|rum|maşină}}<ref name="Greń"/>, {{gwara}} {{etym2n|ukr|машина|маши́на}}<ref name="Greń"/>
+: (1.8) {{etym|niem|Maschine}}
 {{uwagi}}
+: {{zob|deus ex machina}}
 {{tłumaczenia}}
+: (1.8) {{zobtłum|pociąg}}
 * angielski: (1.1) [[machine]]
-* arabski: (1.1) [[ماكينة]] {{f}}, {{algierarab|[[ماشينه]]}}
+* arabski: (1.1) [[ماكينة]] {{ż}}, {{algierarab|[[ماشينه]]}}
 * baskijski: (1.1) [[makina]]
+* bułgarski: (1.1) [[машина]] {{ż}}; (1.2) [[машина]] {{ż}}; (1.3) [[машина]] {{ż}}
 * chorwacki: (1.1) [[stroj]] {{m}}
-* dolnołużycki: (1.1) [[mašina]] {{f}}
+* dolnołużycki: (1.1) [[mašina]] {{ż}}
 * duński: (1.1) [[maskine]] {{w}}
 * esperanto: (1.1) [[maŝino]]
-* francuski: (1.1) [[machine]] {{f}}
+* francuski: (1.1) [[machine]] {{ż}}
-* hiszpański: (1.1) [[máquina]] {{f}}
+* grenlandzki: (1.1) [[maskiina]]
+* hiszpański: (1.1) [[máquina]] {{ż}}
 * interlingua: (1.1) [[machina]]
-* islandzki: (1.1) [[vél]] {{f}}
+* islandzki: (1.1) [[vél]] {{ż}}
 * japoński: (1.1) [[機械]], [[機関]], [[機]]
-* jidysz: (1.1) [[מאַשין]] {{f}} (maszin)
+* jidysz: (1.1) [[מאַשין]] {{ż}} (maszin)
-* łaciński: (1.1) [[machina]] {{f}}
+* kataloński: (1.1) [[màquina]] {{ż}}
-* niemiecki: (1.1) [[Maschine]] {{f}}
+* łaciński: (1.1) [[machina]] {{ż}}
+* niemiecki: (1.1) [[Maschine]] {{ż}}
 * norweski (bokmål): [[maskin]] {{m}}
-* rosyjski: (1.1) [[машина]] {{f}}
+* rosyjski: (1.1) [[машина]] {{ż}}
 * słowacki: (1.1) [[stroj]] {{m}}
 * szwedzki: (1.1) [[maskin]] {{w}}
 * tahitański: (1.1) [[mātini]]
-* ukraiński: (1.1) [[машина]] {{f}}
+* ukraiński: (1.1) [[машина]] {{ż}}
 * węgierski: (1.1) [[gép]]
-* wilamowski: (1.1) [[masin]] {{f}}, [[mȧśin]] {{f}}
+* wilamowski: (1.1) [[masin]] {{ż}}, [[mȧśin]] {{ż}}
 {{źródła}}
 <references />