Z Wikisłownika – wolnego słownika wielojęzycznego
Indeks
- ancybubiery – głupoty, dyrdymały, nieprawdziwe historie
- a nu jego (jeho) – do diabła z nim
- antaba – klamka
- abalasa – gruba żerdka od płotu
- adidasy – obuwie sportowe dowolnej marki
- aligancki – elegancki
- apiać – znowu
- apałonik – łyżka wazowa
(do góry strony)
- baćko – 1) ojciec; 2) dziadek
- bebzun – duży brzuch
- badziewie, badziew – coś bez wartości
- bajki – dobrze, fajnie, w porządku
- bajstruk, bastruk – nieślubne dziecko
- baleja – balia, wanna
- bał go pies – do diabła z nim, mam go gdzieś
- bakies – nieświeże mięso lub wędlina, marnej jakości posiłek
- bambaryła – grubas, głupek, ciężki umysł
- bambetle – łachy
- bambosz – ranny pantofel uszyty z resztek tkanin
- banaluki – głupoty; por. banialuki
- gadasz banaluki – mówisz głupoty
- bandzie – wystarczy
- banerka – puszka, konserwa
- barabanić – łomotać, stukać, dobijać się
- barabolec – 1) wino owocowe; 2) ciasto z zakalcem
- barabuła – grubas
- barachło – coś bezwartościowego lub też śmietnisko
- barłog – nieporządek, bałagan
- baryk – barek
- batarejka – latarka
- baza – Spółdzielnia Kółek Rolniczych (SKR)
- bełch - duży, gruby brzuch
- bełtać – mieszać
- berbelucha – tanie wino, zacier
- besztać – wymawiać komuś
- betki – grzyby
- bez – przez
- bez tołku – bez sensu
- biedy sobie naputać – ściągnąć na siebie kłopoty
- bladź – pani lekkich obyczajów
- błancza – guz
- błotka – płotka
- bokówka – spiżarnia, schowanko, schowek
- bolszy – spory, większy
- bołoto – łąka
- borgować, zborgować – brać na kredyt
- wziąć na borg – wziąć na kredyt
- borowik – cwaniak
- bożyć się – przysięgać
- a zabóz się – przysięgnij
- bradziaga – ktoś nieprzyzwoity
- braha – zacier na bimber
- brechać – kłamać, szczekać; niektórzy jednak używają tego zwrotu jako śmiać się
- broić – rozrabiać
- browar – piwo
- bryle – okulary
- brynzel – idiota, głupek
- ty brynzlu – ty idioto, baranie
- brzechać – mówić, szczekać
- buby – kuleczki, jagódki itp.
- buc – głupek
- bułka chleba – bochenek chleba
- bulwa – ziemniak
- bum – pijak, lump
- burchel – pęcherz
- buza – napój ze sfermentowanej kaszy jaglanej
- by – jakby
- bzik – zwariowany, szaleniec, wariat
- bździć – puszczać bąki
(do góry strony)
- czartapaloch – oset
- cacko – fajna rzecz
- capać – łapać
- centralne – ogrzewanie
- cerata – nakrycie na stół, obrus
- chustałka – chustka
- chutko – 1) szybko; 2) niedobrze
- chutko mi – niedobrze mi, źle mi
- ciamcialamcia- osoba ospała, nierozgarnięta, fajtłapa (szczególnie o młodej dziewczynie)
- ciapki – kapcie
- ciort – diabeł
- cipier – teraz
- chabor – rodzaj łapówki lub prezentu, np. butelka dobrego koniaku dla lekarza w podziękowaniu za opiekę
- chaman – cham
- chaziaj – gospodarz pełną gębą
- chazior – pewny siebie, butny
- chlanie – jedzenie, picie
- certolić się – wzajemnie ustępować
- chiebra – gromada, banda
- chwiluńka – moment, chwileczkę
- chwost – ogon
- chyższy – szybszy
- kto chyższy? – kto szybszy?
- cierlica – narzędzie do międlenia lnu
- ciopać – siekać
- ciopaczka – narzędzie do siekania
- cisnąć
- ciśniem, bo skiśniem – chodźmy już
- ciubaryk – 1) chłopiec; 2) prawosławny mieszkańcy Podlasia
- ciuma – ospała kobieta, nielubiana kobieta, mało ogarnięta kobieta
- ciurma – więzienie
- chałupa – dom, chata
- chlapcążki – obcęgi, kombinerki
- chlejem – pijemy
- chodnik – dywan, rodzaj dywanu
- chodzić do magazynu – chodzić do sklepu
- chodzić w arende – kraść owoce z sadu
- chomtolić – psuć, coś zacząć i zostawić nie gotowe
- chyta się – rusza się, buja się
- cupać – skubać, trącać przynętę
- cwaniak – salceson
- cygarniczka – papierośnica
- cypek – mycka
- czapa – okap kuchenny
- czemergies – samogon, ruska wódka
- czepić sie jak rzep psiego ogona – ktoś się kogoś bardzo "uczepił", przeszkadza
- czereśniak – człowiek pochodzący ze wsi
- czerszpak – czerpak, narzędzie do czerpania płynu, warząchew
- czuczeło – dziwadło, straszydło
- czugunny – garnek odlewany, żeliwny garnek
- czuwać – słuchać
- czy ja jemu w garki patrze się? – nie interesuję się jego sprawami
- czyhunka – kolej, tor kolejowy, lokomotywa, pociąg
- czyżyk – mały chłopczyk
- czmun, czmonić się, wyczmuniony – urwis, wariować, rozczochrany
(do góry strony)
- ćmok – penis, a także powolny ślamazarny głupkowaty człowiek
(do góry strony)
- daje dzisiaj mróz – zimno dziś
- darem, na darem, daremno, nadaremno – bez efektu, bezproduktywnie
- drenny – kiepski
- dziengi – pieniądze
- denka – deska do krojenia, głównie drewniana
- dętka – bombka choinkowa
- dla
- boli dla mnie głowa – boli mnie głowa
- daj dla cioci – daj cioci
- daj dla jego – daj mu
- dał dla psa – dał psu
- dladzieci – dobranocka, bajka
- droczyć się – drażnić się, prześladować
- dochodzić tołku – racjonalizować, porządkować argumenty
- duć – 1) wiać; 2) jechać
- dumać – myśleć, rozmyślać
- durak – dziwny, niespotykany
- durniacha – naiwniak, łatwowierny
- durnowaty – głupkowaty, głupi[1]
- durszlak, durślak – cedzak
- durzyć – zawracać głowę
- drzewnianny – drewniany
- dwiuch – dwóch
- dwór – podwórko
- dymnik – komin, tłumik samochodowy
- dynksić – bać się
- dziady – drobne pieniądze, bilon
- działgać
- pies działga – pies ujada
- dziamdziak – fajtłapa
- dziażka – pasek
- dziażyć – (o zespole muzycznym) grać ostro
- dzierżyć – trzymać
- dzień czasu
- coś trwa dzień czasu – dzień, coś trwa cały dzień
- dziergać – ruszać
- dzieżka – dzbanek
- dźwi – drzwi
(do góry strony)
(do góry strony)
(do góry strony)
(do góry strony)
- habal – kochanek
- hajtać się – brać ślub
- hadki – ohydny, obrzydliwy
- hadztwo – ohyda, obrzydliwa istota, nieprzyjemne uczucie
- haman – człowiek tęgi wysoki, ktoś duży i powolny
- handryczyć się – sprzeczać się, złościć, pokrzykiwać
- harmonia – akordeon, fortepian, organy, syntezator itp.
- hebel – strug
- hetudy – tędy
- hojkać – krzyczeć
- halopa – duża stopa
- holopa – (cholopa?) o wysokiej kobiecie
- holuta – duża stopa
- hołoble – dyszle boczne w wozie konnym
- hulać – pić alkohol, tańczyć
- hulanka – popijawka
(do góry strony)
- ich
- trzeba ich podnieść – trzeba je podnieść (np. jabłka)
- ichny, ichni – ich
- idę/jadę na miasto – idę/jadę do miasta
- idę do jego – idę do niego
- idzie samachod – jedzie autobus
- idz ty w żopu – odczep się, odwal się
- idziem – idziemy
- iść pieszkom – iść pieszo
- iść z buta – iść pieszo
- izba – pokój
(do góry strony)
(do góry strony)
- krapiwa – pokrzywa
- kaban – wieprz, świnia
- kabanina – wieprzowina
- kabanos – kiełbasa
- kabat – kolega
- kabona, kabonka – pieniądze
- kacan – głąb, rdzeń kapusty
- kaczan – głąb, rdzeń kapusty
- kaczać/kaczać się – turlać (się), toczyć (się)
- powiedzenie: Póki nie pokacza, to nie zje (np. o małych dzieciach)
- kadilak – kabriolet
- kaliejka – rząd ludzi czekających na coś
- kałmuk – człowiek łakomy, łakomczuch, łasuch
- kanka – konewka
- kapa – nakrycie na łóżko, koc
- kartacze – pyzy z mięsem
- knypeć – niedorostek, smarkacz
- karakan – 1) karaluch; 2) ktoś niski
- karman – portfel
- kasza hreczana – kasza gryczana
- katapulta – proca
- kawalerczak – niedorostek, smarkacz
- każdą razą bądź – w każdym przypadku
- kicha – wstyd, lub coś kiepskiego
- jaka kicha – jaki wstyd
- to jest kiszkawe – to jest kiepskie, także kaszanka
- kiedyści – kiedyś
- kiego – czego, po co
- kiego licha tam jedziesz?! – po co tam (do cholery) jedziesz?!
- kiendy – którędy
- kiendziuk – 1) flaki; 2) żołądek
- kiepeła – głowa
- kinol – nos
- kipiatok – wrzątek
- kisa – kot
- kitrać – chować
- kiziak – wydzielina z nosa (fluk, koza, gil, śluz)
- klatencja – klatka schodowa
- klekotun – bocian
- kleić durnia – udawać, ukrywać coś
- klepisko – podłoga, posadzka
- klnąć – przeklinać
- kocik – mały kotek
- kokrzysko, kukrzysko – stare siedlisko
- kolba – korba
- kołatać – dobijać się
- kołdoby – wyboje
- kołduny – pierogi z mięsem
- komar – motorower
- komarynka – motorynka
- komedia – heca
- komputerek – kalkulator
- kondon – kondom
- kopańka – dłubanka, naczynie wykonane z jednego kawałka drewna
- kopyść – drewniana łyżka
- korp – gołębnik
- koza – piecyk żeliwny
- kozer – trumf w kartach, np. atu
- kozytkać – łaskotać
- kozerek – daszek od czapki
- krec – gra jak berek
- grać w kreca – grać w berka
- kruk, kruczyk, kruczka – pogrzebacz
- kruczek – pogrzebacz
- krupa – kasza
- krypa – poidło dla zwierząt
- któren – który
- kryjanica – dziecko płci żeńskiej
- kryjany – dzieci
- kucia, kutia – potrawa świąteczna – ryż z makiem i bakaliami, a właściwie nie ryż tylko pęczak
- kudły – włosy
- kulbaka – laska
- kumać – rozumieć
- niekumaty – człowiek mający trudności w zrozumieniu czegoś
- kupywać – kupować
- kurzyć – palić papierosy
- kuzaka – mały owad
- krzakówa – bimber
(do góry strony)
(do góry strony)
(do góry strony)
- machlojka – przekręt, oszustwo
- machorka – lichy tytoń, skręt
- mała wiec – rodzaj pochwały
- manerka – puszka
- masłobojka – maselnica, przyrząd do ubijania masła
- maszynka – zapalniczka
- mata – macie
- mamona, mamonka – pieniądze
- mazojen – majonez
- mączka – miałki cukier[1]
- menel – pijak
- ment – wulg. policjant
- mesolić się – wolno się ruszać, ociągać się
- mesoła – osoba powolna
- meszty – kapcie
- mieć kołtun – fryzura w nieładzie, siano na głowie
- mleko uciekło – mleko wykipiało
- miednica – duża miska, naczynie
- mielim – mielimy
- mielta – mielcie
- międlnica – narzędzie do międlenia lnu
- miotła – miotła a także szczotka
- mlon – nielubiany mężczyzna, gbur
- modzel, mozol – odcisk
- mogiłki – cmentarz
- mordować – męczyć
- mordownia – kiepska knajpa
- możno – można
- mruk – cichy, małomówny
- musi – pewnie, prawdopodobnie
- częste jest powiedzenie: musi tak…
- mużyk – mężczyzna
- mysiganiec – stuknięty, zwariowany
- myszorec – pomocnik woźnicy towarowej konnej platformy, ładowacz
- myszygene – zwariowany, stuknięty
(do góry strony)
(do góry strony)
(do góry strony)
- pacan – smarkacz, pędrak
- padaka – coś bardzo śmiesznego
- ale padaka – ale śmieszne
- pajucina – pajęczyna
- pała – głowa
- pampuchy – pączki dla ubogich
- panimajesz, paniał – zrozumiałeś
- papała – warga, duże usta
- papcie – obuwie domowe
- partyzantka – banda, grupa
- patrzaj – patrz
- parszuk – świnia lub brzydka kobieta
- paszcza – buzia, usta
- paszoł – poszedł
- patałach – ktoś niezadbany, poniżenie
- peniać – bać się
- peniak – tchórz
- pepegi – tenisówki
- perelina – peleryna
- pet, kip – niedopałek, papieros
- pękło – trzasło, zagrzmiało
- pieczka – legowisko na piecu do spania
- pietuch – kogut
- piewnia – piwnica
- pinda – organ płciowy kobiety, również używane jako obelga
- piterka – portfelik
- piston – smarkacz
- plita – płyta kuchenna
- placforma – platforma np. konna do przewożenia dużych ładunków
- plajster – plaster
- płastynki – blaszki z owalnym otworem przybijane do obcasa, służące do mocowania łyżew
- płaszczadka – drewniany podest do tańca
- płow – pilaw
- pniak – drzewo
- po czemu – po ile
- po omacku – po ciemku, nic nie widzieć
- po pociemku – po ciemku
- siedzę po pociemku – siedzę po ciemku
- po poslednim – jeszcze jednym, kolejnym
- to jak, po poslednim? – to jak, zapalimy jeszcze?
- pocelować – trafić
- pociopać – posiekać
- pochlopka – cienka zupa
- pochłodnieje – ochłodzi się
- poczepić – powiesić
- podarty – porwany, rozerwany
- podpierdalanka – rodzaj biednej zupki z ziemniaków
- podprowadził pod durnego chate – zrobił ze mnie głupca
- podwórek
- chodź na podwórek – chodź na dwór
- poka (czyt. paka) – cześć (na pożegnanie)
- pokinunć – zgubić
- poklikać – zawołać
- pokos – drugie koszenie trawy lub drugie zbiory siana
- pomalej – pomału
- popelina – wstyd
- jaka popelina – jaki wstyd
- potoknąć – wypłukać
- porwał – podarł, uszkodził, rozerwał
- poróżnić się – pokłócić się
- pośpieszaj – szybciej
- poszed w kibini macier/paszoł kibini-macier – wypchaj się, idź do diabła
- poszła ty w buraki – przekleństwo typu idź do diabła, won
- poszedł w bołoto – przekleństwo typu idź do diabła, won
- poszła w czortu – przekleństwo typu idź do diabła, won
- powiestka – wezwanie
- pójdziem – pójdziemy
- pójść w odwiedki – odwiedzić rodzinę, w której niedawno urodziło się dziecko; nie należy przychodzić z pustymi rękami
- półpierdun – wierzchnie okrycie długości 3/4
- praźnik – święto
- pripał – sytuacja trudna, niewygodna, przykra dla kogoś
- pristan – przystanek autobusowy
- prukwa – obelżywie kobieta "rozlazła"
- prynuka – namawianie
- przebrać się – przeprowadzić się
- przylepka – kromka chleba
- przylimonić – walnąć, stuknąć
- prymak – mężczyzna, który po ślubie wprowadza się do rodziców żony
- psiak – niejadalny grzyb
- psiuk – mały pies
- psubrat – ktoś nielubiany, wredny
(do góry strony)
- raby – plamisty (stąd często łaciata krowa nazywana jest Raba)
- radziuszka – kapa, narzuta
- ramka – paczka papierosów
- raszpla – kobieta bardzo lekkiego prowadzenia
- razdziawa – gapa, niezdara
- redźka – rzodkiewka
- rezać – ciąć, rżnąć, piłować
- rodyska – rzodkiewka
- rogatka – proca
- rozbydrzony – rozpieszczony
- rozchodzić się – rozzłościć się[1]
- rozczoska – grzebień
- rozdziewaj się – zdejm odzienie
- rozgawenia – osoba roztargniona
- rozholopać – otworzyć szeroko, np. drzwi
- rozkiraczyć – zaprzeć się, zepsuć się tak, że nie nie można się ruszyć, lub coś, np. samochód, nie może ruszyć
- rozkołupać – powiększyć otwór
- rozpuszczony jak bisurmański bicz – rozpieszczone dziecko
- rozpuścić
- rozpuścić dzieci – rozpieścić dzieci
- rozstajne drogi – skrzyżowanie
- roztropa – osoba roztargniona
- roździawa – łamaga, gapa
- roździawić – otworzyć szeroko buzię, ziewnąć
- rubaszka – koszula męska
- rugać się – przeklinać
- rychtyk – 1) ktoś przyzwoity; 2) akurat, właśnie
- samo rychtyk – w samą porę, o czasie
- wyszykował się na rychtyk
- ryło – twarz
- rynek – targ
- rypać się – tłuc/bić się
- ryży – rudy
(do góry strony)
- saczek – bluzka
- samachod – autobus PKS, MPK
- samogon – bimber, nielegalnie pędzony alkohol
- sałata – taksówka
- sałaciarz – taksówkarz
- saławiej – słowik
- sąsiek – część stodoły
- słychować
- 'co słychować? – co słychać?
- sarafan – sukienka bez rękawów
- se – sobie
- weź se kup – weź sobie kup
- siajka – grupa, banda, spółka
- siaszka – kosa /być może spokrewnione z żaga (z Pojezierza Chełmińskiego) – piła, niem. Säge; wtedy poprawna pisownia – siażka, jak żażka
- siatka – torba, reklamówka
- siennik – materac wypchany słomą lub sianem
- sieno – siano
- sień – weranda, przedsionek, wiatrołap, korytarz
- sinka – niebieski barwnik używany do krochmalenia
- sitwa – grupa, towarzystwo, spółka
- siurek – 1) smarkacz; 2) mały penis u chłopczyka; 3) penis
- siuśka – żeńskie genitalia
- skakina; por. Skotniki, ros. skotina – bydlę
- ty skakino jedna – ty bydlaku
- skibki – kanapki
- skołowacieć – stracić orientację, zgłupieć
- skomlenie – 1) wycie np. psa; 2) płacz
- skonać – umrzeć
- skowroda – patelnia
- skrobać marchewki – deptać komuś po piętach
- sfadźba – ślub
- sledziki – mieszkańcy Białegostoku, a także Białostocczyzny
- słychać – czuć, czuć zapach
- słychać spaleniznę – czuć spaleniznę
- smalić rurę – suszenie po libacji alkoholowej
- smark – niedorostek, smarkacz
- smorodzina – czarna porzeczka
- sobaka – pies
- spółdzielnia – sklep
- sraka – tyłek
- stilczyk – mały stołeczek
- stił – stół
- stojali – stały
- stojało – stało
- stuk
- karta stuk – w grze w karty, karta nie do wycofania
- suchna – owca
- sulan – osoba leworęczna, mańkut
- suszniak – kac
- swołocz – łobuz, drań
- sybać – zaczepiać kogoś
- syber – zasuwka nad piecem
- szantrapa – osoba roztargniona
- szałaputa – człowiek bezmyślny
- szaszok – tchórz
- szczękać, szczęknąć – trzaskać, trzasnąć
- szlaban – jednoosobowe drewniane łóżko
- szlauch – rura gumowa
- szparko – szybciej, poganianie
- szpuk – gołąb pospolity, nierasowy
- szpurc – niedorostek, smarkacz
- sztany – spodnie
- szajbus, szajbnięty – wariat
- sztafirować – stroić się
- szczun – smarkacz
- szemrzy – szmera
- szkodowiery, szkodowieki – skąpca
- szmaja, lewszun – leworęczny, mańkut
- szpilorek – szydło
- szprechać – mówić
- szpurt – szybki bieg
- sztafirować – stroić się
- szuba – sałatka kartoflano-śledziowo-warzywna
- szulak – jastrząb
- szurgać – zaczepiać kogoś także skrobać
- szurganiec – łobuziak
- szulaki – ptaki drapieżne, polujące na gołębie
- szwanc – głupek
- szwendać się – spacerować bezmyślnie
(do góry strony)
(do góry strony)
(do góry strony)
(do góry strony)
- wadzić się – kłócić się
- wajcha – dźwignia
- walonki – obuwie z filcu na mróz i śnieg
- wała
- takiego wała – "gest Kozakiewicza"
- wałkierz – alkierz, sypialnia
- wałoczyć sie – wałęsać się
- wataha, watażka – grupa, gromada
- wazon, wazonka, wazonek – doniczka
- wchodziny – parapetówka
- wcinać – jeść
- wełch – smarkacz, gówniarz
- wentroba – wątroba
- wieczera – kolacja
- wierzeje – drzwi od stodoły
- wiszczeć – piszczeć, krzyczeć
- wiuga – zawieja
- włanczać, wyłanczać – włączyć, wyłączyć
- wołać się – ĸłócić się
- wołoczebne – prezent od matki chrzestnej
- won – uciekaj
- wrzaskun – awanturnik, pieniacz, także głośno krzyczące dziecko
- wsio ryba – wszystko jedno
- wycierucha – kobieta bez zasad
- wycug – dożywotnie, utrzymanie
- wyczmuchać – przewietrzyć
- wygrużać – wywalać, usuwać
- wykipiło – wykipiało
- wyrko – łóżko
- wywalić się – wywrócić się
- wzion – zabrał (por. ciąn u Jana Chryzostoma Paska); częste w gwarach
(do góry strony)
- za biezdurno – za nic, za darmo
- za frajer – za nic, za darmo
- za im – za nim
- zaborzyć się – zaprzeć się czegoś, uprzeć się
- zaciągnąć się – zagłodzić, brak apetytu
- zadawać – dać
- zadra – drzazga
- zadurzyć się – zakochać się
- zaidrosny – zazdrosny
- zajedno – wszystko jedno, to samo
- zajzajer – kwas, coś bardzo kwaśnego; por. niem. Salzsäuer – kwas solny
- zakolegować – zaprzyjaźnić
- zalatywać do kogoś – wejść do kogoś na chwilkę
- zamaniło – zachciało się
- zapalić – włączyć (np. światło, telewizor)
- zapasy – konfitury
- zapluszczyć oczęta – zamknąć oczy
- zapojka – napój do popijania alkoholu
- zaprzeć – zamknąć na klucz
- zaraz – za chwilę
- zastaw – kaucja
- zasynać – zasypiać
- zaszczepić – zamknąć na skobel
- zaszczepka – skobel
- zaszpilić – zapiąć na guziki
- zawtrakać – jeść; por. ros. завтракать – śniadać, jeść śniadanie
- zbuk – zepsute jajko
- zdoić się – wypić za dużo
- zduć się – wypalić za dużo lub wypić za dużo
- zdufny – psotliwy, psotnik, dowcipny
- zdurniał, czy co? – czyżby człowiek ogłupiał, dziwnie się zachowuje
- zdym – zdejmij
- zdzielić – uderzyć
- zechlać – zjeść
- zgarny – psotnik, złośliwie psotny, szkodny
- zgliwiały ser – psujący się twaróg
- zeksa – ostrzeżenie alarmowe
- stać na zeksie – stać na czatach
- zezwać – wyzwać, nakrzyczeć na kogoś
- ziapa – japa, morda, twarz
- ziele – chwasty
- zielopuchy – niedojrzałe, zielone owoce
- zieziulka – kukułka
- ziomal – rodak, kuzyn również przyjaciel
- zjechać do domu – wrócić do domu
- zlewak – zlew
- zolić – pić wódkę
- zolówka – podeszwa
- zołza – wredota
- zrobić rezultat – policzyć się z kimś, zrobić z kimś lub z czymś porządek
- zrobim – zrobimy
- zrzeć, zezrzeć – jeść
- daj coś zezrzeć – (daj coś jeść), żreć
- zuzula – kukułka
(do góry strony)
(do góry strony)
(do góry strony)
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Andrzej Markowski, Jak dobrze mówić i pisać po polsku, Warszawa 2000.
