جامع مسجد (خدا ﺁباد)

جامع مسجد
حصہ	مسیت
بنیاد	۱۷۱۸
انتظامی تقسیم
ملک	پاکستان
وقوع تھاں	خدا آباد
تقسیم اعلیٰ	خدا آباد
متناسقات	26°35′10″N 67°43′14″E
وقوع متناسقات	26.58611111°N 67.72055556°E / 26.58611111; 67.72055556
[مکمل اسکرین پر]

خدا آباد وچ کلہوڑہ د‏‏ی تاریخی مسجد دا بیرونی دروازہ

خدا آباد وچ کلہوڑہ د‏‏ی تاریخی مسجد دا اندرونی دروازہ

جامع مسجد خدا آباد ( مشہور کلہوری حکمران میاں یار محمد کلہوڑو نے بݨوائی سی جو اج وی دادو ضلع دے خدا آباد شہر وچ واقع اے، جو دریائے سندھ دے جنوب وچ دادو تو‏ں 10 کلومیٹر دور ہائی وے نیڑے ہی واقع ا‏‏ے۔ میاں یار محمد کلہوری نے اس مرکزی شہر د‏‏ی نیہہ رکھی سی تے جداں جداں خاندان ترقی کردا گیا اس مرکز د‏‏ی رونق، آرائش و زیبائش وچ وادھا ہُندا چلا گیا۔ میاں غلام شاہ دے دور تک خدا آباد د‏‏ی عظمت وچ کوئی فرق نئيں آیا۔ عبدالنبيءَ جڏهن مير عبدالله خان ٽالپر ۽ مير فتح خان ٽالپر کي قتل ڪرايو، تڏهن ٽالپرن انتقام جي جوش ۾ اچي خدا آباد تي حملو ڪيو. هنن شهر کي لُٽيو ۽ جاين کي باهه ڏئي ڇڏي. اهڙيءَ طرح سال 1781ع ۾ خدا آباد جو شهر تباهه ٿي ويو.

جب عبدالنبی نے میر عبداللہ خان تالپور تے میر فتح خان تالپور نو‏‏ں قتل کيتا تاں تالپوراں نے انتقام دے جذبے وچ خدا آباد اُتے حملہ کيتا۔ انہاں نے شہر نو‏‏ں لُٹیا تے جگہ نو‏‏ں اگ لگیا دتی۔ اس طرح 1781ء وچ خدا آباد شہر تباہ ہو گیا۔

اب خدا آباد وچ صرف دو جگہاں رہ گئیاں نيں: اک جامع مسجد تے دوسری میاں یار محمد خان دا مقبرہ۔ جامع مسجد اج وی موجود اے، حالانکہ اس د‏ی تعمیر نو‏‏ں دو سو سال گزر چکے نيں۔ لکھیا گیا اے کہ ’’جب ایہ مسجد بݨائی گئی تاں پینٹنگ دا کم بہت احتیاط تو‏ں کيتا گیا‘‘۔ گنبد اِنّا اُچا بنایا گیا کہ آسمان تک پہنچ گیا۔ چتسالی دے کم وچ شنکرف دا بہت استعمال ہُندا سی۔ اسنو‏ں بیت المقدس نئيں کہیا جا سکدا لیکن اوتھ‏ے ہمیشہ اس دا ذکر ہُندا ا‏‏ے۔ گرامر تے گرامر دے استاداں عربی د‏‏ی تعلیم تے سیکھنے وچ مصروف نيں۔ صحیح بخاری پڑھی جاندی ا‏‏ے۔ حافظ قرآن د‏‏ی تلاوت کردے رہندے نيں تے ذاکر تسبیح وچ مشغول رہندے نيں۔ عبدالنبيءَ جڏهن مير عبدالله خان ٽالپر ۽ مير فتح خان ٽالپر کي قتل ڪرايو، تڏهن ٽالپرن انتقام جي جوش ۾ اچي خدا آباد تي حملو ڪيو. هنن شهر کي لُٽيو ۽ جاين کي باهه ڏئي ڇڏي. اهڙيءَ طرح سال 1781ع ۾ خدا آباد جو شهر تباهه ٿي ويو.

خدا آباد وچ کلہوڑہ د‏‏ی تاریخی مسجد دا اندرونی منظر

ہنری کوزنز دے بیان دے مطابق ’’یہ مسجد میاں یار محمد خان کلہوری نے بݨوائی تھی‘‘۔ اس دے دو حصے سن : اک ايس‏ے فٹ لمبا تے اکیس فٹ چوڑا تے دوسرا ايس‏ے فٹ لمبا تے پچیہہ فٹ چوڑا۔ قد چونتِیہہ فٹ سی۔ بیرونی دروازے اُتے دونے طرف کاشی د‏‏ی بہت ہی عمدہ نقش و نگار سی چتسالی دے کم وچ انہاں تو‏ں پہلے تکلف تے بناوٹ تو‏ں کم ہُندا سی، میاں صاحب نے پرانا طریقہ چھڈ ک‏‏ے نواں طریقہ اختیار کيتا تے مسجد وچ جو وی کم کیتا، اس د‏ی اصل شان نو‏‏ں برقرار رکھا۔ عبدالنبيءَ جڏهن مير عبدالله خان ٽالپر ۽ مير فتح خان ٽالپر کي قتل ڪرايو، تڏهن ٽالپرن انتقام جي جوش ۾ اچي خدا آباد تي حملو ڪيو. هنن شهر کي لُٽيو ۽ جاين کي باهه ڏئي ڇڏي. اهڙيءَ طرح سال 1781ع ۾ خدا آباد جو شهر تباهه ٿي ويو.

تصویراں

• 
  دروازے اُتے دستک
• 
• 
• 
  مسجد دا اندرونی منظر
• 
• 
  مزارمحترم محمد کلہوڑو
• 
  مسجد دے پِچھے دا منظر

حوالے