نرم افزار آماری SPSS چیست؟ آشنایی کامل با کاربردها

احتمالا در پروسه کار‌های آماری و دانشگاهی، پایان‌نامه‌ها و جمع‌آوری داده‌ها، نام نرم‌افزار اس پی اس اس (SPSS) را شنیده‌اید. در این مطلب سعی می‌کنیم کاربرد این نرم افزار کاربردی را به‌طور ساده برای شما شرح دهیم تا بدانید spss چیست و بتوانید در کارهای تحقیقاتی خود از آن استفاده کنید.

SPSS چیست؟

نرم افزار SPSS یک نرم افزار مخصوص ویندوز است و در واقع مخفف عبارت “Statistical Package for the Social Sciences ” به معنای بسته آماری برای علوم اجتماعی است. به زبان ساده، spss اطلاعات جمع‌آوری شده را دریافت می‌کند‌، تحلیل، بررسی ومقایسه می‌کند و در نهایت، جدول و نمودار آن‌ را ارائه می‌دهد.

اس پی اس اس، امروزه به‌دلیل سادگی استفاده از آن، کاربرد زیادی در زمینه‌های روانشناسی، علوم اجتماعی، صنایع و کشاورزی دارد. این نرم افزار توسط کمپانی IBM امریکا ساخته شده است و حدود ۱۰۹ سال از زمان تاسیس آن می‌گذرد‌. Spss دارای سه مرحله اصلی است که شامل وارد کردن اطلاعات به نرم افزار، انتخاب نوع تحلیل و گرفتن خروجی می‌شود. برای اینکه راحت‌تر با کاربردهای این نرم افزار آشنا شوید، بهتر است اول با تحلیل آماری اشنا شوید.

تحلیل آماری چیست؟

تحلیل آماری به دو دسته تقسیم می‌شود، آمار توصیفی و آمار استنباطی.

در آمار توصیفی، به توصیف خصوصیات یا امکانات داده‌ها پرداخته می‌شود و از آن در توصیف مشاهدات کمی فردی و توصیف کل جمعیت یک نمونه خاص استفاده می‌شود. در آمارهای توصیفی، مبحث تفاوت‌های داده‌ها مطرح نیست.

آمار استنباطی، برخلاف آمار توصیفی بر پیش بینی متمرکز است، تا حد زیادی به صحت نمونه‌های بزرگ جمعیتی بستگی دارد و نتایج آن، بیشتر به‌صورت احتمال است.

انواع spss چیست؟

به‌طور کلی دو نوع SPSS وجود دارد:

نمای متغیر

 نمای متغیر شامل نام، برچسب، نوع، عرض، اعشاری، ارزش، گم شده، تراز کردن و انداره گیری می‌شود که در ادامه هرکدام را جداگانه توصیح خواهیم داد.

نام: این ستون به مرتب سازی داده‌ها کمک می‌کند و پارامترهای جنسیت، نقش و میزان تحصیل را در نظر دارد.

برچسب: با این برچسب‌ها می‌توانید کارکترهای خاص را اضافه کنید.

نوع: این قسمت، داده‌ها را از هم متمایز می‌کند.

عرض: طول کارکترها را با این قسمت اندازه‌گیری می‌کنند.

اعشاری: این بخش در تعریف ارقام مورد نیاز بعد از اعشار به ما کمک می‌کند.

ارزش: در این قسمت می‌توانید ارقام را وارد کنید.

گم شده: در این قسمت داده‌های غیرضروری را نادیده می‌گیرند.

تراز کردن: برای تراز کردن به چپ و راست استفاده می‌شود.

اندازه گیری: داده‌های وارد شده را اندازه‌گیری می‌کند.

نمای داده

 این نما به صورت سطر و ستون نمایش داده می‌شود و شما قادرید فایل مورد نظر را import کنید یا می‌توانید داده‌ها را به صورت دستی وارد کنید.

کاربردهای SPSS کدام است؟

تقریبا همه شما با کاربرد اصلی spss یعنی تحلیل و مقایسه داده‌ها آشنا هستید. بیشترین استفاده از نرم افزار spss در تحلیل آماری داده‌های علوم اجتماعی است. اما این نرم افزار توسط پژوهشگران بازارهای معاملاتی، پژوهشگران سلامتی، شرکت‌های دولتی، نقشه برداری، سازمان‌های بازاریابی و ‌… کاربرد دارد. در اینجا یک مثال می‌زنیم تا بیشتر با مفهوم spss آشنا شوید.

فرض کنید تحقیقاتی در مورد میزان رضایت دانش آموزان از سیستم آموزش مجازی انجام می‌دهید، روش جمع آوری اطلاعات شما، پرسشنامه است و این پرسشنامه را بین ۱۰۰ دانش آموز توزیع کرده‌اید و اطلاعات حاصل از پرسشنامه را وارد نرم‌ افزار SPSS می‌کنید. این نرم افزار، داده‌های وارد شده را تحلیل می‌کند و به شما نتیجه کلی مانند میزان رضایت یا درصد نارضایتی دانش آموزان را ارائه می‌دهد. همچنین این نرم افزار امکان اینکه نتایج را به‌صورت جدول در بیاورید و راحت‌تر بررسی کنید را هم به شما می‌دهد. اما کاربردهای این نرم افزار به داده‌های علوم اجتماعی محدود نمی‌شود و کاربردهای دیگری نیز دارد که برخی از آن‌ها عبارتند از:

چه کسانی از SPSS استفاده می‌کنند؟

نرم‌ افزار spss طرفداران زیادی در بین دانشجویان و محققان دارد. اغلب دانش‌آموزان دوره کارشناسی ارشد، برای انجام فعالیت‌های کلاسی و تحقیقاتی خود به نرم افزار spss نیاز دارند. دانشجویان رشته‌های روانشناسی، علوم اجتماعی، مشاوره، تربیت بدنی، پزشکی و … هنگام تهیه پایان نامه کارشناسی ارشد یا دکتری هنگام روش تحقیق از این نرم افزار استفاده می‌کنند. همچنین محققان و پژوهشگران هنگام تجزیه و تحلیل داده‌ها و پیش بینی روند پژوهشی دست به دامن spss می‌شوند. اغلب کسانی که از این نرم افزار استفاده می‌کنند مهارت‌های اکسل را نیز دارند و شما نیز لازم است بدانید که اکسل چیست و با آن اشنا شوید.

مزایا و معایب استفاده از SPSS چیست؟

نرم افزار spss امکانات و مزایای زیادی را در اختیار کاربران قرار می‌دهد و کار تحلیل داده‌های آماری را بسیار راحت‌تر کرده است. از جمله مزایای این نرم‌ افزار می‌توان به پاسخ‌های قابل اعتماد و مطمئن، جداول و نمونه‌های نموداری، مدیریت موثر داده‌ها، استفاده آسان و در دسترس، کم بودن احتمال خطا و مناسب بودن برای داده‌های کمی و کیفی اشاره کرد. همچنین کاربران این نرم افزار می‌توانند نوع نمودار مورد نیاز خود را انتخاب کنند.

تا اینجا به مزایای نرم افزار SPSS اشاره کردیم؛ اما خوب است بدانید یکی از بزرگ‌ترین معایب این نرم افزار، این است که نمی‌توانید آن را در مورد داده‌های وسیع به‌کار ببرید.

آخرین ورژن‌ها و بهترین ورژن SPSS چیست؟

شرکت ibm  که سازنده نرم افزار spss است، به طور میانگین، هر دوسال یک‌ بار، اپدیت جدیدی برای spss ارائه می‌دهد. با بررسی‌هایی که انجام داده‌ایم، نتیجه گرفتیم که ورژن‌های جدید و قدیمی spss تغییر چندانی با یکدیگر نداشتند و تنها تفاوت آن‌ها این بود که ورژن‌های جدیدتر نسبت به ورژن‌های قدیمی‌تر، سنگین‌تر شده‌اند. کاربرد اصلی spss در‌تمام نسخه‌ها یکسان است اما در ورژن‌های جدیدتر، آپشن‌های جزئی نرم‌افزار بیشتر شده است.

نتیجه گیری

 همانطور که گفتیم، نرم افزار SPSS جزو جامع‌ترین نرم افزار‌های تحلیل داده‌های آماری است و در زمینه‌های متعددی کاربرد دارد. در این مطلب سعی کردیم اطلاعات جامعی در رابطه با نرم افزار پرطرفدار spss ارائه دهیم تا بتوانید در کارهای تحقیقاتی خود از مزایای آن استفاده کنید. امیدواریم مطالب گفته شده برای شما مفید باشد. همچنین خوب است بدانید که بعضی شرکت‌ها اقدام به استخدام تحلیلگر آماری می‌کنند که شما می‌توانید با بالا بردن مهارت آماری خود، وارد بازار این رشته شوید و یا به طور فریلنسر به عنوان تحلیلگر آماری فعالیت کنید.