Izvorni kod stranice Žirafa

{{Taksokvir
| boja= pink
| naziv= Žirafa
| slika = Giraffe standing.jpg
| slika_širina= 250px
| status = {{StatusNiskaZabrinutost}}
| regnum = [[Animalia]]
| phylum = [[Chordata]]
| classis = [[Sisari]] (Mammalia)
| ordo = [[Papkari]] (Artiodactyla)
| familia = [[Giraffidae]]
| genus = '''''Giraffa'''''
| species = '''''G. camelopardalis'''''
| dvoimeno = ''Giraffa camelopardalis''
| dvoimeno_autorstvo = [[Karl Line|Linnaeus]], [[1758]]
| karta_raspon = Giraffa camelopardalis subspecies map.jpg
| karta_raspon_širina = 250px
| karta_raspon_opis = Areali rasprostranjenja podvrsta
| razdioba_stupanj = Podvrste
| razdioba = 
videti [[Žirafa#Podvrste|tekst članka]]<br />
| zivotna_forma = [[herbivor]]
}}
'''Žirafa''' (''Giraffa camelopardalis'') je [[Afrika|afrički]] [[sisar]] iz reda [[papkar]]a, najviši od svih kopnenih [[životinja]]. Mužjaci mogu biti visoki od 4.5 do 5.5 [[metar]]a i težiti do 1,360 [[kilogram]]a. Rekordna težina jednog mužjaka je iznosila približno 2,000&nbsp;kg, a visina 6 m.<ref name="San Diego Zoo giraffe fact sheet">[http://www.sandiegozoo.org/animalbytes/t-giraffe.html San Diego Zoo giraffe fact sheet] Retrieved 14 August 2006.</ref> Generalno, mužjaci su krupniji od ženki, koje su od mužjaka niže 70–100&nbsp;cm.

Žirafe su srodstvu sa [[jelen]]ima, [[antilopa]]ma i [[govedo|govedima]], ali su grupisane u zasebnu familiju, familiju žirafa (Giraffidae) u koju još spada njihov najbliži rođak, [[okapi]]. Žirafe žive na prostoru od [[Čad]]a do [[Južnoafrička Republika|Južne Afrike]].

Ukupna populacija žirafa je procenjena na 110,000 do 150,000 jedinki. [[Kenija]] sa 45,000, [[Tanzanija]] sa 30,000 i [[Bocvana]] sa 12,000 žirafa imaju najveće populacije,<ref>East, R. 1998, in: African Antelope Database 1998. IUCN/SSC Antelope Specialist Group Report.</ref>

== Naziv ==
Ime ''kamelopardalis'' je izvedeno iz [[Rimsko carstvo|ranorimskog]] naziva, gde sjedinjuje reči [[Kamila|kamile]] i [[leopard]]a.<ref>http://www.eaudrey.com/myth/camelopard.htm</ref> Reč "žirafa" verovatno potiče od [[Arapski jezik|arapske]] reči الزرافة (ziraafa ili zurapha), što znači "skup, sakupljanje" (životinja), ili samo "visok".

== Fizičke osobine ==
[[Datoteka:Lightmatter giraffe.jpg|thumb|left|220px|Snimak glave žirafe]]
Oba pola imaju rogove, mada su rogovi kod ženki manji. Rogovi su zapravo koštani izraštaji lobanje, pokriveni kožom i dlakom, dugi do 13,5&nbsp;cm. Kod mužjaka, kalcijum se taloži na kostima lobanje tokom celog života praveći nove izraštaje. Rogovi rastu, pre svega, na čelu, oko očiju i na nosnoj kosti, pa glava tokom godina postaje sve krupnija i teža. Oči žirafe su krupne i smeđe, zaštićene dugim i crnim trepavicama.

Žirafe poseduju tačke koje prekrivaju celo telo, osim donje delove njihovih stomaka. Ne postoje dve žirafe sa istim rasporedom šara na telu. To je kao slučaj sa čovekom ili zebrama; ne postoje dva čoveka sa istim otiskom prstiju ili dve zebre sa istim šarama. Žirafe imaju dugačke i snažne vratove, prekrivene grivom koju čine kratke i oštre dlake. Vrat čini samo sedam [[pršljen]]ova, kao i kod drugih sisara, ali oni kod odraslih jedinki mogu da budu široki i do 28&nbsp;cm. Tako vrat može da dostigne i dva metra. Ove životinje takođe imaju neznatno izduženije prednje noge, oko 10% duže nego njihove stražnje noge.

Imaju veoma dugačak i lepljiv jezik. Jezik žirafe je dug do 45&nbsp;cm i prekriven gustom pljuvačkom. Kada jede, životinja ga uvija oko lišća i granja i povlači ga nadole. Koristi ga i za vlaženje i čišćenje očiju.

Da bi se [[krv]] pumpala sve do glave i dovodila kiseonik do mozga, potrebno je i posebno [[srce]] koje je kod žirafe dugačko 60&nbsp;cm, teško više od 11&nbsp;kg (25 puta veće od čovekovog), i pumpa 60 do 75 [[litar]]a krvi u minutu. I krvni pritisak dvostruko je veći nego kod čoveka. Zahvaljujući jednom veoma istančnom [[Krvni sistem|krvnom sistemu]] žirafe ne padnu u nesvest kad naglo podignu glavu jer im se krv sjuri u glavu i obratno. To je zbog sistema zalistaka koji podešavaju arterijski i venski krvotok, kao i zbog zidova krvnih sudova koji natapaju mozak koji su veoma rastegljivi.

== Socijalni život i reprodukcija ==
[[Datoteka:Giraffes IMG 9614.JPG|thumb|left|200px|Žirafa sa mladunčetom]]
Ženke žirafa se udružuju u grupu od dvanaest ili više jedinki, povremeno uključujući i nekoliko mladih mužjaka. Mužjaci žive u takozvanim "mladoženjačkim" stadima, dok stariji mužjaci često vode usamljeni život. Mužjak žirafe određuje plodnost ženke okušavanjem njenog [[urin]]a, da bi odredili da li je ona "u teranju".

I žirafama, kao i drugim biljojedima, razmnožavanje se zasniva na haremskom načinu života: obično se glavni mužjak pari s čitavom grupom ženki kako one, jedna po jedna, ulaze u "teranje". Pristup ženkama je moguć samo ako postoji hijerarhija, a ona se postepeno stvara još od mladih dana da bi, kada dođe vreme, bila utvrđena "nekingom": reč je o "mačevanju" snažnim vratovima. Suparnici postavljeni jedan naspram drugog počinju da njišu dugačkim vratovima ukrštajući ih vijugavim pokretima. Udarci se izvode blago, a surove borbe su retke. Obično pobeđuje onaj koji ima duži vrat i težu lobanju, znači stariji.

[[Trudnoća|Bremenitost]] kod žirafe traje između 14 i 15 meseci, posle čega se rađa jedno mladunče. Ženka se uspravljeno porađa i [[embrion]]ska kesa obično puca kada beba padne na zemlju. Novorođena žirafa je otprilike 1.8 m visoka. U roku od nekoliko sati posle rođenja, mladunče je već sposobno da trčkara okolo. Ono tada postaje lak plen [[hijena]]ma, [[lav]]ovima, [[leopard]]ima i [[Afrički divlji pas|afričkim divljim psima]]. Smrtnost malih žirafa je velika - do 70% u prvoj godini života. Samo 25 od 50% mladih žirafa dostigne zrelost. Mladunče siše mleko do četvrtog meseca starosti, iako počinje da brsti lišće otprilike već treće sedmice posle rođenja.

Životni vek žirafa je između 20 i 25 godina u divljini, a 28 godina u zatočeništvu.

== Ponašanje ==
[[Datoteka:Giraffe Ithala KZN South Africa Luca Galuzzi 2004.JPG|thumb|255px|Dva mužjaka u nekingu]]
Žirafa se hrani lišćem i granjem drveta [[Mimoza|mimoze]] i [[Akacija|akacije]]. Brsti krunu akacije i pritom bira spoljne, mlade listove koji imaju dva puta više hlorofila, proteina i šećera od onih u unutrašnjosti krune. Ona može da pojede 63&nbsp;kg lišća i grančica i popije oko 30 litara vode dnevno. Retko pije vodu, ali da bi to izvela mora da se bavi akrobatikom: prvo mora da razmakne prednje noge najviše što može, a često i da ih savije u kolenima.

Žirafin korak je elegantan, dok može da prilično brzo da trči. U hodu se kreće brzinom od 6–7&nbsp;km/h, a u trku dostiže i do 60&nbsp;km/h. No, ne može dugo da trči, jer pri jednom udisaju uzima 12 litara vazduha, u poređenju sa konjem, koji uzme punih 30 litara. Odrasla žirafa se brani šutiranjem nogu velikom silinom. Jedan jedini udarac kopitom može da smrska lobanju lava, ili mu polomi kičmu.

Žirafa tokom dana provede sklupčana samo dva-tri sata dnevno. Ona za san izdvoji veoma malo vremena - od 10 minuta do najviše dva sata za jedan dan.<ref>http://www.bbc.co.uk/science/humanbody/sleep/articles/whatissleep.shtml</ref> To je najkraće vreme provedeno u spavanju od svih sisara.

Veruje se da su žirafe skoro potpuno neme. Sam žirafin grkljan, odnosno predeo grkljana u kome su smeštene glasne žice, skoro je potpuno nerazvijen. Ipak, iako generalno tihe i nečujne, mogle su se čuti kako grokću, frkću i muču. Skorija istraživanja su dokazala da životinje komuniciraju na nivou infrazvuka.<ref>{{Cite web |title=Archive copy |url=http://www.animalvoice.com/Giraffe.htm |access-date=2008-01-23 |archivedate=2012-02-15 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120215233027/http://www.animalvoice.com/giraffe.htm |deadurl=yes }}</ref>

== Podvrste ==
Danas većina zoologa žirafe deli na devet podvrsta prema posebnim šarama i bojama krzna, iako postoje mnogi prelazni tonovi.

* Mrežasta ili [[Somalija|somalijska]] žirafa (''G.c. reticulata'') - sa mnogugaonim, živahnim šarama, uokvirenim belim linijama. Boja šara je često tamno narandžasta i crvena, pokrivajući i noge. Rasprostranjenost: severoistočna [[Kenija]], [[Etiopija]] i [[Somalija]].
* Angolska ili čađava žirafa (''G.c. angolensis'') - Rasprostranjenost: [[Angola]], [[Zambija]].
* Žirafa iz Kardofana (''G.c. antiquorum'') - ima manje, više nepravilne šare čokoladne boje, sa žutim linijama. Rasprostranjenost: istočni i jugoistočni [[Sudan]].
* Masai žirafa (''G.c. tippelskirchi'') - ima zupčaste, listolike šare, tamno braon boje na žutoj podlozi. Rasprostranjenost: centralna i južna [[Kenija]], [[Tanzanija]].
* Nubijska žirafa (''G.c. camelopardalis'') - ima velike, četvorougaone šare boje kestena na beloj podlozi, bez šara na unutrašnjim delovima nogu. Rasprostranjenost: istočni [[Sudan]] i severoistočni [[Kongo]].
* Rotšildova ili žirafa iz [[Uganda|Ugande]] (''G.c. rothschildi'') - ima tamne, braon, zamrljane, pravougaone šare, sa loše ocrtanim krem linijama. Rasprostranjenost: [[Uganda]] i severno-centralna [[Kenija]].
* Južnoafrička žirafa (''G.c. giraffa'') - ima zaobljene šare, poneke sa zvezdolikim izraštajima na svetloj pozadini koje se protežu do kopita. Rasprostranjenost: [[Južnoafrička Republika]], [[Namibija]], [[Bocvana]], [[Zimbabve]] i [[Mozambik]].
* Žirafa iz Tornikrofta (''G.c. thornicrofti'') - ima zvezdolike ili listolike šare. Rasprostranjenost: istočna [[Zambija]].
* [[Nigerija|Nigerijska]] ili zapadnoafrička žirafa (''G.c. peralta'') - ima brojne, žuto-crvene šare. Rasprostranjenost: [[Niger]], [[Kamerun]].

== Zanimljivosti ==
* Žirafe su jedine životinje koje se rađaju sa rogovima.
* Prvu žirafu u Europu je donio Julije [[Cezar]] 46. godine prije nove ere.
* Žirafe imaju najduži rep među kopnenim sisavcima. Dužina repa sa čuperkom na kraju iznosi 2.4 metara.<ref name="San Diego Zoo giraffe fact sheet"/>

== Galerija slika ==
<gallery>
Datoteka:GiraffeSkelLyd2.png|[[Skeletni sistem|Skelet]] žirafe
Datoteka:Giraffe08 - melbourne zoo edit.jpg|Žirafa u [[Melburn]]škom zoološkom vru
Datoteka:Giraffe 3.jpg|Portret žirafe
Datoteka:Tanzanie girafe.jpg|Krdo masai žirafa u [[Tanzanija|Tanzaniji]]
</gallery>

== Literatura ==
<references />

== Spoljašnje veze ==
* [https://archive.today/20130114052418/www.bbc.co.uk/nature/wildfacts/factfiles/631.shtml BBC: Žirafa]
* http://www3.nationalgeographic.com/animals/mammals/giraffe.html
* [http://www.iucnredlist.org/search/details.php?species=9194 IUCN Crvena lista ugroženih vrsta] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050403214230/http://www.iucnredlist.org/search/details.php?species=9194 |date=2005-04-03 }}
* [http://video.google.com/videoplay?docid=-4723850040768693233 '''-Snimak-''' porođaja žirafe u zoološkom vrtu u San Francisku] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080226223034/http://video.google.com/videoplay?docid=-4723850040768693233 |date=2008-02-26 }}
* [http://fohn.net/giraffe-pictures-facts/ Slike žirafa]

{{Commonscat|Giraffe}}
{{wikispecies|Giraffe}}

{{Commonscat|Giraffa camelopardalis}}




[[Kategorija:Žirafe]]