Izvorni kod stranice Evanđelje po Marku

{{Knjige Novog Zavjeta}}
'''Evanđelje po Marku''' ili '''Jevanđelje po Marku''' ({{jez-gr|Κατὰ Μᾶρκον εὐαγγέλιον}} ''Kata Markon euangelion'') je druga knjiga [[Noviji zavjet|Novog zaveta]], najkraće je i najjednostavnije [[evanđelje]], koje se tradicionalno pripisuje [[Apostol Marko|Marku Evangelistu]]. Biblijska skraćenica knjige je ''Mk''.

Evanđelje po Marku se obično datira između godine [[60]] i [[80]]. n.e., te se, suprotno tradicionalnim mišljenjima [[Augustinijanska hipoteza|Augustinijanske hipoteze]], danas uglavnom smatra najstarijim [[kanon]]skim [[evanđelje]]m, koje je poslužilo kao izvor za [[Evanđelje po Luki]] i [[Evanđelje po Mateju]]. Pošto evanđelja po Mateju i po Luki imaju za osnovu evanđelje po Marku, onda postoji samo jedan sinoptički izvor o [[Isus]]ovom životu, a to je evanđelje po Marku.<ref name="Enciklopedija živih religija">''Isus'', Enciklopedija živih religija (str. 316-318), Nolit, Beograd, 2004.</ref> Ova pozicija se naziva [[Markanski prioritet]]. Nekad se smatralo da je jevanđelje po Mateju starije, što je razlog da se u [[Biblija|Bibliji]] nalazi prvo.

Markovo evanđelje pripovijeda [[Isus]]ov život od [[krštenje Isusa|njegovog krštenja]] od strane [[Jovan Krstitelj|Ivana Krstitelja]], preko delovanja u [[Galileja|Galileji]] i [[Jeruzalem|Jerusalimu]], te muku, smrt i [[isusovo vaskrsenje|uskrsnuće]], ali je uglavnom koncentrirano na posljednji tjedan njegovog života. Redosled kazivanja je određen teološkim razmatranjima, što znatno otežava kritičku analizu Isusove biografije.<ref name="Enciklopedija živih religija"/> Markovo evanđelje predstavlja odlučni poziv na praćenje Isusa koji polazi u samoću, patnju i smrt.<ref name="Kembridž">Kembridžova ilustrovana istorija religije (str. 232-236), Stylos, Novi Sad, 2006. {{ISBN|86-7473-281-X}}</ref> Evanđelje se završava rečima "''bojahu se''": to je bilo doba kada je priznavanje hrišćanstva moglo doneti nedaće i smrt.<ref name="Kembridž"/> U ovom jevanđelju je zapisano i propovedanje [[apostoli|apostola]] [[Sveti Petar|Petra]] u Rimu.

== Nastanak ==
Ne zna se gde je ovo evanđelje napisano i ko ga je napisao; rad je anoniman, mada ga tradicija pripisuje [[apostol Marko|apostolu Marku]], mlađem saradniku [[sveti Petar|apostola Petra]].<ref name="Pejgels">[http://www.scribd.com/doc/25294868/Elejn-Pejgels-Poreklo-Satane Elejn Pejgels - Poreklo Satane] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110722090440/http://www.scribd.com/doc/25294868/Elejn-Pejgels-Poreklo-Satane |date=2011-07-22 }} (scribd)</ref> Najvjerojatnije je napisano u [[Rim]]u oko [[64]]. – [[70]]. godine<ref>James R. Edwards, [http://books.google.pl/books?id=0MjWS_4La_EC&printsec=frontcover&hl=en&source=gbs_slider_thumb#v=onepage&q&f=false ''The Gospel according to Mark''], The Pillar New Testament Commentary, Wm. Eerdmans 2002, p. 9.</ref><ref>R. T. France, ''The Gospel of Mark: A Commentary on the Greek text'', NICNT, Wm. Eerdmans, 2002, p. 39</ref>, na [[Grčki jezik|grčkom jeziku]]. Evanđelje je vezano za događaje iz [[Prvi jevrejsko-rimski rat|prvog jevrejsko-rimskog rata]] ([[66]]–[[70]]) te se pretpostavlja da je verovatno pisano tokom poslednje ratne godine, možda za vreme privremenog zatišja za vreme [[Opsada Jeruzalema (70)|opsade Jerusalima]] ili odmah nakon poraza [[70]]. godine.<ref name="Pejgels"/> Zna se da je autor Markovog jevanđelja bio obavešten o ratu, i da je pripadao određenoj strani u sukobima, unutar jevrejskih grupa i između Jevreja i Rimljana.<ref name="Pejgels"/> Jevanđelje je pisano za [[rim]]sku [[Hrišćanstvo|hrišćansku]] zajednicu.

== Analiza ==
[[Rano hrišćanstvo|Rani hrišćani]], budući sledbenici osuđenog buntovnika, su bili u opasnosti od rimskih represalija. Rimljani su bili na oprezu, očekujući nova rovarenja, a rimski sudovi su već bili uhapsili i pogubili nekolicinu istaknutih članova pokreta, uključujući [[Sveti Petar|Petra]] i [[Pavle iz Tarsa|Pavla]]. Marku je stalo da umanji rimske sumnje time što će pokazati da Isusovi sledbenici, kao i sam Isus ne predstavljaju opasnost po rimski poredak.<ref name="Pejgels"/> Marko tvrdi da Isusovi sledbenici nemaju ništa protiv Rimljana nego su kivni na jevrejske vođe (savet staraca, [[Sanhedrin]]), kao i na jerusalimske ([[pisar]]a i sveštenika), koji su odbacili božjeg [[Mesija|Mesiju]]. Marko zauzima pomirljiv stav prema Rimljanima, mada je bilo poznato da je rimski guverner [[Poncije Pilat|Pontije Pilat]] osudio Isusa na smrt. Marko u stvari izmišlja novog Pilata - dobronamernog slabića kome je stalo do pravde, ali koji je, kako ga Marko opisuje, do te mere uplašen od glavnih sveštenika u sopstvenom savetu i od bučne gomile napolju da naređuje pogubljenje čoveka za koga misli da je možda nevin. Međutim, Marko jasno optužuje jevrejske vođe za Isusovu smrt.<ref name="Pejgels"/>

{{izdvojeni citat|On se trudio da ne pomene bilo šta što bi izazvalo rimski antagonizam ili sumnju da zastupa ideale u koje je verovao... Stoga evanđelista pokušava sakriti činjenicu da je Isus bio osuđen i pogubljen zbog optužbe za pobunu.<ref>Paul Winter, On the Trial of Jesus. 2nd ed. Berlin and New York: Walter de Gruyter, 1974.</ref>}}

== Tekstualna kritika ==
{{main|Tekstualna kritika}}
Poslednjih dvanaest stihova Evanđelja po Marku se uopšte ne nalazi u najstarijim i najboljim [[biblijski rukopisi|biblijskim rukopisima]]. Oni su dospeli u savremena izdanja Biblije tako što su se našli u rukopisu koji je [[Erazmo Roterdamski|Erazmo]] koristio za svoj ''[[editio princeps]]''.<ref name="Ehrman">[http://www.scribd.com/doc/60185745/Bart-Ehrman-Isus-to-nije-rekao Bart Ehrman - Isus to nije rekao] (scribd)</ref>

== Izvori ==
{{Izvori}}

== Povezano ==
{{Commonscat|Gospel of Mark}}
* [[Tajno Evanđelje po Marku]]
* [[Razvoj kanona Novog zavjeta|Kanon Novog zaveta]]
* [[Evanđelje]]

{{start box}}
{{succession box 
| title= Biblijske knjige
| years= 
| before=[[Evanđelje po Mateju|Matej]]
| after= [[Evanđelje po Luki|Luka]]
}}
{{end box}}

[[Kategorija:Novi zavjet]]