Izvorni kod stranice Guernsey

{{otheruses}}
{{Infokutija zemlja
|domaće_ime              = Bailiwick of Guernsey<br />''Bailliage de Guernesey''
|konvencionalno_dugo_ime  = Nadstojništvo Guernsey
|ime_genitiv              = Guernseya
|slika_zastave               = Flag of Guernsey.svg 
|slika_grba               = Coat of arms of Guernsey.svg
|slika_karte                = Uk map guernsey.png
|opis_karte              = {{map caption|location_color=tamnozeleno}}
|državno_geslo           = 
|državna_himna          = "[[God Save the King]]" <small>(službena)</small><br />"[[Sarnia Cherie]]" <small>(službena za posebne prilike)</small>
|službeni_jezici       = [[Engleski jezik|engleski]] (dominantni)<br />[[Francuski jezik|francuski]] (zakonodavstvo)
|etničke_grupe            = [[Britanci]] [[Normanski Francuzi|normanskog]] porijekla, ostali Evropljani<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/gk.html World Factbook: Guernsey]</ref> 
|regionalni_jezici       = [[Gernzijski dijalekt|Guernésiais]], [[Sercquiais]] i danas izumrli [[Oldernijski dijalekt|Auregnais]]
|glavni_grad                  = [[Saint Peter Port|St Peter Port]] 
|latd=49 |latm=27 |latNS=N |longd=2 |longm=33 |longEW=W
|tip_vlasti          = {{nowrap|Britanska krunska zavisna teritorija}}
|vođa_titula1            = Državni poglavar
|vođa_ime1             = [[Charles III od Ujedinjenog Kraljevstva|Charles III]], [[Vojvoda od Normandije]]
|vođa_titula2            = [[Viceguverner Guernseya|Viceguverner]]
|vođa_ime2             = Sir Fabian Malbon
|vođa_titula3            = [[Popis nadstojnika Guernseya|Nadstojnik (bailiff)]]
|vođa_ime3             = [[Geoffrey Rowland]]
|vođa_titula4            = [[Glavni ministar Guernseya|Glavni ministar]]
|vođa_ime4             = [[Lyndon Trott]]
|suverenitet_tip         = Britanska [[krunska zavisna teritorija]]
|uspostava_događaj1       = Odvajanje od Normandije
|uspostava_datum1        = <br />1204
|uspostava_događaj2       = [[Dan oslobođenja|Oslobođenje]]<br />od nacističke Njemačke
|uspostava_datum2        = <br />9. maj 1945
|površina_rang                = 223.
|površina_magnituda           = 1 E7
|površina_km2                     = 78
|površina_sq_mi                  = 30,.1 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]-->
|postotak_voda            = 0
|stanovništvo_proc      = 65.573
|stanovništvo_proc_rang = 197.
|stanovništvo_proc_godina = jul 2007 
|stanovništvo_popis        = 
|stanovništvo_popis_godina   = 
|stanovništvo_gustina_km2       = 836.3
|stanovništvo_gustina_sq_mi    = 2.166 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]-->
|stanovništvo_gustina_rank  = 12.<sup>1</sup>
|GDP_PPP                  = 2,59 mlrd. $
|GDP_PPP_rang             = 176.
|GDP_PPP_godina             = 2003
|GDP_PPP_per_capita       = $40,000
|GDP_PPP_per_capita_rang = 9.<sup>2</sup>
|HDI                      = n/a
|HDI_rang                 = n/a
|HDI_godina                 = n/a
|HDI_kategorija             = n/a
|valuta                 = [[Britanska funta|Funta sterlinga]]<sup>3</sup> 
|valuta_kod            = GBP
|zemlja_kod             = 
|vremenska_zona                = [[GMT]]
|utc_nadom               = 
|vremenska_zona_DST            = 
|utc_nadom_DST           = +1
|vozi_na                    = lijeva
|cctld                    = [[.gg]]
|potivni_broj             = 44-1481 
|fusnote1                = Rang baziran na gustini Kanalskih Otoka uključujući [[Jersey (otok)|Jersey]].
|fusnote2                = procjena iz 2003.
|fusnote3                = Države Guernseya izdaju vlastite kovanice i banknote [[britanska funta|sterlinga]] (see [[Guernseyska funta]]).
}}

'''Guernsey''' [[međunarodni fonetski alfabet|[ˈɡɜːnzi]]] ([[engleski jezik|engl.]]; [[francuski jezik|franc.]] '''Guernesey''' [[međunarodni fonetski alfabet|[ɡɛʁnəˈzɛ]]]), drugi po veličini otok britanskih [[Kanalski otoci|Kanalskih otoka]]. Kanalski otoci nisu niti dio [[Ujedinjeno Kraljevstvo|Ujedinjenog kraljevstva]] niti krunska kolonija. Oni su kraljevski posjed, pa time direktno podložni britanskoj Kruni.

== Istorija ==
Zbog podizanja tla, ostrvo Gernzi se odvojilo od [[poluotok|poluostrva]] i kontinentalne [[Evropa|Evrope]] oko 6000 godine pre nove ere.<ref>[http://www.societe-jersiaise.org/whitsco/lacotte1.htm "La Cotte Cave, St Brelade"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080323050028/http://www.societe-jersiaise.org/whitsco/lacotte1.htm |date=2008-03-23 }} Société Jersiaise.</ref> U to vreme, ljudi iz [[neolit]]skog perioda su se naselili na ostrvo, sagradivši [[dolmen]]e (kamene kuće). Za vreme seoba u [[Bretanja|Bretanju]], [[Britoni]] su naselili ostrva ''Lenur'' (stari naziv za [[Kanalska ostrva]]), uključujući ''Sarniju'' ili ''Lisija'' (stari naziv za Gernzi) i ''Angia'' ([[Džersi|Džerzi]]). Verovalo se da je stari naziv za Gernzi bio Sarnia, ali moderna istraživanja su zaključila da je to bio [[Latinski jezik|latinski]] naziv za susedno ostrvo [[Sark]]. [[Hrišćanstvo]] na ostrvo je doneo Sveti Sampson, došavši iz kraljevine [[Gvent]].

Ostrvo su osvojili [[Normani]] [[933]]. godine. Godine [[1066]], [[William I Osvajač|Vojvoda Vilijam]] izvršio je invaziju na [[Engleska|Englesku]], postavši engleski kralj. Od [[1204]], gubitkom engleske vlasti na kopnenom delu Normandije, Kanalska ostrva postaju poseban deo koji pripada kruni. Tradicionalna titula engleskog monarha (trenutno [[Elizabeta II|Elizabete II]]) je "''vojvoda od Normandije''". 

Za vreme [[Engleski građanski rat|Engleskog građanskog rata]], Gernzi je prešao na stranu parlamenta, dok je Džerzi ostao lojalan monarhiji, zbog velikog broja [[kalvinizam|kalvinističkih]] i ostalih reformatorskih vernika, kao i zbog odbijanja [[Čarls I Stjuart|Čarlsa I]] da preduzme nešto za oslobođenje mornara sa ostrva u [[Španija|Španiji]]. Ta odluka nije bila jednoglasna, zbog kojeg je bilo nekoliko pobuna monarhista u jugozapadnom delu ostrva, dok je dvorac Kornet bio u posedu guvernera, ser [[Piter Ozborn|Pitera Ozborna]]. 

Za vreme rata između [[Francuska|Francuske]] i Španije u [[17. vijek|17]] i [[18. vijek|18. veku]], vlasnici i kapetani brodova sa ostrva su se bavili [[Gusari|gusarstvom]]. Zbog povećane globalne pomorske trgovine u [[19. vijek|19.veku]], kao i povećanja trgovine kamenjem, na ostrvu se dobro živelo. Vilijam le Lašer (''William Le Lacheur'') je započeo trgovinu [[kava|kafom]] između Evrope i [[Kostarika|Kostarike]].

Za vreme [[Prvi svjetski rat|Prvog svetskog rata]] oko 3.000 stanovnika je služilo u britanskoj vojsci, dok je za vreme [[Drugi svjetski rat|Drugog svetskog rata]] ostrvo okupirala [[treći rajh|nacistička Nemačka]]. Pre okupacije većina dece je evakuisana u Englesku, i mnoga od njih se nisu spojila sa porodicama posle rata. Za vreme okupacije, jedan deo stanovništva je bio deportovan u logor u jugozapadnoj [[Nemačka|Nemačkoj]]. Na Gernziju su Nemci napravili manji logor, smešten na ostrvu Olderni, sa prisilnom radnom snagom iz [[Istočna Evropa|istočne Evrope]]. To je ujedno i jedini logor na britanskom tlu u kojem je posle rata napravljen spomenik u sećanje poginulima.

== Geografija ==
[[Datoteka:Guernsey sm02.png|thumb|right|200px|Mapa ostrva]]

Ostrva Gernzi, [[Olderni]], [[Sark]], [[Herm]] i nekoliko manjih ostrva čine teritoriju od 78 km² i obale oko 50 km. Samo ostrvo Gernzi čini površinu od 63 km² i nalazi se 48 km zapadno od obale [[Normandija|Normandije]], u [[Francuska|Francuskoj]] i 121 km južno od [[Vejmont]]a u [[Engleska|Engleskoj]]. Grupa ostrva se nalaze u [[La Manche|Lamanšu]]. Visinske razlike variraju. Najviša nadmorska visina je 114 m na ostrvu Sark, dok je najveća visina na ostrvu Gernzi 110 m, Olderni 93 m, [[Jehto]]u 75,6 m i Hermu 98 m. Ostrvo Gernzi se sastoji iz dva geografska regiona, ''Haut Pas'', visoki južni plato, koji je više ruralan i ne naseljen; i ''Bas Pas'', ravničarski i peščani deo ostrva, koji je naseljeniji i razvijeniji. 

Klima je umerena, sa blagim [[zima]]ma i umerenim [[leto|letima]]. Dva najtoplija meseca su [[august|avgust]] i [[septembar]], kada temperature dostižu 26&nbsp;°C, dok je najhladniji mesec [[februar]], u kome je u protekle dve godine padao i [[snijeg|sneg]]. Ipak, temperatura retko pada ispod nule, iako ponekad hladni artički vetrovi stvaraju takvu atmosferu. Da je Gernzi deo [[Ujedinjeno Kraljevstvo|Ujedinjenog Kraljevstva]], bio bi najsunčaniji deo zemlje.

== Politika ==
Gernzi je [[krunski posedi|krunska vladavina]], što znači da ostrva nisu deo [[Ujedinjeno Kraljevstvo|Ujedinjenog Kraljevstva]] ni [[Evropska unija|Evropske unije]], već direktno podložni [[Venac|Britanskoj kruni]]. Inostrani poslovi i odbrana su u nadležnosti UK-a.

[[Generalni guverner|Generalnog guvernera]] postavlja monarh da ga predstavlja. Od [[18. 10.|18. oktobra]] [[2005]], predstavnik [[Elizabeta II|Elizabete II]] je ''Vice-Admiral Sir Fabian Malbon''. 

[[Skupština|Parlament]] Gernzija (službeni naziv ''the States of Deliberation'') se sastoji od 45 poslanika izabranih na period od četiri godine. Dva predstavnika se biraju na ostrvu [[Olderni]], samo-vladajući bejlif. U parlamentu se nalaze dva člana koji se ne biraju na izborima, Generalni sektretar i generalni advokat (''Attorney General i Solicitor General''), koje postavlja monarh.

Ostrvo je podeljeno na deset parohija (''parish''). Parohijom upravlja ''dozejn'' (''[[:en:Douzaine|Douzaine]]''), koji se bira na sastanku parohije u [[Novembar|novembru]], od strane parohijana na mandat od šest godina. Dozejn se bira dva upravnika policije (''[[:en:Constables|Constables]]'') na period od jedne do tri godine.

[[Datoteka:Guernsey.png|thumb|350px|Mapa Gernzija sa prikazanim parohijama]]

{| class="wikitable"
!Br.||Parohije||Stanovništvo<br />([[2001]].)||Površina <br />(km²)
|-
|1||[[Kastel (Gernzi)|Kastel]]||8.975||10.1
|-
|2||[[Forest (Gernzi)|Forest]]||1.549||4,2
|-
|3||[[Sent Endru (Gernzi)|Sent Endru]]||2.409||4,4
|-
|4||[[Sent Martin (Gernzi)|Sent Martin]]||6.267||7,3
|-
|5||[[Saint Peter Port|Sent Piter Port]]||16.488||6,5
|-
|6||[[Sent Pjer di Boa]]||2.188||6,2
|-
|7||[[Sent Sampson (Gernzi)|Sent Sampson]]||8.592||6,0
|-
|8||[[Sent Sejvior (Gernzi)|Sent Sejvior]]||2.696||6,2
|-
|9||[[Tortval (Gernzi)|Tortval]]||973||3,1
|-
|10||[[Vejl (Gernzi)|Vejl]]||9.573||8,8
|}

== Stanovništvo ==
[[Datoteka:Little chapel, Guernsey (1993).jpg|thumb|left|150px|Mala kapela, ''Les Vauxbelets'']]

Na ostrvu je [[2004]]. živelo 65.031 stanovnika. Stanovništvo čine potomci [[Britanci|Britanaca]], [[Francuzi|Normanskih Francuza]] i [[Portugalci|Portugalaca]]. Od religija, najzastupljenije su anglikanska i metodistička crkva; kao i: rimokatolička, presbeteriska, baptistička i metodistička.

[[Engleski jezik]] je jedini jezik kojeg zna velika većina stanovništva, dok [[gernzijski dijalekt|gernzijski]], normanski jezik, tečno govori oko 2% stanovništva (prema podacima iz [[2001]].). Ipak, 14% stanovništva poseduje neko osnovno znanje jezika, koje se predaje u školama na ostrvu. Do početka [[20. vijek|20. veka]] [[Francuski jezik|francuski]] je bio jedini službeni jezik na ostrvu, što se vidi danas po nazivima naselja i imenima meštana. [[Portugalski jezik|Portuglaski]] se takođe uči u nekoliko škola i govori ga oko 2% ostrvljana.

== Stanovanje ==
Krunske vladavine su deo imigracione kontrole [[Ujedinjeno Kraljevstvo|Ujedinjnog Kraljevstva]], ali Gernzi po ustavu ima pravo na određena ograničenja za građane koji nisu sa ostrva, kao i kontrolu svojih granica.

Tržište nekretninama je podeljeno na dva dela: lokalno tržište i otvoreno [[tržište]]. Svako ima pravo da živi na imovini sa otvorenog tržišta, ali na lokalnim nekretninama mogu biti samo oni koji ispunjavaju određene uslove - ili su rođeni na Gernziju, ili su dobili dozvolu, ili dele vlasništvo sa nekime ko ima dozvolu. Dozvole se izdaju na određeno vreme i obično vrede dok je osoba zaposlena kod poslodavca sa ostrva. Ova ograničenja važe bez obzira da li je imovina u vlasništvu ili je na izdavanje, tj vredi samo za osobu koja živi na imanju. Kada dozvola za stanovanje istekne, osoba je i dalje vlasnik, samo bez prava da živi tu. Prava na stanovanje mogu izgubiti i osobe ako žive predugo u inostranstvu, čak i osobe rođene na ostrvu i koje su dugo živele na Gernziju.

Iako su stanovnici Gernzija punopravni [[Britansko državljanstvo|britanski državljani]], postoje određena ograničenja u drugim zemljama [[Evropska unija|Evropske unije]]. Naime, na pasošima koje imaju stanovnici [[Kanalska ostrva|Kanalskih ostrva]] i [[Otok Man|Ostrva Man]] ne piše "Evropska unija", stoga nisu državljani Evropske unije (''vidi još: [[specijalne teritorije Evropske unije]]''). Za osobe koje u Ujedinjenom Kraljevstvu žive duže od pet godina, ili im je tamo rođen bar jedan od roditelja, ta ograničenja ne važe.

== Ekonomija ==
Finansijske usluge, kao što su [[banka]]rstvo i [[osiguranje]] čine oko 55% od ukupnih prihoda za malu ekonomiju ostrva. [[Turizam]], proizvodnja i hortikultura (uglavnom [[rajčica|paradajza]] i [[cvijet|cveća]]) imaju sve manji uticaj u ekonomiji Gernzija. Zahvaljujući niskim porezima i odsustvu carina, Gernzi je popularni [[offshore]] finansijski centar. Ipak, nove članice [[Evropska unija|Evropske unije]] teraju Gernzi da se prilagođava međunarodnoj konkurenciji. Gernzi menja način svog poreskog sistema da zadrži svoju konkurentnost. 

Gernzi štampa svoj kovani i papirni novac. [[Guernseyska funta|Gernzijska funta]] je iste vrednosti kao i [[britanska funta|funta sterlinga]]. [[Jerseyska funta|Džersijska funta]] i novčanice [[Ujedinjeno Kraljevstvo|Ujedinjenog Kraljevstva]] slobodno cirkulišu i primaju se svuda na ostrvu.

Javne kompanije, kao što je elektroprivreda, telekomunikacije i pošta su privatizovane odlukom parlamenta i na tržištu nastupaju kao kompanije. [[Pošta]] (''Guernsey Post Limited'') i elektroprivreda (''Guernsey Electricity Limited'') su u celosti vlasništvo države, ali rade kao nezavisne kompanije. Govornice i poštanski sandučići na Gernziju su istog dizajna kao i oni u Britaniji, ali su obojeni u plavo umesto u crveno.

== Kultura ==
[[Datoteka:Victor Hugo statue Guernsey.jpg|thumb|150px|left|Statua u sećanje [[Victor Hugo|Viktoru Igou]] na ostrvu]]

[[Victor Hugo|Viktor Igo]] je napisao svoja najlepša dela dok je bio u progonstvu na Gernziju. Njegov dom je bio u [[Saint Peter Port|Sent Piter Portu]], vila ''Hauteville'', sada muzej pod upravom grada [[Pariz]]a. [[1866]]. godine je izdao [[roman]], ''Travailleurs de la Mer'' čija se radnja odigrava na ostrvu. Jedan od najpoznatijih meštana je i [[G. B. Evdards]], koji je napisao roman u kome je, pored ostalog prikazan i život na Gernziju za vreme [[20. vijek|20. veka]].

Nacionalna životinja je [[magarac]] i Gernzijska [[krava]]. Prema starim pričama, magarci su nosili teret u strmim ulicama Sent Piter Porta (za razliku od ravničarskog grada [[St. Helier]] na [[Džersi]]ju), ali magarac takođe predstavlja tvrdoglavost meštana. Gernzijska krava je prepoznatljiv simbol za ostrvo. Meštani Gernzija imaju tradicionalni nadimak magarci ili ''ânes'', posebno od strane stanovnika susednog ostrva Džersi (koje su meštani Gernzija nazvali žabe). Stanovnici određenih parohija takođe imaju nadimke, ali u većini slučajeva su zaboravljene od stanovnika koji govore engleski jezik.

Od [[jul]]a [[2006]]. pušenje na javnim mestima je zabranjeno.

==== Sport ====
Gernzi učestvuje samostalno u [[Igre Komonvelta|igrama Komonvelta]], kao i u [[Ostrvske igre|ostrvskim igrama]], kojima je bio i domaćin [[2003]]. godine. U sportskim nastupima, Gernzi nije međunarodno priznat. Sportisti Gernzija se takmiče u okviru ekipe Ujedinjenog Kraljevstva, ili, u takmičenjima gde se Engleska, Škotska, Vels i Severna Irska takmiče posebno, mogu sami da odaberu ekipu. Tradicionalna sportska boja je zelena.

== Izvori ==
{{reflist}}

== Eksterni linkovi ==
{{Commonscat|Guernsey}}
{{Wikivoyage|Guernsey}}
* {{en icon}} [http://www.gov.gg/ States of Guernsey] - Zvanična veb-stranica
* {{en icon}} {{fr icon}} {{de icon}} [http://www.guernseytouristboard.com/ Guernsey Tourism] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060804042703/http://www.guernseytouristboard.com/ |date=2006-08-04 }} - Turističke informacije
* {{en icon}} [http://www.thisisguernsey.com/ This Is Guernsey] - Lokalne novosti
* {{en icon}} [http://www.library.gg/ Biblioteka ''Guille-Allès'']
* {{en icon}} [http://www.guernsey-airport.gov.gg Aerodrom na ostrvu (EGJB)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080703124403/http://www.guernsey-airport.gov.gg/ |date=2008-07-03 }}
* {{en icon}} [http://www.searchguernsey.com/ Lokalni internet pretraživač] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060808202854/http://searchguernsey.com/ |date=2006-08-08 }}

{{Kanalski otoci}}
{{Podjela UK}}
{{Evropa}}

[[Kategorija:Guernsey| ]]
[[Kategorija:Britanske prekomorske teritorije]]
[[Kategorija:Kanalski otoci]]
[[Kategorija:Specijalne teritorije Evropske unije]]