Izvorni kod stranice Nacistička Njemačka

{{Okvir bivše zemlje svijeta
|ime =Veliki Njemački Reich
|hr_ime=Veliki Njemački Reich
|izvorno_ime=Großdeutsches Reich
|zastava=Flag of Germany 1933.svg
|zastava_i = Zastava Njemačke
|grb_i = Grb Njemačke
|grb=Reichsadler.svg
|genitiv=Trećeg Reicha
|kontinent = Europa
|država = Njemačka
|godina_start = 1933.
|godina_kraj = 1945.
|datum_start = [[30. 1.|30. januar]] [[1933]].
|datum_kraj = [[5. 7.|5. jul]] [[1945]].
|događaj_start = [[Hitlerov dolazak na moć|Izbori]]
|događaj_kraj = 
|p1 = Weimarska Republika
|flag_p1 =Flag_of_Germany_(3-2_aspect_ratio).svg
|p2 = Saar (Liga narodas)
|flag_p2 = Flag of Saar 1920-1935.svg
|p3 = Prva Austrijska Republika
|flag_p3 = Flag of Austria.svg
|p4 = Prva Čehoslovačka Republika
|flag_p4 = Flag of Czechoslovakia.svg
|p5 = Druga Poljska Republika
|flag_p5 = Flag_of_Poland.svg‎
|p6 = [[Luksemburg|Veliko Vojvodstvo Luksemburg]]
|flag_p6 = Flag_of_Luxembourg.svg‎
|s1 = Savezničke okupacijske zone u Njemačkoj
|flag_s1 = Flag of Germany (1946-1949).svg
|s2 = Austrija pod Savezničkom upravom
|flag_s2 = Flag of Austria.svg
|s3 = Treća Čehoslovačka Republika
|flag_s3 = Flag of Czechoslovakia.svg
|s4 = NR Poljska
|flag_s4 = Flag_of_Poland.svg‎
|s5 = Luksemburg
|flag_s5 = Flag_of_Luxembourg.svg‎
|mapa = NaziGaue.png
|mapa_opis = Treći Reich 1941.
|geslo = ''"Ein Volk, ein Reich, ein Führer."''<br /><small>''"Jedan narod, jedno carstvo, jedan vođa"''</small>
|himna = ''"[[Das Lied der Deutschen]]"''<br /> ''"[[Horst-Wessel-Lied]]"''
|glavni_grad = [[Berlin]]
|latd=52 |latm=31 |latNS=N |longd=13 |longm=24 |longEW=E
|jezik = [[nemački jezik|njemački]]
|vlada_tip = Diktatura
|titula_vođa = ''[[Führer (pozicija)|Führer]]''
|vođa1 = Adolf Hitler
|godina_vođa1 = [[1934]]. – [[1945]].
|titula_predstavnik = [[Predsednik Njemačke|Predsjednik]]
|predstavnik1 = Paul von Hindenburg
|godina_predstavnik1 = [[1933]]. – [[1934]].
|predstavnik2 = Karl Dönitz
|godina_predstavnik2 = [[1945]].
|titula_zamjenik = [[Njemački kancelar|Kancelar]]
|zamjenik1 = Adolf Hitler
|godina_zamjenik1 = [[1933]]. – [[1945]].
|zamjenik2 = Joseph Goebbels
|godina_zamjenik2 = [[1945]].
|zamjenik3 = [[Lutz Graf Schwerin von Krosigk|Ludwig von Krosigk]]
|godina_zamjenik3 = [[1945]].
|era = Međuratni period i [[Drugi svjetski rat]]
|događaj1 = [[Gleichschaltung|Osnivanje]]
|datum_događaj1 = [[27. 2.|27. februar]] [[1933]].
|događaj2 = [[Ermächtigungsgesetz]]
|datum_događaj2 = [[31. 3.|31. mart]] [[1933]].
|događaj3 = [[Nürnberški zakoni]]
|datum_događaj3 = [[15. 9.|15. septembar]] [[1935]].
|događaj3 = [[Anschluss]]
|datum_događaj3 = [[10. 4.|10. april]] [[1938]].
|događaj4 = [[Bitka za Berlin|''De facto'' poraz]]
|datum_događaj4 = [[2. 5.|2. maj]] [[1945]].
|događaj5 = [[Kapitulacija Njemačke 1945.|Kapitulacija]]
|datum_događaj5 = [[8. 5.|8. maj]] [[1945]].
|stat_površina1 = 633786
|stat_pop1 = 69314000
|stat_godina1 = 1939
|ref_površina1 =<ref>''Statistisches Bundesamt'' (Federal Statistical Office),
* breaks code*
[http://www.destatis.de/download/jahrbuch/stjb2.pdf ''Statistisches Jahrbook 2005 für die Bundesrepublik Deutschland''], str. 8.</ref>
|ref_pop1 =<ref>[http://www.country-data.com/cgi-bin/query/r-4901.html Germany — Country Study]</ref>
|valuta = [[Reichsmarka]]
|fusnote =
}}

'''Treći Rajh''' ili '''Reich''' ([[njemački jezik|njemački]]: '''''Drittes Reich''''' — "Treće Carstvo") ili '''Nacistička Njemačka''', nazivi su za [[Njemačka|Njemačku]] u razdoblju između [[1933]]. i [[1945]]. Treći Reich predvodio je [[Adolf Hitler]] i njegova [[Nacionalsocijalistička njemačka radnička partija|Nacionalsocijalistička njemačka radnička stranka]]. Treći Reich nasljednica je srednjovjekovnog njemačkog [[Sveto Rimsko Carstvo|Svetoga Rimskog Carstva]] (Prvi Rajh ili Prvi Reich) [[Njemačko Carstvo|Njemačkoga Carstva]] (Drugi Rajh ili Drugi Reich) (1871–1918). U [[njemački jezik|njemačkom jeziku]] razdoblje Njemačke od 1933. do [[1943]]. naziva se '''''Deutsches Reich''''' ('''Njemački Rajh''' ili '''Reich''' — "Njemačko Carstvo"), a od 1943. službeno se naziva '''''Großdeutsches Reich''''' ('''Velikonjemački Rajh''' ili '''Reich''' — "Velikonjemačko Carstvo").

[[30. 1.|30. januara]] 1933., Adolf Hitler postavljen je na položaj [[njemački kancelar|kancelara]]. Iako je vodio koalicijsku vladu, ubrzo je eliminirao svoje partnere. U to vrijeme njemačke su granice i dalje bile određene [[Versajski sporazum|Versajskim ugovorom]]. Na sjeveru, Njemačka je graničila sa Sjevernim morem, [[Danska|Danskom]] i [[Baltičko more|Baltičkim morem]]; na istoku, rascjepana je na dva dijela, tako da je graničila s [[Litvanija|Litvom]], [[Slobodni grad Danzig|Slobodnim gradom Danzigom]], [[Poljska|Poljskom]] i [[Čehoslovačka|Čehoslovačkom]]; na jugu, graničila je s [[Austrija|Austrijom]] i [[Švajcarska|Švicarskom]], te na zapadu, s [[Francuska|Francuskom]], [[Luksemburg]]om, [[Belgija|Belgijom]] i [[Holandija|Nizozemskom]], te, tada razoružanom [[Rajnska pokrajina|Rajnskom Oblašću]]. Te su se granice promijenile kada je Njemačka ponovno preuzela upravu nad Rajnskom Oblašću (1936.), anektirala Austriju (1938.), [[Sudeti|Sudete]] (1938.), te stvorila protektorat nad [[Češka (historijska)|Češkom]] i [[Moravska|Moravskom]] (1939.), te anektirala Memel u [[Litvanija|Litvi]] (1939.). Njemačka prerasta u [[Velika Njemačka|Veliku Njemačku]] u tijeku [[Drugi svjetski rat|Drugog svjetskog rata]], koji počinje u rujnu 1939., kada Njemačka pokreće invaziju na [[Poljska|Poljsku]], te time potiče [[Francuska|Francusku]] i [[Ujedinjeno Kraljevstvo]] da Njemačkoj objave rat.

Njemačka je osvojila ili okupirala veći dio [[Evropa|Europe]] i [[Sjeverna Afrika|Sjeverne Afrike]] u ratu. Milijuni [[Jevreji|Židova]] i drugih manjina su zatvoreni ili ubijeni, pretežito u vrijeme Drugog svjetskog rata. Unatoč jačim saveznicima koje je imala, [[Japan]] i [[Kraljevina Italija|Kraljevinu Italiju]], Njemačka je izgubila rat. 1945. podijeljena je na okupacijske zone između pobjedničkih država, [[Sjedinjene Američke Države|Sjedinjenih Američkih Država]], [[Ujedinjeno Kraljevstvo|Ujedinjenog Kraljevstva]], [[Francuska|Francuske]] i [[Sovjetski Savez|Sovjetskog Saveza]].

== Istorija ==
=== Pozadina ===
{{main|Vajmarska republika}}
Nemačka privreda je pretrpela ogromnu štetu nakon završetka [[Prvi svetski rat|Prvog svetskog rata]], delimično zbog otplate ratne odštete po odredbama [[Versajski sporazum|Versajskog mira]] iz 1919. Vlada [[Vajmarska republika|Vajmarske Nemačke]] je štampala novac da bi isplatila odštetu i državni ratni dug, zbog čega je izbila [[hiperinflacija]] koja je dovela do naduvanih cena potrošačkih potreba, ekonomskog haosa i nemira zbog hrane.{{sfn|Evans|2003|p=103–108}} Kada nemačka vlada nije isplatila odštetu u januaru 1923, francuska vojska je [[Okupacija Rura|okupirala nemačke industrijske oblasti]] u [[Rurska oblast|Ruru]]. Zbog toga su izbili veliki građanski nemiri.{{sfn|Evans|2003|pp=186–187}}

[[Nacionalsocijalistička njemačka radnička partija|Nacionalsocijalistička nemačka radnička partija]] (skraćeno Nacistička partija) je bila naslednica [[njemačka radnička partija|Nemačke radničke partije]], osnovane 1919, jedne od političkih partija [[krajnja desnica|krajnje desnice]] aktivne u to vreme u Nemačkoj. Program partije je uključivao uklanjanje Vajmarske republike, odbacivanje odredaba Versajskog mira, radikalni [[antisemitizam]] i anti[[komunizam]].{{sfn|Goldhagen|1996|p=85}} Nacisti su obećavali jaku centralnu vladu, prošireni ''[[lebensraum]]'' (životni prostor) za germanske narode, osnivanje nacionalne zajednice zasnovane na rasi i rasno čišćenje aktivnim progonom [[Jevreji|Jevreja]], kojima će biti oduzeto državljanstvo i građanska prava.{{sfn|Evans|2003|pp=179–180}} Nacisti su predlagali nacionalni i kulturni preporod na osnovu [[Folkiš pokret]]a.{{sfn|Kershaw|2008|p=81}}

Kada se u SAD dogodio [[krah berze 1929.|berzanski krah]] 24. oktobra 1929, njegov uticaj na Nemačku je bio težak. Milioni radnika su otpušteni, a nekoliko velikih banaka je propalo. Hitler i nacisti su se pripremili da iskoriste vanredno stanje da bi stekli podršku za svoju partiju. Oni su obećavali da će ojačati privredu i pružiti zaposlenja.{{sfn|Shirer|1960|pp=136–137}} Mnogi glasači su verovali da je Nacistička partija sposobna da uspostavi red, uguši građanske nemire i poboljša međunarodni ugled Nemačke. Nakon [[Parlamentarni izbori u Nemačkoj (novembar 1932)|izbora novembra 1932.]], nacisti su bili najjača stranka u [[Rajhstag]]u, zazuzevši sa 37,4% glasova 230 poslaničkih mesta .{{sfn|Goldhagen|1996|p=87}}

=== Nacističko osvajanje vlasti ===
[[Datoteka:Bundesarchiv Bild 183-S33882, Adolf Hitler retouched.jpg|mini|levo|Adolf Hitler 1937.]]
Iako su nacisti imali najveći udeo glasova na dvema parlamentarnim izborima 1932, oni nisu imali većinu, pa je Hitler bio na čelu kratkotrajne koalicione vlade koju su formirali Nacistička partija i [[Nemačka nacionalna narodna partija]].{{sfn|Evans|2003|pp=293, 302}} Pod pritiskom političara, industrijalaca i poslovne zajednice, predsednik [[Paul fon Hindenburg]] je imenovao Hitlera za [[kancelar (Njemačka)|kancelara Nemačke]] 30. januara 1933. ''[[mahtergrajfung]]'' (stecanje moći).{{sfn|Shirer|1960|pp=183–184}} U narednim mesecima, Nacistička partija je koristeći proces ''[[glajhsšaltung]]a'' (koordinacije) zabranila sve političke partije i doveli sve vidove života pod kontrolu partije.{{sfn|McNab|2009|p=14}} Svim građanskim organizacijama, uključujući udruženja poljoprivrednika, dobrovoljačke organizacije i sportske klubove, je rukovodstvo zamenjeno simpatizerima nacista ili članovima stranke. Do juna 1933. bukvalno jedine organizacije koje nisu bile pod kontrolom Nacističke partije bile su [[Rajhsver|vojska]] i verske organizacije.{{sfn|Evans|2005|p=14}}

U noći 27. februara 1933. u zgradi Rajhstaga je [[paljenje Rajhstaga|podmetnut požar]]. [[Marinus van der Lube]], holandski komunista, je proglašen krivim za podmetanje požara. Hitler je tvrdio da je požar označavao početak komunističkog ustanka. [[Šturmabtajlung|SA]] odredi su nasilno ugnjetavali komuniste po celoj državi i oko 4000 članova [[Komunistička partija Nemačke|Komunističke partije Nemačke]] je uhapšeno. [[Dekret o požaru u Rajhstagu]], uveden 28. februara 1933. je ograničio većinu građanskih sloboda u Nemačkoj, uključujući slobodu okupljanja i slobodu štampe. Dekret je takođe dozvolio policiji da vremenski neograničeno pritvara ljude bez optužnice ili sudskog naloga. Političke korake je pratila jaka propaganda koja je uverila građane da daju podršku vladinim merama.{{sfn|Evans|2003|pp=329–334}}

U martu 1933. [[Zakon o posebnim ovlašćenjima]], koji je predstavljao amandman na [[Vajmarski ustav]], je usvojen u Rajhstagu sa 444 glasova za prema 94 protiv.{{sfn|Evans|2003|p=354}} Ovaj amandman je omogućio Hitleru i njegovom kabinetu da usvajaju zakone-čak i one zakone koje krše ustav-bez saglasnosti predsednika ili Rajhstaga.{{sfn|Evans|2003|p=351}} Pošto je za usvajanje zakona bila potrebna dvotrećinska većina, nacisti su iskoristili odredbe Dekreta o požaru u Rajstagu da spreče nekoliko poslanika [[Socijaldemokratska partija Nemačke|Socijaldemokratske partije Nemačke]] da prisustvuju sednici, a komunisti su prethodno već bili zabranjeni.{{sfn|Shirer|1960|p=196}}{{sfn|Evans|2003|p=336}} Vlada je 10. maja konfiskovala svu imovinu Socijaldemokratske partije, a stranka je zabranjena u junu.{{sfn|Evans|2003|pp=358–359}} Preostale političke partije su bile raspuštene, a 14. jula 1933. Nemačka je de fakto postala jednopartijska država kada je zabranjeno osnivanje novih političkih parija.{{sfn|Shirer|1960|p=201}} Sledeći izbori novembra 1933., 1936 i 1938 su bili pod potpunom kontrolom nacista, jer su na njima učestvovali samo nacisti i mali broj nezavisnih poslanika.{{sfn|Evans|2005|pp=109, 637}} Regionalni parlamenti i ''[[Rajhsrat (Nemačka)|Rajshrat]]'' (gornji dom saveznog parlamenta) su ukinuti u januaru 1934.{{sfn|Evans|2005|p=109}}

Nacistički režim je ukinuo simbole Vajmaske republike, uključujući nacionalnu [[zastava Nemačke|crno-crvenu-zlatnu trobojku]] i usvojio prilagođene simbole nemačkog carstva. Bivša carska crno-bela-crvena trobojka je vraćena kao jedna od dve zvanične zastave Nemačke; druga zastava je bila [[Zastava sa kukastim krstom|zastava Nacističke stranke sa kukastim krstom]], koja je 1935. postala jedina državana zastava. Nacistička himna ''[[Zastavu visoko]]'' je postala druga državna himna.{{sfn|Cuomo|1995|p=231}}

U ovom periodu, Nemačka je i dalje bila u teškoj ekonomskoj situaciji. Milioni ljudi su i dalje bili nezaposleni, a stanje deficita je bilo zastrašujuće.{{sfn|McNab|2009|p=54}} Hitler je znao da je oživljavanje ekonomije je od vitalnog značaja. Godine 1934, koristeći deficitarnu potrošnju, preduzeo je projekte javnih radova. Samo 1934. godine ukupno 1,7 miliona Nemaca je zaposleno na ovim projektima.{{sfn|McNab|2009|p=54}} Prosečne zarade i po satu i po sedmici su počele da rastu.{{sfn|McNab|2009|p=56}}

Predsednik fon Hindenburg je umro 2. avgusta 1934. Prethodnog dana, kabinet je doneo "Zakon o najvišoj državnoj Kancelariji Rajha", koji je značio da po Hindenburggovoj smrti, Kancelarija predsednika će biti ukinuta, a njegove nadležnosti spojene sa nadležnostima kancelara.{{sfn|Overy|2005|p=63}} Hitler je na taj način postao šef države i šef vlade. Zvanično je imenovan za [[Firer|Firera i Rajhskancelara]] (vođu i kancelara). Nemačka je sada bila totalitarna država sa Hitlerom na čelu.{{sfn|Shirer|1960|pp=226–227}} Kao šef države. Hitler je postao vrhovni komandant oružanih snaga. Novi zakon je promenio menja tradicionalnu zakletvu lojalnosti vojnika, tako da su se oni zaklinjali na vernost Hitleru lično, a ne Kancelariji vrhovnog komandanta ili države.{{sfn|Kershaw|2008|p=317}} Spajanje predsedništva sa funkcijom kancelara je odobren sa 90% biračkog tela na [[Referendum u Nemačko 1934|plebiscitu]] 19. avgusta 1934.{{sfn|Shirer|1960|p=230}}

Najvećem delu nemačkog naroda je laknulo da su sukobi i ulične borbi u vajmarske ere završeni. Stanovništvo je bilo preplavljeno propagandom koju je vodio [[Jozef Gebels]], koji je obećao mir i dosta za sve u ujedinjenoj zemlji bez marksista bez ograničenja Versajskog ugovora.{{sfn|Kershaw|2001|pp=50–59}} Prvi [[nacistički koncentracioni kamp]], prvobitno za političke zatvorenike, je otvoren u [[logor Dahau|Dahauu]] 1933.{{sfn|Evans|2003|p=344}} Na stotine logora različitih veličina i namena je napravljeno do kraja data.{{sfn|Evans|2008|loc=map, p. 366}}

=== Militaristička spoljna politika ===
[[Datoteka:Benito Mussolini and Adolf Hitler.jpg|mini|desno|200p|Adolf Hitler i [[Benito Musolini]].]]
Već u februaru 1933, Hitler je objavio da se mora preduzeti ponovno naoružanje, iako tajno u početku, kao i da to predstavlja kršenje Versajskog mira. Godinu dana kasnije on je rekao svojim vojnim liderima da je 1942. ciljni datum za početak rata na istoku.{{sfn|Evans|2005|pp=338–339}} On je povukao Nemačku iz [[Društvo naroda|Društva naroda]] 1933, tvrdeći da klauzula o razoružanju nije pravična, jer se primenjuje samo na Nemačku.{{sfn|Evans|2005|p=618}} [[Sar (Liga naroda)|Sarska oblast]], koja je bila stavljena pod nadzor Društva naroda na 15 godina na kraju Prvog svetskog rata, [[Sarski plebiscit|glasala je u januaru 1935.]] da ponovo postane deo Nemačke.{{sfn|Evans|2005|p=623}} Marta 1935. Hitler je izjavio da će Rajhsver biti povećan na 550.000 ljudi i da on stvara [[Luftvafe|vazduhoplovstvo]]{{sfn|Kitchen|2006|p=271}} [[Ujedinjeno Kraljevstvo]] se složilo da Nemcima bude dozvoljeno da izgrade pomorsku flotu potpisivanje [[Anglo-nemački pomorski sporazum|Anglo-nemačkog pomorskog sporazuma]] 18. juna 1935.{{sfn|Evans|2005|p=629}}

Kada je [[Drugi italijansko-abisinski rat|italijanska invazija Etiopije]] dovelo do blagih protesta britanske i francuske vlade, Hitler je 7. marta 1936. naredio da Rajhsveru da umaršira sa 3000 vojnika u rajnsku demilitarizovanu zonu, što je bilo u suprotnosti sa Versajskim mirom; još 30.000 vojnika su bili na pripravnosti. Kako je ta teritorija bila deo Nemačke, britanska i francuska vlada nisu smatrale da je istrajavanje da se ispoštuje sporazum vredno rizika od rata.{{sfn|Evans|2005|pp=632–637}} Na jednopartijskim izborima održanim 29. marta, Nacistička partija je dobila 98,9 % podrške.{{sfn|Evans|2005|pp=632–637}} Hitler je 1936. potpisao [[Antikominternski pakt]] sa [[Japan]]om i sporazum o nenapadanju sa [[Kraljevina Italija|fašističkom Italijom]] [[Benito Musolini|Benita Musolinija]], što će se uskoro nazivati "Osovina Rim-Berlin".{{sfn|Evans|2005|p=641}}

Hitler je poslao [[Legija Kondor|vazduhoplovne i oklopne jedinice]] da pomognu generalu [[Fransisko Franko|Francisku Franku]] i njegovim nacionalističkim snagama u [[Španski građanski rat|Španskom građanskom ratu]], koji je izbio u julu 1936. [[Savez Sovjetskih Socijalističkih Republika|Sovjetski Savez]] je poslao manju vojsku da pomogne [[Druga španska republika|republikansku vladu]]. Frankovi nacionalisti su bili pobednici 1939. i postali su neformalni saveznici nacističke Nemačke.{{sfn|Steiner|2011|pp=181–251}}

=== Austrija i Čehoslovačka ===
{{main|Anšlus|Nemačka okupacija Čehoslovačke}}
[[Datoteka:Bundesarchiv Bild 146-1970-005-28, Anschluss sudetendeutscher Gebiete.jpg|thumb|Nemci u [[Žatec]]u, Čehoslovačja, pozdravljaju nemačke vojnike sa [[nacistički pozdrav|nacističkim pozdravom]], 1938]]
U februaru 1938. Hitler je naglasio austrijskom kancelari [[Kurt fon Šušnig|Kurtu Šušnigu]] potrebu da Nemačka da obezbedi svoje granice. Šušnig je zakazao plebiscit o austrijskoj nezavisnosti za 13. mart, ali je Hitler zahtevao da plebiscit bude otkazan. Dana 11. marta, Hitler je poslao ultimatum Šušnigu sa zahtevom da preda svu vlast austrijskoj Nacističkoj stranci ili će se suočiti sa invazijom. [[Vermaht]] je ušao u Austriju sledećeg dana, pozdravljen sa entuzijazmom od strane stanovništva.{{sfn|Evans|2005|pp=646–652}}

Čehoslovačka je bil dom velike nemačke manjine, koja je živela uglavnom u [[Sudeti|Sudetskoj oblasti]]. Pod pritiskom separatističkih grupa u okviru [[Partije sudetskih nemaca|Partije sudetskih Nemaca]], češka vlada je ponudila ekonomske ustupke u regionu.{{sfn|Evans|2005|p=667}} Hitler je odlučio da ne uključi samo Sudetsku oblast u Rajh, već i celu Čehoslovačku.{{sfn|Kershaw|2008|p=417}} Nacisti su preduzeli propagandnu kampanju u pokušaju da steknu podršku za invaziju.{{sfn|Kershaw|2008|p=419}} Najviši vojni lideri nisu bili za ratni plan, jer Nemačka nije bila spremna za rat.{{sfn|Evans|2005|pp=668–669}} Kriza je dovela do ratnih priprema Britanaca, Čeha i Francuza (čehoslovačkih saveznika). U pokušaju da se izbegne rat, britanski premijer [[Nevil Čemberlen]] je ugovorio niz sastanaka, čiji je ishod bio [[Minhenski sporazum]], potpisan 29. septembra 1938. Čehoslovačka vlada je bila primorana da prihvati aneksiju Sudetske oblasti u Nemačku. Čemberlen je dočekan sa oduševljenjem kada je sleteo u Londonu donevši, po njegovim rečima, "mir za naše vreme."{{sfn|Evans|2005|pp=671–674}} Sporazum je potrajap šest meseci pre nego što je Hitler okupirao ostatak teritoriji Češke u martu 1939.{{sfn|Evans|2005|p=683}} U Slovačkoj je stvorena [[Slovačka republika (1939-1945)|marionetska država]].{{sfn|Beevor|2012|p=24}}

Austrijske i češke devizne rezerve su ubrzo oduzete konfiskovane od strane nacista, kao i zalihe sirovina kao što su metali i gotovi proizvodi robe, kao što su naoružanje i avioni, koji su isporučeni u Nemačku. Industrijski konglomerat [[Rajhsverk Herman Gering]] preuzeo kontrolu nad proizvodnim pogonima čelika i uglja u obe zemlje.{{sfn|Mazower|2008|pp=264–265}}

=== Poljska ===
U martu 1939. Hitler je zatražio povratak [[slobodni grad Dancing|slobodnog grada Dancinga]] i [[Poljski koridor|Poljskog koridora]], pojas kopna kojim je [[Pruska]] bila odvojena od ostatka Nemačke. Britanci su najavili da će doći u pomoć Poljske, ako bude napadnuta. Hitler je, verujući Britanci ne bi zapravo preduzeli akciju, naredio bi da plan invazije trebalo da bude spreman za ciljni datum septembra 1939.{{sfn|Evans|2005|pp=689–690}} Dana 23. maja je opisao svojim generalima svoj opšti plan kojine samo oduzimanje Poljskog koridora, već znatno širenje nemačke teritorije na istok na račun Poljske. Očekivao je da će ovog puta njegov plan biti ispunjen silom.{{sfn|Kershaw|2008|p=486}}

Nemci su ponovo potvrdili svoj savez sa Italijom i potpisali sporazume o nenapadanju sa [[Danska|Danskom]], [[Estonija|Estonijom]] i [[Letonija|Letonijom]]. Trgovinske veze su ozvaničene sa [[Rumunija|Rumunijom]], [[Norveška|Norveškom]] i [[Švedska|Švedskom]].{{sfn|Evans|2005|p=691}} Hitlerov ministar spoljnih poslova [[Joakim fon Ribentrop]], organizovao je pregovore sa Sovjetskim Savezom o sporazum o nenapadanju čiji je ishod [[sporazum Molotov-Ribentrop]] potpisan u avgustu 1939.{{sfn|Kershaw|2008|p=496}} Sporazum je sadržao tajni protokol o podeli Poljske i baltičkih država u nemačke i sovjetske sfere uticaja.{{sfn|Snyder|2010|p=116}}{{sfn|Molotov-Ribbentrop Pact, 1939}}

=== Drugi svetski rat ===

==== Spoljna politika ====
Nemačka spoljna politika za vreme rata uključivala je stvaranje savezničkih vlada pod direktnom ili indirektnom kontrolom iz Berlina. Glavni cilj je dobijanje trupa od važnijih saveznika, poput Italije i [[Kraljevina Mađarska (1920—1946)|Mađarske]], i miliona radnika i obilnih zaliha hrane od podređenih saveznika kao što su [[Višijevska Francuska]].{{sfn|Mazower|2008|loc=chapter 9}} Do jeseni 1942, na Istočnom frontu bilo je 24 divizije iz Rumunije, 10 iz Italije i 10 iz Mađarske.{{sfn|Weinberg|2005|p=414}} Kada neka država više nije bila pouzdana, Nemačka bi preuzela punu kontrolu, kao što je učinila sa Francuskom 1942, Italijom 1943, i Mađarskom 1944. Iako je Japan je zvanično moćan saveznik, odnos je bio dalek i bilo je malo koordinacije ili saradnje. Na primer, Nemačka je odbila da deli svoju formulu za dobijanje sintetičke nafte iz uglja skoro sve do kraja rata.{{sfn|Martin|2005|p=279–80}}

==== Početak rata ====
[[Nemačka invazija Poljske|Nemačka je napala Poljsku]] 1. septembra 1939. Ujedinjeno Kraljevstvo i Francuska su objavile rat Nemačkoj dva dana kasnije. Poljska je pala brzo, jer su Sovjeti napali sa istoka 17. septembra.{{sfn|Beevor|2012|p=32}} [[Rajnhard Hajdrih]], tadašnji šef [[Gestapo]]a, naredio je 21. septembra da Jevreji treba da se skupe i skoncentrišu u gradovima sa dobrim železničkim vezama. U početku je namera bila da se deportacije Jevreja usmere dalje na istok, ili eventualno na [[Madagaskar]].{{sfn|Longerich|2010|pp=148–149}} Korišćenjem od radnije pripemljenih spiskova, oko 65.000 poljske inteligencije, plemića, sveštenika i učitelja je ubijeni krajem 1939. u pokušaju da se uništi identitet Poljske kao nacije.{{sfn|Longerich|2010|p=144}}{{sfn|Evans|2008|p=15}}. Sovjeti je nastavili da napadaju, napredujući u Finskoj u [[Zimski rat|Zimskom ratu]], a nemačke snage su uključeni u akciju na moru. Ali nije bilo skoro nikakvih drugih aktivnosti do maja 1940, tako da je taj period postao poznat kao "[[lažni rat]]".{{sfn|Beevor|2012|p=40}}

Od početka rata, [[blokada Nemačke (1939-1945)|britanska blokada]] pošiljki u Nemačku je imala uticaj na privreda Rajha. Nemci su bili posebno zavisini od stranih zaliha nafte, uglja i žitarica.{{sfn|Mazower|2008|p=260}} Da bi zaštitio švedske isporuke rude gvožđa u Nemačku, Hitler je naredio [[Norveški pohod|napad na Norvešku]], koja je izveden 9. aprila 1940. Veći deo zemlje su okupirale nemačke trupe do kraja aprila. Takođe, 9. aprila, Nemci su [[Nemačka invazija Danske|napali i okupirali Dansku]].{{sfn|Beevor|2012|pp=73–76}}{{sfn|Evans|2005|p=120}}

==== Osvajanje Evrope ====
Nasuprot stavu mnogih od njegovih visokih vojnih oficira, Hitler je naredio napad na Francusku i zemlje [[Beneluks]]a, koji je počeo u maju 1940.{{sfn|Beevor|2012|pp=70–71, 79}} Nemci su brzo osvojili [[Invazija Luksemburga|Luksemburg]], [[Bitka za Holandiju|Holandiju]] i [[Bitka za Belgiju|Belgiju]], a Francuska se predala se 22. juna.{{sfn|Beevor|2012|pp=70–71, 79}} Uprkos odredbama [[Haške konvencije]], industrijska preduzeća u Holandiji, Francuskoj i Belgiji su stavljene u službu proizvodnje ratnog materijala za okupatorsku nemačku vojsku. Zvaničnici okupiranih zemalja su videli ovu opciju kao bolju nego da njihovi građani budu deportovani u Nemačku na prinudni rad.{{sfn|Mazower|2008|p=265}}

Nacisti su zaplenili od francuske hiljada lokomotiva i voznog parka, zalihe oružja i sirovina, kao što su bakar, kalaj, nafta i nikl.{{sfn|Evans|2008|pp=333–334}} Takođe su nametnuti finansijski zahtevi vladama okupiranih zemalja; isplate za troškove okupacije su stizali iz Francuske, Belgije i Norveške.{{sfn|Mazower|2008|p=271}} Trgovinska barijera dovela je do gomilanja zaliha, crnog tržišta i neizvesnosti oko budućnosti{{sfn|Mazower|2008|pp=272, 279}} Zalihe hrane su bile nesigurne; proizvodnja hrane je opala u većini oblasti u Evropi, ali ne kao vreme Prvog svetskog rata.{{sfn|Mazower|2008|p=262}} Grčka je iskusila glad u prvoj godini okupacije, a Holandija u poslednjoj godini rata.{{sfn|Mazower|2008|p=262}} Nemački napori da se obezbedi nafta uključivali su pregovare o snabdevanje od njihovog novog saveznika, [[Kraljevina Rumunija|Rumunije]], koja je pristupila [[Trojni pakt|Trojnom paktu]] u novembru 1940.{{sfn|Evans|2008|p=151}}{{sfn|Kershaw|2008|p=584}}

Hitler je ponudio mir novom britanskom lideru [[Vinston Čerčil|Vinstonu Čerčilu]], a nakon njegovog odbijanja, naredio seriju vazdušnih napada na aerodrome i radarske stanice [[Kraljevsko ratno vazduhoplovstvo|Kraljevskog vazduhoplovstva]]. Međutim, nemački Luftvafe nije uspeo da pobedi Kraljevsko vazduhoplovstvo u ono što je postalo poznato kao [[bitka za Britaniju]].{{sfn|Shirer|1960|pp=774–782}} Do kraja oktobra, Hitler je shvatio potrebna vazdušna nadmoć neophodna za njegovu planiranu za invaziju na Britaniju nije mogla da se ostvare, pa je naredio [[Blic|noćne vazdušne napade]] na britanske gradove, uključujući [[bombardovanje Londona|London]], [[bombardovanje Plimuta|Plimut]] i [[bombardovanje Koventrija|Koventri]].{{sfn|Kershaw|2008|pp=563, 569, 570}}

U februaru 1941, [[Nemački afrički korpus]] stigao je u [[Libija|Libiju]] da pomogne Italijanima u [[Severnoafrička kampanja|Severnoafričkoj kampanji]] u pokušaju da se zadrže snage [[Komonvelt]]a stacionirane u [[Egipat|Egiptu]].{{sfn|Evans|2008|p=149}} Dana 6. aprila, Nemačka je pokrenula invaziju na [[Aprilski rat|Jugoslaviju]] i [[operacija Marita|Grčku]].{{sfn|Evans|2008|p=153}}
[[Datoteka:Bundesarchiv_Bild_183-L05487%2C_Paris%2C_Avenue_Foch%2C_Siegesparade.jpg|mini|levo|220p|Nemački vojnici marširaju u blizini Trijumfalne kapije u Parizu, 14. jun 1940.]]

Dana 22. juna 1941, u suprotnosti sa sporazumom Molotov-Ribentrop, 5,5 miliona osovinskih vojnika je napalo Sovjetski Savez. Pored svrhu sticanja životnog prostora, ova velika ofanziva (pod tajnim imenom [[operacija Barbarosa]]) je imala cilj da uništi Sovjetski Savez i iskoristi njegove prirodne resurse za kasniju agresiju na zapadne sile.{{sfn|Evans|2008|pp=160–161}} Među nemačkim narodom reakcije su bile iznenađenje i strepnja. Mnogi su zabrinuti koliko dugo će se rat produžiti ili si sumnjali da Nemačka ne može da dobije rat na dva fronta.{{sfn|Evans|2008|pp=189–190}}

Invazijom je osvojen ogroman prostor, uključujući i baltičke republike, [[Belorusija|Belorusiju]] i zapadnu [[Ukrajina|Ukrajinu]]. Nakon uspešne [[Bitka kod Smolenska (1941)|bitke kod Smolenska]], Hitler je naredio [[armijska grupa Centar|armijskoj grupi Centar]] da zaustavi svoje napredovanje ka [[Moskva|Moskvi]] i privremeno preusmeri svoje oklopne grupe za pomoć u opkoljavanju [[Lenjingrad]]a i [[Kijev]]a.{{sfn|Stolfi|1982}} Ova pauza je dala [[Crvena armija|Crvenoj armiji]] mogućnost da mobiliše nove rezerve. Napad na Moskvu, koji je nastavljen u oktobru 1941, [[bitka za Moskvu|završio se katastrofalno u decembru]].{{sfn|Stolfi|1982}} Dana 7. decembra 1941, Japan je [[napad na Perl Harbor|napao Perl Harbor]] na Havajima. Četiri dana kasnije, Nemačka je objavila rat [[SAD]].{{sfn|Shirer|1960|pp=900–901}}

Hrane je nedostajalo u osvojenim oblastima Sovjetskog Saveza i Poljske, sa obrocima neadekvatnim da zadovolji nutritivne potrebe. Vojske u povlačenju vojske su spalile useve, a veći deo preostale hrane je odnesen u Nemačku.{{sfn|Evans|2008|p=43}} U samoj Nemačkoj, obroci su morali da se smanje 1942. U svojoj ulozi opunomoćenog u četvorogodišnjem planu, [[Herman Gering]] je zahtevao povećanje isporuke žita iz Francuske i ribe iz Norveške. Žetva. 1942 je bila dobra, a zalihe hrane ostala adekvatna u zapadnoj Evropi.{{sfn|Mazower|2008|pp=284–287}}

[[Grupa Rajhslajter Rozenberg]] je bila organizacija koja je pljačkala umetnička dela i kulturna dobra iz jevrejskih kolekcija, biblioteka i muzeja širom Evrope. Samo iz Francuske je oko 26.000 vagona punih umetničkog blaga, nameštaja i drugih opljačkanih predmeta poslato nazad u Nemačku.{{sfn|Manvell|2011|pp=283–285}} Pored toga, vojnici su pljačkali ili kupovali robu, kao što su i odevni proizvodi-stvari koje je postajalo sve teže dobiti u Nemačkoj- i slali nazad kućama.{{sfn|Evans|2008|p=334}}

==== Prekretnica i poraz ====

Nemačka je bila skoro potpuno zavisna od uvoza nafte iz inostranstva.{{sfn|Mazower|2008|p=290}} U pokušaju da reši stalnu nestašicu uporan, Nemačka je u junu 1942. pokrenula [[operacija Plavo|operaciju Plavo]], ofanzivu na [[Kavkaz|kavkaska]] naftna polja.{{sfn|Glantz|1995|pp=108–110}} Sovjeti su pokrenuli kontraofanzivu 19. novembra i opkolili nemačku vojsku, koja je ostala zarobljena u [[bitka za Staljingrad|Staljingradu]] 23. novembra.{{sfn|Melvin|2010|pp=282, 285}} [[Herman Gering]] je uveravao Hitlera da [[6. nemačka armija|6. armija]] može biti snabdevana iz vazduha, ali se ispostavilo da to nije bilo moguće{{sfn|Evans|2008|pp=413, 416–417}} Hitlerovo odbijanje da se dozvoli povlačenje je dovelo do smrti 200.000 nemačkih i rumunskih vojnika, a od onih koji su se predali 31. januara 1943, samo 6.000 preživelih se vratilo u Nemačku posle rata.{{sfn|Evans|2008|pp=419–420}} Sovjetske snage su nastavile da potiskuje Nemce na zapad posle neuspele nemačke ofanzive [[bitka kod Kurska|kod Kurska]], a do kraja 1943, Nemci su izgubili većinu svojih teritorijalnih dobitaka na istoku {{sfn|Shirer|1960|p=1007}}.

U Egiptu, Afrički korpus feldmaršala [[Ervin Romel|Ervina Romela]] su porazile britanske snage pod feldmaršalom [[Bernard Montgomeri|Bernardom Montgomerijem]] u oktobru 1942.{{sfn|Evans|2008|p=467}} Savezničke snage su se [[operacija Haski|iskrcale na Siciliji]] u julu 1943, a u [[Saveznička invazija Italije|Italiji u septembru]].{{sfn|Evans|2008|p=471}} U međuvremenu, američki i britanski bombarderi, sa bazama u Britaniji, počeli operacije protiv Nemačke. U nastojanju da uništi nemački moral, mnogi misijama je namerno naređivano da bombarduju civilne ciljeve.{{sfn|Evans|2008|pp=438–441}} Uskoro nemačka proizvodnja aviona nije mogla da drži korak sa gubicima, a bez vazduhoplovne odbrane, saveznička bombardovanja su postala još razornija. Gađanjem rafinerija nafte i fabrika, bombardovanja su do kraja 1944. osakatila nemačke ratne napore.{{sfn|Evans|2008|p=461}}
[[Datoteka:SFP 186 - Flug ueber Berlin.ogv|mini|thumb|left|time=6|Film [[Američko vadzuhoplovstvo|Američkog vazduhoplovstva]] o razaranja u centru Berlina u julu 1945.]]
Dana 6. juna 1944 , američke, britanske i kanadski snage su uspostavile [[Zapadni front (Drugi svetski rat)|Zapadni front]] [[iskrcavanje u Normandiji|iskrcavanjem u Normandiji]].{{sfn|Beevor|2012|pp=576–578}} Dana 20. jula 1944, Hitler je jedva preživeo [[Julska zavera|bombaški napad]].{{sfn|Beevor|2012|pp=604–605}} Zbog toga je naredio surovu odmazdu, što je dovelo do 7.000 hapšenja i pogubljenju preko 4.900 ljudi.{{sfn|Shirer|1960|p=1072}} Neupešna [[Ardenska ofanziva]] (16. decembar 1944 - 25. januar 1945) bila je poslednji veliki nemački poduhvat u ratu. Sovjetske snage su ušle u Nemačku 27. januara.{{sfn|Shirer|1960|pp=1090–1097}} Hitlerovo odbijanje da prizna poraz i njegovo stalno insistiranje da se rat mora voditi do poslednjeg čoveka dovelo do nepotrebne smrti i razaranja u poslednjim mesecima rata.{{sfn|Kershaw|2008|pp=910–912}} Preko svog ministra pravde, [[Oto Georg Tirak|Ota Tiraka]], on je naredio da svako ko nije spreman da se bori mora po kratkom postupku na vojni sud. Na hiljade ljudi je ubijeno.{{sfn|Kershaw|2012|pp=224–225}} U mnogim oblastima, ljudi su tražili načine da se predaju nadolazećim Saveznicima, uprkos opomenama lokalnih lidera da nastave borbu. Stepen samoubistava u Nemačkoj se povećavo, kako se rat približavao kraju, posebno u krajevima u koje je stizala Crvena armija. Hitler je takođe naredio [[Spaljena zemlja|namerno uništavanje]] saobraćajnica, mostova, industrije i druge infrastruktura. Ministar za naoružanje [[Albert Šper]] je uspeo u tome da se ovo naređenje ne sprovede u potpunosti.{{sfn|Kershaw|2008|pp=910–912}}

Tokom [[bitka za Berlin|bitke za Berlin]] (16. april 1945 - 2. maj 1945 ), Hitler i njegovo osoblje su živeli u podzemnom [[Firerbunker]]u, dok se Crvena armija približavala.{{sfn|Shirer|1960|p=1108}} Dana 30. aprila, kada su sovjetske trupe bile daleko jedan ili dva bloka od [[Rajhskancelarija|Rajhskancelarije]], Hitler i [[Eva Braun]] su [[smrt Adolfa Hitlera|izvršili samoubistvo]] u bunkeru.{{sfn|Kershaw|2008|pp=954–955}} Gebels i njegova supruga [[Magda Gebels|Magda]] su počinili samoubistvo sutradan, posle ubistva svoje [[Deca Jozefa Gebelsa|šestoro dece]].{{sfn|Beevor|2002|p=381}} Dana 2. maja general [[Helmut Vajdling]] je bezuslovno predao Berlin sovjetskom generalu [[Vasilij Čujkov|Vasiliju Čujkovu]]. Hitlera je nasledio veliki admiral [[Karl Denic]] kao predsednika Rajha i Gebelsa kao Rajhskancelar.{{sfn|Shirer|1960|p=1126}} U periodu od 4. do 8. maja 1945. većina preostalih nemačkih oružanih snaga se predala bezuslovno. [[Akt o predaji Nemačke]] potpisan je 7. maja, čime je obeležen [[kraj Drugog svetskog rata u Evropi]].{{sfn|Beevor|2002|pp=400–402}}

==== Nemačke žrtve ====
[[Datoteka:Swastika blasted from the Nazi party rally grounds - Nuremberg (1945).gif|mini|Američka vojska minirala je kukasti krst na sedištu Nacističke partije u [[Nirnberg]]u]]
[[Datoteka:The British Army in North-west Europe 1944-45 B14736.jpg|thumb|levo|Nemačke izbeglice u [[Bedburg]]u, kod [[Kleve]]a, 19. februara 1945.]]

Procene o nemačkim ratnim žrtvama idu od 5,5 do 6,9 miliona osoba.{{sfn|Hubert|1998|p=272}} Studija nemačkog istoričara Rigiger OvermansRidigera Overmansa je dala brojku od 5,3 miliona ubijenih i nestalnih pripadnika nemačke vojske, računajući tu i oko 900.000 regrutovanih van nemačkih granica iz 1937, u Austriji i srednjoj i istočnoj Evropi.{{sfn|Overmans|2000|p=Bd. 46}} Civilne žrtve zbog savezničkih strategijskih bombardovanja unutar granica iz 1942. iznosile su oko 437.000. Jpš oko 20.000 je ubijeno u kopnenoj kampanji.{{sfn|''Wirtschaft und Statistik''|1956}}{{sfn|Statistisches Jahrbuch|1960|p=78}} Oko 22.000 civila je umrlo tokom bitke za Berlin.{{sfn|Antill|2005|p=85}} Druge brojke o civilnim žrtvama iznose oko 300.000 Nemaca (računajući i Jevreje) koji su bili žrtve nacističkih političkih, rasnih i verskih progona,{{sfn|''Germany Reports''|1961|p=62}} i 200.000 koji su bili ubijeni u nacističkom prgramu eutanazije.{{sfn|Bundesarchiv}} Politički sudovi zvani ''[[Zondergeriht]]'' osudili su na smrt oko 12.000 članova [[Nemački pokret otpora|nemačkog pokreta otpora]], a civilni sudovi su osudili još 40.000 Nemaca.{{sfn|Hoffmann|1996|p=xiii}} Takođe su se desila [[Silovanja tokom okupacije Nemačke|masovna silovanja Nemica]].{{sfn|Beevor|2002|pp=31–32, 409–412}}

Na kraju rata, u Evropi je bilo više od 40 miliona [[izbeglica]],{{sfn|''Time'', 9 July 1979}} njena privreda je propala, a 70% njene industrijske infrastrukture je bilo uništeno.{{sfn|Pilisuk|Rountree|2008|p=136}} Između 12 i 15 miliona Nemaca je [[bekstvo i proterivanje Nemaca (1944–1950)|izbeglo ili proterano]] iz istočne i srednje Evrope u Nemačku.{{sfn|Douglas|2012|p=1}} Tokom [[Hladni rat|Hladnog rata]], vlada [[Zapadna Nemačka|Zapadne Nemačke]] je procenila da je broj žrtava iznosi 2,2 miliona mrtvih civila zbog bekstva i progona Nemaca i [[prisilni rad Nemaca u Sovjetskom Savezu|prisilnog rada Nemaca u Sovjetskom Savezu]].{{sfn|''Die deutschen Vertreibungsverluste'', 1939/50|pp=38, 46}} Ova brojka je bila neosporena do 1990ih, kada su neki istoričari spustili broj na 500.000–600.000 povrđenih smrtnih slučajeva.{{sfn|Overmans|1994|pp=51–63}}{{sfn|Haar|2009|pp=363–381}}{{sfn|Hahn|Hahnova|2010|pp=659–726}} Nemačka vlada je 2006. ponovila svoj stav o 2-2,5 miliona smrtnih slučajeva.

== Hronologija ==
# [[30. 1.|30. januar]] [[1933]]. Adolf Hitler postaje kancelar Njemačke u manjinskoj vladi (njegova stranka ima 38% glasova u ''Reichstagu'', njemačkom parlamentu)
# [[28. 2.|28. februar]] 1933. 86-godišnji [[Paul von Hindenburg|Hindenburg]] pod Hitlerovim pritiskom potpisao "Zakon o obrani naroda i države", kojim se Ustavom zagarantirana ljudska prava ukidaju
# [[5. 3.|5. mart]] 1933. na izborima nacisti dobivaju 44% glasova, zajedno s konzervativnim nacionalistima prvi put imaju većinu u parlamentu
# [[23. 3.|23. mart]] 1933. - u Reichstagu izglasan "Zakon o punomoći" kojim se sve ovlasti parlamenta preseljavaju na Vladin kabinet, praktično Hitleru u ruke
# [[10. 5.|10. maj]] 1933. - palež liberalnih knjiga u [[Berlin]]u
# [[22. 6.|22. jun]] 1933. - nacistička stranka jedina u Njemačkoj (ostale su zabranjene ili raspuštene)
# [[26. 1.|26. januar]] [[1934]]. Njemačka i Poljska potpisale 10-godišnji pakt o nenapadanju
# [[30. 6.|30. jun]] 1934. - "[[Noć dugih noževa]]" - pokolj (strijeljanje) mnogobrojnih nepoćudnih Hitleru i vodstva [[SA]] (Sturmabteilung), jer su smetali tadašnjem vojnom vrhu, a Hitler im je ispunio želju
# [[2. 8.|2. avgust]] 1934. predsjednik Hindenburg umire, Hitler sjedinjuje položaj kancelara i predsjednika u novu funkciju: Führer (vođa)

=== Vojna hijerarhija ===

'''[[Wehrmacht]]''' - Vojska
:'''[[OKW]]''' - Vrhovno zapovjednštvo pješaštva
::Šef OKW-a - [[feldmaršal]] '''[[Wilhelm Keitel]]'''
:::Načelnik operativnog stožera - [[general pukovnik]] '''[[Alfred Jodl]]'''

'''[[Heer]]''' - Pješaštvo
:'''[[OKH]]''' - Vrhovno zapovjedništvo vojske
:Vojni vođe u službi
::[[general pukovnik]] '''[[Werner von Fritsch]]''' (1935. - 1938.)
::[[feldmaršal]] '''[[Walther von Brauchitsch]]''' (1938. - 1941.)
::[[Führer (titula)|Führer]] i [[Njemački kancelar|Reichskanzler]] '''[[Adolf Hitler]]''' (1941. - 1945.)
:::[[feldmaršal]] '''[[Ferdinand Schörner]]''' (1945.)

'''[[Kriegsmarine]]''' - Mornarica
:'''[[OKM]]''' - Vrhovno zapovjedništvo mornarice
:Mornarički vođe u službi
::''[[Großadmiral]]'' '''[[Erich Raeder]]''' (1923. - 1943.)
::''[[Großadmiral]]'' '''[[Karl Dönitz]]''' (1943.-1945.)
::[[General admiral]] '''[[Hans-Georg von Friedeburg]] ''' (1945.)

'''[[Luftwaffe]]''' - ratno zrakoplovstvo
:'''[[OKL]]''' - Vrhovno zapovjedništvo ratnog zrakoplovstva
::''[[Reichsluftschutzbund]]'' 
:Zrakoplovno vođe u službi
::''[[Reichsmarschall]]'' '''[[Hermann Göring]]''' (do 1945.)
::[[feldmaršal]] '''[[Robert Ritter von Greim]]''' (1945.)

'''[[Abwehr]]''' - Obavještajna služba
:[[kontraadmiral]] '''[[Konrad Patzig]]''' (1932. - 1935.)
:[[vice admiral]] '''[[Wilhelm Canaris]]''' (1935. - 1944.)

'''[[Waffen SS]]'''
:[[Reichsführer-SS]] '''[[Heinrich Himmler]]'''

== Popis važnijih zvaničnika Trećeg Reicha ==
(ovdje je navedeno samo njih 15, za cjelovit popis vidi [[Istaknuti nacisti]])

'''[[Adolf Hitler]]''' - Führer (vođa)- premijer, predsjednik države i vrhovni zapovjednik [[Wehrmacht]]a<br />
'''[[Hermann Göring]]''' - ''Reichsmarshall'' i premijer. Ministar zrakoplovstva.<br />
'''[[Rudolf Hess]]''' - ''Führer''-ov zamjenik<br />
'''[[Joseph Goebbels]]''' - ministar propagande<br />
'''[[Albert Speer]]''' - Hitlerov arhitekt i budući ministar naoružanja<br />
'''[[Heinrich Himmler]]''' - zapovjednik [[SS]]-a i upravitelj njemačke policije<br />
'''[[Martin Bormann]]''' - voditelj NSDAP-a (nacističke stranke)<br />
'''[[Joachim von Ribbentrop]]''' - ministar vanjskih poslova<br />
'''[[Alfred Rosenberg]]''' - ''Reichsleiter''<br />
'''[[Walther Funk]]''' - ministar industrije<br />
'''[[Wilhelm Frick]]''' - ministar unutarnjih poslova<br />
'''[[Ernst Kaltenbrunner]]''' - Vođa [[RSHA]]<br />
'''[[Hjalmar Schacht]]''' - ministar bez lisnice, predsjednik ''Reichsbank''<br />
'''[[Konstantin von Neurath]]''' - voditelj tajnog Kabineta.<br />
'''[[Arthur Seyss-Inquart]]''' - ''Reichsstatthalter'' (namjesnik) u Austriji

== Izvori ==
{{izvori|4}}

== Vanjske veze ==
{{Commonscat|Nazi Germany}}
* {{en icon}} [http://www.axishistory.com/index.php?id=31 Axis History Factbook — Third Reich]
* {{en icon}} [http://www.thirdreichruins.com/index.htm Third Reich in Ruins] - Photos taken during the Nazi regime compared to present-day locations
* {{en icon}} [http://hitlernews.cloudworth.com/ Hitler's Third Reich in the News] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100722074115/http://hitlernews.cloudworth.com/ |date=2010-07-22 }} - Daily edited review of Third Reich-related news and articles.
* {{en icon}} [http://www.conservativeclassics.com/books/HighCostbk/book1.pdf The High Cost of Vengeance] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061108102925/http://www.conservativeclassics.com/books/HighCostbk/book1.pdf |date=2006-11-08 }}, by [[Freda Utley]] (1949; PDF, size - 20 MB)
* {{de}} [http://www.ns-archiv.de/index.php NS-Archiv] - Large collection of original scanned Nazi documents
* {{de}} [http://www.videolexikon.com/view_310-33-505-0704-001.htm The German Resistance and the USA] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061230145417/http://www.videolexikon.com/view_310-33-505-0704-001.htm |date=2006-12-30 }}
* {{de}} [http://www.vl-zeitgeschichte.de WWW-Virtual Library Contemporary History - Germany] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120903002314/http://www.vl-zeitgeschichte.de/ |date=2012-09-03 }} - Catalog with online resources
* {{de}} [http://video.google.nl/videoplay?docid=-2317238126655047317&q=Tercer+Reich The Third Reich and National Socialism in Color - a video documentary by Spiegel TV] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071123013533/http://video.google.nl/videoplay?docid=-2317238126655047317&q=Tercer+Reich |date=2007-11-23 }}
* {{ru}} [http://www.weaponplace.ru/reih.php Weapons of the Third Reich]

[[Kategorija:Nacistička Njemačka| ]]
[[Kategorija:Njemačka između dva svjetska rata]]
[[Kategorija:Njemačka u Drugom svjetskom ratu]]
[[Kategorija:Države i teritorije pod kontrolom Sila osovine]]