Adenozin trifosfat – razlika između verzija
m Bot: Migrating 61 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q80863 (translate me) |
m →Povezano: standardizacija odjeljka See also i kozmetika |
||
(Nije prikazano 16 međuverzija 6 korisnika) | |||
Red 1: | Red 1: | ||
{{Chembox-lat |
|||
[[Datoteka:ATP_chemical_structure.png|right|350px|Adenozin trifosfat (ATP)]] |
|||
| Watchedfields = |
|||
| verifiedrevid = 321915574 |
|||
| Name = Adenosine triphosphate |
|||
| ImageFile = ATP structure.svg |
|||
| ImageFile1 = ATP-xtal-3D-balls.png |
|||
| ImageFile2 = Atp_space_filling_ray_trace.jpg |
|||
| IUPACName = [(2R,3S,4R,5R)-5-(6-aminopurin-9-yl)-3,4-dihydroxyoxolan-2-yl]<br />methyl(hydroxy-phosphonooxyphosphoryl)hydrogen phosphate |
|||
| OtherNames = adenozin 5'-(tetrahidrogen trifosfat) |
|||
| Section1 = {{Chembox Identifiers-lat |
|||
⚫ | ''' |
||
| InChI = 1/C10H16N5O13P3/c11-8-5-9(13-2-12-8)15(3-14-5)10-7(17)6(16)4(26-10)1-25-30(21,22)28-31(23,24)27-29(18,19)20/h2-4,6-7,10,16-17H,1H2,(H,21,22)(H,23,24)(H2,11,12,13)(H2,18,19,20)/t4-,6-,7-,10-/m1/s1 |
|||
| StdInChI = 1S/C10H16N5O13P3/c11-8-5-9(13-2-12-8)15(3-14-5)10-7(17)6(16)4(26-10)1-25-30(21,22)28-31(23,24)27-29(18,19)20/h2-4,6-7,10,16-17H,1H2,(H,21,22)(H,23,24)(H2,11,12,13)(H2,18,19,20)/t4-,6-,7-,10-/m1/s1 |
|||
| StdInChI_Ref = {{stdinchicite|correct|chemspider}} |
|||
| StdInChIKey = ZKHQWZAMYRWXGA-KQYNXXCUSA-N |
|||
| StdInChIKey_Ref = {{stdinchicite|correct|chemspider}} |
|||
| Beilstein = |
|||
| Gmelin = |
|||
| 3DMet = |
|||
| SMILES = O=P(O)(O)OP(=O)(O)OP(=O)(O)OC[C@H]3O[C@@H](n2cnc1c(ncnc12)N)[C@H](O)[C@@H]3O |
|||
| InChIKey = ZKHQWZAMYRWXGA-KQYNXXCUBG |
|||
| PubChem = 5957 |
|||
| CASNo_Ref = {{cascite}} |
|||
| CASNo = 56-65-5 |
|||
| ChemSpiderID = 5742 |
|||
| MeSHName =Adenosine+triphosphate |
|||
}} |
|||
| Section2 = {{Chembox Properties-lat |
|||
| Formula = |
|||
| C=10|H=16|N=5|O=13|P=3 |
|||
| MolarMass = 507.18 g/mol |
|||
| MeltingPt = |
|||
| Density = |
|||
| pKa = 6.5 |
|||
}} |
|||
}} |
|||
⚫ | '''Adenozin trifosfat''' ('''ATP''') je [[nukleotid]] poznat u [[biohemija|biohemiji]] kao „[[molekul]]ska valuta“ za unutarćelijski transfer [[energija|energije]]; to jest, ATP je u stanju da uskladišti i transportuje energiju unutar [[ćelija (biologija)|ćelija]]. ATP takođe igra važnu ulogu u sintezi [[nukleinska kiselina|nukleinskih kiselina]]. Molekuli ATP-a se takođe koriste za skladištenje korisne energije koju biljke konvertuju u [[ćelijska respiracija|ćelijskoj respiraciji]]. |
||
== Hemijska svojstva == |
== Hemijska svojstva == |
||
Hemijski, ATP se sastoji od [[adenozin]]a i tri [[fosfat]]ne grupe (trifosfat). Njegova empirijska formula je C<sub>10</sub>H<sub>16</sub>N<sub>5</sub>O<sub>13</sub>P<sub>3</sub>, a racionalna formula C<sub>10</sub>H<sub>8</sub>N<sub>4</sub>O<sub>2</sub>NH<sub>2</sub>(OH)<sub>2</sub>(PO<sub>3</sub>H)<sub>3</sub>H, sa molekulskom masom od |
Hemijski, ATP se sastoji od [[adenozin]]a i tri [[fosfat]]ne grupe (trifosfat). Njegova empirijska formula je C<sub>10</sub>H<sub>16</sub>N<sub>5</sub>O<sub>13</sub>P<sub>3</sub>, a racionalna formula C<sub>10</sub>H<sub>8</sub>N<sub>4</sub>O<sub>2</sub>NH<sub>2</sub>(OH)<sub>2</sub>(PO<sub>3</sub>H)<sub>3</sub>H, sa molekulskom masom od 507.184 [[jedinica atomske mase|u]]. |
||
Fosforilne grupe počevši od one na [[adenozin monofosfat|AMP]] se nazivaju alfa (α), beta (ß), i gama (γ) fosfati. Biohemijska imena za ATP su 9-ß-D-ribofuranoziladenin-5'-trifosfat, i ekvivalentno, 9-ß-D-ribofuranozil-6-amino-purin-5'-trifosfat. |
Fosforilne grupe počevši od one na [[adenozin monofosfat|AMP]] se nazivaju alfa (α), beta (ß), i gama (γ) fosfati. Biohemijska imena za ATP su 9-ß-D-ribofuranoziladenin-5'-trifosfat, i ekvivalentno, 9-ß-D-ribofuranozil-6-amino-purin-5'-trifosfat. |
||
== Sinteza == |
== Sinteza == |
||
[[Datoteka:Atp_space_filling_ray_trace.jpg|thumb|200px|Prostorni model ATP]] |
|||
ATP može biti proizveden u raznim ćelijskim procesima, ali najčešće u [[mitohondrija]]ma [[oksidativna fosforilacija|oksidativnom fosforilacijom]] pod katalitičkim uticajem [[ATP sinzaza|ATP sintaze]] ili u slučaju biljaka u [[hloroplasti]]ma, [[fotosinteza|fotosintezom]]. |
ATP može biti proizveden u raznim ćelijskim procesima, ali najčešće u [[mitohondrija]]ma [[oksidativna fosforilacija|oksidativnom fosforilacijom]] pod katalitičkim uticajem [[ATP sinzaza|ATP sintaze]] ili u slučaju biljaka u [[hloroplasti]]ma, [[fotosinteza|fotosintezom]]. |
||
Glavno gorivo za sintezu ATP-a su [[glukoza]] i [[masne kiseline]]. Prvo se glukoza razdvoji u [[piruvat]] i [[citozol]]. Dva molekula ATP-a se generišu iz svakog molekula glukoze. Završne etape u sintezi ATP-a se izvode u mitohondriji, i mogu da generišu do 36 ATP. |
Glavno gorivo za sintezu ATP-a su [[glukoza]] i [[masne kiseline]]. Prvo se glukoza razdvoji u [[piruvat]] i [[citozol]]. Dva molekula ATP-a se generišu iz svakog molekula glukoze. Završne etape u sintezi ATP-a se izvode u mitohondriji, i mogu da generišu do 36 ATP. |
||
Red 23: | Red 58: | ||
Postoji ideja da se koristi ATP kao energetski izvor u [[nanotehnologija|nanotehnologiji]] i implantima. Veštački pejsmejkeri bi mogli da postanu nezavisni od baterija. |
Postoji ideja da se koristi ATP kao energetski izvor u [[nanotehnologija|nanotehnologiji]] i implantima. Veštački pejsmejkeri bi mogli da postanu nezavisni od baterija. |
||
== |
== Reference == |
||
{{reflist|2}} |
|||
== Literatura == |
|||
* {{Cite book |ref= harv|author=Arthur C. Guyton John E. Hall | title=Medicinska fiziologija | edition= | issue= | publisher=savremena administracija Beograd | year=1999 | doi= | url= |id=}} |
|||
* {{Cite book |ref= harv|author=Darinka Koraćević, Gordana Bjelaković, Vidosava Đorđević | title=Biohemija | edition= | issue= | publisher=savremena administracija | year= | isbn = 86-387-0622-7 | doi= | url= }} |
|||
== Povezano == |
|||
* [[Adenozin difosfat]] (ADP) |
* [[Adenozin difosfat]] (ADP) |
||
* [[Adenozin monofosfat]] (AMP) |
* [[Adenozin monofosfat]] (AMP) |
||
Red 33: | Red 75: | ||
== Vanjske veze == |
== Vanjske veze == |
||
{{Portal|Hemija}} |
|||
{{Commonscat|Adenosine triphosphate}} |
{{Commonscat|Adenosine triphosphate}} |
||
* [http://www.emc.maricopa.edu/faculty/farabee/BIOBK/BioBookATP.html ATP i biološka energija] |
* [http://www.emc.maricopa.edu/faculty/farabee/BIOBK/BioBookATP.html ATP i biološka energija] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071201180511/http://www.emc.maricopa.edu/faculty/farabee/BIOBK/BioBookATP.html |date=2007-12-01 }} |
||
* {{MeshName|Adenosine+triphosphate}} |
|||
{{-}} |
|||
{{Nukleobaze, nukleozidi, i nukleotidi}} |
|||
{{Neurotransmiteri}} |
|||
{{Enzimski kofaktori}} |
|||
{{Jedinjenja fosfora}} |
|||
[[Kategorija:Nukleotidi]] |
[[Kategorija:Nukleotidi]] |
||
[[Kategorija:Purini]] |
|||
[[Kategorija:Ćelijsko disanje]] |
|||
[[Kategorija:Koenzimi]] |
Aktualna verzija od 17. augusta 2024. u 23:44
Adenosine triphosphate | |||
---|---|---|---|
IUPAC ime |
| ||
Drugi nazivi | adenozin 5'-(tetrahidrogen trifosfat) | ||
Identifikacija | |||
CAS registarski broj | 56-65-5 | ||
PubChem[1][2] | 5957 | ||
ChemSpider[3] | 5742 | ||
MeSH | |||
Jmol-3D slike | Slika 1 | ||
| |||
| |||
Svojstva | |||
Molekulska formula | C10H16N5O13P3 | ||
Molarna masa | 507.18 g mol−1 | ||
pKa | 6.5 | ||
Ukoliko nije drugačije napomenuto, podaci se odnose na standardno stanje (25 °C, 100 kPa) materijala | |||
Infobox references |
Adenozin trifosfat (ATP) je nukleotid poznat u biohemiji kao „molekulska valuta“ za unutarćelijski transfer energije; to jest, ATP je u stanju da uskladišti i transportuje energiju unutar ćelija. ATP takođe igra važnu ulogu u sintezi nukleinskih kiselina. Molekuli ATP-a se takođe koriste za skladištenje korisne energije koju biljke konvertuju u ćelijskoj respiraciji.
Hemijski, ATP se sastoji od adenozina i tri fosfatne grupe (trifosfat). Njegova empirijska formula je C10H16N5O13P3, a racionalna formula C10H8N4O2NH2(OH)2(PO3H)3H, sa molekulskom masom od 507.184 u. Fosforilne grupe počevši od one na AMP se nazivaju alfa (α), beta (ß), i gama (γ) fosfati. Biohemijska imena za ATP su 9-ß-D-ribofuranoziladenin-5'-trifosfat, i ekvivalentno, 9-ß-D-ribofuranozil-6-amino-purin-5'-trifosfat.
ATP može biti proizveden u raznim ćelijskim procesima, ali najčešće u mitohondrijama oksidativnom fosforilacijom pod katalitičkim uticajem ATP sintaze ili u slučaju biljaka u hloroplastima, fotosintezom. Glavno gorivo za sintezu ATP-a su glukoza i masne kiseline. Prvo se glukoza razdvoji u piruvat i citozol. Dva molekula ATP-a se generišu iz svakog molekula glukoze. Završne etape u sintezi ATP-a se izvode u mitohondriji, i mogu da generišu do 36 ATP.
Ukupna količina ATP-a u ljudskom telu iznosi oko 0,1 mola. Energija koju koriste ljudske ćelije zahteva hidrolizu 200 do 300 molova ATP-a dnevno. Ovo znači da se svaki molekul ATP-a reciklira 2000 do 3000 puta svakog dana. ATP ne može biti uskladišten, pa stoga njegova potrošnja mora da sledi ubrzo nakon sinteze.
Žive ćelije imaju i druge „visokoenergetske“ nukleozid trifosfate, poput guanozin trifosfata. Između njih i ATP-a, energija lako može da se prenosi reakcijama kao što su one koje katalizuje nukleozid difosfokinaza: energija se oslobađa kada se izvede hidroliza fosfat-fosfat veza. Ova energija mogu koristiti razni enzimi, motorni proteini, i transportni proteini za izvršavanje rada u ćeliji. Procesom hidrolize oslobađaju se neorganski fosfat i adenozin difosfat, koji može biti dalje razložen u još jedan fosfatni jon i adenozin monofosfat. ATP može biti razložen u adenozin monofosfat i direktno, uz stvaranje pirofosfata. Ova zadnja reakcija ima prednost u tome što je efektivno nepovratan proces u vodenom rastvoru.
Postoji ideja da se koristi ATP kao energetski izvor u nanotehnologiji i implantima. Veštački pejsmejkeri bi mogli da postanu nezavisni od baterija.
- ↑ Li Q, Cheng T, Wang Y, Bryant SH (2010). „PubChem as a public resource for drug discovery.”. Drug Discov Today 15 (23-24): 1052-7. DOI:10.1016/j.drudis.2010.10.003. PMID 20970519.
- ↑ Evan E. Bolton, Yanli Wang, Paul A. Thiessen, Stephen H. Bryant (2008). „Chapter 12 PubChem: Integrated Platform of Small Molecules and Biological Activities”. Annual Reports in Computational Chemistry 4: 217-241. DOI:10.1016/S1574-1400(08)00012-1.
- ↑ Hettne KM, Williams AJ, van Mulligen EM, Kleinjans J, Tkachenko V, Kors JA. (2010). „Automatic vs. manual curation of a multi-source chemical dictionary: the impact on text mining”. J Cheminform 2 (1): 3. DOI:10.1186/1758-2946-2-3. PMID 20331846.
- Arthur C. Guyton John E. Hall (1999). Medicinska fiziologija. savremena administracija Beograd.
- Darinka Koraćević, Gordana Bjelaković, Vidosava Đorđević. Biohemija. savremena administracija. ISBN 86-387-0622-7.