Operacija Balkanski klanac
Operacija Balkanski klanac (njem. Balkanschlucht, Balkanšluht) je bila vojna operacija Vermahta protiv NOVJ i Italijana koji su prešli na stranu partizana u Crnoj Gori. Vođena je od 17. do 24. oktobra 1943. godine.
Vođena je u dolinama Tare i Lima, pa je tako i nazivana u jugoslovenskoj istoriografiji (Operacije u dolinama Tare i Lima).[1]
Prema planu Komande 2. oklopne armije za ovladavanjem zaleđem obalskog pojasa, komandant 21. nemačkog brdskog armiskog korpusa, general Kibler, naredio je 7. oktobra da se jedinice 118. i 297. nemačke divizije prikupe za operaciju »Balkanski klanac« (»Balkanschlucht«) protiv glavnih snaga 2. udarnog korpusa i italijanske divizije »Venecija« u dolini Lima i Tare.[2]
Cilj operacije bio je razbijanje italijanske divizije „Venecija" u Beranama i partizanskih snaga oko Berana, odnosno da se snage 2. udarnog korpusa NOVJ odbace od komunikacije Peć — Podgorica. Ovom operacijom Vermaht je namjeravao da potpuno ovlada zaleđem obalnog pojasa, uspostavi svoju kontrolu nad saobraćajnicama koje vode od Jadranskog mora preko Crne Gore u pravcu Srbije, Sandžaka i Kosova, te da u gradovima: Andrijevica - Berane - Kolašin - Mateševo uspostavi svoje garnizone i razoruža talijanske jedinice.
Operaciju »Balkanski klanac« je poduzeo Štab njemačkog 21. brdskog korpusa. Operaciju je vodila 118. lovačka divizija uz pomoć 297. divizije.[3] Na pravcu Peć - Čakor - Andrijevica - Berane, angažirana je 297., a na pravcu Podgorica - Kolašin 118. njemačka divizija.
Pored sopstvenih snaga, Nemci su angažovali dva italijanska fašistička puka (oko devet bataljona), čiji su štabovi bili u Baru i Podgorici, zatim muslimansku fašističku miliciju i ostatke četnika Draže Mihailovića.[2] U službi okupatora za izvršenje operacije »Balkanski klanac« bilo je pored dviju njemačkih divizija i oko 5.000 balista, talijanskih fašista i četnika.[4]
Nastupanjem nemačke 118. lovačke divizije iz Podgorice ka Kolašinu i 297. pešadijske divizije iz Peći ka Andrijevici i Beranama otpočela je, 15. oktobra, operacija »Balkanšluht«.[5] Dok se 2. dalmatinska brigada postavila pred neprijateljsku kolonu koja je nadirala od Peći preko Murine i Sjekirice ka Andrijevici i Beranama, 4. proleterska brigada vodila je žestoke borbe s njemačkom kolonom koja je od Podgorice prodirala ka Mateševu i Kolašinu.[4]
Tokom ove operacije, 18. oktobra uništen je četnički štab u manastiru Ostrog. Na čelu četničkog štaba nalazio se Blažo Đukanović, komandant četničkih snaga Crne Gore, Sandžaka i Boke. Komandant »Južnog fronta« pukovnik Bajo Stanišić, sa nekoliko rođaka, odbio je da se preda, te je poginuo u samom manastiru.[2]
Posle višednevnih borbi, Nemci su 23. oktobra ušli u Andrijevicu, a potom zauzeli i Berane. Time je u dolini gornjeg toka Lima i Tare završena nemačka operacija „Balkanšluht".[6]
- ↑ Oslobodilački rat naroda Jugoslavije 1941-1945, Vojni istoriski Institut JNA, Beograd 1957.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 https://www.znaci.org/00001/151_5.pdf
- ↑ https://www.znaci.org/00001/4_12_3_153.htm
- ↑ 4,0 4,1 https://www.znaci.org/00001/33_9.pdf
- ↑ https://www.znaci.org/00001/4_14_3_47.htm
- ↑ Jovićević Niko, Od Pete ofanzive do slobode, Vojno delo, Beograd, 1955, str. 108.
- Borbe za Kolašin 1943.
- Spisak antipartizanskih operacija u NDH
- Spisak osovinskih operacija u Jugoslaviji
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
