Dinastija Zhou
|
Ovaj članak sadrži kineski tekst. Bez pravilne podrške za renderiranje, možete vidjeti upitnike, kvadrate i druge simbole umjesto kineskih znakova. |
 | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| DREVNA | |||||||
| 3 Suverena & 5 Careva | |||||||
| Dinastija Xia 2100–1600 pne. | |||||||
| Dinastija Shang 1600–1046 pne. | |||||||
| Dinastija Zhou 1045–256 pne. | |||||||
| Zapadni Zhou | |||||||
| Istočni Zhou | |||||||
| Period Proljeća i Jeseni | |||||||
| Period Zaraćenih država | |||||||
| CARSKA | |||||||
| Dinastija Qin 221 pne.–206 pne. | |||||||
| Dinastija Han 206 pne.–220 n.e. | |||||||
| Zapadni Han | |||||||
| Dinastija Xin | |||||||
| Istočni Han | |||||||
| Tri kraljevstva 220–280 | |||||||
| Wei, Shu & Wu | |||||||
| Dinastija Jin 265–420 | |||||||
| Zapadni Jin | 16 kraljevstava 304–439 | ||||||
| Istočni Jin | |||||||
| Južne & Sjeverne dinastije 420–589 | |||||||
| Dinastija Sui 581–618 | |||||||
| Dinastija Tang 618–907 | |||||||
| ( Drugi Zhou 690–705 ) | |||||||
| 5 dinastija & 10 kraljevstava 907–960 |
Dinastija Liao 907–1125 | ||||||
| Dinastija Song 960–1279 |
|||||||
| Sjeverni Song | Z. Xia | ||||||
| Južni Song | Jin | ||||||
| Dinastija Yuan 1271–1368 | |||||||
| Dinastija Ming 1368–1644 | |||||||
| Dinastija Qing 1644–1911 | |||||||
| MODERNA | |||||||
| Republika Kina 1912–1949 | |||||||
| Narodna Republika Kina 1949– |
Republika Kina (Tajvan) 1945– | ||||||
Dinastija Zhou (kineski: 周朝; Hanyu Pinyin: Zhōu Cháo; Wade-Giles: Chou Ch`ao; 1122. pne. - 256. pne.) je naslijedila dinastiju Shang i prethodila dinastiji Qin u Kini. Dinastija Zhou je vladala duže nego ijedna druga dinastija u kineskoj historiji--iako je stvarna politička i vojna kontrola dinastije nad Kinom trajala jedino u periodu Zapadnog Zhoua. Za vrijeme Zhoua, korištenje željeza je počelo u Kini [1], iako se ovaj period kineske historije često navodi kao vrhunac kineskih artefakata napravljenih od bronce. Dinastija također pokriva period u kome je kinesko pismo evoluiralo od drevnog stadija koji se vidi u brončanim natpisima ranog Zapadnog Choua do početaka modernog stadija, u formi arhaičnih svećeničkih zapisa kasnog Perioda zaraćenih država.
Za vrijeme dinastije Zhou su se stvorili korijenu zrele kineske filozofije, s time da su započeli u 6. vijeku pne.. Tadašnji veliki kineski filozofi, koji su snažno utjecali na buduće generacije Kinezi, bili su Kong Fuzi (Konfucije), osnivač konfucijanstva i Laozi, osnivač daoizma. Ostali filozofi, teoretičari i filozofske škole ovog vremena su bili Mozi (latinski: Micius), osnivač mohizam, Mengzi (Mencije), slavni konfucijanac koji je proširio Kong Fuzijev opus, Shang Yang i Han Feizi, zaslužni za razvoj drevnog kineskog legalizma (ključne filozofije dinastije Qin) i Xunzi, koji je bio središte inetelektualnog života u Kini svog vremena, možda čak više nego Mencije.[2]
Prema kineskoj historijskoj tradiciji, Zhou su porazili Shange te preorijentirali shangovski sistem štovanja predaka prema univerzalnijem štovanju Dija a od toga prema štovanju Tiana ili "neba". Svohu su vladavinu opravdavali mandatom Neba, idejom da vladar ("Sin Neba") vlada po božanskom pravu, ali da njegovo svrgavanje znači da je izgubio taj mandat. Događaji koje dokazuju da je vladajuća porodica izgubila mandat neba su prirodne katastrofe i pobune. Ta je doktrina objašnjavala i opravdavala propast dinastije Xia i Shang te tako legitimnima činila trenutne i buduće vladare.
Dinastiju Zhou je osnovala porodica Ji čiji je glavni grad bio Hào (鎬, blizu današnjeg grada Xi'ana u dolini rijeke Wei). Dijeleći jezik i kulturu Shanga, rani vladari Zhoua su kroz osvajanja i kolonizaciju stvorili imperiju s velikim teritorijem, a čiju su vlast priznavale i vazalne države u Shandongu, istovremeno prihvaćujući kulturu Zhoua. Širenje brončanih predmeta karakterističnih za Zhoue je, međutim, bilo istovremeno s upotrebom grnčarije u stilu Shanga u udaljenim predjelima tadašnje Kine, pa se pretpostavlja da su tadašnje države osvojene tek pred kraj perioda Zapadnog Zhoua.
Ispočetka je porodica Ji čvrsto kontrolirala državu. Godine 771. pne., nakon što je kralj You zamijenio kraljicu s priležnicom Baosi, glavni grad je napadnut i opljačkan od zajedničkih snaga kraljičinog oca, moćnog markiza od Shena i nomadskog plemena Quanrong. Kraljičin og sina Ji Yijiu su novim kraljem proglasili plemići iz država Zheng, Lü, Qin i markiz od Shena. Glavni grad se godine 722. pne. premjestio na istok u Luoyang u današnjoj provinciji Henan.
Zbog ovog pomaka, historičari eru Zhoua dijele na Zapadni Zhou (西周, pinyin Xī Zhōu), koji je trajao do 771. pne. i Istočni Zhou (Traditional Chinese: 東周, pojednostavljeni kineski: 东周, pinyin: Dōng Zhōu) do 770 do 256. pne.. Početna godina Zapadnog Zhoua je predmet rasprave - predlažu se 1122. pne., 1027. pne. i mnoge godine od 12. vijeka pne. do kraja 11. vijeka pne.. Kineski historičari uzimaju 841. pne. kao prvu godinu otkada se redovno bilježe godine u kineskoj historiji, a što se temelji na Zapisima Velikog Historičara Sima Qiana. Istočni Zhou se grubo dijeli na dva pot-perioda. Prvi, od 722. do 481. pne. se zove Period Proljeća i jeseni, nazvan po slavnoj historijskoj kronici tog doba; drugi je poznat kao Period zaraćenih država (480. do 221. pne.), prema još jednoj znamenitoj kronici. Period Zaraćenih država traje nešto dulje od 256. pne. i kraja Istočnog Zhoua; to se temelji na činjenici da je posljednji kralj Zhoua prestao vladati godine 256. pne., odnosno 35 godina prije početka dinastije Qin koja je okončala Period Zaraćenih država.
Period Istočnog Zhoua se također naziva periodom stotinu škola. Time se označavaju različite škole historijske kineske misli. Postojale su četiri osnovne škole - Ru, mohisti, daoisti i legalisti. Te su škole bitno doprinijele društvenim, filozofskim i političkim promjenama koje su igrale važnu ulogu u slabljenju dinastije Zhou.[3]
| Osobno ime | Prijestolno ime | Godine vladavine 1 | Ime pod kojim je najpoznatiji |
|---|---|---|---|
| Ji Fa 姬發 |
Wuwang 武王 |
1046. pne.-1043. pne.1 | Zhou Wuwang (Kralj Wu od Zhoua) |
| Ji Song 姬誦 |
Chengwang 成王 |
1042. pne.-1021. pne.1 | Zhou Chengwang (Kralj Cheng od Zhoua) |
| Ji Zhao 姬釗 |
Kangwang 康王 |
1020. pne.-996. pne.1 | Zhou Kangwang (Kralj Kang od Zhoua) |
| Ji Xia 姬瑕 |
Zhaowang 昭王 |
995. pne.-977. pne.1 | Zhou Zhaowang (Kralj Zhao od Zhoua) |
| Ji Man 姬滿 |
Muwang 穆王 |
976. pne.-922. pne.1 | Zhou Muwang (Kralj Mu od Zhoua) |
| Ji Yihu 姬繄扈 |
Gongwang 共王/龔王 |
922. pne.-900. pne.1 | Zhou Gongwang (Kralj Gong od Zhoua) |
| Ji Jian 姬囏 |
Yiwang 懿王 |
899. pne.-892. pne.1 | Zhou Yiwang (Kralj Yi od Zhoua) |
| Ji Pifang 姬辟方 |
Xiaowang 孝王 |
891. pne.-886. pne.1 | Zhou Xiaowang (Kralj Xiao od Zhoua) |
| Ji Xie 姬燮 |
Yiwang 夷王 |
885. pne.-878. pne.1 | Zhou Yiwang (Kralj Yi od Zhoua) |
| Ji Hu 姬胡 |
Liwang 厲王/剌王 |
877. pne.-841. pne.1 | Zhou Liwang (Kralj Li od Zhoua) |
| Gonghe (regenstvo) 共和 |
841. pne.-828. pne. | Gonghe | |
| Ji Jing 姬靜 |
Xuanwang 宣王 |
827. pne.-782. pne. | Zhou Xuanwang (Kralj Xuan od Zhoua) |
| Ji Gongsheng 姬宮湦 |
Youwang 幽王 |
781. pne.-771. pne. | Zhou Youwang (Kralj You od Zhoua) |
| Kraj Zapadnog Zhoua / Početak Istočnog Zhoua | |||
| Ji Yijiu 姬宜臼 |
Pingwang 平王 |
770. pne.-720. pne. | Zhou Pingwang (Kralj Ping od Zhoua) |
| Ji Lin 姬林 |
Huanwang 桓王 |
719. pne.-697. pne. | Zhou Huanwang (Kralj Huan od Zhoua) |
| Ji Tuo 姬佗 |
Zhuangwang 莊王 |
696. pne.-682. pne. | Zhou Zhuangwang (Kralj Zhuang od Zhoua) |
| Ji Huqi 姬胡齊 |
Xiwang 釐王 |
681. pne.-677. pne. | Zhou Xiwang (Kralj Xi od Zhoua) |
| Ji Lang 姬閬 |
Huiwang 惠王 |
676. pne.-652. pne. | Zhou Huiwang (Kralj Hui od Zhoua) |
| Ji Zheng 姬鄭 |
Xiangwang 襄王 |
651. pne.-619. pne. | Zhou Xiangwang (Kralj Xiang od Zhoua) |
| Ji Renchen 姬壬臣 |
Qingwang 頃王 |
618. pne.-613. pne. | Zhou Qingwang (Kralj Qing od Zhoua) |
| Ji Ban 姬班 |
Kuangwang 匡王 |
612. pne.-607. pne. | Zhou Kuangwang (Kralj Kuang od Zhoua) |
| Ji Yu 姬瑜 |
Dingwang 定王 |
606. pne.-586. pne. | Zhou Dingwang (Kralj Ding od Zhoua) |
| Ji Yi 姬夷 |
Jianwang 簡王 |
585. pne.-572. pne. | Zhou Jianwang (Kralj Jian od Zhoua) |
| Ji Xiexin 姬泄心 |
Lingwang 靈王 |
571. pne.-545. pne. | Zhou Lingwang (Kralj Ling od Zhoua) |
| Ji Gui 姬貴 |
Jingwang 景王 |
544. pne.-521. pne. | Zhou Jingwang (Kralj Jing od Zhoua) |
| Ji Meng 姬猛 |
Daowang 悼王 |
520. pne. | Zhou Daowang (Kralj Dao od Zhoua) |
| Ji Gai 姬丐 |
Jingwang 敬王 |
519. pne.-476. pne. | Zhou Jingwang (Kralj Jing od Zhoua) |
| Ji Ren 姬仁 |
Yuanwang 元王 |
475. pne.-469. pne. | Zhou Yuanwang (Kralj Yuan od Zhoua) |
| Ji Jie 姬介 |
Zhendingwang 貞定王 |
468. pne.-442. pne. | Zhou Zhendingwang (Kralj Zhending od Zhoua) |
| Ji Quji 姬去疾 |
Aiwang 哀王 |
441. pne. | Zhou Aiwang (Kralj Ai od Zhoua) |
| Ji Shu 姬叔 |
Siwang 思王 |
441. pne. | Zhou Siwang (Kralj Si od Zhoua) |
| Ji Wei 姬嵬 |
Kaowang 考王 |
440. pne.-426. pne. | Zhou Kaowang (Kralj Kao od Zhoua) |
| Ji Wu 姬午 |
Weiliewang 威烈王 |
425. pne.-402. pne. | Zhou Weiliewang (Kralj Weilie od Zhoua) |
| Ji Jiao 姬驕 |
Anwang 安王 |
401. pne.-376. pne. | Zhou Anwang (Kralj An od Zhoua) |
| Ji Xi 姬喜 |
Liewang 烈王 |
375. pne.-369. pne. | Zhou Liewang (Kralj Lie od Zhoua) |
| Ji Bian 姬扁 |
Xianwang 顯王 |
368. pne.-321. pne. | Zhou Xianwang (Kralj Xian od Zhoua) |
| Ji Ding 姬定 |
Shenjingwang 慎靚王 |
320. pne.-315. pne. | Zhou Shenjingwang (Kralj Shenjing od Zhoua) |
| Ji Yan 姬延 |
Nanwang 赧王 |
314. pne.-256. pne. | Zhou Nanwang (Kralj Nan od Zhoua) |
| Huiwang 惠王 |
255. pne.-249. pne. | Zhou Huiwang² (Kralj Hui od Istočnog Zhoua) | |
| 2 Plemići iz porodice Ji su kralja Huija proglasili nasljednikom kralja Nana nakon što je njihov glavni grad Luoyang, pao pod naletom snaga Qin godine 256. pne.. Međutim, otpor Zhoua nije dugo trajao pred napredovanjem Qina pa se kralj Nan općenito smatra posljednjim kraljem dinastije Zhou. | |||
- ↑ „Archive copy”. Arhivirano iz originala na datum 2006-07-18. Pristupljeno 2007-12-29.
- ↑ Schirokauer & Brown 2006. "A Brief history of Chinese civilization: second edition" Wadsworth, a division of Thomson Learning, pp.25-47
- ↑ Schirokauer & Brown 2006. "A Brief history of Chinese civilization: second edition" Wadsworth, a division of Thomson Learning, pp.25-47
