Bieldetälster

uut Balduin Bählamm fon Wilhelm Busch.

Bielde:RobinHood.jpg

N Bieldefertälster ap seeltersk, Robin Hood, uursät fon Gretchen Grosser un oare, 1998

Deer waas iensen 'n oold Wieu, uursät fon Hermann Janssen, 1960

Tuusterpäiter, uursät fon Gretchen Grosser, 2010

Muusewänt un Kittegientje

Dät Bieldefertälster (uk Bieldegeschichte of Comic naamd) is een fon do ooldste Foarme fon Literatuur. N Bieldefertälster bestoant uut ne Riege fon Oubieldengen, do der n Fertälster uutmoakje. N Bieldefertälster wäd moaked fon n Teekener un n Schrieuwer. Bietiede schrift die Teekener uk ju Geschichte, man bietiede oarbaidje uk moorere Ljuude an ju Teekenoarbaid (skizzierje, in Äänket uurluuke, fon Bouksteeuwen fersjo) of an dät Fertälster.

Geschichte

Bieldefertälstere hääbe hieren Uursproang in ju Bieldeschrift. Ne äddere Foarm fon Bieldefertälster is die Teppich fon Bayeux, wierap dän Slacht bie Hastings uutbielded is. Mesoamerikoanske Hondschrifte roaten mythologiske Fertälstere wier truch n touhoopestoald System fon Oubieldengen un Logogramme, also n bitje ap jusälge Wiese as in do Bieldefertälstere fon däälich. Uk do uurgeschichtelke Oubieldengen, do der in Höölen fuunen wuuden sunt (as in do Höölen fon Lascaux), konnen betrachted wäide as ne äddere Foarm fon Bieldegeschichte. Ju Uurfoarm fon ju egyptiske Hieroglyphenschrift is faktisk uk ne Foarm fon teekende Bieldefertälstere.

N bekoand Biespiel fon Bieldefertälstere uut dät Middeloaler is ju Äärmebiebel (biblia pauperum). In dän eerste Haaldeel fon dät 19. Jierhunnert waas unner uur die Swaitser Rodolphe Töpffer bekoand foar sien Bieldefertälstere. Hie fereepentelkte 1845 dät eerste moderne Bieldefertälster, dät in Düütsklound bekoand wuude as “Fahrten und Abenteuer des Herrn Steckelbein”. Uk “Max und Moritz” fon dän Düütske Wilhelm Busch, ne Schälmengeschichte uut 1865, is n Biespil weesen foar do eerste amerikoanske Bieldegeschichten. Uur Oarbaid fon Busch waas dan al in trüütich Sproaken uursät. Ounfang 20. Jierhunnert fäng Emile Cohl oun mäd dät teekende bewäägjende Bieldefertälster.

Bieldefertälster ap Seeltersk

Dät roat uk 'n poar Bieldefertälster ap Seeltersk:

• Muusewänt un Kittegientje (online ap Pyt Kramer's Webstee)
• Deer waas iensen 'n oold Wieu, uursät fon Hermann Janssen, 1960
• Robin Hood, uursät fon Gretchen Grosser un oare, 1998
• Tuusterpäiter, uursät fon Gretchen Grosser, 2010

Sjuch uk

• Seelterfräiske Literatuur
• Dät Bouk Deer was iensen 'n oold Wieu is hier tou bekiekje (Pyt Kramer's Webstee)
• Dät Bieldefertälster Muusewänt un Kittegientje kiekje hier ap Pyt Kramer's Webstee