Belgijŏ: Porōwnanie wersyji
Usunięta treść Dodana treść
m r2.6.4) (Bot dodowo: vep:Bel'gii |
m przidŏwōm ślōnske miano |
||
| (Niy je pokŏzane 39 postrzednich wersyji ôd 18 inkszych używŏczōw) | |||
| Linijŏ 1: | Linijŏ 1: | ||
{{ |
{{NowOrt}} |
||
{{Państwo |
{{Państwo infoszachtla |
||
| |
|ôryginalne miano = Koninkrijk België<br />Royaume de Belgique<br />Königreich Belgien |
||
| |
|ślōnske miano = Krōlestwo Belgije |
||
| |
|fana_ôbrŏzek = Flag of Belgium.svg |
||
| |
|wapyn_ôbrŏzek = Great coat of arms of Belgium.svg |
||
| |
|miano dopołniŏcz = Belgije |
||
| |
|motto = ([[Niyderlandzkŏ gŏdka|niyderl.]]) Eendracht maakt macht<br />([[Francusko godka|fr.]]) L’union fait la force<br />([[Mjymjecko godka|miym.]]) Einigkeit macht stark |
||
| |
|motto_gŏdka = |
||
| |
|motto_ślōnski = We jedności siyła |
||
|hymn = <center>[[Plik:La Brabançonne.oga]]</center>[[Hymn Belgije|Brabançonne]] |
|||
|lokalizacja_uobruz = Europe location BEL.png |
|||
|hymn_miano_ślōnski = Brabantka |
|||
|kůnstytucyjo = |
|||
|lokalizacyjŏ_ôbrŏzek = Belgium (orthographic projection).svg |
|||
|państwo = |
|||
|kōnstytucyjŏ = [[Kōnstytucyjŏ Belgije]] |
|||
|zaležne_uod = |
|||
| |
|ôficjalnŏ_gŏdka = [[Niyderlandzkŏ gŏdka|niyderlandzkŏ]], [[Francusko godka|francuskŏ]], [[Mjymjecko godka|miymieckŏ]] |
||
| |
|używanŏ_gŏdka = |
||
|stolica |
|stolica = [[Bruksela]] |
||
| |
|polityczny_systym = [[Dymokracyjŏ|dymokratyczny]] |
||
|zorta_państwa = [[kōnstytucyjnŏ mōnarchijŏ]], [[federacyjŏ]] |
|||
|typ_państwa = |
|||
| |
|gowa_państwa = [[Filip I Koburg]] |
||
| |
|gowa_państwa_ôpis = [[Władcy Belgije|krōl]] |
||
| |
|szef_rzōndu = [[Alexander De Croo]] |
||
|szef_rzōndu_ôpis = [[Prymiery Belgije|prymier]] |
|||
|zaležne_uod} = |
|||
| |
|wiyrchnia = 30 528 |
||
|wiyrchnia_wod = 6,4% |
|||
|guowa_terytorium_uopis = |
|||
| |
|wiyrchnia_plac = 136 |
||
| |
|ludność = 11 303 528 |
||
| |
|tyngość = 370 |
||
| |
|ludność_rok = 2017 |
||
| |
|ludność_plac = 77 |
||
|pkb = 494,7 mld [[Amerikański dolar|USD]] |
|||
|we_imjyńu_tekst2 = |
|||
| |
|pkb_rok = 2017 |
||
| |
|pkb_ôsoba = 43 582 [[Amerikański dolar|USD]] |
||
| |
|pkb_ppp = 528,5 mld [[Miyndzynŏrodowy dolar|miyndzynŏr. dolarōw]] |
||
| |
|pkb_ppp_rok = 2017 |
||
|pkb_ppp_ôsoba = 46 553 [[Miyndzynŏrodowy dolar|miyndzynŏr. dolarōw]] |
|||
|plac_mjejsce = 136 |
|||
|utworzynie_knif = [[Samostanowjyńy|Samostanowiyniy]] |
|||
|ludźi = 10 584 534 |
|||
|ôd_kogo = ôd [[Krōlestwo Zjednoczōnych Niderlandōw|Krōlestwa Zjednoczōnych Niderlandōw]] |
|||
|gynstość = 346 |
|||
|utworzynie_data = (ôgłoszynie: 4 paździyrnika 1830; uznanie bez [[Ńiderlandy|Niderlandy]]: 1839) |
|||
|gynstość_mjejsce = |
|||
| |
|waluta_miano = 1 [[ojro]] = 100 [[cynt|ojrocyntōw]] (EUR, €) |
||
|UTC = +1 – zima<br />[[Uniwerzalny czas koordynowany|UTC]] +2 – lato |
|||
|narodowości = |
|||
| |
|kod_ISO = BE |
||
| |
|dōmyna = [[.be]] |
||
| |
|kod_autowy = B |
||
| |
|kod_fligerowy = OO |
||
| |
|telefōniczny_numer = +32 |
||
| |
|znŏleżne_terytoria = |
||
| |
|karta_ôbrŏzek = Belgium-CIA WFB Map.png |
||
|commons = Category:Belgium |
|||
|religja_dominujůnco = [[luterańizm]] |
|||
| |
|uwagi = |
||
|waluta_symbol = EUR, € |
|||
|UTC = +1 – źima<br /> [[UTC]] +2 – lato |
|||
|hymn = [[Hymn Belgije|Brabançonne]] |
|||
|hymn_nazwa_ślůnsko = |
|||
|kod_ISO = BE |
|||
|domyna = [[.be]] |
|||
|kod_samochodowy = B |
|||
|numer_kerunkowy = +32 |
|||
|terytoria_zaležne = |
|||
|terytorja_autůnůmične = |
|||
|mapa_uobroz = Be-map-eo.png |
|||
|uwagi = |
|||
}} |
}} |
||
'''Belgijŏ''', '''Krōlestwo Belgije''' ([[Niyderlandzkŏ gŏdka|niyderl]]. ''Koninkrijk België'', [[Francusko godka|fr]]. ''Royaume de Belgique'', [[Mjymjecko godka|miym]]. ''Königreich Belgien'') – [[Federacyjŏ|federacyjne]] [[państwo]] we zachodnij [[Ojropa|Ojropie]], we połedniowych [[Niderlandy (historyczny regiōn)|Niderlandach]]. Belgijŏ je czōnkym [[Ojropejsko Uńijo|Ojropejskij Unije]], [[Ôrganizacyjŏ Zjydnoczōnych Nacyjōw|ÔZN]] jak tyż [[NATO]]. |
|||
'''Belgijo''', '''Krůlestwo Belgije''' (''Koninkrijk België'', ''Royaume de Belgique'', ''Königreich Belgien'') – państwo federacyjne w zachodńij [[Ojropa|Ojropje]], w pouedńowych [[Ńiderlandy (rygjůn historyčny)|Ńiderlandach]]. Grańičy uod zachodu s [[Francyjo|Francyjům]] (620 km), uod pouedńo s [[Luksymburg]]jym (148 km), uod wschodu s [[Mjymcy|Ńymcůma]] (167 km) a uod půunocy s [[Holandja|Holandjům]] (450 km). Uůnčno dugość grańic lůndowych wynośi 1 385 km, půnadto istńije 64-km fragmynt wybřeža [[Moře Půunocne|Mořa Půunocnygo]]. Podźelůno je uůna na tři strefy godkowe: [[Francusko godka|francusko]], [[Ńiderlandzko godka|ńiderlandzko]] i [[Mjymjecko godka|mjymjecko]]. [[Bruksela]], stolica Belgije, je jydnočeśńy "stolicům" [[Uńja Ojropejsko|Uńje Ojropejskij]]. |
|||
== Gyjografijŏ == |
|||
{{Ojropa}} |
|||
* Nojwyższy pōnkt: [[Signal de Botrange]] 694 m n.p.m. |
|||
* Nojniższy pōnkt: [[Pōłnocne Morze]] 0 m n.p.m. |
|||
Srogszõ tajle wiyrchnie Belgije stanowiōm peryglacjalne a aluwialne niziny; we pōłnocnyj czynści plaskatŏ, niyblank zabagnionŏ rōwnia Flandryje (tm. Niskŏ Belgijŏ), ôddzielōnŏ ôd morza wałym wydm (wys. do 20 m), jak tyż pagōrkowatŏ i piŏszczystŏ krajina Kempen (wys. do 95 m); we postrzodkowyj czynści (Strzedniŏ Belgijŏ) wysoczyzna Brabancyje (wys. 100–200 m) zbudowane zaôbycz z glinik i piŏskōw trzeciorzyndowych pokrytych lessem jak tyż bergi Hainaut (na zŏchodzie) zbudowane z gliniannych wytworōw. |
|||
Belgijŏ graniczy z dalij pokŏzanymi państwami: |
|||
[[Kategoria:Belgijo|!]] |
|||
* na połedniu: |
|||
** {{fana|FRA}} [[Francyjŏ]] (620 km) |
|||
** {{fana|LUX}} [[Luksymburg]] (148 km) |
|||
* na weschodzie: |
|||
** {{fana|DEU}} [[Mjymcy|Miymcy]] (167 km) |
|||
* na pōłnocach: |
|||
** {{fana|NDL}} [[Ńiderlandy|Niderlandy]] (450 km) |
|||
=== Miasta === |
|||
{{Link FA|af}} |
|||
{| class="wikitable" |
|||
{{Link FA|el}} |
|||
|+Nojsrogsze miasta Belgije |
|||
{{Link FA|en}} |
|||
!Lp. |
|||
{{Link GA|eo}} |
|||
!Miasto |
|||
{{Link GA|es}} |
|||
!Populacyjŏ |
|||
|- |
|||
|1. |
|||
|[[Plik:Coat of arms of Antwerp (City).svg|20px]] [[Antwyrpijo|Antwyrpijŏ]] |
|||
|529,247 |
|||
|- |
|||
|2. |
|||
|[[Plik:Wapen van Gent.svg|20px]] [[Gent]] |
|||
|263,927 |
|||
|- |
|||
|3. |
|||
|[[Plik:Héraldique Ville BE Charleroi.svg|20px]] [[Charleroi]] |
|||
|202,746 |
|||
|- |
|||
|4. |
|||
|[[Plik:Blason liege.svg|20px]] [[Liège]] |
|||
|197,217 |
|||
|- |
|||
|5. |
|||
|[[Plik:Insigne Bruxellarum coronatum.svg|20px]] [[Bruksela]] |
|||
|185,103 |
|||
|- |
|||
|6. |
|||
|[[Plik:Blason Schaerbeek.svg|20px]] [[Schaerbeek]] |
|||
|132,799 |
|||
|- |
|||
|7. |
|||
|[[Plik:Blason Anderlecht.svg|20px]] [[Anderlecht]] |
|||
|120,887 |
|||
|- |
|||
|8. |
|||
|[[Plik:BEL COA Bruges.svg|20px]] [[Brugge]] |
|||
|118,656 |
|||
|- |
|||
|9. |
|||
|[[Plik:Blason ville BE Namur.svg|20px]] [[Namur]] |
|||
|111,432 |
|||
|- |
|||
|10. |
|||
|[[Plik:Wapen van Leuven.svg|20px]] [[Leuven]] |
|||
|102,275 |
|||
|} |
|||
== Historyjŏ == |
|||
[[Plik:Wappers - Episodes from September Days 1830 on the Place de l’Hôtel de Ville in Brussels.JPG|thumb|left|Belgijskŏ rewolucyjŏ 1830]] |
|||
Na drukach [[Wjedźyń|wiedzyńskiego]] kōngresu powstoło [[Zjednoczōne Krōlestwo Niderlandōw]] majōnce sparcie [[Wielgŏ Brytanijŏ|Wielgij Brytanije]], [[Krōlestwo Prus|Krōlestwa Prus]] i [[Ruske Cysŏrstwo|Ruskigo Cysŏrstwa]]. Z powodōw religijnych, gŏdkowych, politycznych i ekōnōmicznych doszło do rewolucyje we [[Bruksela|Brukseli]] atoli wysłanie tam wojsk bez krōla Niderlandōw sprawiyło nasilynie sytuacyje ([[belgijskŏ rewolucyjŏ]]). Bōno sie ôstudy, tōż zôrganizowano [[Lōndyńskŏ kōnferyncyjŏ|lōndyńskõ kōnferyncyjõ]], na keryj ôbsztalowano granice i neutralność Belgije<ref>[http://mjp.univ-perp.fr/constit/be1839.htm ''Traités de Londres 1839''] {{lang|fr}}, [http://wwi.lib.byu.edu/index.php/Treaties_and_Documents_Relative_to_the_Neutrality_of_the_Netherlands_and_Belgium ''Treaties and Documents Relative to the Neutrality of the Netherlands and Belgium''] {{lang|en}}.</ref>. Belgijŏ ôd zaczōntku miała sparcie Francyje a ôbranie na krōla Belgije brytyjskigo kandydŏta zapewniyło sparcie i tego krŏju. |
|||
3 siyrpnia 1914, na zaczōntku [[I wojna śwjatowo|I światowyj wojaczki]], Miymcy napadły neutralnõ Belgijõ, co sprawiyło prziwstōnie Wielgij Brytanije do wojaczki przeciw Miymcōm. Na mocy wersalskij umŏwy do Belgije prziłōnczōno miymiecke rejōny Eupen i Malmedy. We 1925 Belgijŏ ôstała zajtōm reńskigo paktu. We 1940 roku zaś neutralnŏ Belgijŏ ôstała napadniyntŏ, tym razym bez hitlerowske Miymce. Nazisty mieli zastrojynie swadzić germańskich Flamandōw z rōmańskimi Walonami we rōmach planu ''Flamen Politik''. Po abszlusie [[II wojna śwjatowo|II światowyj wojaczki]] Belgijŏ pociepła neutralność i stała sie czōnkym NATO, a tyż ôstała jednym z czōnkōw-założycieli [[Ojropejskŏ Spōlnota|Ojropejskij Spōlnoty]]. Z Holandyjōm a Luksymburgym Belgijŏ stworziła we roku 1948 cylnõ unijõ, a 1960 ekōnōmicznõ unijõ – powstoł [[Beneluks]]. We roku 1960 niyzawisłość dostała nojsrogszŏ kolōnijŏ tego państwa [[Belgijske Kōngo]], a we roku 1962 mandatowe terytoria [[Rwanda]] a [[Burůndi|Burundi]]. |
|||
We XX stoleciŏ dochodziyło do stopniowego tajlōngu na dwie gŏdkowe cōuny: położōnõ na pōłnocach Flandryjõ (niderlandzkŏ gŏdka) i na połedniu Walonijõ (francuskŏ gŏdka). Sprawiyło to we 1963 roku formalny tajlōng Belgije na trzi regiōny: Flandryjõ, Walonijõ a Stołeczny Regiōn Brukseli. We roku 1993 doszło do przekształcyniŏ Belgije we federalne państwo z trzyma regiōnami ô szyrokij autōnōmiji. We 2007 spiyrka ô dalszõ reformã i srogszõ samodzielność Flandryje prziczyniōł sie do heropōw ze sformowaniym federalnego regyrōnku<ref>Najwyższy Czas!, 20.10.2007, str. XXIX, „cztery miesiące po wyborach wciąż nie udało się sformułować rządu”.</ref>. Ôd czyrwnia 2010 roku do grudnia 2011 w Belgiji trwoł nojdugszy we terŏźnyj Ojropie kryz regyrōnkowy. |
|||
== Religijŏ == |
|||
Struktura religijnŏ krŏju we 2010 roku podle ''[[Pew Research Center]]''<ref>{{cytuj strōnã |url=http://www.pewforum.org/2012/12/18/table-religious-composition-by-country-in-percentages/ |tytuł=Religious Composition by Country, in Percentages |data= |ôpublikowany=The Pew Research Center |data dostympu=2014-06-26}}</ref><ref>{{cytuj strōnã |url=http://www.pewforum.org/2011/12/19/table-christian-population-as-percentages-of-total-population-by-country/ |tytuł=Christian Population as Percentages of Total Population by Country |data= |ôpublikowany=The Pew Research Center |data dostympu=2014-06-26}}</ref>: |
|||
* [[katolicyzm]] – 62,0% |
|||
* brak religije – 29,0% |
|||
* [[islam]] – 5,9% |
|||
* [[protestantyzm]] – 1,4% |
|||
* [[prawosławie]] – 0,5% |
|||
* [[judaizm]] – 0,3% |
|||
* tradycyjne etniczne religije – 0,2% |
|||
* [[buddyzm]] – 0,2% |
|||
* inksi krześcijany – 0,2% |
|||
* inksze religije – 0,3%. |
|||
{{Przipisy}} |
|||
{{Ojropa}} |
|||
[[ |
[[Kategoryjo:Belgijo| ]] |
||
[[af:België]] |
|||
[[als:Belgien]] |
|||
[[am:ቤልጅግ]] |
|||
[[an:Belchica]] |
|||
[[ang:Belgice]] |
|||
[[ar:بلجيكا]] |
|||
[[arc:ܒܠܓܝܩܐ]] |
|||
[[arz:بلجيكا]] |
|||
[[ast:Bélxica]] |
|||
[[ay:Bilkiya]] |
|||
[[az:Belçika]] |
|||
[[ba:Бельгия]] |
|||
[[bar:Bäigien]] |
|||
[[bat-smg:Belgėjė]] |
|||
[[bcl:Belhika]] |
|||
[[be:Бельгія]] |
|||
[[be-x-old:Бэльгія]] |
|||
[[bg:Белгия]] |
|||
[[bi:Belgium]] |
|||
[[bn:বেলজিয়াম]] |
|||
[[bo:པེར་ཅིན།]] |
|||
[[bpy:বেলজিয়াম]] |
|||
[[br:Belgia]] |
|||
[[bs:Belgija]] |
|||
[[bug:Belgia]] |
|||
[[ca:Bèlgica]] |
|||
[[ce:Бельги]] |
|||
[[ceb:Belhika]] |
|||
[[ckb:بەلجیکا]] |
|||
[[co:Belgica]] |
|||
[[crh:Belçika]] |
|||
[[cs:Belgie]] |
|||
[[csb:Belgijskô]] |
|||
[[cu:Бєлгїѥ]] |
|||
[[cv:Бельги]] |
|||
[[cy:Gwlad Belg]] |
|||
[[da:Belgien]] |
|||
[[de:Belgien]] |
|||
[[diq:Belçıka]] |
|||
[[dsb:Belgiska]] |
|||
[[dv:ބެލްޖިއަމް]] |
|||
[[dz:བེལ་ཇིཡམ]] |
|||
[[ee:Belgium]] |
|||
[[el:Βέλγιο]] |
|||
[[eml:Bélgi]] |
|||
[[en:Belgium]] |
|||
[[eo:Belgio]] |
|||
[[es:Bélgica]] |
|||
[[et:Belgia]] |
|||
[[eu:Belgika]] |
|||
[[ext:Bélgica]] |
|||
[[fa:بلژیک]] |
|||
[[fi:Belgia]] |
|||
[[fiu-vro:Belgiä]] |
|||
[[fo:Belgia]] |
|||
[[fr:Belgique]] |
|||
[[frp:Bèlg·ique]] |
|||
[[frr:Bälgien]] |
|||
[[fur:Belgjo]] |
|||
[[fy:Belgje]] |
|||
[[ga:An Bheilg]] |
|||
[[gag:Belgiya]] |
|||
[[gd:A' Bheilg]] |
|||
[[gl:Bélxica - België - Belgique - Belgien]] |
|||
[[gv:Yn Velg]] |
|||
[[hak:Pí-li-sṳ̀]] |
|||
[[haw:Pelekiuma]] |
|||
[[he:בלגיה]] |
|||
[[hi:बेल्जियम]] |
|||
[[hif:Belgium]] |
|||
[[hr:Belgija]] |
|||
[[hsb:Belgiska]] |
|||
[[ht:Bèljik]] |
|||
[[hu:Belgium]] |
|||
[[hy:Բելգիա]] |
|||
[[ia:Belgica]] |
|||
[[id:Belgia]] |
|||
[[ie:Belgia]] |
|||
[[ilo:Bélga]] |
|||
[[io:Belgia]] |
|||
[[is:Belgía]] |
|||
[[it:Belgio]] |
|||
[[ja:ベルギー]] |
|||
[[jbo:beldjym]] |
|||
[[jv:Bèlgia]] |
|||
[[ka:ბელგია]] |
|||
[[kaa:Belgiya]] |
|||
[[kab:Biljik]] |
|||
[[kbd:Белгэ]] |
|||
[[kg:Belezi]] |
|||
[[kk:Бельгия]] |
|||
[[kl:Belgia]] |
|||
[[ko:벨기에]] |
|||
[[koi:Белгия]] |
|||
[[krc:Бельгия]] |
|||
[[ksh:Belgien]] |
|||
[[ku:Belgiya]] |
|||
[[kv:Бельгия]] |
|||
[[kw:Pow Belg]] |
|||
[[ky:Бельгия]] |
|||
[[la:Belgica]] |
|||
[[lad:Beljika]] |
|||
[[lb:Belsch]] |
|||
[[li:Belsj]] |
|||
[[lij:Belgiò]] |
|||
[[lmo:Belgi]] |
|||
[[ln:Bɛ́ljika]] |
|||
[[lt:Belgija]] |
|||
[[ltg:Beļgeja]] |
|||
[[lv:Beļģija]] |
|||
[[mdf:Бельгие]] |
|||
[[mg:Belzika]] |
|||
[[mhr:Бельгий]] |
|||
[[mi:Pehiamu]] |
|||
[[mk:Белгија]] |
|||
[[ml:ബെൽജിയം]] |
|||
[[mn:Бельги]] |
|||
[[mr:बेल्जियम]] |
|||
[[ms:Belgium]] |
|||
[[mt:Belġju]] |
|||
[[my:ဘယ်လ်ဂျီယမ်နိုင်ငံ]] |
|||
[[na:Berdjiyum]] |
|||
[[nah:Belgica]] |
|||
[[nap:Belge]] |
|||
[[nds:Belgien]] |
|||
[[nds-nl:België]] |
|||
[[ne:बेल्जियम]] |
|||
[[nl:België]] |
|||
[[nn:Belgia]] |
|||
[[no:Belgia]] |
|||
[[nov:Belgia]] |
|||
[[nrm:Belgique]] |
|||
[[nv:Bélgii Bikéyah]] |
|||
[[oc:Belgica]] |
|||
[[or:ବେଲଜିଅମ]] |
|||
[[os:Бельги]] |
|||
[[pam:Belgium]] |
|||
[[pap:Bélgika]] |
|||
[[pcd:Bergike]] |
|||
[[pdc:Belgien]] |
|||
[[pfl:Belgje]] |
|||
[[pih:Beljum]] |
|||
[[pl:Belgia]] |
|||
[[pms:Belgi]] |
|||
[[pnb:بیلجیم]] |
|||
[[pnt:Βέλγιον]] |
|||
[[ps:بلجیم]] |
|||
[[pt:Bélgica]] |
|||
[[qu:Bilhika]] |
|||
[[rm:Belgia]] |
|||
[[rmy:Beljiya]] |
|||
[[ro:Belgia]] |
|||
[[roa-rup:Belghia]] |
|||
[[roa-tara:Bèlge]] |
|||
[[ru:Бельгия]] |
|||
[[rue:Белґія]] |
|||
[[rw:Ububiligi]] |
|||
[[sa:बेल्जियम]] |
|||
[[sah:Бельгия]] |
|||
[[scn:Belgiu]] |
|||
[[sco:Belgium]] |
|||
[[se:Belgia]] |
|||
[[sg:Bêleze]] |
|||
[[sh:Belgija]] |
|||
[[simple:Belgium]] |
|||
[[sk:Belgicko]] |
|||
[[sl:Belgija]] |
|||
[[so:Beljim]] |
|||
[[sq:Belgjika]] |
|||
[[sr:Белгија]] |
|||
[[srn:Belgikondre]] |
|||
[[ss:IBhelijiyamu]] |
|||
[[stq:Belgien]] |
|||
[[su:Bélgia]] |
|||
[[sv:Belgien]] |
|||
[[sw:Ubelgiji]] |
|||
[[ta:பெல்ஜியம்]] |
|||
[[te:బెల్జియం]] |
|||
[[tet:Béljika]] |
|||
[[tg:Белгия]] |
|||
[[th:ประเทศเบลเยียม]] |
|||
[[tk:Belgiýa]] |
|||
[[tl:Belhika]] |
|||
[[tpi:Beljiam]] |
|||
[[tr:Belçika]] |
|||
[[tt:Бельгия]] |
|||
[[tum:Belgium]] |
|||
[[udm:Бельгия]] |
|||
[[ug:بېلگىيە]] |
|||
[[uk:Бельгія]] |
|||
[[ur:بلجئیم]] |
|||
[[uz:Belgiya]] |
|||
[[vec:Belgio]] |
|||
[[vep:Bel'gii]] |
|||
[[vi:Bỉ]] |
|||
[[vls:België]] |
|||
[[vo:Belgän]] |
|||
[[wa:Beldjike]] |
|||
[[war:Belhika]] |
|||
[[wo:Belsik]] |
|||
[[wuu:比利时]] |
|||
[[xal:Бельҗмудин Нутг]] |
|||
[[xmf:ბელგია]] |
|||
[[yi:בעלגיע]] |
|||
[[yo:Bẹ́ljíọ̀m]] |
|||
[[zea:Belhië]] |
|||
[[zh:比利时]] |
|||
[[zh-min-nan:Belgien]] |
|||
[[zh-yue:比利時]] |
|||
Teroźnŏ wersyjŏ na dziyń 21:10, 28 mar 2023
 |
Ślabikŏrzowe abecadło Tyn artikel je narychtowany we ślabikŏrzowym zŏpisie ślōnskij gŏdki. Coby sie przewiedzieć wiyncyj, wejzdrzij do artikla ô nim. |
| |||||
| |||||
| Motto: (niyderl.) Eendracht maakt macht (fr.) L’union fait la force (miym.) Einigkeit macht stark (We jedności siyła) | |||||
| Hymn: (Brabantka) | |||||
.svg)
| |||||
| Kōnstytucyjŏ | Kōnstytucyjŏ Belgije | ||||
| Ôficjalnŏ gŏdka | niyderlandzkŏ, francuskŏ, miymieckŏ | ||||
| Stolica | Bruksela | ||||
| Polityczny systym | dymokratyczny | ||||
| Zorta państwa | kōnstytucyjnŏ mōnarchijŏ, federacyjŏ | ||||
| Gowa państwa | krōl Filip I Koburg | ||||
| Szef rzōndu | prymier Alexander De Croo | ||||
| Wiyrchnia • cołkŏ • wody strzōdlōndowe |
136. na świecie 30 528 km² 6,4% | ||||
| Liczba ludności (2017) • całkowita • tyngość zaludniyniŏ |
77. na świecie 11 303 528 370 ôsōb/km² | ||||
| PKB (2017) • cołke • na ôsobã |
494,7 mld USD 43 582 USD | ||||
| PKB (PSN) (2017) • cołke • na ôsobã |
528,5 mld miyndzynŏr. dolarōw 46 553 miyndzynŏr. dolarōw | ||||
| waluta | 1 ojro = 100 ojrocyntōw (EUR, €) | ||||
| Samostanowiyniy | ôd Krōlestwa Zjednoczōnych Niderlandōw (ôgłoszynie: 4 paździyrnika 1830; uznanie bez Niderlandy: 1839) | ||||
| Czasowŏ strefa | UTC +1 – zima UTC +2 – lato | ||||
| Kod ISO 3166 | BE | ||||
| Internetowŏ dōmyna | .be | ||||
| Kod autowy | B | ||||
| Kod fligerowy | OO | ||||
| Telefōniczny kod | +32 | ||||
 | |||||
Belgijŏ, Krōlestwo Belgije (niyderl. Koninkrijk België, fr. Royaume de Belgique, miym. Königreich Belgien) – federacyjne państwo we zachodnij Ojropie, we połedniowych Niderlandach. Belgijŏ je czōnkym Ojropejskij Unije, ÔZN jak tyż NATO.
Gyjografijŏ
[edytuj | edytuj zdrzōdło]- Nojwyższy pōnkt: Signal de Botrange 694 m n.p.m.
- Nojniższy pōnkt: Pōłnocne Morze 0 m n.p.m.
Srogszõ tajle wiyrchnie Belgije stanowiōm peryglacjalne a aluwialne niziny; we pōłnocnyj czynści plaskatŏ, niyblank zabagnionŏ rōwnia Flandryje (tm. Niskŏ Belgijŏ), ôddzielōnŏ ôd morza wałym wydm (wys. do 20 m), jak tyż pagōrkowatŏ i piŏszczystŏ krajina Kempen (wys. do 95 m); we postrzodkowyj czynści (Strzedniŏ Belgijŏ) wysoczyzna Brabancyje (wys. 100–200 m) zbudowane zaôbycz z glinik i piŏskōw trzeciorzyndowych pokrytych lessem jak tyż bergi Hainaut (na zŏchodzie) zbudowane z gliniannych wytworōw.
Belgijŏ graniczy z dalij pokŏzanymi państwami:
- na połedniu:
Francyjŏ (620 km)
Luksymburg (148 km)
- na weschodzie:
Miymcy (167 km)
- na pōłnocach:
Niderlandy (450 km)
Miasta
[edytuj | edytuj zdrzōdło]| Lp. | Miasto | Populacyjŏ |
|---|---|---|
| 1. | .svg){kind=small} Antwyrpijŏ
|
529,247 |
| 2. |  Gent
|
263,927 |
| 3. |  Charleroi
|
202,746 |
| 4. |  Liège
|
197,217 |
| 5. |  Bruksela
|
185,103 |
| 6. |  Schaerbeek
|
132,799 |
| 7. |  Anderlecht
|
120,887 |
| 8. |  Brugge
|
118,656 |
| 9. |  Namur
|
111,432 |
| 10. |  Leuven
|
102,275 |
Historyjŏ
[edytuj | edytuj zdrzōdło]
Na drukach wiedzyńskiego kōngresu powstoło Zjednoczōne Krōlestwo Niderlandōw majōnce sparcie Wielgij Brytanije, Krōlestwa Prus i Ruskigo Cysŏrstwa. Z powodōw religijnych, gŏdkowych, politycznych i ekōnōmicznych doszło do rewolucyje we Brukseli atoli wysłanie tam wojsk bez krōla Niderlandōw sprawiyło nasilynie sytuacyje (belgijskŏ rewolucyjŏ). Bōno sie ôstudy, tōż zôrganizowano lōndyńskõ kōnferyncyjõ, na keryj ôbsztalowano granice i neutralność Belgije[1]. Belgijŏ ôd zaczōntku miała sparcie Francyje a ôbranie na krōla Belgije brytyjskigo kandydŏta zapewniyło sparcie i tego krŏju.
3 siyrpnia 1914, na zaczōntku I światowyj wojaczki, Miymcy napadły neutralnõ Belgijõ, co sprawiyło prziwstōnie Wielgij Brytanije do wojaczki przeciw Miymcōm. Na mocy wersalskij umŏwy do Belgije prziłōnczōno miymiecke rejōny Eupen i Malmedy. We 1925 Belgijŏ ôstała zajtōm reńskigo paktu. We 1940 roku zaś neutralnŏ Belgijŏ ôstała napadniyntŏ, tym razym bez hitlerowske Miymce. Nazisty mieli zastrojynie swadzić germańskich Flamandōw z rōmańskimi Walonami we rōmach planu Flamen Politik. Po abszlusie II światowyj wojaczki Belgijŏ pociepła neutralność i stała sie czōnkym NATO, a tyż ôstała jednym z czōnkōw-założycieli Ojropejskij Spōlnoty. Z Holandyjōm a Luksymburgym Belgijŏ stworziła we roku 1948 cylnõ unijõ, a 1960 ekōnōmicznõ unijõ – powstoł Beneluks. We roku 1960 niyzawisłość dostała nojsrogszŏ kolōnijŏ tego państwa Belgijske Kōngo, a we roku 1962 mandatowe terytoria Rwanda a Burundi.
We XX stoleciŏ dochodziyło do stopniowego tajlōngu na dwie gŏdkowe cōuny: położōnõ na pōłnocach Flandryjõ (niderlandzkŏ gŏdka) i na połedniu Walonijõ (francuskŏ gŏdka). Sprawiyło to we 1963 roku formalny tajlōng Belgije na trzi regiōny: Flandryjõ, Walonijõ a Stołeczny Regiōn Brukseli. We roku 1993 doszło do przekształcyniŏ Belgije we federalne państwo z trzyma regiōnami ô szyrokij autōnōmiji. We 2007 spiyrka ô dalszõ reformã i srogszõ samodzielność Flandryje prziczyniōł sie do heropōw ze sformowaniym federalnego regyrōnku[2]. Ôd czyrwnia 2010 roku do grudnia 2011 w Belgiji trwoł nojdugszy we terŏźnyj Ojropie kryz regyrōnkowy.
Religijŏ
[edytuj | edytuj zdrzōdło]Struktura religijnŏ krŏju we 2010 roku podle Pew Research Center[3][4]:
- katolicyzm – 62,0%
- brak religije – 29,0%
- islam – 5,9%
- protestantyzm – 1,4%
- prawosławie – 0,5%
- judaizm – 0,3%
- tradycyjne etniczne religije – 0,2%
- buddyzm – 0,2%
- inksi krześcijany – 0,2%
- inksze religije – 0,3%.
Przipisy
- ↑ Traités de Londres 1839 (fr.), Treaties and Documents Relative to the Neutrality of the Netherlands and Belgium (ang.).
- ↑ Najwyższy Czas!, 20.10.2007, str. XXIX, „cztery miesiące po wyborach wciąż nie udało się sformułować rządu”.
- ↑ Religious Composition by Country, in Percentages. The Pew Research Center. [dostymp 2014-06-26].
- ↑ Christian Population as Percentages of Total Population by Country. The Pew Research Center. [dostymp 2014-06-26].
| Państwa Ojropy | |||
|
Albańijo • Andora • Austrijo • Belgijo • Bjołoruś • Bośńa a Hercegowina • Bułgaryjo • Chorwacyjo • Czesko Republika • Czorno Gůra • Dańijo • Estůńijo • Finlandyjo • Francyjo • Grecyjo • Irlandyjo • Islandyjo • Italijo • Liechtenstein • Litwa • Luksymburg • Łotwa • Madźary • Malta • Mjymcy • Mołdawijo • Můnako • Norwygijo • Ńiderlandy • Polsko • Portugalijo • Půłnocno Macedůńijo • Rusyjo • Růmůńijo • San Marino • Słowacyjo • Słowyńijo • Syrbijo • Szpańijo • Szwecyjo • Szwajcaryjo • Turcyjo • Ukrajina • Watykůn • Wjelgo Brytańijo | |||