Ca-se-din-ni yise

Ca-se-din-ni yise查士丁尼一世

Ca-se-din-ni yise u Ku-lio-ma zitay hedek nu sakaetiman a mikuwanay nu tademaw, nikuwanan nida mahida u Luo-ma-ti-kuo likisi namaka sumamaday pasayda i teban nu sumamad nu secian a sakaetiman nu malakuuytay. lawpesen nida ku Ya-den syeyen atu mikuwanay namaka Luo-ma kunhekuo zitay laya a kawaw. micunus ci nida tu hunti sakala nipabelian a kawaw, mahiniaya a waywayan tada palul’cus tu Luo-ma-ti-kuo u hungti malasaybakan, “ malawama nu kanatal” atu “ sayaway nu tademawan” a syakay nu waywayan. 

查士丁尼一世是古羅馬時代末期最重要的一位統治者，他的統治期一般被看作是羅馬帝國歷史從古典時期邁向中古世紀的的重要過渡期。他廢除了雅典學院以及執政官這個從羅馬共和國時期傳承下來的職務。他還加強了皇帝作為君權神授的地位，這一舉動徹底破壞了羅馬帝國中皇帝被視為監察官、「國家之父」與「第一公民」的世俗社會形象。

likisi a syecia ci Pu-luo-ke-pi-e-se saan ci Ca-se-ten-ni yise a kawaw nida yadah ku kamu ci nidaan. Pu-luo-ke-pi-e-se a nicudadan katukuh ayda saan ci Ca-se-ten-ni yisean nipikuwanan u saetimay a cudadan.

歷史學家普羅科匹厄斯對查士丁尼一世的一些政務決策提出深刻批評。普羅科匹厄斯的著作是今天對查士丁尼一世統治期研究最重要的一手資料。

kaudipan生平

Ca-se-ten-ni nganganan nida ci Fuo-la-wi-yu-se.Pi-de.Sa-pa-ti-yu-se, alen nu sinawama ci Ca-se-tin yise malapadek sa sumad hank u nganganan ci Ca-se-tin-ni. pilecuhan hakiya i sepat a lasubu walu a bataan idaw ku tusa mihcaan itida i Se-lea-se-sin-sen-se-kaw-pi-ye nu malaukay a niyadu’an, malukay ku luma’. ci nida u Se-lea-se tademaw “ caay kaw Se-la-hu tademaw, dayhan Sa-pa-ti-yu-se u Se-lea-se a nganganan”. tada kamu nida u La-tin-yi, hakiya uyni ku sakanamuhan nida a Ti-kuo nutipanay a kawaw. ci Ca-se-tin-ni naw Ca-se-tin yise a iluc, Ca-se-tin u hitay ci nida, kapah ku kawaw nida sisa patapabaw han malatahudan, alaw malahungti. 

查士丁尼原名弗拉維尤斯·彼得·薩巴提尤斯，為其舅舅查士丁一世收為養子後改名為查士丁尼。他約於482年出生於色雷斯行省史高比耶附近的農村，家庭出身是農民。他是色雷斯人（而不是斯拉夫人，因為薩巴提尤斯是一個色雷斯名字）。他的母語是拉丁語，這可能是他對帝國西部那麼感興趣的原因。查士丁尼本來是查士丁一世的外甥，查士丁一世是軍人出身，由於他成績出色而青雲直上，後來被擁立為皇帝。

Ca-se-tin yise sapadekan nida ci Ca-se-tin malawawa kapah ku nipahabay malamilaylayay a tademaw, imahin ci Ca-li-se itini i ti-kuo cen-ce u tahudan tu ci nida. kapatayan ni Ca-se-tin yise, patideng han ci nida malaHun-ti, pacupiyaway ku acawa nida, bangcalay a Di-aw-duo-la, nai’ ku wawa tatusa. 

查士丁一世收查士丁尼為養子並將其培養為繼承人，在這段時間裡查士丁尼一世就已經在帝國政治中是一個舉足輕重的人物了。查士丁一世駕崩後，他被擁立為皇帝，他的配偶是妓女出身、美艷的狄奧多拉皇后，夫婦兩人無子。

limnemlim mihca caycay bulad caysip demiad Ca-se-tin-ni itida i Cun-se-tan-tin-paw mapatay.

565年11月14日查士丁尼在君士坦丁堡去世。

sakay hekal a kawaw外政

Ca-se-tin yise nganganan nida a kawaw sakay hekal sapiduduc tu Luo-ma a nipatideng tu kilisetu nu sikuan a kanatal. likisi syecia misuayaw tina kainian ninakawawan idaw ku wenday. idaw ku sananay ci Ca-se-tin yisean tu tenes a nikiyakuan tina kawawan, nika idaw ku sananay tina kawawan u lima a lasubu tulu a bataan idaw ku sepat mihcaan u tahudan nu hitay nida ci Pei-li-sa-liw mademec ku Wan-ta tademaw sisa malakawaw nida sa. Ca-se-tin yise sadikuday nida u La-ti-yi ku kamu nida a Tun-luo-ma hungti, pabaluhay midebung tu Ku-luo-ma kanatal a ahebalay nu lala’an. Pu-luo-ke-se-e’-se itida i likisi a cudadan nida tu “ malepacaw” idaw ku nipikilukan tu ci Ca-se-tin yise a nikalepacawan.

查士丁尼一世最主要的外交政策是按照羅馬的前例重建一個擁有基督教信仰的帝國。歷史學家對這個政策的來源還有爭議。有人認為查士丁尼一世長遠地計劃了這個政策，但也有人認為這個政策是534年他的將軍貝利薩留擊敗汪達人後才成為他的主要政策的。查士丁尼一世是最後一位以拉丁語為母語的東羅馬皇帝，他重新占領了古羅馬帝國的大部分土地。普羅科匹厄斯在他的史書《戰爭》中詳細地記錄了查士丁尼一世的戰爭。

nidaduyan a nakamuan評價

nikaydaan a likisi ni kinkiwan ci Ca-se-tin yise a nipikuwan nu zitayan mahida u Si-la-luo-ma zitay nikudanay a kapahay nu zitayan, ayda a nikinkiwan tuyni a kawawan idaw ku mahicaay kiya a kamuan. misuayaw tu nipatideng nida tu kanatalan katukuh ayda idaw henay ku cinglaw. ci Ca-se-tin yise hatidaay tu nu tenes a malpacaw yadah ku malawpesay nu Tung-luo-ma kanatal, tadayadah ku nikalawpesay nu Tung-luo-ma a kalisiwan. amica ku nikahida, hedek sa mikuwa tu Tung-luo-ma kanatal nai’ ku nipabaliwan u Ti-cun-hay lilis a icelangan, nika uyni a nikaicelangan nu kawawan tada talakawtu ku nipacubelis. amica ci Ca-se-tin yise a sakay hekal a kawawan, sakay labu nu kawawan kacilicili han. micidek ku tawyaay a tademaw ni Ca-se-tin yise pihacen ku nipicilian ci nidaan. micidek ci Pu-luo-ke-pi-e-se itida i “mi-se” misuayaw ci Ca-se-tin yise patahekal tu picidekan a nipicilian. aydaay a lise-syecia tu sakacinlawan nu kitidaan ci Ca-se-tin yise a cen-ce’ atu ayawan nida a tademaw ci Ca-se-tin yise nu kawawan tatengan idaw ku tabakiay nu laadan, atu Ca-se-tin-ni yise a kawaw tatengan haw sakalihalay a nisimsiman u linzi a nipatucekan. 

過去的歷史研究將查士丁尼一世的統治時期看作希臘-羅馬時代後期的一個黃金時代，現代的研究對這個定論提出疑議。對他的重建帝國的政策今天還有爭論。查士丁尼一世漫長的戰爭將東羅馬帝國的國庫耗竭，用盡了東羅馬帝國的資源。雖然如此，他統治結束的時候東羅馬帝國無疑是地中海沿岸的強權，但這個強權地位的代價是非常高的。不但查士丁尼一世的外交政策，他的內政也越來越受到批評。尤其查士丁尼一世生前當時的人對他的政策批評很重。尤其普羅科匹厄斯在他的《秘史》中對查士丁尼一世提出了深刻的批評。今天的歷史學家主要爭論的地方是查士丁尼一世的政治與他的前任查士丁一世的政策真正的區別有多大，以及查士丁尼一世的政策是否主要是出於實際便利的考慮而臨時制定的。

kasilahecian 總結

katukuh tu ayda ci Ca-se-tin-ni yise pala u sumamaday mautangay nu cacay a min-cun. nai’ ku sapabaliw ci nidaan atu Tay-ke’-li since atu Cun-se-tan-tin ta-di’ sakalecad u Ku-luo-ma tikuo mautangay nu sakaetiman a hung-tian. malamilaliday tu batad, pikuwanan nu matenesay a Hung-ti amisuayaw tu sapikawaw tu pulung nu kawawan caay kaw madayunmay. sipakayda i yadhay a musakamu ci Ca-se-tin-ni yise itida i O-cuo likisian nu sipakayda pasayda i cungseci a milakuuday, situngusay nu angangan a tademaw. 

直到最近查士丁尼一世被看作是古典時代晚期一個明君，無疑他與戴克里先和君士坦丁大帝一樣是古羅馬帝國晚期最重要的皇帝之一。作為一個影響深遠的、統治時期相當長的皇帝要對他做出一個概括性的總結是不容易的。從許多方面來說查士丁尼一世在歐洲歷史上都是一個從古代轉向中世紀的過渡性的、代表性的和重要的人物。

Ca-se-tin-ni yise malangatu mikawaw henay tu kanatal a picidekan nu angangan u Luo-ma henay a waywayan, kapatayan ni Ca-se-tin-ni-yise malaSi-la tu ku wayway. palawpesen nida ku Ku-luo-ma a kuo-min cucun, Hung-ti mala cun-cin nipabeli nu di’tu a kanatal cu-cun. nika tawya u Hung-ti mangalay henay tu hitay a nipacukel atu duyi. itida i Fa-sye atu Sen-sye ci Ca-se-tin-ni yese a sapaayaw nu nikudanay a sapalahat idaw ku picidekan a malalid. sakay hekal nida a sapalekal tu kanatal a kawaw patideng itida caay kaw tanektekay, ci Ca-se-tin-ni yise caay kaw matenesay a mapatay mahicaay tu kiya ku niyadu’. walian nu lilisan ci Ca-se-tin-ni yise yu maudip henay kanatal namangalay tu sakauip malingatu tu miedis.

查士丁尼一世開始當政的時候帝國的主要特徵還是羅馬式的，但當查士丁尼一世逝世時它已經非常希臘化了。他將古羅馬的國民主權徹底消除了，皇帝成為了君權神授的國家主權。但同時皇帝依然需要國民和軍隊的支持和同意。在法學和神學上查士丁尼一世的貢獻是對後來的發展有深刻影響的。在對外政策上他的重建帝國的政策建築在非常不穩固的基礎上，查士丁尼一世死後不久許多地區就又已經失落了。東方邊境在查士丁尼一世生前帝國就已經在為其生存而戰鬥了。

ci Ca-se-tin-ni yise malingatu patideng tu kanatal a kiyaku u sadikuday a mapalekal hanipisepi han ku Luo-ma kanatala, nika caay kaw kapahay a tahudan, pikuwanan nida ba’ket ku dadimata’an nu tademaw, itida i kiwkiwkayan caay pisudang, amica ku nika hida nida ka caay pisudan caay tu kalaheci ku sapitunyi tu kanatal a mukti.

查士丁尼一世重建帝國的計劃是最後一次復活羅馬帝國的夢想，但他不是一個和平君主。他統治期間人們的負擔非常沉重，在宗教政治上他也非常不寬容，雖然如此他的不寬容政策並未達到統一帝國的目的。

https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%9F%A5%E5%A3%AB%E4%B8%81%E5%B0%BC%E4%B8%80%E4%B8%96