అక్షాంశ రేఖాంశాలు: 19°09′N 77°18′E / 19.15°N 77.30°E / 19.15; 77.30

నాందేడ్: కూర్పుల మధ్య తేడాలు

వికీపీడియా నుండి
Jump to navigation Jump to search
చరిత్రలో దిద్దుబాట్లను ఎంపిక చేసుకుంటూ తేడాలు చూడండి
← మునుపటి తేడాతరువాతి తేడా →
Content deleted Content added
విజువల్వికీటెక్స్ట్
చిదిద్దుబాటు సారాంశం లేదు
+ఆంధ్రభృత్యులు లింకు
(4 వాడుకరుల యొక్క 4 మధ్యంతర కూర్పులను చూపించలేదు)
పంక్తి 1: పంక్తి 1:
{{Infobox settlement
{{Infobox settlement
| name = నాందేడ్
| name = Nanded
| native_name = हज़ुर साहिब नांदेड
| native_name =
| other_name = (Abchalnagar)
| settlement_type = City
| settlement_type =
| image_skyline = {{Photomontage
| photo1a = Swami Ramanand Teerth Marathwada University.jpg
| nickname = సంస్కృత పండితుల నగరం, [[గురుద్వార|గురుద్వారాల నగరం]]
| photo2a = Vishnupuri temple - panoramio.jpg
| image_skyline = Nanded Railway Station.JPG
| photo2b = Hazur Sahib, Nanded, Maharashtra, September 2012.jpg
⚫
| image_caption = Nanded Railway Station
| photo3a = Shivajiss.jpg
| photo3b = Statue of Dr. Babasaheb Ambedkar in Nanded.jpg
| photo4a = FREEDOM ( NANDED ) - panoramio.jpg
| photo4b = Godavari river, Trikut, Nanded.jpg
| spacing = 2
| color_border = white
| color = black
| size = 280
| foot_montage = ''From top, left to right:'' [[Swami Ramanand Teerth Marathwada University]], Kaleshwar Mandir, [[Hazur Sahib]], [[Shivaji]] statue, [[Ambedkar]] statue, Freedom statue and [[Godavari river]]
}}
⚫
| image_caption =
| nickname = Nanditaṭa, Nandigrāma, City of Poets, City of Gurdwaras
| map_alt =
| map_alt =
| map_caption =
| map_caption =
| pushpin_map = India Maharashtra
| pushpin_map = India Maharashtra#India3
| pushpin_label_position =
| pushpin_label_position =
| pushpin_map_alt =
| pushpin_map_alt =
| pushpin_map_caption =
| pushpin_map_caption =
| latd = 19.15
| coordinates = {{coord|19.15|N|77.30|E|display=inline,title}}
⚫
| latm =
⚫
| lats =
| latNS = N
| longd = 77.30
⚫
| longm =
| longs =
| longEW = E
| coordinates_display = inline,title
| subdivision_type = Country
| subdivision_type = Country
| subdivision_name = {{flag|India}}
| subdivision_name = {{flagu|India}}
| subdivision_type1 = State
| subdivision_type1 = [[భారతదేశ రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు|రాష్ట్రం]]
| subdivision_name1 = [[మహారాష్ట్ర]]
| subdivision_type2 = [[List of regions of India|Region]]
| subdivision_type2 = ప్రాంతం
| subdivision_type3 = జిల్లా
| subdivision_name2 = [[మరాఠ్వాడా]]
| subdivision_name1 = [[Maharashtra]]
| subdivision_name2 = [[Marathwada]]
| subdivision_type3 = [[భారతదేశ జిల్లాల జాబితా|జిల్లా]]
| subdivision_name3 = [[Nanded district|Nanded]]
| subdivision_name3 = [[Nanded district]]
| established_title = Established
| established_title = Established
| established_date = 1610 A.D
| established_date =
| founder =
| founder =
| named_for = [[హుజూర్ సాహిబ్]]
| named_for =
| government_type = [[Nanded-Waghala Municipal Corporation]]
| government_type = Municipal Corporation
| governing_body = NWCMC
| governing_body = [[Nanded-Waghala Municipal Corporation]]
| leader_title = [[Nanded-Waghala Municipal Corporation, Nanded|మేయర్]]
| leader_title = [[Mayor#India|Mayor]]
| leader_name2 = అబ్దుల్ సత్తార్
| leader_name = Jayshree Nilesh Pawade
| leader_title1 = [[Municipal Commissioner (India)|Municipal Commissioner]]
⚫
| leader_name1 = Sunil Lahane
| leader_title2 = [[Member of the Legislative Assembly (India)|MLAs]]
| leader_name2 = *[[Mohanrao Marotrao Hambarde]] – [[Nanded South (Vidhan Sabha constituency)|Nanded South]]<br>
*[[Balaji Kalyankar]] – [[Nanded North (Vidhan Sabha constituency)|Nanded North]]
| unit_pref = Metric
| unit_pref = Metric
| area_footnotes =
| area_footnotes =
⚫
| area_total_km2 = 63.22
| area_rank =
| area_rank =
| area_total_km2 = 119.80
| elevation_m = 362
| elevation_m = 362
| population_total = 550,439
| population_total = 550564 (2011) <ref>{{Cite web |url=http://www.census2011.co.in/census/city/357-nanded-waghala.html |title=ఆర్కైవ్ నకలు |website= |access-date=2014-12-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150320211037/http://www.census2011.co.in/census/city/357-nanded-waghala.html |archive-date=2015-03-20 |url-status=dead }}</ref>
| population_as_of = 2011
| population_as_of = 2011
| population_footnotes = <ref>{{cite web|title=Nanded Waghala City Census 2011 data|url=http://www.census2011.co.in/census/city/357-nanded-waghala.html|access-date = 13 April 2015|publisher=Indian Census 2011}}</ref>
⚫
| population_rank =
| population_density_km2 = auto
| population_density_km2 = auto
⚫
| population_rank = 2nd ([[Marathwada]])<br>
| population_demonym = నాందేడ్‌కర్ (హజూరీ)
79th (India)
| population_footnotes =
| demographics_type1 = భాషలు
| population_demonym = Nandedkar
| demographics_type1 = Language
| demographics1_title1 = అధికారిక
| demographics1_title1 = Official
| demographics1_info1 = మరాఠీ, హిందీ, పంజాబీ, ఇంగ్లీషు
| demographics1_info1 = [[Marathi Language|Marathi]]
| timezone1 = [[భారత ప్రామాణిక కాలమానం|IST]]
| timezone1 = [[భారత ప్రామాణిక కాలమానం|భా.ప్రా.కా]]
| utc_offset1 = +5:30
| utc_offset1 = +5:30
| postal_code_type = [[పిన్‌కోడ్]]
| postal_code_type = [[Postal Index Number|PIN CODE]]
| postal_code = 431601
| postal_code = 431601 to 606
| area_code_type = టెలిఫోన్ కోడ్
| area_code_type = Telephone code
| area_code = 02462
| area_code = 02462
| registration_plate = MH 26
| iso_code = [[ISO 3166-2:IN|IN-MH]]
| registration_plate = MH-26
⚫
| unemployment_rate =
| blank3_name_sec1 = Distance from Mumbai
| blank3_info_sec1 = {{convert|575|km|mi}} E ([[National highways of India|land]])
| blank4_name_sec1 = Distance from [[Hyderabad, Andhra Pradesh|Hyderabad]]
| blank4_info_sec1 = {{convert|293|km|mi}} NW ([[National highways of India|land]])
| blank5_name_sec1 = Distance from [[Aurangabad, Maharashtra|Aurangabad]]
| blank5_info_sec1 = {{convert|255|km|mi}} SE ([[National highways of India|land]])
| website = {{URL|www.nanded.nic.in}}
| website = {{URL|www.nanded.nic.in}}
| footnotes =
| footnotes =
| blank_name_sec1 = [[Gross domestic product]]
| blank_info_sec1 = [[Indian rupee|INR]] 21,257.00[[crores]] (2013) <ref name=autogenerated1>{{cite web |last1=Records |first1=knoema |title=District Gross Domestic Product of Maharashtra 2011-12 to 2019-20 |url=https://knoema.com/NITI_DGAGRBACPFTM2019V1/districtwise-gdp-and-growth-rate-based-at-current-price-2004-05-from-2005-06-to-2012-13-maharashtra?tsId=1000360}}</ref>
}}
}}

'''''నాందేడ్,''''' [[మహారాష్ట్ర]]లోని [[మరాఠ్వాడా]] ప్రాంతంలో రెండవ అతిపెద్ద నగరం, [[నాందేడ్ జిల్లా]] ముఖ్య పట్టణం. నాందేడ్ [[సిక్ఖు]]లకు చాలా చారిత్రకమైన స్థలం. అంతేకాక నాందేడ్ అనేక [[సూఫీ]] ఆలయాలకు కూడా నెలవు.<ref>{{cite web |url=http://nanded.nic.in/htmldocs/Historical-Importance.html |title=Nanded District - Historical Importance |publisher=India.gov.in |accessdate=16 December 2012 |website= |archive-url=https://web.archive.org/web/20131004235118/http://nanded.nic.in/htmldocs/Historical-Importance.html |archive-date=4 అక్టోబరు 2013 |url-status=dead }}</ref> ఈ నగరం [[గోదావరి నది]] ఒడ్డున ఉంది. ఇది రాష్ట్రంలో [[మహారాష్ట్రలోని నగరాల జాబితా|పదవ]] అతిపెద్ద నగరం, [[భారతదేశంలో మిలియన్ జనాభా నగరాలు|భారతదేశంలో అత్యధిక జనాభా కలిగిన డెబ్బై తొమ్మిదవ నగరం]]. మరఠ్వాడా ప్రాంతంలో రెండవ అతిపెద్ద నగరం.[[నాందేడ్ జిల్లా|నాందేడ్ జిల్లాకు]] జిల్లాకేంద్రంగా ఉంది. [[సిక్కు గురువులు|చివరి సిక్కు గురువు]], [[గురు గోవింద సింగ్|గురు గోవింద్ సింగ్]] తన చివరి రోజులలో నాందేడ్‌లో గడిపాడు. 1708లో అక్కడ మరణించే ముందు తన గురుత్వాన్ని పవిత్ర గ్రంథమైన [[గురుగ్రంథ సాహిబ్|గురు గ్రంథ్ సాహిబ్‌కు]] పంపాడు <ref name="mhg">{{Cite web|title=Nanded|url=http://www.maharashtratourism.gov.in/mtdc/HTML/MaharashtraTourism/Default.aspx?strpage=../Maharashtratourism/CitiestoVisits/Introduction_Nanded.html|access-date=18 July 2015|website=maharashtra government}}</ref>
'''''నాందేడ్,''''' [[మహారాష్ట్ర]]లోని [[మరాఠ్వాడా]] ప్రాంతంలో రెండవ అతిపెద్ద నగరం, [[నాందేడ్ జిల్లా]] ముఖ్య పట్టణం. నాందేడ్ [[సిక్ఖు]]లకు చాలా చారిత్రకమైన స్థలం. అంతేకాక నాందేడ్ అనేక [[సూఫీ]] ఆలయాలకు కూడా నెలవు.<ref>{{cite web |url=http://nanded.nic.in/htmldocs/Historical-Importance.html |title=Nanded District - Historical Importance |publisher=India.gov.in |accessdate=16 December 2012 |website= |archive-url=https://web.archive.org/web/20131004235118/http://nanded.nic.in/htmldocs/Historical-Importance.html |archive-date=4 అక్టోబరు 2013 |url-status=dead }}</ref> ఈ నగరం [[గోదావరి నది]] ఒడ్డున ఉంది. ఇది రాష్ట్రంలో [[మహారాష్ట్రలోని నగరాల జాబితా|పదవ]] అతిపెద్ద నగరం, [[భారతదేశంలో మిలియన్ జనాభా నగరాలు|భారతదేశంలో అత్యధిక జనాభా కలిగిన డెబ్బై తొమ్మిదవ నగరం]]. మరఠ్వాడా ప్రాంతంలో రెండవ అతిపెద్ద నగరం.[[నాందేడ్ జిల్లా|నాందేడ్ జిల్లాకు]] జిల్లాకేంద్రంగా ఉంది. [[సిక్కు గురువులు|చివరి సిక్కు గురువు]], [[గురు గోవింద సింగ్|గురు గోవింద్ సింగ్]] తన చివరి రోజులలో నాందేడ్‌లో గడిపాడు. 1708లో అక్కడ మరణించే ముందు తన గురుత్వాన్ని పవిత్ర గ్రంథమైన [[గురుగ్రంథ సాహిబ్|గురు గ్రంథ్ సాహిబ్‌కు]] పంపాడు <ref name="mhg">{{Cite web|title=Nanded|url=http://www.maharashtratourism.gov.in/mtdc/HTML/MaharashtraTourism/Default.aspx?strpage=../Maharashtratourism/CitiestoVisits/Introduction_Nanded.html|access-date=18 July 2015|website=maharashtra government}}</ref>


== భౌగోళికం ==
== భౌగోళికం ==
నాందేడ్ పట్టణ ప్రాంతం {{Convert|63.22|km2|sqmi}} విస్తీర్ణంలో విస్తరించి ఉంది. <ref>[http://182.73.186.23/nwcmc/home.php Nanded home page] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140714005201/http://182.73.186.23/nwcmc/home.php|date=14 July 2014}} NWCMC</ref> నాందేడ్ జిల్లాకు పశ్చిమాన [[లాతూర్ జిల్లా]],[[పర్భణీ జిల్లా|పర్భాని జిల్లా]], [[హింగోలి జిల్లా]], ఉత్తరాన [[యావత్మల్ జిల్లా|యవత్మాల్ జిల్లా]] సరిహద్దులుగా ఉన్నాయి. జిల్లాకు తూర్పున తెలంగాణ రాష్ట్రంలోని [[నిజామాబాదు జిల్లా|నిజామాబాద్]], [[కామారెడ్డి జిల్లా|కామారెడ్డి]], [[నిర్మల్ జిల్లా|నిర్మల్]], [[ఆదిలాబాద్ జిల్లా|ఆదిలాబాద్]] జిల్లాలు, దక్షిణాన కర్ణాటక రాష్ట్రంలోని [[బీదరు జిల్లా|బీదర్ జిల్లా]] సరిహద్దులుగా ఉన్నాయి.
నాందేడ్ పట్టణ ప్రాంతం {{Convert|63.22|km2|sqmi}} విస్తీర్ణంలో విస్తరించి ఉంది.<ref>[http://182.73.186.23/nwcmc/home.php Nanded home page] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140714005201/http://182.73.186.23/nwcmc/home.php|date=14 July 2014}} NWCMC</ref> నాందేడ్ జిల్లాకు పశ్చిమాన [[లాతూర్ జిల్లా]],[[పర్భణీ జిల్లా|పర్భాని జిల్లా]], [[హింగోలి జిల్లా]], ఉత్తరాన [[యావత్మల్ జిల్లా|యవత్మాల్ జిల్లా]] సరిహద్దులుగా ఉన్నాయి. జిల్లాకు తూర్పున తెలంగాణ రాష్ట్రంలోని [[నిజామాబాదు జిల్లా|నిజామాబాద్]], [[కామారెడ్డి జిల్లా|కామారెడ్డి]], [[నిర్మల్ జిల్లా|నిర్మల్]], [[ఆదిలాబాద్ జిల్లా|ఆదిలాబాద్]] జిల్లాలు, దక్షిణాన కర్ణాటక రాష్ట్రంలోని [[బీదరు జిల్లా|బీదర్ జిల్లా]] సరిహద్దులుగా ఉన్నాయి.


నాందేడ్ రెండు భాగాలుగా ఉంది:పాత నాందేడ్ {{Convert|20.62|km2|sqmi}} [[గోదావరి]] నది ఉత్తర తీరాన్ని ఆక్రమించింది.న్యూ నాందేడ్,నదికి దక్షిణంగా {{Convert|31.14|km2|sqmi}} వాఘాలా, పరిసర ప్రాంతాలను కలిగి ఉంటుంది.
నాందేడ్ రెండు భాగాలుగా ఉంది:పాత నాందేడ్ {{Convert|20.62|km2|sqmi}} [[గోదావరి]] నది ఉత్తర తీరాన్ని ఆక్రమించింది.న్యూ నాందేడ్,నదికి దక్షిణంగా {{Convert|31.14|km2|sqmi}} వాఘాలా, పరిసర ప్రాంతాలను కలిగి ఉంటుంది.
పంక్తి 73: పంక్తి 94:


== చరిత్ర ==
== చరిత్ర ==
నాందేడ్ మహాభారతంలో భరత్ తల్లి తాతల ప్రదేశంగా పేర్కొనబడింది.సాశ.1వ శతాబ్దం లో,ఈ ప్రాంతంలో అధికారం [[ఆంధ్రభృత్య|ఆంధ్రభృత్యులు]], [[శాతవాహనులు|సత్వాహనుల]] వద్ద ఉంది.<ref name="(India)Dept1971">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=2Y5hAAAAIAAJ|title=Maharashtra State Gazetteers: Nanded|publisher=Director of Government Printing, Stationery and Publications, Maharashtra State|year=1971|pages=4, 576}}</ref> సా.శ.పూర్వం 5వ, 4వ శతాబ్దాలలో, నాందేడ్‌ను [[నంద వంశం|నందా రాజవంశం]] పరిపాలించింది.సా.శ.పూర్వం 3వ శతాబ్దంలో (సుమారు 272 నుండి 231 సా.శ.పూర్వం వరకు), ఇది [[అశోకుడు|అశోకుని]] ఆధ్వర్యంలోని [[మౌర్య సామ్రాజ్యం|మౌర్య సామ్రాజ్యంలో]] భాగంగా ఉంది. స్థానిక నీటిపారుదల పద్ధతులు, నాందేడ్ కూడా ''[[లీలా చరిత్ర]]'' (సా.శ. 1200ల చివరి) గ్రంథంలో నమోదు చేయబడ్డాయి. <ref name="Congress2007">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=GhVDAAAAYAAJ|title=Proceedings {{ndash}} Indian History Congress|publisher=Indian History Congress|year=2007|page=331}}</ref> నాందేడ్ ముగ్గురు మరాఠీ కవి-సన్యాసుల జన్మస్థలం-విష్ణుపంత్ శేష, రఘునాథ్ శేష, వామన్ పండిట్ <ref>{{Cite web|title=Nanded {{!}} India|url=https://www.britannica.com/place/Nanded|access-date=2019-12-14|website=Encyclopædia Britannica}}</ref> [[కంధర్ కోట]] [[కంధర్|కంధర్‌లో]] ఉంది.ఇది సా.శ. 10వ శతాబ్దం లో పాలించిన [[రాష్ట్రకూటులు|రాష్ట్రకూట రాజు]] [[మల్ఖేడ|మల్ఖేడాకు]] చెందిన [[కృష్ణ III]] కి ఆపాదించబడింది.
నాందేడ్ మహాభారతంలో భరత్ తల్లి తాతల ప్రదేశంగా పేర్కొనబడింది.సాశ.1వ శతాబ్దం లో,ఈ ప్రాంతంలో అధికారం [[ఆంధ్రభృత్యులు]], [[శాతవాహనులు|సత్వాహనుల]] వద్ద ఉంది.<ref name="(India)Dept19712">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=2Y5hAAAAIAAJ|title=Maharashtra State Gazetteers: Nanded|publisher=Director of Government Printing, Stationery and Publications, Maharashtra State|year=1971|pages=4, 576}}</ref> సా.శ.పూర్వం 5వ, 4వ శతాబ్దాలలో, నాందేడ్‌ను [[నంద వంశం|నందా రాజవంశం]] పరిపాలించింది.సా.శ.పూర్వం 3వ శతాబ్దంలో (సుమారు 272 నుండి 231 సా.శ.పూర్వం వరకు), ఇది [[అశోకుడు|అశోకుని]] ఆధ్వర్యంలోని [[మౌర్య సామ్రాజ్యం|మౌర్య సామ్రాజ్యంలో]] భాగంగా ఉంది. స్థానిక నీటిపారుదల పద్ధతులు, నాందేడ్ కూడా ''[[లీలా చరిత్ర]]'' (సా.శ. 1200ల చివరి) గ్రంథంలో నమోదు చేయబడ్డాయి.<ref name="Congress2007">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=GhVDAAAAYAAJ|title=Proceedings {{ndash}} Indian History Congress|publisher=Indian History Congress|year=2007|page=331}}</ref> నాందేడ్ ముగ్గురు మరాఠీ కవి-సన్యాసుల జన్మస్థలం-విష్ణుపంత్ శేష, రఘునాథ్ శేష, వామన్ పండిట్ <ref>{{Cite web|title=Nanded {{!}} India|url=https://www.britannica.com/place/Nanded|access-date=2019-12-14|website=Encyclopædia Britannica}}</ref> [[కంధర్ కోట]] [[కంధర్|కంధర్‌లో]] ఉంది.ఇది సా.శ. 10వ శతాబ్దంలో పాలించిన [[రాష్ట్రకూటులు|రాష్ట్రకూట రాజు]] [[మల్ఖేడ|మల్ఖేడాకు]] చెందిన [[కృష్ణ III]]కి ఆపాదించబడింది.


1636 నుండి నాందేడ్ నిజాం రాష్ట్రం పాలనా కేంద్రంగా ఉంది.ఇందులో ప్రస్తుత [[తెలంగాణ]], [[కర్ణాటక|కర్ణాటకకు]] చెందినప్రాంతాలు ఉన్నాయి.ఇది [[మొఘల్ సామ్రాజ్యం|మొఘల్]] [[పాడిషా|బాద్షా]] (చక్రవర్తి) [[షాజహాన్]] సామ్రాజ్య ప్రావిన్స్.1657లో నాందేడ్ బిదా సుబాలో విలీనం చేయబడింది.[[గురునానక్]] (సా.శ.1469 {{En dash}} 1539) [[శ్రీలంక|శ్రీలంకకు]] వెళ్లే మార్గంలో నాందేడ్ గుండా వెళ్ళారు. [[గురు గోవింద సింగ్|గురు గోవింద్ సింగ్]] (సా.శ.1666 {{En dash}} 1708) [[మొఘల్ సామ్రాజ్యం|మొఘల్ చక్రవర్తి]] [[మొదటి బహదూర్ షా|బహదూర్ షా I]] (సా.శ.1643 {{En dash}} 1712 ) తో కలిసి సా.శ.1707 లో ఆగస్టు చివరిలో నాందేడ్‌కు చేరుకున్నారు.బహదూర్ షా [[గోల్కొండ|గోల్కొండకు]] వెళ్లినప్పుడు, గురుగోవింద్ సింగ్ నాందేడ్‌లోనే ఉన్నాడు.గురు గోవింద్ సింగ్ తాను చివరి (పదవ) సజీవ గురువు అని ప్రకటించాడు. పవిత్ర గ్రంథమైన [[గురుగ్రంథ సాహిబ్|గురు గ్రంథ్ సాహిబ్‌ను]] శాశ్వతమైన "జీవన" నాయకుడిగా స్థాపించాడు. గురు గోవింద్ సింగ్ తన నలుగురు కుమారుల [[సిక్కు మతంలో బలిదానం|బలిదానం]] కారణంగా [[రేఖీయ వంశస్థుడు|వంశపారంపర్య వారసుడు]] లేకుండా మరణించాడు. <ref>{{Cite book|title=Journal of the United Service Institution of India, Volumes 1-2|date=1871|publisher=United Service Institution of India|page=58}}</ref> <ref>{{Cite paper|title=The Sikh Review}}</ref>
1636 నుండి నాందేడ్ నిజాం రాష్ట్రం పాలనా కేంద్రంగా ఉంది.ఇందులో ప్రస్తుత [[తెలంగాణ]], [[కర్ణాటక|కర్ణాటకకు]] చెందినప్రాంతాలు ఉన్నాయి.ఇది [[మొఘల్ సామ్రాజ్యం|మొఘల్]] [[పాడిషా|బాద్షా]] (చక్రవర్తి) [[షాజహాన్]] సామ్రాజ్య ప్రావిన్స్.1657లో నాందేడ్ బిదా సుబాలో విలీనం చేయబడింది.[[గురునానక్]] (సా.శ.1469 {{En dash}} 1539) [[శ్రీలంక|శ్రీలంకకు]] వెళ్లే మార్గంలో నాందేడ్ గుండా వెళ్ళారు. [[గురు గోవింద సింగ్|గురు గోవింద్ సింగ్]] (సా.శ.1666 {{En dash}} 1708) [[మొఘల్ సామ్రాజ్యం|మొఘల్ చక్రవర్తి]] [[మొదటి బహదూర్ షా|బహదూర్ షా I]] (సా.శ.1643 {{En dash}} 1712 ) తో కలిసి సా.శ.1707 లో ఆగస్టు చివరిలో నాందేడ్‌కు చేరుకున్నారు.బహదూర్ షా [[గోల్కొండ|గోల్కొండకు]] వెళ్లినప్పుడు, గురుగోవింద్ సింగ్ నాందేడ్‌లోనే ఉన్నాడు.గురు గోవింద్ సింగ్ తాను చివరి (పదవ) సజీవ గురువు అని ప్రకటించాడు. పవిత్ర గ్రంథమైన [[గురుగ్రంథ సాహిబ్|గురు గ్రంథ్ సాహిబ్‌ను]] శాశ్వతమైన "జీవన" నాయకుడిగా స్థాపించాడు. గురు గోవింద్ సింగ్ తన నలుగురు కుమారుల [[సిక్కు మతంలో బలిదానం|బలిదానం]] కారణంగా [[రేఖీయ వంశస్థుడు|వంశపారంపర్య వారసుడు]] లేకుండా మరణించాడు.<ref>{{Cite book|title=Journal of the United Service Institution of India, Volumes 1-2|date=1871|publisher=United Service Institution of India|page=58}}</ref><ref>{{Cite paper|title=The Sikh Review}}</ref>


1725లో నాందేడ్ [[హైదరాబాద్ రాజ్యం|హైదరాబాద్ రాష్ట్రంలో]] భాగమైంది.<ref name="(India)Dept19712">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=2Y5hAAAAIAAJ|title=Maharashtra State Gazetteers: Nanded|publisher=Director of Government Printing, Stationery and Publications, Maharashtra State|year=1971|pages=4, 576}}</ref> సుమారు 1835లో [[మహారాజా]] [[రంజిత్ సింగ్]] [[సికిందర్ జా]] (హైదరాబాద్ 3వ [[నిజాం]]<ref name="Nizam aid">{{Cite web|title=The Tribune - Windows - Feature|url=https://www.tribuneindia.com/2002/20020706/windows/main3.htm|website=www.tribuneindia.com}}</ref> <ref>{{Cite web|date=11 February 2020|title=Nanded Gurdwara: Shrine of the Holy Book|url=https://www.livehistoryindia.com/story/monuments/nanded-gurdwara-shrine-of-the-holy-book}}</ref> ఆర్థిక సహాయంతో నాందేడ్‌లో [[గురుద్వారా]] నిర్మాణాన్ని అప్పగించారు.ఇది గురు గోవింద్ సింగ్ [[దహనం|దహన సంస్కారాల]] స్థలంలో నిర్మించబడింది.గురుద్వారా [[హజూర్ సాహిబ్ నాందేడ్|హజూర్ సాహిబ్‌లో]] భాగం.
1725లో నాందేడ్ [[హైదరాబాద్ రాజ్యం|హైదరాబాద్ రాష్ట్రంలో]] భాగమైంది.<ref name="(India)Dept19712"/> సుమారు 1835లో [[మహారాజా]] [[రంజిత్ సింగ్]] [[సికిందర్ జా]] (హైదరాబాద్ 3వ [[నిజాం]]<ref name="Nizam aid">{{Cite web|title=The Tribune - Windows - Feature|url=https://www.tribuneindia.com/2002/20020706/windows/main3.htm|website=www.tribuneindia.com}}</ref><ref>{{Cite web|date=11 February 2020|title=Nanded Gurdwara: Shrine of the Holy Book|url=https://www.livehistoryindia.com/story/monuments/nanded-gurdwara-shrine-of-the-holy-book}}</ref> ఆర్థిక సహాయంతో నాందేడ్‌లో [[గురుద్వారా]] నిర్మాణాన్ని అప్పగించారు.ఇది గురు గోవింద్ సింగ్ [[దహనం|దహన సంస్కారాల]] స్థలంలో నిర్మించబడింది.గురుద్వారా [[హజూర్ సాహిబ్ నాందేడ్|హజూర్ సాహిబ్‌లో]] భాగం.


1947లో భారతదేశానికి [[భారత స్వాతంత్ర్య దినోత్సవం|స్వాతంత్ర్యం వచ్చిన]] తర్వాత,[[భారత రక్షణ దళాలు|భారత సాయుధ దళాలు]] హైదరాబాద్‌ను స్వాధీనం చేసుకున్నాయి. [[ఆపరేషన్ పోలో|ఆపరేషన్ పోలోలో]] నిజాం పాలనను ముగించాయి. <ref>{{Cite web|last=Guruswamy|first=Mohan|title=Police Action|url=http://www.hyderabad.co.uk/policeaction.htm|access-date=31 July 2012|publisher=Hyderabad on the Net}}</ref> నాందేడ్‌ను [[హైదరాబాద్ రాష్ట్రం|కొత్త హైదరాబాద్ రాష్ట్రంలో]] భాగంగా చేసింది.నాందేడ్ 1956 వరకు [[బొంబాయి ప్రెసిడెన్సీ|బొంబాయి ప్రెసిడెన్సీలో]] చేర్చబడే వరకు హైదరాబాద్ రాష్ట్రంలో భాగంగా ఉంది.
1947లో భారతదేశానికి [[భారత స్వాతంత్ర్య దినోత్సవం|స్వాతంత్ర్యం వచ్చిన]] తర్వాత,[[భారత రక్షణ దళాలు|భారత సాయుధ దళాలు]] హైదరాబాద్‌ను స్వాధీనం చేసుకున్నాయి. [[ఆపరేషన్ పోలో|ఆపరేషన్ పోలోలో]] నిజాం పాలనను ముగించాయి.<ref name="Guruswamy">{{Cite web|last=Guruswamy|first=Mohan|title=Police Action|url=http://www.hyderabad.co.uk/policeaction.htm|access-date=31 July 2012|publisher=Hyderabad on the Net|archive-date=24 డిసెంబర్ 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181224193046/http://www.hyderabad.co.uk/policeaction.htm|url-status=dead}}</ref> నాందేడ్‌ను [[హైదరాబాద్ రాష్ట్రం|కొత్త హైదరాబాద్ రాష్ట్రంలో]] భాగంగా చేసింది.నాందేడ్ 1956 వరకు [[బొంబాయి ప్రెసిడెన్సీ|బొంబాయి ప్రెసిడెన్సీలో]] చేర్చబడే వరకు హైదరాబాద్ రాష్ట్రంలో భాగంగా ఉంది.


1947లో భారతదేశానికి [[భారత స్వాతంత్ర్య దినోత్సవం|స్వాతంత్ర్యం వచ్చిన]] తర్వాత,[[భారత రక్షణ దళాలు|భారత సాయుధ దళాలు]] హైదరాబాద్‌ను స్వాధీనం చేసుకున్నాయి. [[ఆపరేషన్ పోలో|ఆపరేషన్ పోలోలో]] నిజాం పాలనను ముగించాయి. <ref>{{Cite web|last=Guruswamy|first=Mohan|title=Police Action|url=http://www.hyderabad.co.uk/policeaction.htm|access-date=31 July 2012|publisher=Hyderabad on the Net}}</ref> నాందేడ్‌ను [[హైదరాబాద్ రాష్ట్రం|కొత్త హైదరాబాద్ రాష్ట్రంలో]] భాగంగా చేసింది.నాందేడ్ 1956 వరకు [[బొంబాయి ప్రెసిడెన్సీ|బొంబాయి ప్రెసిడెన్సీలో]] చేర్చబడే వరకు హైదరాబాద్ రాష్ట్రంలో భాగంగా ఉంది.
1947లో భారతదేశానికి [[భారత స్వాతంత్ర్య దినోత్సవం|స్వాతంత్ర్యం వచ్చిన]] తర్వాత,[[భారత రక్షణ దళాలు|భారత సాయుధ దళాలు]] హైదరాబాద్‌ను స్వాధీనం చేసుకున్నాయి. [[ఆపరేషన్ పోలో|ఆపరేషన్ పోలోలో]] నిజాం పాలనను ముగించాయి.<ref name="Guruswamy"/> నాందేడ్‌ను [[హైదరాబాద్ రాష్ట్రం|కొత్త హైదరాబాద్ రాష్ట్రంలో]] భాగంగా చేసింది.నాందేడ్ 1956 వరకు [[బొంబాయి ప్రెసిడెన్సీ|బొంబాయి ప్రెసిడెన్సీలో]] చేర్చబడే వరకు హైదరాబాద్ రాష్ట్రంలో భాగంగా ఉంది.


== జనాభా గణాంకాలు ==
== జనాభా గణాంకాలు ==
పంక్తి 95: పంక్తి 116:


=== వాయు మార్గం ===
=== వాయు మార్గం ===
శ్రీ గురు గోవింద్ సింగ్ జీ విమానాశ్రయం, నాందేడ్ నుండి హైదరాబాద్, ముంబై మరియు జల్గావ్‌లకు రోజువారీ ట్రూజెట్ విమానాలు సేవలు అందిస్తాయి. ఎయిర్ ఇండియా అమృత్‌సర్‌కు విమానాలను నడుపుతోంది.
శ్రీ గురు గోవింద్ సింగ్ జీ విమానాశ్రయం, నాందేడ్ నుండి హైదరాబాద్, ముంబై, జల్గావ్‌లకు రోజువారీ ట్రూజెట్ విమానాలు సేవలు అందిస్తాయి. ఎయిర్ ఇండియా అమృత్‌సర్‌కు విమానాలను నడుపుతోంది.


== ఆర్థికం ==
== ఆర్థికం ==
పంక్తి 104: పంక్తి 125:


== పరిపాలన ==
== పరిపాలన ==
నాందేడ్ నగరాన్ని నాందేడ్-వాఘాలా నగరపాలక సంస్థ నిర్వహిస్తుంది. కార్పొరేషన్‌లో 81 మంది ప్రజాస్వామ్యబద్ధంగా ఎన్నికైన సభ్యులు ఉన్నారు. కార్పొరేషన్ చీఫ్ ఎగ్జిక్యూటివ్ మునిసిపల్ కమీషనరు వ్యవహరిస్తాడు.
నాందేడ్ నగరాన్ని నాందేడ్-వాఘాలా నగరపాలక సంస్థ నిర్వహిస్తుంది. కార్పొరేషన్‌లో 81 మంది ప్రజాస్వామ్యబద్ధంగా ఎన్నికైన సభ్యులు ఉన్నారు. కార్పొరేషన్ చీఫ్ ఎగ్జిక్యూటివ్ మునిసిపల్ కమీషనరు వ్యవహరిస్తాడు.


== పర్యాటక ప్రదేశాలు ==
== పర్యాటక ప్రదేశాలు ==
పంక్తి 122: పంక్తి 143:
* రేణుకా మాతా మందిర్, మహూర్‌ఘర్
* రేణుకా మాతా మందిర్, మహూర్‌ఘర్
* సిద్ధేశ్వర మందిరం, హోటల్ - చాళుక్యుల కాలంలో నిర్మించబడింది, ఇది హేమడ్‌పంతి ఆలయ నిర్మాణ శైలికి ఉదాహరణ.
* సిద్ధేశ్వర మందిరం, హోటల్ - చాళుక్యుల కాలంలో నిర్మించబడింది, ఇది హేమడ్‌పంతి ఆలయ నిర్మాణ శైలికి ఉదాహరణ.
* శివ మందిరం, తడ్ఖేల్, డెగ్లూర్ తాలూకా - హిందూ రాజు సేనాపతి గ్రంధాన్ని ప్రదర్శించే పెద్ద రాళ్లతో నిర్మించబడింది.
* శివ మందిరం, తడ్ఖేల్, డెగ్లూర్ తాలూకా - హిందూ రాజు సేనాపతి గ్రంథాన్ని ప్రదర్శించే పెద్ద రాళ్లతో నిర్మించబడింది.
* జగదాంబ మాతా మందిర్, తడ్ఖేల్
* జగదాంబ మాతా మందిర్, తడ్ఖేల్
* శ్రీ నర్సింహ మందిరం, జున్న కౌఠా.
* శ్రీ నర్సింహ మందిరం, జూన్న కౌఠా.


=== గురుద్వారా ===
=== గురుద్వారా ===

09:03, 28 సెప్టెంబరు 2024 నాటి కూర్పు

Nanded
City
From top, left to right: Swami Ramanand Teerth Marathwada University, Kaleshwar Mandir, Hazur Sahib, Shivaji statue, Ambedkar statue, Freedom statue and Godavari river
Nickname(s): 
Nanditaṭa, Nandigrāma, City of Poets, City of Gurdwaras
Nanded is located in Maharashtra
Nanded
Nanded
Nanded is located in India
Nanded
Nanded
Coordinates: 19°09′N 77°18′E / 19.15°N 77.30°E / 19.15; 77.30
Country India
StateMaharashtra
RegionMarathwada
జిల్లాNanded district
Government
 • TypeMunicipal Corporation
 • BodyNanded-Waghala Municipal Corporation
 • MayorJayshree Nilesh Pawade
 • Municipal CommissionerSunil Lahane
 • MLAs
విస్తీర్ణం
 • Total63.22 కి.మీ2 (24.41 చ. మై)
Elevation
362 మీ (1,188 అ.)
జనాభా
 (2011)[1]
 • Total5,50,439
 • Rank2nd (Marathwada)
79th (India)
 • జనసాంద్రత8,700/కి.మీ2 (23,000/చ. మై.)
DemonymNandedkar
Language
 • OfficialMarathi
Time zoneUTC+5:30 (భా.ప్రా.కా)
PIN CODE
431601 to 606
Telephone code02462
ISO 3166 codeIN-MH
Vehicle registrationMH-26
Gross domestic productINR 21,257.00crores (2013) [2]
Distance from Mumbai575 కిలోమీటర్లు (357 మై.) E (land)
Distance from Hyderabad293 కిలోమీటర్లు (182 మై.) NW (land)
Distance from Aurangabad255 కిలోమీటర్లు (158 మై.) SE (land)

నాందేడ్, మహారాష్ట్రలోని మరాఠ్వాడా ప్రాంతంలో రెండవ అతిపెద్ద నగరం, నాందేడ్ జిల్లా ముఖ్య పట్టణం. నాందేడ్ సిక్ఖులకు చాలా చారిత్రకమైన స్థలం. అంతేకాక నాందేడ్ అనేక సూఫీ ఆలయాలకు కూడా నెలవు.[3] ఈ నగరం గోదావరి నది ఒడ్డున ఉంది. ఇది రాష్ట్రంలో పదవ అతిపెద్ద నగరం, భారతదేశంలో అత్యధిక జనాభా కలిగిన డెబ్బై తొమ్మిదవ నగరం. మరఠ్వాడా ప్రాంతంలో రెండవ అతిపెద్ద నగరం.నాందేడ్ జిల్లాకు జిల్లాకేంద్రంగా ఉంది. చివరి సిక్కు గురువు, గురు గోవింద్ సింగ్ తన చివరి రోజులలో నాందేడ్‌లో గడిపాడు. 1708లో అక్కడ మరణించే ముందు తన గురుత్వాన్ని పవిత్ర గ్రంథమైన గురు గ్రంథ్ సాహిబ్‌కు పంపాడు [4]

భౌగోళికం

నాందేడ్ పట్టణ ప్రాంతం 63.22 చదరపు కిలోమీటర్లు (24.41 చ. మై.) విస్తీర్ణంలో విస్తరించి ఉంది.[5] నాందేడ్ జిల్లాకు పశ్చిమాన లాతూర్ జిల్లా,పర్భాని జిల్లా, హింగోలి జిల్లా, ఉత్తరాన యవత్మాల్ జిల్లా సరిహద్దులుగా ఉన్నాయి. జిల్లాకు తూర్పున తెలంగాణ రాష్ట్రంలోని నిజామాబాద్, కామారెడ్డి, నిర్మల్, ఆదిలాబాద్ జిల్లాలు, దక్షిణాన కర్ణాటక రాష్ట్రంలోని బీదర్ జిల్లా సరిహద్దులుగా ఉన్నాయి.

నాందేడ్ రెండు భాగాలుగా ఉంది:పాత నాందేడ్ 20.62 చదరపు కిలోమీటర్లు (7.96 చ. మై.) గోదావరి నది ఉత్తర తీరాన్ని ఆక్రమించింది.న్యూ నాందేడ్,నదికి దక్షిణంగా 31.14 చదరపు కిలోమీటర్లు (12.02 చ. మై.) వాఘాలా, పరిసర ప్రాంతాలను కలిగి ఉంటుంది.

వ్యుత్పత్తి శాస్త్రం

సుమారు 150 కిలోమీటర్లు (93 మై.) పట్టణం వాషిమ్‌లో కనుగొనబడిన రాగి ఫలకం శాసనం నుండి నాందేడ్‌కు ఉత్తరాన, పురావస్తు శాస్త్రవేత్తలు ఈ నగరాన్ని గతంలో Nanditaṭa (మరాఠీ: नंदितट అని పిలిచేవారు.) మరొక పేరు Nandigrāma [6] "నాందేడ్" అనే పేరు శివుని వాహనం నంది Nandi అభివృద్ధి చెందిందని జానపద కథలు సూచిస్తున్నాయి.శివుడు గోదావరి నది ఒడ్డున (Taṭa) తపస్సు చేశాడని చెప్పబడింది. ఈ " Nandi-taṭa " తరువాత "నాందేడ్" అయింది.

చరిత్ర

నాందేడ్ మహాభారతంలో భరత్ తల్లి తాతల ప్రదేశంగా పేర్కొనబడింది.సాశ.1వ శతాబ్దం లో,ఈ ప్రాంతంలో అధికారం ఆంధ్రభృత్యులు, సత్వాహనుల వద్ద ఉంది.[7] సా.శ.పూర్వం 5వ, 4వ శతాబ్దాలలో, నాందేడ్‌ను నందా రాజవంశం పరిపాలించింది.సా.శ.పూర్వం 3వ శతాబ్దంలో (సుమారు 272 నుండి 231 సా.శ.పూర్వం వరకు), ఇది అశోకుని ఆధ్వర్యంలోని మౌర్య సామ్రాజ్యంలో భాగంగా ఉంది. స్థానిక నీటిపారుదల పద్ధతులు, నాందేడ్ కూడా లీలా చరిత్ర (సా.శ. 1200ల చివరి) గ్రంథంలో నమోదు చేయబడ్డాయి.[8] నాందేడ్ ముగ్గురు మరాఠీ కవి-సన్యాసుల జన్మస్థలం-విష్ణుపంత్ శేష, రఘునాథ్ శేష, వామన్ పండిట్ [9] కంధర్ కోట కంధర్‌లో ఉంది.ఇది సా.శ. 10వ శతాబ్దంలో పాలించిన రాష్ట్రకూట రాజు మల్ఖేడాకు చెందిన కృష్ణ IIIకి ఆపాదించబడింది.

1636 నుండి నాందేడ్ నిజాం రాష్ట్రం పాలనా కేంద్రంగా ఉంది.ఇందులో ప్రస్తుత తెలంగాణ, కర్ణాటకకు చెందినప్రాంతాలు ఉన్నాయి.ఇది మొఘల్ బాద్షా (చక్రవర్తి) షాజహాన్ సామ్రాజ్య ప్రావిన్స్.1657లో నాందేడ్ బిదా సుబాలో విలీనం చేయబడింది.గురునానక్ (సా.శ.1469 – 1539) శ్రీలంకకు వెళ్లే మార్గంలో నాందేడ్ గుండా వెళ్ళారు. గురు గోవింద్ సింగ్ (సా.శ.1666 – 1708) మొఘల్ చక్రవర్తి బహదూర్ షా I (సా.శ.1643 – 1712 ) తో కలిసి సా.శ.1707 లో ఆగస్టు చివరిలో నాందేడ్‌కు చేరుకున్నారు.బహదూర్ షా గోల్కొండకు వెళ్లినప్పుడు, గురుగోవింద్ సింగ్ నాందేడ్‌లోనే ఉన్నాడు.గురు గోవింద్ సింగ్ తాను చివరి (పదవ) సజీవ గురువు అని ప్రకటించాడు. పవిత్ర గ్రంథమైన గురు గ్రంథ్ సాహిబ్‌ను శాశ్వతమైన "జీవన" నాయకుడిగా స్థాపించాడు. గురు గోవింద్ సింగ్ తన నలుగురు కుమారుల బలిదానం కారణంగా వంశపారంపర్య వారసుడు లేకుండా మరణించాడు.[10][11]

1725లో నాందేడ్ హైదరాబాద్ రాష్ట్రంలో భాగమైంది.[7] సుమారు 1835లో మహారాజా రంజిత్ సింగ్ సికిందర్ జా (హైదరాబాద్ 3వ నిజాం[12][13] ఆర్థిక సహాయంతో నాందేడ్‌లో గురుద్వారా నిర్మాణాన్ని అప్పగించారు.ఇది గురు గోవింద్ సింగ్ దహన సంస్కారాల స్థలంలో నిర్మించబడింది.గురుద్వారా హజూర్ సాహిబ్‌లో భాగం.

1947లో భారతదేశానికి స్వాతంత్ర్యం వచ్చిన తర్వాత,భారత సాయుధ దళాలు హైదరాబాద్‌ను స్వాధీనం చేసుకున్నాయి. ఆపరేషన్ పోలోలో నిజాం పాలనను ముగించాయి.[14] నాందేడ్‌ను కొత్త హైదరాబాద్ రాష్ట్రంలో భాగంగా చేసింది.నాందేడ్ 1956 వరకు బొంబాయి ప్రెసిడెన్సీలో చేర్చబడే వరకు హైదరాబాద్ రాష్ట్రంలో భాగంగా ఉంది.

1947లో భారతదేశానికి స్వాతంత్ర్యం వచ్చిన తర్వాత,భారత సాయుధ దళాలు హైదరాబాద్‌ను స్వాధీనం చేసుకున్నాయి. ఆపరేషన్ పోలోలో నిజాం పాలనను ముగించాయి.[14] నాందేడ్‌ను కొత్త హైదరాబాద్ రాష్ట్రంలో భాగంగా చేసింది.నాందేడ్ 1956 వరకు బొంబాయి ప్రెసిడెన్సీలో చేర్చబడే వరకు హైదరాబాద్ రాష్ట్రంలో భాగంగా ఉంది.

జనాభా గణాంకాలు

2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం, నాందేడ్ జనాభా 5,50,564.లింగ నిష్పత్తి ప్రతి 1,000 మంది పురుషులకు 924 మంది స్త్రీలు ఉన్నారు. జనాభాలో 12.4 శాతం మంది ఆరేళ్లలోపు వారు ఉన్నారు. ప్రభావవంతమైన అక్షరాస్యత శాతం 87.40, 81.74 శాతం మంది మహిళా అక్షరాస్యులు కాగా, పురుష అక్షరాస్యత 92.68 శాతం మంది ఉన్నారు.[15]

ప్రయాణం

రహదారి ద్వారా

మహారాష్ట్ర రోడ్డు రవాణా సంస్థ బస్సులు నాందేడ్ నుండి మహారాష్ట్ర రాష్ట్రంలోని అనేక నగరాలకు అనుసంధానించబడి ఉన్నాయి.తెలంగాణ రోడ్డు రవాణా సంస్థ బస్సులు తెలంగాణ రాష్ట్రంలోని కొన్ని నగరాలకు నాందేడ్‌ నగరానికి కలుపుతాయి.

రైలుద్వారా

హజూర్ సాహిబ్ నాందేడ్ రైల్వే స్టేషన్ దక్షిణ మధ్య రైల్వే జోన్ (ఎస్.సి.ఆర్) లోని నాందేడ్ రైల్వే డివిజన్‌లోని సికింద్రాబాద్-మన్మాడ్ లైన్‌లో ఉంది. నాందేడ్ రైల్వే డివిజన్ భారతీయ రైల్వేలలోని దక్షిణ మధ్య రైల్వే జోన్ పరిధిలోని ఆరు రైల్వే డివిజన్లలో ఒకటి. ఈ స్టేషన్ నుండి ప్రతి రోజు దాదాపు 48 రైళ్లు వచ్చి బయలుదేరుతాయి. మాల్టెక్డి రైల్వే స్టేషన్ నాందేడ్ నగరానికి సేవలు అందించే మరొక రైల్వే స్టేషన్.

వాయు మార్గం

శ్రీ గురు గోవింద్ సింగ్ జీ విమానాశ్రయం, నాందేడ్ నుండి హైదరాబాద్, ముంబై, జల్గావ్‌లకు రోజువారీ ట్రూజెట్ విమానాలు సేవలు అందిస్తాయి. ఎయిర్ ఇండియా అమృత్‌సర్‌కు విమానాలను నడుపుతోంది.

ఆర్థికం

నాందేడ్ చుట్టూ పండే పంటలలో పత్తి, అరటి, చెరకు, మామిడి, సోయా బీన్స్, తీపి నిమ్మకాయలు, ద్రాక్ష, బొప్పాయి, జొన్న (జావర్) ఉన్నాయి. నాందేడ్‌లో పత్తి-పెరుగుతున్న పరిశ్రమకు మద్దతుగా ప్రాంతీయ పత్తి పరిశోధనా కేంద్రం ఉంది. పర్భానిలోని కృషి విద్యాపీఠం ఆధ్వర్యంలో ఒక వ్యవసాయ పాఠశాల ఉంది. ఎక్కువగా మతపరమైన యాత్రికులు ప్రతి సంవత్సరం నాందేడ్ నగరం 10 మిలియన్లు మంది యాత్రికులు సందర్శిస్తుంటారు.

విద్యా సౌకర్యం

1994 సెప్టెంబరు 17 న, ఔరంగాబాద్‌లోని మరఠ్వాడా యూనివర్శిటీ పునర్నిర్మాణం తర్వాత స్వామి రామానంద్ తీర్థ మరాఠ్వాడా విశ్వవిద్యాలయం (ఎస్.ఆర్.టి.ఎం.యు) నాందేడ్‌లో స్థాపించబడింది. మరాఠ్వాడా డివిజన్‌లోని నాలుగు జిల్లాల్లోని సీనియర్ కళాశాలల్లో విద్యా కార్యకలాపాలను విశ్వవిద్యాలయం పర్యవేక్షిస్తుంది. నాందేడ్‌లోని ప్రముఖ విద్యా సంస్థలలో డాక్టర్ శంకర్‌రావ్ చవాన్ ప్రభుత్వ వైద్య కళాశాల, శ్రీ గురు గోవింద్ సింగ్‌జీ ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ ఇంజనీరింగ్ అండ్ టెక్నాలజీ ఉన్నాయి.

పరిపాలన

నాందేడ్ నగరాన్ని నాందేడ్-వాఘాలా నగరపాలక సంస్థ నిర్వహిస్తుంది. కార్పొరేషన్‌లో 81 మంది ప్రజాస్వామ్యబద్ధంగా ఎన్నికైన సభ్యులు ఉన్నారు. కార్పొరేషన్ చీఫ్ ఎగ్జిక్యూటివ్ మునిసిపల్ కమీషనరు వ్యవహరిస్తాడు.

పర్యాటక ప్రదేశాలు

  • నాందేడ్ కోట ఇది గోదావరి నది ఒడ్డున ఉంది.దీనిని నందగిరి కోట అని కూడా పిలుస్తారు. గోదావరి నది మూడు వైపులా కోటను చుట్టుముట్టింది. పర్యాటకులను ఆకర్షించేందుకు కోటను ఉద్యానవనంగా మార్చారు. కోటలో వాటర్ ట్యాంక్ నిర్మించబడింది.
  • గోదావరి నది ఘాట్లు ఊర్వశి ఘాట్, రామ్ ఘాట్, గోవర్ధన్ ఘాట్ వంటి గోదావరి నది ఘాట్‌లపై వైదిక ఆచారాలు క్రమం తప్పకుండా నిర్వహిస్తారు.

దేవాలయాలు

  • కాళేశ్వర మందిరం, విష్ణుపురి
  • శని మందిర్, మోండా
  • యాజ్ఞవల్క్య వేదపాఠశాల సరస్వతీ మందిరం, శ్రీ నగర్
  • శ్రీ యాదవ్ అహిర్ సమాజ్ మహామాయి మాతా మందిర్, దేవినగర్
  • గణపతి మందిర్, త్రికూట్
  • హనుమాన్ మందిర్, త్రికూట్
  • దత్త మందిర్, త్రికూట్
  • రేణుకా మాతా మందిర్, మహూర్‌ఘర్
  • సిద్ధేశ్వర మందిరం, హోటల్ - చాళుక్యుల కాలంలో నిర్మించబడింది, ఇది హేమడ్‌పంతి ఆలయ నిర్మాణ శైలికి ఉదాహరణ.
  • శివ మందిరం, తడ్ఖేల్, డెగ్లూర్ తాలూకా - హిందూ రాజు సేనాపతి గ్రంథాన్ని ప్రదర్శించే పెద్ద రాళ్లతో నిర్మించబడింది.
  • జగదాంబ మాతా మందిర్, తడ్ఖేల్
  • శ్రీ నర్సింహ మందిరం, జూన్న కౌఠా.

గురుద్వారా

హజూర్ సాహిబ్ మహారాజా రంజిత్ సింగ్ చేత నిర్మించబడింది. ఇది పంజ్ తఖ్త్‌లో ఒకటి, సిక్కులకు ఉన్నత అధికారం ఉన్న ఐదు స్థానాలు. ఇది గురు గోవింద్ సింగ్ దహన సంస్కార స్థలంలో నిర్మించబడింది. అతని అవశేషాలు, ఆయుధాలు సైట్లో భద్రపరచబడ్డాయి.

  • గురుద్వారా నగీనా ఘాట్ సాహిబ్
  • గురుద్వారా బందా ఘాట్ సాహిబ్ (బాబా బందా సింగ్ బహదూర్)
  • గురుద్వారా షికార్ ఘాట్ సాహిబ్
  • గురుద్వారా బావోలి సాహిబ్
  • గురుద్వారా హీరా ఘాట్
  • గురుద్వారా మాతా సాహిబ్
  • గురుద్వారా మాల్ టెక్డి
  • గురుద్వారా సంగత్ సాహిబ్
  • గురుద్వారా నానక్‌పురి సాహిబ్ (గురునానక్ స్థలం)
  • గురుద్వారా భజంగర్ సాహిబ్

చర్చీలు

  • సెయింట్ ఫ్రాన్సిస్ డి సేల్స్ కాథలిక్ చర్చి
  • మెథడిస్ట్ చర్చి
  • బెతెల్ ఎజి చర్చి
  • పెంటెకోస్టల్ మిషన్ (చర్చ్)
  • బెథెస్డా మినిస్ట్రీస్ చర్చి

నగర ప్రముఖులు

  • బందా సింగ్ బహదూర్, సిక్కు సైనిక కమాండర్.
  • దత్తా భగత్, అంబేద్కరైట్ రచయిత.
  • అశోక్ చవాన్, మహారాష్ట్ర రాష్ట్ర మాజీ ముఖ్యమంత్రి, నాందేడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గ మాజీ పార్లమెంటు సభ్యుడు.
  • శంకర్‌రావ్ చవాన్, మహారాష్ట్ర మాజీ ముఖ్యమంత్రి, మాజీ హోం మంత్రి.
  • ప్రతాపరావు గోవిందరావు చిఖాలీకర్, ప్రస్తుత పార్లమెంటు సభ్యుడు, మాజీ శాసనసభ సభ్యుడు
  • సయ్యద్ సదాతుల్లా హుసైనీ, జమాతే ఇస్లామీ హింద్ (జెఐఎచ్) అధ్యక్షుడు (అమీర్)
  • కమల్‌కిషోర్ కదమ్, మాజీ విద్యాశాఖ మంత్రి.
  • నాగనాథ్ లాలూజీరావు కొత్తపల్లె, (బిఎఎంయు) మాజీ వైస్ ఛాన్సలర్, విద్యావేత్త, రచయిత.
  • నర్హర్ అంబదాస్ కురుంద్కర్, పండితుడు, విమర్శకుడు, రచయిత.
  • వామన్ పండిట్, మరాఠీ పండితుడు, కవి.
  • నాందేడ్‌లో మరణించిన చివరి సిక్కు గురువు గురుగోవింద్ సింగ్.

మూలాలు

  1. ↑ "Nanded Waghala City Census 2011 data". Indian Census 2011. Retrieved 13 April 2015.
  2. ↑ Records, knoema. "District Gross Domestic Product of Maharashtra 2011-12 to 2019-20".
  3. ↑ "Nanded District - Historical Importance". India.gov.in. Archived from the original on 4 అక్టోబరు 2013. Retrieved 16 December 2012.
  4. ↑ "Nanded". maharashtra government. Retrieved 18 July 2015.
  5. ↑ Nanded home page Archived 14 జూలై 2014 at the Wayback Machine NWCMC
  6. ↑ Nanded City Nanded airport Corporation website.
  7. ↑ 7.0 7.1 Maharashtra State Gazetteers: Nanded. Director of Government Printing, Stationery and Publications, Maharashtra State. 1971. pp. 4, 576.
  8. ↑ Proceedings – Indian History Congress. Indian History Congress. 2007. p. 331.
  9. ↑ "Nanded | India". Encyclopædia Britannica. Retrieved 2019-12-14.
  10. ↑ Journal of the United Service Institution of India, Volumes 1-2. United Service Institution of India. 1871. p. 58.
  11. ↑ . "The Sikh Review".
  12. ↑ "The Tribune - Windows - Feature". www.tribuneindia.com.
  13. ↑ "Nanded Gurdwara: Shrine of the Holy Book". 11 February 2020.
  14. ↑ 14.0 14.1 Guruswamy, Mohan. "Police Action". Hyderabad on the Net. Archived from the original on 24 డిసెంబర్ 2018. Retrieved 31 July 2012. {{cite web}}: Check date values in: |archive-date= (help)
  15. ↑ "Provisional Population Totals, Census of India 2011; Cities having population 1 lakh and above" (PDF). Office of the Registrar General & Census Commissioner, India. Retrieved 26 March 2012.
"https://te.wikipedia.org/w/index.php?title=నాందేడ్&oldid=4321869" నుండి వెలికితీశారు