Barmakijon

Barmakijon
Bunjonguzor	Barmak[d]
Farhang	Eroni Buzurg
Time period	Islamic Golden Age[d]

Barmakijon (ar. برامكة‎, forsī: برمکیان‎) — xonadoni hukumatgari qadimi toçikon, ki aslaşon az Balx budaast.

Dar ma'badi Navbahor mubad va sohibi amvoli bisjori ƣajrimanqula budaand. B. dar darbori şohoni Boxtar vazifahoi vazirī, dabirī, mubadi mubadonro içro namuda, dar davlati Sosonijon niz maqomi baland doştand. Muvofiqi rivojatho ma'badi Navbahorro şohi Kajonī Luhrosp asos guzoştaast va to istiloi arab markazi buzurgtarini dini zarduştī mahsub meşud. Dar davrai Sosonijon jake az otaşkadahoi nomī bud. Barmak ismi xos nest, balki unvoni sarkohini in ma'bad bud, ki dar falsafa, nuçum va tib tasallut doşt. Soli 705 barodari Qutajba ibni Muslim — Abdurrahmon ahli xonadoni Barmakro asir girift, ammo, azbaski oli B. mijoni mardum şuhrat doştand, onho ba korhoi vazorati xilofat çalb gardidand. Pisari Barmak — Ça'farro ba Dimişq ovarda, vazifai vazirī dodand, ba'dan pisari Ça'far — Xolid (710—781) dar zamoni xalifa Saffoh (750—754) sardori devoni laşkaru xiroç ta'jin şud, s-hoi 765—769 voliji Tabariston gardida, şahri Mansurro bunjod va dar soxtmoni Baƣdod şirkat namud. Xalifa Mansur (754—775) Xolidro voliji Mavasil, pisari ū Jahjoro voliji Ozarbojçon ta'jin kard. Nufuzi Barmakijon dar ahdi xalifa Mahdī (775—785) boz ham afzud. Jahjo parastori pisari Mahdī — Horunarraşid va hamzamon sardori devoni risolati hamai muzofoti ƣarbiji xilofat bud. Dar ahdi Horunurraşid (785—809) Jahjo vazir ta'jin gardida, bisjor korhoi xilofat — sijosati xoriçī, doxilī, savdo, diniro içro menamud. Pisari kaloniji Jahjo — Fazl s-hoi 792—796 voliji Eroni Ƣarbī va ba'dan voliji Xuroson bud. Fazl baroi obodoniji Xuroson korhoi bisjor ançom dod, zamoni ū dar sarosari Xuroson masçidho, korvonsarojho, çūjboru pulho soxta şudand. Fazl hisobi toçikon dastai xossi laşkarijonro taşkil dod, ki te'dodaşon ba 500 hazor merasid, dar sitondani xiroç az vilojatho tartib va nizomi doimī çorī namud, dar mamlakat oromiji tamom çorī şud. Tadbirhoi vatanxohonai Fazl obrūjaşro dar bajni mardum afzudand. Barodari Fazl — Ça'far ham ba xalifa Horunarraşid qarobat doşt va hamcun xattot, axtarşumor va suxanvar sohibehtirom buda, voliji jak qator vilojatho ta'jin şuda bud. Hamcunin Fazl baroi ravnaqi ilmu farhang niz taloşi bisjor namud. Az çumla sifati koƣazsoziro dar Samarqand behtar soxta, in hunarro to Baƣdod burda rivoç dod, ki ba'dan san'ati koƣazbaroriji toçikon az tariqi Andaluz ba Avrupo intiqol joft. Mahz Barmakijon. soxtori davlati Abbosijonro tarhrezī karda, onro dar ahdi cand xalifa sajqal dodand va ba xalifaho ojini davlatdoriro

Xalifa Horunurraşid az nufuzu e'tibori Barmakijon saxt dar haros aftoda, s. 803 Ça'farro qatl, Jahjo va se pisaraş — Fazl, Muhammad va Musoro dar şahri Raqqa zindonī kard va onho dar zindon favtidand. Vale korhoi neki B. dar safhai ta'rix sabt gardida, minba'd aşxosi bisjore bo nomi Barmakī guzaştand, mas., Abulqosim Abbos ibni Muhammadi Barmakī oxiri sadai 10 vaziri Somonijon bud, Hasani Barmakī dar darbori Ƣaznavijon vazifai mas'ulro ado mekard. Pas az Barmakijon dar Xuroson namojandagoni digari toçikon — Tohirijon ba sari qudrat omadand.

Adabijot

• Barmakijon / Ju. Ja'qubov // Asos — Boz. — D. : SIEMT, 2013. — (Ensiklopedijai Milliji Toçik : [taxm. 25 ç.] / sarmuharrir N. Amirşohī ; 2011—2023, ç. 2). — ISBN 978-99947-33-52-4.

• Bartold V. V. Barmakidы. Soc., T. 6, M., 1966;
• Nizam-alMulk, Siaset-name. M. -L., 1949;
• Ja'qubov Ju. Ta'rixi xalqi toçik. Ibtidoi asri mijona. D., 2001.