Umar al-Başir

Umar al-Başir
ar. عمر البشير‎
President of Sudan[d]
30 ijun 1989 — 11 aprel 2019
Peşguzaşta	Ahmad Alī Mirƣonī
Çonişin	Ahmad Avad ibni Avf
Prime Minister of Sudan[d]
30 oktjabr 1993 — 19 avgust 2002
Tavallud	1 janvar 1944(1944-01-01) (80 sol) Hosh Bannaga[d], Nahr-an-Nil[d], Sudoni anglo-misrī[d]
Hizb	National Congress Party[d]
Tahsilot	Sudanese Military College[d] Akademijai harbiji Misr[d]
E'tiqod	sunnī
Çoizaho
Vebgoh	albashir.sd​(ar.)
Nav'i artiş	airborne forces[d]
Rutba	polkovnik
Farmondehī	Sudanese Armed Forces[d]
Nabardho	Yom Kippur War[d] Second Sudanese Civil War[d] War in Darfur[d] First Congo War[d] Heglig Crisis[d]
Parvandaho dar Vikianbor

Umar Hasan Ahmad al-Başir (ar. عمر حسن أحمد البشير‎ 1 janvari soli 1944, Xoş Bannaga, Sudon) — Prezidenti 7-umi Sudon, ki ba candin çinojathoi çangī va poksoziji qavmī, ki ba nizoi Darfur irtibot doştand, muttaham meşavad. Dar solhoi 2009—2010 Dodgohi Bajnalmilaliji Çinoī baroi bozdoşti ū cand order sodir kard. Az soli 1989 to 2019 kişvarro jakka idora karda, dar natiçai tabadduloti nizomī ba qudrat rasid.

Zindaginoma

Umar al-Başir 1 janvari soli 1944 dar dehai Hoş Bannaga dar nazdikiji Xartum ba dunjo omadaast. Ū az qabilai Çaaliji Arab ast va boboi padaraş ba qabilai Falata taalluq doşt. Prezidenti ojanda ma'lumoti ibtidoiro dar zodgohaş girifta, dar Xartum idoma dodaast.

Xidmati nizomī

Soli 1960, pas az xatmi maktab, ū baroi xidmat ba artişi Sudon raft. Vaj ma'lumoti harbiro dar Akademijai harbiji Sudon dar Xartum giriftaast va az soli 1967 to soli 1969 dar sitodi ƣarbiji artişi Sudon havopajmo bud. Soli 1969 hamcun desantcj ba quşunhoi desantī guzaronda şud. Dar hajati nerūhoi musallahi Misr, ū dar mohi oktjabri soli 1973 dar çangi Jom Kippur bar ziddi Isroil meçangid. Az soli 1975 to soli 1979 ba hajsi attaşei nizomiji Sudon dar Imoroti Muttahidai Arab kor kardaast. Az soli 1979 to soli 1981 sardori garnizoni brigadai desantcijon bud. Hamzamon, ū dar Sudon va Malajzija daraçai magistrro dar ilmhoi harbī giriftaast.

Ba sari qudrat omadan

Soli 1987 Umar al-Başir farmondehi brigadai 8-umi pijodagard ta'jin şud, ki dar hajati on dar zamoni çangi doxiliji kişvar bar ziddi şūrişijon meçangid. Dar soli 1989 ū dar barobari 15 generali digar Şūroi Farmondehiji Inqilobiji Naçoti Milliro taşkil karda, ba Hasan at-Turabī, rahbari Çabhai Milliji Islomiji radikalī, ki ba hajsi takjagohi sijosiji çunbiş baromad, nazdik şud.

Dar sari davlat

Dar natiçai tabadduloti 30 ijuni soli 1989 Umar al-Başir rahbari fe'liji davlat Ahmad al-Mirƣonī va naxustvazir Sodiq al-Mahdiro sarnagun kard. Avvalin amalhoe, ki bo onho rahbari nav farq mekard, inho budand: laƣvi konstitutsija, muqarrar kardani me'jorhoi şariat dar qalamravi kişvar va e'loni davlati islomī Sudon. Prezident onhoro dar dastgirj kardani isьjongaron ajbdor karda, xamai namojandagoni xoriçiji missijahoi başard^stona, incunin mutaxassisoni şirkati nefti «Şevron»-ro, ki azxudkuniji konhoi nefti az rui kontsessija dar soli 1974 monopolistj budand, az mamlakat peş kard.

Mohi dekabri soli 1989 dar çanubi kişvar nizo' avç girift, ki ba amri dodani asliha ba namojandagoni qabilahoi arab va ta'sisi milisai islomī dar zaminai onho irtibot doşt. Aznavtaşkildixiji xukumat, ki moxi apreli soli 1990 ba amal omad, dar naticai kuşişi tabadduloti davlatj ba amal omad, ki on paxş karda şud. Dar hukumati nav islomgarojon tahti sarvariji Hasan at-Turabī, ki «padari ma'naviji millat» e'lon şuda bud, nufuzi beştar pajdo kardand. Mohi maji soli 1990 nizo' dar çanub avç girift — kuşunhoi taxti nazorati Başir konhoi neftьro işgol karda, ba punkthoi aholinişini xamsoja zada daromada, sokinoni maxalliro kuştand. Pas az on muhoçirati aholiji mahallī ba kişvarhoi hamsoja oƣoz joft. Mahz dar in davra Sudon ba pojgohi çangçūjoni Al-Qoida tabdil joft va az soli 1991 to 1996 Usoma bin Loden dar in kişvar bud.

Umar al-Başir 16 oktjabri soli 1993, vaqte ki Şūroi Farmondehiji Inqilobiji Naçoti Millī xudro barham zadani xudro e'lon kard va muvofiqan in vakolathoro ba ū voguzor kard, Prezidenti Sudon ta'jin şud. In vokunişi manfiji çomeai çahoniro ba bor ovard — az soli 1993 Sudon hamcun davlat tasnif şudaast — sarparastoni terrorizm va allakaj dar soli 1996 tahrimhoi SMM çorī karda şudand. Baroi peşgirī az vorid şudani nerūhoi bajnalmilalī jak qator coraho andeşida şudand: Usoma bin Loden kişvarro tark kard, intixoboti prezidentī barguzor şud, ki dar on Al-Başir pirūziji qat'ī ba dast ovard. — 75,7 %. Vaj incunin mujassar şud, ki bo namojandagoni Sudoni Çanubī soziş ba dast orad, ki dar soli 1997 imkon dod, ki munoqişahoro mahallī gardonad va azxudkuniji konhoi naftro oƣoz kunad, ki soli 1999 baroi sodirot furūxta meşudand. Şirkathoi asosiji tavlidkunandai naft dar Sudon şirkathoi ciniji «Sinopec» va CNPC, incunin «Petronas»-i Malajzija va Hinduston ONGC Videsh Ltd meboşand.

Mohi fevrali soli 2003 nizo' dar Darfur oƣoz joft — zaduxurdi musallahonai bajni xukumati markazī gurūhhoi musallaxi ƣajrirasmiji arabhoi tarafdori xukumati «Cancavid» va guruhhoi isьjongaroni aholiji mahalliji zangī. Sababi munoqişa taƣirjobiji iqlim bud, ki boisi bijobon şudani zaminhoi arabhoi bodijanişin gardid va onho ba sūi qalamrave, ki aholiji mahalliji negroid zindagī mekardand, harakat kardand. Umar al-Başir ba çangçūjon içoza dod, ki mardumi mahalliro nestu nobud kunand va onhoro ba hamsojai Cad va Çumhuriji Afriqoi Markazī bironand. Dar avval, cunin harakathoi aholī bo ozod kardani zaminhoi kişovarzī aloqamand budand, ammo ba'dtar onho ba «tozakunii» hududhoi atrofi konhoi naft dar çanubi Darfur tabdil joftand. Gufta meşavad, ki Umar al-Başir şaxsan baroi nestu nobud kardani namojandagoni xalqhoi Fur, Masalit va Zagava farmon dodaast. Artişi Sudon niz dar zaduxūrd şirkat karda, ba nerūhoi şūrişī zarba zadand. Dar soli 2007, nerūhoi SMM ba mintaqai nizo' baroi taqvijati kontingenti mavçudai posdori sulhi afriqoī firistoda şudand. Dar maçmū', dar çarajoni dargirihoi Darfur 400 hazor nafar kuşta, 2,7 million nafar gureza şudand. Ixtilofxo dar Sudon ba davlathoi xamsoja, xususan ba Respublikam Cad niz ta'sir rasond — davlatxo jakdigarro ba interventsijam xarbj ajbdor kardand.

Mohi apreli soli 2010 dar Sudon intixoboti prezidentī barguzor şud, ki dar natiça al-Başir 68,24 ovoz girifta, dubora ba maqomi raisiçumhur intixob şud. % ovozi intixobkunandagon.

Mohi janvari soli 2011 ra'jpursī oid ba mas'alai Sudoni Çanubī barguzor şud, ki dar on beş az pançoh darsadi sokinoni manotiqi şimolī va taqriban sad darsadi sokinoni manotiqi çanubī ba çonibdorī az çudoiji on izhori nazar kardand. 9 ijuli soli 2011 Sudoni Çanubī rasman istiqlol ba dast ovard.

Adabijot

• DAR. VA. Golovcenko. Başir Umar Hasan Ahmad // Ensiklopedijai diplomatiji Ukraina : Dar 2 çild/Muxarrir: L. DAR. Xuberskij (sardor) va digaron. — K: Donişi Ukraina, 2004 — T.1 — 760 s. ISBN 966-316-039-X

Pajvandho

• Tarçumai hol dar vebsajti Lenta. Ru [bojgonī 25 marti soli 2014 dar moşini Wayback.](rus.)