ผลต่างระหว่างรุ่นของ "เมืองฉอด"
แอนเดอร์สัน (คุย | ส่วนร่วม) ไม่มีความย่อการแก้ไข |
แอนเดอร์สัน (คุย | ส่วนร่วม) ไม่มีความย่อการแก้ไข |
||
| บรรทัด 36: | บรรทัด 36: | ||
}} |
}} |
||
'''เมืองฉอด''' หรือ '''รัฐฉอด''' เป็นรัฐหรืออาจเป็น[[นครรัฐ]]ปกครองตนเองแห่งหนึ่งในช่วงพุทธศตวรรษที่ 18 เพราะกษัตริย์ปกครองตนเอง เรียกว่า "ขุน" ซึ่งคำเรียกในยุคแรก หมายถึง กษัตริย์<ref name="สิรินธร7" /> ใน[[ศิลาจารึกหลักที่ 1]] ระบุว่า เมืองฉอดนี้ตั้งอยู่ทางทิศตะวันตกของเมืองสุโขทัย<ref name="จารึก34" >{{cite book | author = ประเสริฐ ณ นคร, ศาสตราจารย์ ดร. | title = ประมวลข้อมูลเกี่ยวกับจารึกพ่อขุนรามคำแหง | url = https://www.finearts.go.th/storage/contents/file/lLFAtb5sN0zPl6npMISaadyCiineipDxqUxe9npe.pdf | publisher = สำนักหอสมุดแห่งชาติ | location = กรุงเทพฯ | year = 2547 | page = 34}}</ref> ทว่าในศิลาจารึกหลักเดียวกันนั้น ได้กล่าวถึงถึงศึกยุทธหัตถีระหว่างขุนสามชน เจ้าเมืองฉอด กับ[[พ่อขุนรามคำแหงมหาราช]] พระราชโอรสกษัตริย์สุโขทัย สุดท้ายขุนสามชนพ่ายแพ้ไป<ref name="จารึก25" >{{cite book | author = ประเสริฐ ณ นคร, ศาสตราจารย์ ดร. | title = ประมวลข้อมูลเกี่ยวกับจารึกพ่อขุนรามคำแหง | url = https://www.finearts.go.th/storage/contents/file/lLFAtb5sN0zPl6npMISaadyCiineipDxqUxe9npe.pdf | publisher = สำนักหอสมุดแห่งชาติ | location = กรุงเทพฯ | year = 2547 | page = 34}}</ref> และไม่ปรากฏในหลักฐานหรือเอกสารใดอีก และศิลาจารึกหลักที่ 1 ซึ่งถูกสร้างขึ้นหลังจากเหตุการณ์ดังกล่าว ก็ระบุว่าเมืองฉอดได้ตกเป็นส่วนหนึ่งของอาณาจักรสุโขทัยไปแล้ว<ref name="จารึก25" /> |
'''เมืองฉอด''' หรือ '''รัฐฉอด''' เป็นรัฐหรืออาจเป็น[[นครรัฐ]]ปกครองตนเองแห่งหนึ่งในช่วงพุทธศตวรรษที่ 18 เพราะกษัตริย์ปกครองตนเอง เรียกว่า "ขุน" ซึ่งคำเรียกในยุคแรก หมายถึง กษัตริย์<ref name="สิรินธร7" /> ใน[[ศิลาจารึกหลักที่ 1]] ระบุว่า เมืองฉอดนี้ตั้งอยู่ทางทิศตะวันตกของ[[อาณาจักรสุโขทัย|เมืองสุโขทัย]]<ref name="จารึก34" >{{cite book | author = ประเสริฐ ณ นคร, ศาสตราจารย์ ดร. | title = ประมวลข้อมูลเกี่ยวกับจารึกพ่อขุนรามคำแหง | url = https://www.finearts.go.th/storage/contents/file/lLFAtb5sN0zPl6npMISaadyCiineipDxqUxe9npe.pdf | publisher = สำนักหอสมุดแห่งชาติ | location = กรุงเทพฯ | year = 2547 | page = 34}}</ref> ทว่าในศิลาจารึกหลักเดียวกันนั้น ได้กล่าวถึงถึงศึกยุทธหัตถีระหว่างขุนสามชน เจ้าเมืองฉอด กับ[[พ่อขุนรามคำแหงมหาราช]] พระราชโอรสกษัตริย์สุโขทัย สุดท้ายขุนสามชนพ่ายแพ้ไป<ref name="จารึก25" >{{cite book | author = ประเสริฐ ณ นคร, ศาสตราจารย์ ดร. | title = ประมวลข้อมูลเกี่ยวกับจารึกพ่อขุนรามคำแหง | url = https://www.finearts.go.th/storage/contents/file/lLFAtb5sN0zPl6npMISaadyCiineipDxqUxe9npe.pdf | publisher = สำนักหอสมุดแห่งชาติ | location = กรุงเทพฯ | year = 2547 | page = 34}}</ref><ref>{{cite web |url= https://www.silpa-mag.com/history/article_25430 |title= “เมืองตาก” ของ “พระเจ้าตาก” ก่อนเป็นกษัตริย์กรุงธนบุรี คือที่ไหนกันแน่? |author= ธำรงศักดิ์ เพชรเลิศอนันต์, ผศ. ดร. |date= 26 เมษายน 2565 |work= ศิลปวัฒนธรรม |publisher=|accessdate= 17 มกราคม 2567 }}</ref> และไม่ปรากฏในหลักฐานหรือเอกสารใดอีก และศิลาจารึกหลักที่ 1 ซึ่งถูกสร้างขึ้นหลังจากเหตุการณ์ดังกล่าว ก็ระบุว่าเมืองฉอดได้ตกเป็นส่วนหนึ่งของอาณาจักรสุโขทัยไปแล้ว<ref name="จารึก25" /> |
||
== ที่ตั้ง == |
== ที่ตั้ง == |
||
รุ่นแก้ไขเมื่อ 22:42, 17 มกราคม 2567
เมืองฉอด | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ไม่ทราบ–พุทธศตวรรษที่ 18 | |||||||
| สถานะ | รัฐในอารักขาของสุโขทัย (ก่อน พ.ศ. 1724 เป็นต้นมา) | ||||||
| เมืองหลวง | เมืองฉอด | ||||||
| การปกครอง | ราชาธิปไตย | ||||||
| กษัตริย์ (ขุน)[1] | |||||||
• ไม่ทราบปี – ก่อน พ.ศ. 1724 | ขุนสามชน | ||||||
| ประวัติศาสตร์ | |||||||
• ก่อตั้ง | ไม่ทราบ | ||||||
• สิ้นสุด | พุทธศตวรรษที่ 18 | ||||||
| |||||||
| ปัจจุบันเป็นส่วนหนึ่งของ | |||||||
เมืองฉอด หรือ รัฐฉอด เป็นรัฐหรืออาจเป็นนครรัฐปกครองตนเองแห่งหนึ่งในช่วงพุทธศตวรรษที่ 18 เพราะกษัตริย์ปกครองตนเอง เรียกว่า "ขุน" ซึ่งคำเรียกในยุคแรก หมายถึง กษัตริย์[1] ในศิลาจารึกหลักที่ 1 ระบุว่า เมืองฉอดนี้ตั้งอยู่ทางทิศตะวันตกของเมืองสุโขทัย[2] ทว่าในศิลาจารึกหลักเดียวกันนั้น ได้กล่าวถึงถึงศึกยุทธหัตถีระหว่างขุนสามชน เจ้าเมืองฉอด กับพ่อขุนรามคำแหงมหาราช พระราชโอรสกษัตริย์สุโขทัย สุดท้ายขุนสามชนพ่ายแพ้ไป[3][4] และไม่ปรากฏในหลักฐานหรือเอกสารใดอีก และศิลาจารึกหลักที่ 1 ซึ่งถูกสร้างขึ้นหลังจากเหตุการณ์ดังกล่าว ก็ระบุว่าเมืองฉอดได้ตกเป็นส่วนหนึ่งของอาณาจักรสุโขทัยไปแล้ว[3]
ที่ตั้ง
ที่ตั้งของเมืองฉอดยังเป็นปริศนา ในศิลาจากรึกหลักที่ 1 ระบุถึงที่ตั้งของเมืองฉอด ว่าอยู่ทางทิศตะวันตกของเมืองสุโขทัย ความว่า "...เบื้องตะวันตกรอดเมืองฉอด เมือง...นหงสาวดีสมุทรหาเป็นแดน..."[2] บางคนก็ว่าเมืองฉอด คือเทศบาลนครแม่สอด บ้างก็ว่าคือด่านแม่ละเมา บ้างก็ว่าโบราณสถานคอกช้างเผือกในตำบลท่าสายลวด[5][6] หรืออาจเป็นแหล่งโบราณคดีบ้านแม่ต้าน อำเภอท่าสองยาง ซึ่งทั้งหมดอยู่ในเขตจังหวัดตาก[7]
ศาสตราจารย์ ดร. ประเสริฐ ณ นคร เคยแสดงความเห็นว่าเมืองนี้อยู่ริมแม่น้ำฉอด แต่ต่อมาท่านได้แก้ไขด้วยลายมือใน สารนิพนธ์ประเสริฐ ณ นคร ระบุว่า ตั้งอยู่ริมแม่น้ำเมย และอธิบายต่อว่า เมืองนี้มีผังเมืองเป็นสี่เหลี่ยมผืนผ้า แต่มีขนาดเล็กเกินที่จะรวบรวมคนไปตีเมืองตากได้ ด้วยเหตุนี้ ประเสริฐจึงอ้างความเห็นของนักโบราณคดีว่าเมืองฉอดอาจตั้งอยู่ริมแม่น้ำเมยในฝั่งประเทศพม่า[8]ในปาฐกถาเรื่องประวัติศาสตร์สุโขทัยในจารึก ประเสริฐให้ข้อมูลอีกว่า "...เมืองฉอดนี้เชื่อกันว่าอยู่ในประเทศพม่า แต่ตอนนี้วางไว้ที่แม่สอดชั่วคราว เพราะคนภาคเหนือออกเสียง ฉ ไม่ได้ ต้องออกเสียงเป็น ส ไป ฉอดจึงกลายเป็นสอด..."[9] และศรีศักร วัลลิโภดม เสนอว่า เมืองฉอดคือเมืองเมียวดี ปัจจุบันขึ้นอยู่กับประเทศพม่า ซึ่งพบหลักฐานทางโบราณคดี ได้แก่ ร่องรอยคูน้ำคันดินและกำแพงเมืองรูปสี่เหลี่ยม อีกทั้งยังพบเศษเครื่องถ้วยยุคสุโขทัยด้วย[7]
ขณะที่จิตร ภูมิศักดิ์ ให้ทัศนะว่า ที่ตั้งของเมืองฉอด อาจจะเป็นแหล่งโบราณคดีบ้านแม่ต้าน หรือที่ชาวบ้านเรียกว่า เมืองเก่าห้วยลึก ที่จังหวัดตาก ความว่า "…รัฐฉอดหรือเมืองฮอดนั้นประมาณกันว่าอยู่ที่บริเวณอำเภอแม่สอด ทางตะวันตกเฉียงใต้ของตัวเมืองจังหวัดตากเดี๋ยวนี้; ที่ประมาณอย่างนั้นเพราะชื่อแม่สอดยังเป็นชื่อเดียวกับฉอดอยู่ (ภาษาไทยพายัพออกเสียง ฉ เป็น ส หมด). แต่มาในระยะราว พ.ศ. 2500 นี้ ได้พบเมืองโบราณขนาดใหญ่มากเมืองหนึ่งในป่าทึบริมแม่น้ำเมย ที่บ้านแม่ต้านทางตะวันตกเฉียงเหนือของเมืองตาก มีทรากโบราณวัตถุและพระพุทธรูปสมัยสุโขทัยเป็นอันมากแสดงว่าเป็นเมืองใหญ่ในยุคสุโขทัย, จึงทำให้นักโบราณคดีตั้งข้อสงสัยว่าที่นั่นอาจจะเป็นเมืองฉอดของพ่อขุนสามชน…. อย่างไรก็ดี เมืองร้างที่พบใหม่ที่ตำบลแม่ต้านนั้นอาจจะเป็นเมืองอื่นที่มิใช่ฉอดก็ได้ เพราะยังมีเมืองในแถบนี้อีกหลายเมืองที่ปรากฏชื่อในศิลาจารึกสุโขทัย แต่เรายังค้นไม่พบว่าอยู่ที่ใดแน่…"[7]
อ้างอิง
- ↑ 1.0 1.1 ประเสริฐ ณ นคร, ศาสตราจารย์ ดร. (2531). ปาฐกถาชุด "สิรินธร" ครั้งที่ 4 เรื่อง "ประวัติศาสตร์สุโขทัยจากจารึก" (PDF). กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. p. 7.
- ↑ 2.0 2.1 ประเสริฐ ณ นคร, ศาสตราจารย์ ดร. (2547). ประมวลข้อมูลเกี่ยวกับจารึกพ่อขุนรามคำแหง (PDF). กรุงเทพฯ: สำนักหอสมุดแห่งชาติ. p. 34.
- ↑ 3.0 3.1 ประเสริฐ ณ นคร, ศาสตราจารย์ ดร. (2547). ประมวลข้อมูลเกี่ยวกับจารึกพ่อขุนรามคำแหง (PDF). กรุงเทพฯ: สำนักหอสมุดแห่งชาติ. p. 34.
- ↑ ธำรงศักดิ์ เพชรเลิศอนันต์, ผศ. ดร. (26 เมษายน 2565). ""เมืองตาก" ของ "พระเจ้าตาก" ก่อนเป็นกษัตริย์กรุงธนบุรี คือที่ไหนกันแน่?". ศิลปวัฒนธรรม. สืบค้นเมื่อ 17 มกราคม 2567.
{{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=(help) - ↑ "นักประวัติศาสตร์ตั้งวงถกหาที่ตั้ง"เมืองฉอด"/นครเก่า 729 ปีก่อน-เชื่อคือแม่สอดวันนี้". ผู้จัดการออนไลน์. 5 กรกฎาคม 2552. สืบค้นเมื่อ 17 มกราคม 2567.
{{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=(help) - ↑ "ทีมนักประวัติศาสตร์ลุ้นหาที่ตั้ง "เมืองฉอด" ตามรอยศิลาจารึก 1-โยงสุโขทัย". ผู้จัดการออนไลน์. 28 กุมภาพันธ์ 2553. สืบค้นเมื่อ 17 มกราคม 2567.
{{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=(help) - ↑ 7.0 7.1 7.2 พิพัฒน์ กระแจะจันทร์, ผศ. (7 มีนาคม 2562). "เมืองโบราณแม่ต้าน คือเมืองฉอดจริงหรือไม่ในทรรศนะของจิตร ภูมิศักดิ์". มติชนออนไลน์. สืบค้นเมื่อ 17 มกราคม 2567.
{{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=(help) - ↑ วุฒิชัย มูลศิลป์ (2562). "ศาสตราจารย์ ดร. ประเสริฐ ณ นคร กับความก้าวหน้าการศึกษาประวัติศาสตร์สุโขทัย". วารสารประวัติศาสตร์, หน้า 10
- ↑ ประเสริฐ ณ นคร, ศาสตราจารย์ ดร. (2531). ปาฐกถาชุด "สิรินธร" ครั้งที่ 4 เรื่อง "ประวัติศาสตร์สุโขทัยจากจารึก" (PDF). กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. p. 11.