ผลต่างระหว่างรุ่นของ "ไฮโปเมเนีย"
ปรับข้อมูลและสำนวน |
|||
| บรรทัด 3: | บรรทัด 3: | ||
| name = อาการเกือบฟุ้งพล่าน <br />(Hypomania) |
| name = อาการเกือบฟุ้งพล่าน <br />(Hypomania) |
||
| image = Bipolar mood shifts.png |
| image = Bipolar mood shifts.png |
||
| caption = [[กราฟ]]ทำให้ง่ายที่แสดง[[อารมณ์]]ของ[[คนไข้]]โรคอารมณ์สองขั้วแบบย่อยต่าง ๆ และ[[โรคซึมเศร้า]] '''เส้นเขียว'''แสดงอารมณ์ของคนทั่วไป '''เส้นน้ำเงิน'''ของคนไข้โรคซึมเศร้าขั้วเดียว '''เส้นม่วงอ่อน'''ของ[[#subtypes|โรคอารมณ์สองขั้วประเภท 1]] '''เส้นม่วงกลาง'''ของ[[#subtypes|โรคอารมณ์สองขั้วประเภท 2]] และ'''เส้นม่วงเข้ม'''ของ[[#subtypes|โรคไซโคลไทเมีย]] '''''แกนนอน'''''แสดงระยะเวลาที่เกิดอารมณ์ '''''แกนตั้ง'''''แสดงอารมณ์ บนสุด'''สีแดงเข้ม'''เป็น[[อาการฟุ้งพล่าน]]บริบูรณ์ ต่อจากบนสุด'''สีแดงอ่อน'''เป็น[[อาการเกือบฟุ้งพล่าน]] ล่างสุด'''สีเขียว'''เป็นอาการซึมเศร้า '''[[คราวฟุ้งพล่าน]]'''ของโรคประเภท{{nowrap |ที่ 1}} ต้องมีอาการฟุ้งพล่านเต็มตัวอย่างน้อยหนึ่งอาทิตย์ '''[[คราวเกือบฟุ้งพล่าน]]'''ของโรค{{nowrap |ที่ 2}} ต้องมีอาการเกือบฟุ้งพล่าน''โดยไม่ถึง''เป็นอาการฟุ้งพล่านเต็มตัวอย่างน้อย {{nowrap |4 วัน}} |
|||
| caption = กราฟแสดงความแตกต่างระหว่างอาการเกือบฟุ้งพล่านกับ[[อาการฟุ้งพล่าน]] (mania) |
|||
| field = [[จิตเวช]] |
| field = [[จิตเวช]] |
||
}} |
}} |
||
<!-- บทอื่น ๆ ที่เปลี่ยนทางมายังบทความนี้: |
|||
อาการฟุ้งพล่านน้อย, คราวฟุ้งพล่านน้อย, ระยะฟุ้งพล่านน้อย, |
|||
อาการเกือบฟุ้งพล่าน, คราวเกือบฟุ้งพล่าน, ระยะเกือบฟุ้งพล่าน, |
|||
อาการไฮโปเมเนีย, คราวไฮโปเมเนีย, ระยะไฮโปเมเนีย, ไฮโปเมเนีย |
|||
Hypomania, Hypomanic episode, |
|||
--> |
|||
'''ไฮโปเมเนีย''' หรือ '''อาการเกือบฟุ้งพล่าน'''<ref name=RoyalDict>{{Citation | title = mania | quote = (แพทยศาสตร์) อาการฟุ้งพล่าน | work = ศัพท์บัญญัติอังกฤษ-ไทย, ไทย-อังกฤษ ฉบับราชบัณฑิตยสถาน (คอมพิวเตอร์) รุ่น ๑.๑ ฉบับ ๒๕๔๕ }}</ref> |
'''ไฮโปเมเนีย''' หรือ '''อาการเกือบฟุ้งพล่าน'''<ref name=RoyalDict>{{Citation | title = mania | quote = (แพทยศาสตร์) อาการฟุ้งพล่าน | work = ศัพท์บัญญัติอังกฤษ-ไทย, ไทย-อังกฤษ ฉบับราชบัณฑิตยสถาน (คอมพิวเตอร์) รุ่น ๑.๑ ฉบับ ๒๕๔๕ }}</ref> |
||
({{lang-en |hypomania}} แปลตรง ๆ ว่า ใต้อาการฟุ้งพล่าน หรือน้อยกว่าอาการฟุ้งพล่าน) |
({{lang-en |hypomania}} แปลตรง ๆ ว่า ใต้อาการฟุ้งพล่าน หรือน้อยกว่าอาการฟุ้งพล่าน) |
||
| บรรทัด 34: | บรรทัด 28: | ||
{{cite book | last1 = ((British Psychological Society)) | first1 = ((National Collaborating Centre for Mental Health (Great Britain))) | last2 = Clinical Excellence (Great Britain))) | first2 = undefined | title = Bipolar Disorder: The Management of Bipolar Disorder in Adults, Children and Adolescents, in Primary and Secondary Care. | date = 2006 | publisher = British Psychological Society; Royal College of Psychiatrists | location = Leicester; London | isbn = 978-1-85433-441-1 | url = https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmedhealth/PMH0015285/ | accessdate = 2015-12-03 | deadurl = no | archive-url = https://web.archive.org/web/20180509172542/https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmedhealth/PMH0015285/ | archive-date = 2018-05-09 }}</ref> |
{{cite book | last1 = ((British Psychological Society)) | first1 = ((National Collaborating Centre for Mental Health (Great Britain))) | last2 = Clinical Excellence (Great Britain))) | first2 = undefined | title = Bipolar Disorder: The Management of Bipolar Disorder in Adults, Children and Adolescents, in Primary and Secondary Care. | date = 2006 | publisher = British Psychological Society; Royal College of Psychiatrists | location = Leicester; London | isbn = 978-1-85433-441-1 | url = https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmedhealth/PMH0015285/ | accessdate = 2015-12-03 | deadurl = no | archive-url = https://web.archive.org/web/20180509172542/https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmedhealth/PMH0015285/ | archive-date = 2018-05-09 }}</ref> |
||
อาการนี้เป็นอาการอย่างหนึ่งของ[[โรคอารมณ์สองขั้วประเภท 2]] และ[[โรคไซโคลไทเมีย]] แต่ก็สามารถเกิดในโรค [[schizoaffective disorder]] ได้ด้วย<ref name=bipolar /> |
อาการนี้เป็นอาการอย่างหนึ่งของ[[โรคอารมณ์สองขั้วประเภทที่ 2]] และ[[โรคไซโคลไทเมีย]] แต่ก็สามารถเกิดในโรค [[schizoaffective disorder]] ได้ด้วย<ref name=bipolar /> |
||
มันเป็นอาการอย่างหนึ่งของ[[โรคอารมณ์สองขั้วประเภทที่ 1]] ด้วยโดยเกิดเป็นลำดับเมื่อโรคแปรจากมีอารมณ์ปกติเป็นอาการฟุ้งพล่าน |
|||
โดยเกิดเป็นลำดับเมื่อโรคแปรจากมีอารมณ์ปกติเป็นอาการฟุ้งพล่าน |
|||
คนไข้โรคอารมณ์สองขั้วประเภท 1 บางคนมีทั้งคราวเกือบฟุ้งพล่านและคราวฟุ้งพล่าน |
คนไข้โรคอารมณ์สองขั้วประเภท 1 บางคนมีทั้งคราวเกือบฟุ้งพล่านและคราวฟุ้งพล่าน |
||
อาการเกือบฟุ้งพล่านยังสามารถเกิดเมื่ออารมณ์แปรจากฟุ้งพล่านกลับเป็นอารมณ์ปกติ |
อาการเกือบฟุ้งพล่านยังสามารถเกิดเมื่ออารมณ์แปรจากฟุ้งพล่านกลับเป็นอารมณ์ปกติ |
||
อาการ |
อาการนี้บางครั้งได้เครดิตว่า เพิ่มความสร้างสรรคถและพลังทำงาน |
||
คนไข้โรคอารมณ์สองขั้วจำนวนมากให้เครดิตกับอาการเกือบฟุ้งพล่านว่า ทำให้ตนได้เปรียบในอาชีพของตน<ref> |
คนไข้โรคอารมณ์สองขั้วจำนวนมากให้เครดิตกับอาการเกือบฟุ้งพล่านว่า ทำให้ตนได้เปรียบในอาชีพของตน<ref> |
||
{{cite book | last1 = Doran | first1 = Christopher | title = The hypomania handbook : the challenge of elevated mood | date = 2008 | publisher = Wolters Kluwer Health/Lippincott Williams & Wilkins | location = Philadelphia | isbn = 9780781775205 | page = 16 | url = https://books.google.com/?id=uzkvHhsO0vcC&printsec=frontcover&dq=Hypomania#v=onepage&q=Hypomania&f=false | accessdate = 2015-12-03}}</ref><ref> |
{{cite book | last1 = Doran | first1 = Christopher | title = The hypomania handbook : the challenge of elevated mood | date = 2008 | publisher = Wolters Kluwer Health/Lippincott Williams & Wilkins | location = Philadelphia | isbn = 9780781775205 | page = 16 | url = https://books.google.com/?id=uzkvHhsO0vcC&printsec=frontcover&dq=Hypomania#v=onepage&q=Hypomania&f=false | accessdate = 2015-12-03}}</ref><ref> |
||
| บรรทัด 48: | บรรทัด 41: | ||
=== โรคที่สัมพันธ์กัน === |
=== โรคที่สัมพันธ์กัน === |
||
[[โรคไซโคลไทเมีย]]ซึ่งเป็นภาวะที่อารมณ์แปรปรวนอย่างต่อเนื่อง มีอาการเป็นการสลับเปลี่ยนภาวะเกือบฟุ้งพล่านกับความซึมเศร้าที่ไม่ผ่านเกณฑ์วินิจฉัยของ[[คราวฟุ้งพล่าน]] (manic episode) หรือ[[คราวซึมเศร้า]] (major depressive episode) |
[[โรคไซโคลไทเมีย]]ซึ่งเป็นภาวะที่อารมณ์แปรปรวนอย่างต่อเนื่อง มีอาการเป็นการสลับเปลี่ยนภาวะเกือบฟุ้งพล่านกับความซึมเศร้าที่ไม่ผ่านเกณฑ์วินิจฉัยของ[[คราวฟุ้งพล่าน]] (manic episode) หรือคราวเกือบฟุ้งพล่าน (hypomanic episode) หรือ[[คราวซึมเศร้า]] (major depressive episode) |
||
ระยะเหล่านี้บ่อยครั้งขั้นด้วยระยะที่สามารถดำเนินชีวิตเป็นปกติ<ref>{{Cite web | title = Cyclothymia | publisher = BehaveNet Clinical Capsules | url = http://www.behavenet.com/capsules/path/cyclothymia.htm | accessdate = 2008-01-03 | deadurl = yes | archive-url = https://web.archive.org/web/20080314051836/http://www.behavenet.com/capsules/path/cyclothymia.htm | archive-date = 2008-03-14 }}</ref> |
ระยะเหล่านี้บ่อยครั้งขั้นด้วยระยะที่สามารถดำเนินชีวิตเป็นปกติ<ref>{{Cite web | title = Cyclothymia | publisher = BehaveNet Clinical Capsules | url = http://www.behavenet.com/capsules/path/cyclothymia.htm | accessdate = 2008-01-03 | deadurl = yes | archive-url = https://web.archive.org/web/20080314051836/http://www.behavenet.com/capsules/path/cyclothymia.htm | archive-date = 2008-03-14 }}</ref> |
||
| บรรทัด 97: | บรรทัด 90: | ||
== ยา == |
== ยา == |
||
ยาต้านฟุ้งพล่าน (antimanic) ใช้ควบคุมอาการปัจจุบัน และใช้ป้องกันการเกิดคราวเกือบฟุ้งพล่านอีกร่วมกับการบำบัดทางจิตอื่น ๆ<ref>{{cite web | url = http://www.awp.nhs.uk/advice-support/conditions/hypomania-and-mania/ | title = Hypomania and mania | publisher = NHS | accessdate = 2019-07-04}}</ref> |
ยาต้านฟุ้งพล่าน (antimanic) ใช้ควบคุมอาการปัจจุบัน และใช้ป้องกันการเกิดคราวเกือบฟุ้งพล่านอีกร่วมกับการบำบัดทางจิตอื่น ๆ<ref>{{cite web | url = http://www.awp.nhs.uk/advice-support/conditions/hypomania-and-mania/ | title = Hypomania and mania | publisher = NHS | accessdate = 2019-07-04 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20190704165406/http://www.awp.nhs.uk/advice-support/conditions/hypomania-and-mania/ | archivedate = 2019-07-04 | deadurl = no}}</ref> |
||
แนะนำให้รักษาเป็นระยะ {{nowrap |2-5 ปี}} |
แนะนำให้รักษาเป็นระยะ {{nowrap |2-5 ปี}} |
||
[[ยาแก้ซึมเศร้า]]อาจจำเป็นสำหรับคนไข้ที่กินยาเพื่อรักษาอยู่ แต่มักหลีกเลี่ยงกับคนไข้ที่มีประวัติเร็ว ๆ นี้ว่ามีอาการเกือบฟุ้งพล่าน<ref>{{cite web | url = https://bnf.nice.org.uk/treatment-summary/mania-and-hypomania.html | title = Mania and hypomania | publisher = bnf | accessdate = 2019-07-03}}</ref> |
[[ยาแก้ซึมเศร้า]]อาจจำเป็นสำหรับคนไข้ที่กินยาเพื่อรักษาอยู่ แต่มักหลีกเลี่ยงกับคนไข้ที่มีประวัติเร็ว ๆ นี้ว่ามีอาการเกือบฟุ้งพล่าน<ref>{{cite web | url = https://bnf.nice.org.uk/treatment-summary/mania-and-hypomania.html | title = Mania and hypomania | publisher = bnf | accessdate = 2019-07-03}}</ref> |
||
รุ่นแก้ไขเมื่อ 13:12, 18 ธันวาคม 2562
| อาการเกือบฟุ้งพล่าน (Hypomania) | |
|---|---|
 | |
| กราฟทำให้ง่ายที่แสดงอารมณ์ของคนไข้โรคอารมณ์สองขั้วแบบย่อยต่าง ๆ และโรคซึมเศร้า เส้นเขียวแสดงอารมณ์ของคนทั่วไป เส้นน้ำเงินของคนไข้โรคซึมเศร้าขั้วเดียว เส้นม่วงอ่อนของโรคอารมณ์สองขั้วประเภท 1 เส้นม่วงกลางของโรคอารมณ์สองขั้วประเภท 2 และเส้นม่วงเข้มของโรคไซโคลไทเมีย แกนนอนแสดงระยะเวลาที่เกิดอารมณ์ แกนตั้งแสดงอารมณ์ บนสุดสีแดงเข้มเป็นอาการฟุ้งพล่านบริบูรณ์ ต่อจากบนสุดสีแดงอ่อนเป็นอาการเกือบฟุ้งพล่าน ล่างสุดสีเขียวเป็นอาการซึมเศร้า คราวฟุ้งพล่านของโรคประเภทที่ 1 ต้องมีอาการฟุ้งพล่านเต็มตัวอย่างน้อยหนึ่งอาทิตย์ คราวเกือบฟุ้งพล่านของโรคที่ 2 ต้องมีอาการเกือบฟุ้งพล่านโดยไม่ถึงเป็นอาการฟุ้งพล่านเต็มตัวอย่างน้อย 4 วัน | |
| สาขาวิชา | จิตเวช |
ไฮโปเมเนีย หรือ อาการเกือบฟุ้งพล่าน[1] (อังกฤษ: hypomania แปลตรง ๆ ว่า ใต้อาการฟุ้งพล่าน หรือน้อยกว่าอาการฟุ้งพล่าน) เป็นภาวะทางอารมณ์ที่มีอาการเป็นการไม่ยับยั้งชั่งใจและความครึ้มใจอย่างคงยืน มีพฤติกรรมที่ต่างกับปกติเมื่อไม่ได้มีภาวะซึมเศร้า อาจหงุดหงิด ทั่วไปเป็นภาวะที่รุนแรงน้อยกว่าอาการฟุ้งพล่าน (mania) อย่างเต็มตัว ตามเกณฑ์ของคู่มือการวินิจฉัยและสถิติสำหรับความผิดปกติทางจิตรุ่น 5 (DSM-5) อาการเกือบฟุ้งพล่านต่างกับอาการฟุ้งพล่านเพราะไม่ขัดการดำเนินชีวิตอย่างสำคัญ คืออาการฟุ้งพล่านต้องขัดการดำเนินชีวิตและอาจมีอาการโรคจิต
พฤติกรรมที่เป็นอาการของภาวะนี้ก็คือจำเป็นต้องนอนน้อยลง มีกำลัง มีพฤติกรรมและการกระทำที่ไม่ปกติ คุยเก่งขึ้นและมั่นใจขึ้นอย่างสำคัญซึ่งมักปรากฏเป็นความคิดสร้างสรรค์เป็นชุด ๆ อาการอื่น ๆ ที่อาจสัมพันธ์กับอาการนี้รวมความรู้สึกว่าตนเขื่อง (grandiosity) วอกแวกง่าย และมีเพศสัมพันธ์เกิน[2] แม้พฤติกรรมเกือบฟุ้งพล่านมักจะสร้างความตื่นแต้นและให้ทำงานได้ดี แต่ก็อาจเป็นปัญหาถ้าคนไข้มีพฤติกรรมที่เสี่ยงหรือไม่ควรทำ และ/หรือสร้างปัญหากับเหตุการณ์ในชีวิตประจำวัน[3] ถ้าคราวฟุ้งพล่าน (manic episode) สามารถแบ่งเป็นระยะ ๆ ตามความหนักเบาของอาการ อาการเกือบฟุ้งพล่านก็จะเป็นระยะแรกของอาการ ที่อาการหลัก ๆ (ภาวะครึ้มใจหรือหงุดหงิดง่าย การพูดเร็วและทำอะไรเร็ว มีกำลังเพิ่ม จำเป็นต้องนอนน้อยลง มีความคิดเป็นชุด ๆ) จะเห็นได้ชัดที่สุด
อาการ
บุคคลที่มีภาวะเกือบฟุ้งพล่านจำเป็นต้องนอนน้อยลง ชอบเข้าสังคมและชอบแข่งขันมาก และมีกำลังมาก แต่ก็สามารถดำเนินชีวิตประจำวันได้เป็นปกติ ไม่เหมือนกับคนไข้ที่มีคราวฟุ้งพล่านอย่างเต็มตัว[4]
ตัวบ่งชี้
โดยเฉพาะแล้ว อาการเกือบฟุ้งพล่านต่างกับอาการฟุ้งพล่านเพราะไม่มีอาการโรคจิตและอาการคิดว่าตนเขื่อง (grandiosity) และมีผลน้อยต่อการดำเนินชีวิต[5][6]
อาการนี้เป็นอาการอย่างหนึ่งของโรคอารมณ์สองขั้วประเภทที่ 2 และโรคไซโคลไทเมีย แต่ก็สามารถเกิดในโรค schizoaffective disorder ได้ด้วย[6] มันเป็นอาการอย่างหนึ่งของโรคอารมณ์สองขั้วประเภทที่ 1 ด้วยโดยเกิดเป็นลำดับเมื่อโรคแปรจากมีอารมณ์ปกติเป็นอาการฟุ้งพล่าน คนไข้โรคอารมณ์สองขั้วประเภท 1 บางคนมีทั้งคราวเกือบฟุ้งพล่านและคราวฟุ้งพล่าน อาการเกือบฟุ้งพล่านยังสามารถเกิดเมื่ออารมณ์แปรจากฟุ้งพล่านกลับเป็นอารมณ์ปกติ อาการนี้บางครั้งได้เครดิตว่า เพิ่มความสร้างสรรคถและพลังทำงาน คนไข้โรคอารมณ์สองขั้วจำนวนมากให้เครดิตกับอาการเกือบฟุ้งพล่านว่า ทำให้ตนได้เปรียบในอาชีพของตน[7][8]
คนที่จัดว่ามีไฮเปอร์ไทเมีย (hyperthymia) หรืออาการเกือบฟุ้งพล่านเรื้อรัง (chronic hypomania)[9] ก็จะมีอาการเหมือนอาการเกือบฟุ้งพล่านแต่นานกว่า[10]
โรคที่สัมพันธ์กัน
โรคไซโคลไทเมียซึ่งเป็นภาวะที่อารมณ์แปรปรวนอย่างต่อเนื่อง มีอาการเป็นการสลับเปลี่ยนภาวะเกือบฟุ้งพล่านกับความซึมเศร้าที่ไม่ผ่านเกณฑ์วินิจฉัยของคราวฟุ้งพล่าน (manic episode) หรือคราวเกือบฟุ้งพล่าน (hypomanic episode) หรือคราวซึมเศร้า (major depressive episode) ระยะเหล่านี้บ่อยครั้งขั้นด้วยระยะที่สามารถดำเนินชีวิตเป็นปกติ[11]
เมื่อคนไข้มีประวัติคราวเกือบฟุ้งพล่านและคราวซึมเศร้าอย่างน้อยอย่างละหนึ่งครั้ง แต่ละครั้งผ่านเกณฑ์วินิจฉัยของโรค ก็จะวินิจฉัยเป็นโรคอารมณ์สองขั้วประเภทที่ 2 ในบางกรณี คราวซึมเศร้าปกติจะเกิดเป็นปกติในช่วงฤดูใบไม้ร่วงหรือฤดูหนาว และคราวเกือบฟุ้งพล่านในฤดูใบไม้ผลิและฤดูร้อน ในกรณีนี้ แพทย์จะระบุว่าเป็นตามฤดู (seasonal pattern)[12]
ในคนที่อ่อนแอและไม่รักษา อาการเกือบฟุ้งพล่านอาจแย่ลงเป็นอาการฟุ้งพล่านเต็มตัว ซึ่งอาจมีอาการโรคจิต และวินิจฉัยว่าเป็น โรคอารมณ์สองขั้วประเภท 1[13]
จิตพยาธิวิทยา
อาการฟุ้งพล่านและอาการเกือบฟุ้งพล่านปกติจะศึกษาด้วยกันเป็นองค์ประกอบของโรคอารมณ์สองขั้ว โดยจิตพยาธิสภาพของทั้งสองปกติก็จะสมมุติว่าเหมือนกัน เพราะทั้งยา norepinephrine และยาโดพามีนอาจจุดชนวนภาวะเกือบฟุ้งพล่าน จึงมีทฤษฎีว่าโรคมีมูลฐานจากระบบประสาทมอโนอะมีน (monoamine) ทำงานเกิน ทฤษฎีหนึ่งที่รวมอธิบายทั้งภาวะซึมเศร้าและภาวะฟุ้งพล่านสำหรับคนไข้โรคอารมณ์สองขั้วเสนอว่า การควบคุมระบบประสาทมอโนอะมีนอื่น ๆ ที่ลดลงของระบบประสาทเซโรโทนิน (ซึ่งเป็นมอโนอะมีนอย่างหนึ่ง) อาจเป็นเหตุให้เกิดอาการซึมเศร้าหรืออาการฟุ้งพล่าน อนึ่ง รอยโรคที่ซีกขวาของสมองกลีบหน้าและกลีบขมับยังได้สัมพันธ์กับอาการฟุ้งพล่านด้วย[14]
เหตุ
บ่อยครั้งในคนไข้ที่เกิดคราวเกือบฟุ้งพล่านเป็นคราวแรกและทั่วไปไม่มีอาการโรคจิต ก็จะมีประวัติความซึมเศร้าเป็นเวลานานหรือเร็ว ๆ นี้ หรือประวัติอาการฟุ้งพล่านผสมกับความซึมเศร้า (เป็นภาวะอารมณ์ผสม) ก่อนเกิดอาการฟุ้งพล่าน ซึ่งเริ่มในวัยรุ่นตอนกลางหรือตอนปลายอย่างสามัญ เพราะวัยรุ่นเป็นช่วงที่มีอารมณ์รุนแรงหลากหลาย จึงโทษได้อย่างไม่แปลกว่า เป็นพฤติกรรมทางฮอร์โมนที่เป็นปกติของวัยรุ่น จึงพลาดวินิจฉัยว่าเป็นโรคอารมณ์สองขั้ว จนกระทั่งเกิดภาวะฟุ้งพล่านหรือเกือบฟุ้งพล่านที่ชัดเจน[15]
ในกรณีที่เกิดคราวเกือบฟุ้งพล่านเพราะยาสำหรับคนไข้โรคซึมเศร้าแบบขั้วเดียว อาการเกือบฟุ้งพล่านสามารถกำจัดได้เกือบแน่นอนโดยลดระดับยา หรือเลิกยา หรือเปลี่ยนไปใช้ยาอื่นถ้าเลิกรักษาไม่ได้[16]
อารมณ์เกือบฟุ้งพล่านอาจสัมพันธ์กับความผิดปกติทางบุคลิกภาพแบบหลงตัวเอง (ที่คนไข้หลงตนเอง ต้องการความชื่นชมเกินปกติ และไม่เข้าใจความรู้สึกของคนอื่น)[17]
วินิจฉัย
DSM-IV-TR นิยาม คราวเกือบฟุ้งพล่าน (hypomanic episode) ว่ามีอาการต่าง ๆ ซึ่งเกิดเป็นอย่างน้อย 4 วัน อาการคืออารมณ์ดีบวกกับอาการต่อไปนี้ 3 อย่าง หรือ อารมณ์หงุดหงิดบวกกับอาการต่อไปนี้ 4 อย่าง โดยเป็นพฤติกรรมต่างกับตอนเป็นปกติเมื่อไม่ซึมเศร้า
- พูดเร็วอย่างตื่นเต้น (pressured speech)
- ภูมิใจในตนเองเกิน หรือคิดว่าตนเขื่อง (grandiosity)
- จำเป็นต้องนอนน้อยลง
- เกิดไอเดียเร็วเป็นชุด ๆ หรือรู้สึกว่า ความคิดกำลังแล่น
- วอกแวกง่าย
- เพิ่มการกระทำที่มีเป้าหมาย (ไม่ว่าจะทางสังคม ในอาชีพ ในการมีเพศสัมพันธ์เกิน) หรือกายใจไม่สงบ (psychomotor agitation)
- ทำกิจกรรมที่ให้ความสุขแต่มีโอกาสเกิดผลลบทางจิตสังคมหรือทางกายสูง (เช่น ซื้อของไม่อั้น มีเพศสัมพันธ์ไม่เลือก ขับรถอย่างบ้าบิ่น ตบตีหรือทะเลาะกับผู้อื่น ลงทุนไม่เข้าท่า ลาออกจากงานเพื่อจะทำอะไรใหญ่โต)[18]
รากศัพท์
แพทย์กรีกโบราณฮิปพอคราทีสเรียกบุคลิกภาพชนิดหนึ่งว่า 'hypomanic' (กรีก: ὑπομαινόμενοι, hypomainómenoi)[19][20] ในจิตเวชศาสตร์ช่วงคริสต์ศตวรรษที่ 19 เมื่อคำว่า mania มีความหมายกว้าง ๆ ว่าบ้า คำว่า hypomania จึงเท่ากับแนวคิดในเรื่อง บ้าเป็นบางส่วน หรือที่เรียกว่า monomania[21][22][23] จิตแพทย์ชาวเยอรมัน Emanuel Mendel เสนอการใช้ที่เฉพาะเจาะจงกว่าในปี 1881 โดยเขียนว่า "ผมแนะนำว่า เมื่อพิจารณาคำที่ใช้โดยฮิปพอคราทีส ให้ตั้งชื่อความบ้า (mania) ที่แสดงอาการหนักน้อยกว่าว่า 'hypomania' "[19][24] ส่วนนิยามเชิงปฏิบัติการ (operational definition) ที่แคบกว่าเกิดขึ้นในช่วงคริสต์ทศวรรษ 1960 และ 1970
ยา
ยาต้านฟุ้งพล่าน (antimanic) ใช้ควบคุมอาการปัจจุบัน และใช้ป้องกันการเกิดคราวเกือบฟุ้งพล่านอีกร่วมกับการบำบัดทางจิตอื่น ๆ[25] แนะนำให้รักษาเป็นระยะ 2-5 ปี ยาแก้ซึมเศร้าอาจจำเป็นสำหรับคนไข้ที่กินยาเพื่อรักษาอยู่ แต่มักหลีกเลี่ยงกับคนไข้ที่มีประวัติเร็ว ๆ นี้ว่ามีอาการเกือบฟุ้งพล่าน[26] ยาแก้ซึมเศร้าคือ sertraline บ่อยครั้งถกเถียงกันว่ามีผลข้างเคียงจุดชนวนอาการเกือบฟุ้งพล่านหรือไม่[27][28]
ยาที่ใช้รักษารวม[29]
|
ยาที่ไม่ใช่ยารักษาโรคจิต
|
ยาอื่นที่มีประสิทธิผลน้อยกว่า
|
ดูเพิ่ม
เชิงอรรถและอ้างอิง
- ↑ "mania", ศัพท์บัญญัติอังกฤษ-ไทย, ไทย-อังกฤษ ฉบับราชบัณฑิตยสถาน (คอมพิวเตอร์) รุ่น ๑.๑ ฉบับ ๒๕๔๕,
(แพทยศาสตร์) อาการฟุ้งพล่าน
- ↑ "Mania and Hypomania". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2015-04-02.
- ↑ "Understanding Hypomania and Mania". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2015-03-27.
- ↑ "Bipolar Disorder in Adults" (PDF). NIH Publication No. 12-3679. National Institute of Mental Health. 2012. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2015-05-01.
{{cite web}}: ไม่รู้จักพารามิเตอร์|deadurl=ถูกละเว้น แนะนำ (|url-status=) (help) - ↑
"Hypomania: what's in a name?". August 2002. doi:10.1192/bjp.181.2.94.
{{cite journal}}: Cite journal ต้องการ|journal=(help) - ↑ 6.0 6.1
British Psychological Society, National Collaborating Centre for Mental Health (Great Britain); Clinical Excellence (Great Britain))), undefined (2006). Bipolar Disorder: The Management of Bipolar Disorder in Adults, Children and Adolescents, in Primary and Secondary Care. Leicester; London: British Psychological Society; Royal College of Psychiatrists. ISBN 978-1-85433-441-1. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2018-05-09. สืบค้นเมื่อ 2015-12-03.
{{cite book}}: ไม่รู้จักพารามิเตอร์|deadurl=ถูกละเว้น แนะนำ (|url-status=) (help) - ↑ Doran, Christopher (2008). The hypomania handbook : the challenge of elevated mood. Philadelphia: Wolters Kluwer Health/Lippincott Williams & Wilkins. p. 16. ISBN 9780781775205. สืบค้นเมื่อ 2015-12-03.
- ↑ Kaufman, James (2014). Creativity and mental illness. Cambridge: Cambridge University Press. p. 214. ISBN 9781316003626. สืบค้นเมื่อ 2015-12-03.
- ↑ Ghaemi, S Nassir (2003). Mood disorders : a practical guide. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins. p. 48. ISBN 9780781727839. สืบค้นเมื่อ 2015-12-04.
- ↑ Bloch, Jon (2006). The everything health guide to adult bipolar disorder : reassuring advice to help you cope. Avon, Mass.: Adams Media. p. 12. ISBN 9781593375850. สืบค้นเมื่อ 2015-12-04.
- ↑ "Cyclothymia". BehaveNet Clinical Capsules. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2008-03-14. สืบค้นเมื่อ 2008-01-03.
{{cite web}}: ไม่รู้จักพารามิเตอร์|deadurl=ถูกละเว้น แนะนำ (|url-status=) (help) - ↑ "Bipolar II Disorder". BehaveNet Clinical Capsules. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2008-03-14. สืบค้นเมื่อ 2008-01-03.
{{cite web}}: ไม่รู้จักพารามิเตอร์|deadurl=ถูกละเว้น แนะนำ (|url-status=) (help) - ↑ Post, Robert M (2007). "Kindling and sensitization as models for affective episode recurrence, cyclicity, and tolerance phenomena". Neuroscience & Biobehavioral Reviews. 31 (6): 858–873. doi:10.1016/j.neubiorev.2007.04.003. PMID 17555817.
- ↑ Hilty, Donald M.; Leamon, Martin H.; Lim, Russell F.; Kelly, Rosemary H.; Hales, Robert E. (2017-01-08). "A Review of Bipolar Disorder in Adults". Psychiatry (Edgmont). 3 (9): 43–55. ISSN 1550-5952. PMC 2963467. PMID 20975827.
- ↑ Drug-Induced Dysfunction in Psychiatry. Taylor & Francis. 1992.
{{cite book}}: ไม่รู้จักพารามิเตอร์|editors=ถูกละเว้น แนะนำ (|editor=) (help) - ↑ Bipolar Disorder Sub-Committee (April 1997). Bipolar Disorder: A Summary of Clinical Issues and Treatment Options. Canadian Network for Mood and Anxiety Treatments (CANMAT).
{{cite book}}: CS1 maint: uses authors parameter (ลิงก์) - ↑ Daniel Fulford; Sheri L. Johnson; Charles S. Carver (December 2008). "Commonalities and differences in characteristics of persons at risk for narcissism and mania". J Res Pers. 42 (6): 1427–1438. doi:10.1016/j.jrp.2008.06.002. PMC 2849176. PMID 20376289.
- ↑ "Hypomanic Episode". BehaveNet Clinical Capsules. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2007-10-24. สืบค้นเมื่อ 2008-01-03.
{{cite web}}: ไม่รู้จักพารามิเตอร์|deadurl=ถูกละเว้น แนะนำ (|url-status=) (help) - ↑ 19.0 19.1
Mendel, Emanuel (1881). Die Manie. Vienna and Leipzig: Urban & Schwarzenberg. "Hypomanie", p. 36.
{{cite book}}: CS1 maint: uses authors parameter (ลิงก์)(เยอรมัน) - ↑ "The many forms of bipolar disorder: a modern look at an old illness". Apr 2004. doi:10.1016/j.jad.2004.01.001.
{{cite journal}}: Cite journal ต้องการ|journal=(help) - ↑
Baldwin และคณะ (1902). Monomania. Dictionary of Philosophy and Psychology. New York, London: Macmillan. p. 101.
{{cite book}}: ใช้ et al. อย่างชัดเจน ใน|authors=(help)CS1 maint: uses authors parameter (ลิงก์) - ↑ James Johnson, M.D., Ed. (1843) "Notices of Some New Works: Dr.H. Johnson on Mental Disorders", The Medical-Chirurgical Review, Vol. 39, p. 460: Hypomania
- ↑
Johnson, Henry (1843). On the Arrangement and Nomenclature of Mental Disorders. London: Longmans. OCLC 706786581.
{{cite book}}: CS1 maint: uses authors parameter (ลิงก์) - ↑
Shorter, Edward (2005). A Historical Dictionary of Psychiatry. US: Oxford University Press. p. 132.
{{cite book}}: CS1 maint: uses authors parameter (ลิงก์) - ↑ "Hypomania and mania". NHS. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2019-07-04. สืบค้นเมื่อ 2019-07-04.
{{cite web}}: ไม่รู้จักพารามิเตอร์|deadurl=ถูกละเว้น แนะนำ (|url-status=) (help) - ↑ "Mania and hypomania". bnf. สืบค้นเมื่อ 2019-07-03.
- ↑ "Sertraline‐induced hypomania: a genuine side‐effect". Acta Psychiatrica Scandinavica. wileyonlinelibrary. 2003-06-13. doi:10.1034/j.1600-0447.2003.00080.x.
- ↑ Mendhekar, D. N.; Gupta, D.; Girotra, V. (2003-07-01). "Sertraline‐induced hypomania: a genuine side‐effect". Department of Psychiatry. DCBI. 108 (1): 70–4. PMID 12807380.
- ↑ "Medications used when high (hypomania/mania)". NICE. สืบค้นเมื่อ 2019-07-03.
แหล่งข้อมูลอื่น
| การจำแนกโรค | |
|---|---|
| ทรัพยากรภายนอก |
- Hypomanic Episode - Bipolar Disorder
- Depression and Bipolar Support Alliance - Depression and Bipolar Support Alliance
- Advice for Bipolar Disorder Sufferers and Their Loved Ones