พระตริปุราสุนทรี

ตรีปุระสุนทรี
มหาเทวี, ปรพรหมัน, ศรีจักรมณฑล
ส่วนหนึ่งของ มหาวิทยา
ชื่ออื่น	กามากษี, กาเมษวรี, ลลิตา, ลลิตามพิกา, ราชาราเชศวรี, โสทะษี, ศรีมาตา
ส่วนเกี่ยวข้อง	อาทิปราศักติ, เทวีนิตยา, พระภุพวเนศวรี ,พระปารวตี
ที่ประทับ	มณีทวีป / ศรีนคร
มนตร์	ॐ श्री मात्रे नमः (โอมศรีมาเตนะมะหะ), ॐ महात्रिपुरसुन्तरी नमः (โอม มะหาตรีปุระสุนทรี นะมะห์)
อาวุธ	ปาศะ (บ่วง), อังกุศะ (ขอสับช้าง, ปฏักช้าง), ลูกศรทำจากบุปผา, คันศรจากต้นอ้อย, ธนู ในรูปเทวีโสทะษี
สัญลักษณ์	ศรียันตร์, ศรีจักรา
วัน	วันศุกร์
คัมภีร์	พรหมานันทปุราณะ ตริปุรารหัสยะ เทวีภควัตปุราณะ พาหวริจอุปนิษัท ตรีปุระอุปนิษัท ตัรตรราชตันตระ
เพศ	สตรี
เทศกาล	ลลิตาชยันตี ลลิตาปัญจมี นวราตรี Adi-Puram อาฑิมาศัม
คู่ครอง	พระกาเมศวร
เทพที่เทียบเท่าในความเชื่ออื่น
เทียบเท่าในโอริยา	กามขยา

ตรีปุระสุนทรี (สันสกฤต: त्रिपुरा सुन्दरी, IAST: Tripura Sundarī), (แปลว่า ผู้งามในสามโลก)หรือนามอื่น รวมทั้ง ราชาราเชศวรี, โสทะษี, กามากษี และ ลลิตา เป็นเทวีในศาสนาฮินดูบูชาเป็นหลักในนิกายศักติ และเป็นหนึ่งในสิบมหาวิทยา มีการบูชาอยู่ใน ลลิตสหัสรนาม และ สอุนทรรยลหารี ใน พรหมานันทปุราณะ บูชาพระนางในฐานะอาทิปราศักติ พระนาม "ตรีปุระ" เป็นการสื่อถึงโลกทั้งสามในคติฮินดู และบ่งบอกถึงคติบูชาพระนางในฐานะเทวีแห่งสามโลก

ในธรรมเนียมศรีกุลของนิกายศักติ บูชาพระนางเป็นเทพเจ้าองค์สำคัญที่สุดในสิบมหาวิทยา ในฐานะปรพรหมัน และเทวีหลักแห่งศรีวิทยา ใน ตริปุราอุปนิษัท ระบุว่าพระนางเป็นศักติหรือพลังอำนาจแห่งจักรวาล รวมถึงยังมีการบรรยายว่าเป็นการรับรู้สูงสุด (supreme consciousness) เหนือต่อทั้งพระพรหม, พระวิษณุ และ พระศิวะ

อ้างอิง

บรรณานุกรม

• Ben-Rafael, Eliezer; Sternberg, Yitzhak, บ.ก. (2010). World Religions and Multiculturalism: A Dialectic Relation. Netherlands: Brill. ISBN 978-9004188921.
• Bhattacharyya, N. N. (1996) [1974]. History of the Sakta Religion (2nd ed.). New Delhi: Munshiram Manoharlal Publishers.
• Brooks, Douglas Renfrew (1990). The Secret of the Three Cities: An Introduction to Hindu Sakta Tantrism. Chicago & London: University of Chicago Press. ISBN 978-0226075709.
• Brooks, Douglas Renfrew (1992). Auspicious Wisdom: The Texts and Traditions of Srividya Sakta Tantrism in South India. SUNY Press. ISBN 978-0791411469.
• Brown, Cheever Mackenzie (1998). The Devi Gita: The Song of the Goddess: A Translation, Annotation, and Commentary. Albany: State University of New York Press. ISBN 978-0-7914-3939-5.
• Coburn, Thomas B. (1991). Encountering the Goddess: A Translation of the Devi-Mahatmya and a Study of Its Interpretation. SUNY Press. ISBN 978-0791499313.
• Dalal, Roshen (2014). Religions of India: A Concise Guide to Nine Major Faiths. Penguin Books. ISBN 978-0-14-341517-6.
• Das, J. K. (2001). "Chapter 5: Old and new political process in realization of the rights of indigenous peoples (regarded as tribals) in Tripura". Human rights and indigenous peoples. A.P.H. Publishing. pp. 208–9. ISBN 978-81-7648-243-1.
• Deshpande, Madhusudan Narhar (1986). The Caves of Panhāle-Kājī, Ancient Pranālaka: An Art Historical Study of Transition from Hinayana, Tantric Vajrayana to Nath Sampradāya (third to Fourteenth Century A.D.). New Delhi: Archaeological Survey of India, Government of India. OCLC 923371295.
• Dikshitar, V. R. Ramachandra (1999) [1942]. The Lalitā Cult. Delhi: Motilal Banarsidass. ISBN 978-8120814981.
• Joshi, Makarand (1997) [1952]. The Narada-Purana: Part III. Delhi: Motilal Banarsidass Publishers Pvt.
• Kak, Subhash (2008–2009). "The Great Goddess Lalitā and the Śrī Cakra" (PDF). Brahmavidyā: The Adyar Library Bulletin. 72–73: 155–172.
• Kinsley, David (1998). Tantric Visions of the Divine Feminine: The Ten Mahāvidyās. Motilal Banarsidass. ISBN 978-8120815230.
• Krishna, Nanditha, บ.ก. (2006). Kanchipuram: A Heritage of Art and Religion. India: C.P. Ramaswami Aiyar Foundation. ISBN 978-8190148412.
• Kuiper, Kathleen, บ.ก. (2010). The Culture of India. Britannica Educational Pub. ISBN 978-1615301492.
• Mahadevan, T. M. P. (1975). Upaniṣads: Selections from 108 Upaniṣads. Motilal Banarsidass. ISBN 978-81-208-1611-4.
• Shankaranarayanan, S. (2004). Sri Chakra. India: Nesma Books India. ISBN 978-8185208046.
• Sharma, S. K.; Sharma, Usha, บ.ก. (2015). Discovery of North East India. Vol. 11. New Delhi, India: Mittal Publication. ISBN 978-81-8324-045-1.
• Tagare, G. V. (1958). "Chapters 41-44". Lalitopakhyana. Delhi: Motilal Banarsidass Publishers Pvt.
• State editor (1965). West Bengal District Gazetteers: Nadīa. India: West Bengal District Gazetteers. {{cite book}}: |author= มีชื่อเรียกทั่วไป (help)
• Venkatasubramanian, Krishnaswamy (1999). The Spectrum: Festschrift, Essays in Honour of Dr. K. Venkatasubramanian. Variant Communications.
• White, David Gordon (2003). Kiss of the Yogini: "Tantric Sex" in its South Asian Contexts. Chicago: University of Chicago Press. ISBN 978-0-226-89483-6.
• Woodroffe, Sir John George (1974). The Serpent Power: Being the Shat-Chakra-Nirūpana and Pādukā-Panchaka, Two Works on Laya-Yoga. Dover Publications. ISBN 978-0486230580.