ข้ามไปเนื้อหา

เบเรงเกลาแห่งกัสติยา

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
เบเรงเกลา
รายละเอียดสมุดภาพในวิหารโตโซส อัลทุสในศตวรรษที่ 13
สมเด็จพระราชินีนาถแห่งกัสติยาและโตเลโด
ครองราชย์6 มิถุนายน – 31 สิงหาคม 1217
ก่อนหน้าพระเจ้าเอนริเกที่ 1
ถัดไปพระเจ้าเฟร์นันโดที่ 3
สมเด็จพระราชินีแห่งเลออน
ระหว่าง1197–1204
พระราชสมภพค.ศ. 1179 หรือ 1180
บูร์โกส
สวรรคต8 พฤศจิกายน ค.ศ. 1246 (66 พรรษา)
ลัสอูเอลกัส ใกล้กับบูร์โกส
ฝังพระศพลัสอูเอลกัส ใกล้กับบูร์โกส
คู่อภิเษกค็อนราทที่ 2 ดยุกแห่งชวาเบิน
(สมรส 1187; เสียชีวิต 1196)
พระเจ้าอัลฟอนโซที่ 9 แห่งเลออน (สมรส 1197; โมฆะ 1204)
พระราชบุตร
ดูรายพระนาม...
ราชวงศ์บูร์กอญของกัสติยา
พระราชบิดาพระเจ้าอันฟอนโซที่ 8 แห่งกัสติยา
พระราชมารดาเอเลนอร์แห่งอังกฤษ
ศาสนาโรมันคาทอลิก

เบเรงเกลามหาราชินี (สเปน: Berenguela la Grande; ค.ศ. 1179 หรือ 1180 – 8 พฤศจิกายน ค.ศ. 1246) เป็นสมเด็จพระราชินีนาถแห่งกัสติยา[1] ในปี ค.ศ. 1217 และสมเด็จพระราชินีแห่งเลออนตั้งแต่ ค.ศ. 1197 ถึง ค.ศ. 1204 ในฐานะพระราชธิดาพระองค์ใหญ่และรัชทายาทโดยสันนิษฐานของพระเจ้าอัลฟอนโซที่ 8 พระองค์เป็นเจ้าสาวผู้เป็นที่หมายตา และถูกหมั้นหมายกับค็อนราท พระราชโอรสของจักรพรรดิโรมันอันศักดิ์สิทธิ์ ฟรีดริชที่ 1 บาร์บาร็อสซา หลังค็อนราทสิ้นพระชนม์ พระองค์อภิเษกสมรสกับพระญาติ พระเจ้าอัลฟอนโซที่ 9 แห่งเลออน เพื่อรักษาสันติภาพระหว่างพระมหากษัตริย์แห่งเลออนกับพระราชบิดา ทั้งคู่มีพระราชโอรสธิดาด้วยกันห้าคนก่อนการแต่งงานจะถูกสมเด็จพระสันตะปาปาอินโนเซนต์ที่ 3 ทรงประกาศให้เป็นโมฆะ

เมื่อพระบิดาสวรรคต พระองค์ทำหน้าที่เป็นผู้สำเร็จราชการแผ่นดินให้พระเจ้าเอนริเกที่ 1 ในกัสติยา (พระอนุชา) จนกระทั่งได้สืบทอดตำแหน่งต่อเมื่อพระเจ้าเอนริเกสวรรคต หลายเดือนต่อมาพระองค์ยกกัสติยาให้พระเจ้าเฟร์นันโดที่ 3 พระราชโอรส ด้วยความเป็นกังวลว่าความเป็นสตรีจะทำให้พระองค์ไม่สามารถเป็นผู้นำกองทหารของกัสติยาได้ ทว่ายังทรงเป็นที่ปรึกษาคนใกล้ชิดที่สุดที่คอยชี้นำทางการเมือง เจรจาต่อรอง และปกครองในนามพระราชโอรสตลอดพระชนม์ชีพที่เหลือ พระองค์มีส่วนสำคัญในการรวมกัสติยากับเลออนเข้าด้วยกันอีกครั้งภายใต้อำนาจของพระราชโอรส และสนับสนุนความพยายามในการทำเรกองกิสตาของพระราชโอรส ทรงเป็นผู้อุปถัมภ์สถาบันศาสนาและสนับสนุนการเขียนประวัติศาสตร์ของทั้งสองประเทศ

ต้นพระชนม์ชีพ

[แก้]

เบเรงเกลาพระราชสมภพไม่ในปี ค.ศ. 1179[2][3] ก็ในปี ค.ศ. 1180[3][4] ในบูร์โกส[3] เป็นพระราชธิดาพระองค์โตของพระเจ้าอัลฟอนโซที่ 8 กับเอเลนอร์แห่งอังกฤษ

ในฐานะพระราชโอรสธิดาพระองค์โตของพระเจ้าอัลฟอนโซกับเอเลนอร์ พระองค์เป็นทายาทหญิงโดยสันนิษฐานของบัลลังก์กัสติยาอยู่หลายปี[5] เหตุเพราะพระอนุชาหลายคนที่ประสูติหลังพระองค์สิ้นพระชนม์หลังการคลอดหรือไม่ก็อยู่ไม่พ้นวัยทารก เบเรงเกลาจึงกลายเป็นคู่ครองผู้เป็นที่หมายตามากที่สุดในยุโรป[5]

การหมั้นหมายครั้งแรกของเบเรงเกลาบรรลุข้อตกลงในปี ค.ศ. 1187 เมื่อค็อนราท ดยุกแห่งโรเทินบวร์คและพระบุตรคนที่ห้าของจักรพรรดิฟรีดริชที่ 1[6] ต้องการแต่งงานกับพระองค์ ปีต่อมาสัญญาว่าด้วยการแต่งงานได้รับการลงนามในเซลิงเกินชตัท หนึ่งในนั้นคือสินสอดจำนวน 42,000 เหรียญมาราเบดี[6] จากนั้นค็อนราทก็เดินทัพมากัสติยาที่มีการฉลองการหมั้นหมายกันในการ์ริยอนและค็อนราทได้รับแต่งตั้งเป็นอัศวิน[7] สถานะของเบเรงเกลาในฐานะทายาทแห่งกัสติยาเมื่อพระองค์ได้สืบทอดบัลลังก์เป็นส่วนหนึ่งในสนธิสัญญาและสัญญาว่าด้วยการแต่งงาน[8][9] ที่ระบุว่าพระองค์จะสืบทอดอาณาจักรต่อจากราชพระบิดาหรือพระอนุชาคนใด ๆ ก็ตามที่ไร้ทายาท[8] ค็อนราทจะได้เป็นเพียงผู้ปกครองร่วมในฐานะพระราชสวามีของพระองค์ และกัสติยาจะไม่เป็นส่วนหนึ่งของจักรวรรดิ[6]

การแต่งงานไม่ได้ถูกทำให้สมบูรณ์เนื่องจากเบเรงเกลายังเด็ก พระองค์มีพระชนมายุไม่ถึง 10 พรรษา[10] ค็อนราทกับเบเรงเกลาไม่ได้พบเจอกันอีก[11] ในปี ค.ศ. 1191 เบเรงเกลาขอร้องให้สมเด็จพระสันตะปาปาทรงประกาศให้การหมั้นหมายเป็นโมฆะ ภายใต้อิทธิพลของบุคคลที่สามอย่างพระอัยกี อาลีเยนอร์แห่งอากีแตน ที่ไม่สนใจจะผูกมิตรกับราชวงศ์โฮเอินชเตาเฟินที่เป็นเพื่อนบ้านของที่ดินศักดินาในฝรั่งเศส[11] เรื่องราวจบลงเมื่อดยุกถูกลอบสังหารในปี ค.ศ. 1196[11]

สมเด็จพระราชินีแห่งเลออน

[แก้]

เพื่อรักษาสันติภาพระหว่างกัสติยากับเลออน เบเรงเกลาอภิเษกสมรสกับพระเจ้าอัลฟอนโซที่ 9 พระญาติลำดับที่หนึ่งที่อยู่ห่างกันหนึ่งขั้น ในบายาโดลิดในปี ค.ศ. 1197[12] ตามธรรมเนียมปฏิบัติแบบสเปนในเวลานั้น พระองค์ได้ควบคุมปราสาทและที่ดินจำนวนหนึ่งในเลออนโดยตรง[12] ซึ่งส่วนใหญ่แล้วตั้งอยู่ตามแนวชายแดนที่ติดกันกัสติยา

ในปี ค.ศ. 1198 สมเด็จพระสันตะปาปาอินโนเซนต์ที่ 3 เริ่มไม่ยอมรับการแต่งงานด้วยเหตุผลว่าเป็นการร่วมประเวณีกับระหว่างญาติใกล้ชืด สองสามีภรรยาอยู่ด้วยกันจนถึงปี ค.ศ. 1204[13] แล้วจึงขวนขวายขอการผ่อนผันเพื่อที่จะได้อยู่ด้วยกัน หนึ่งในนั้นการเสนอเงินก้อนโตให้[14] ทว่าสมเด็จพระสันตะปาปาปฏิเสธคำร้องขอนั้น แม้ทั้งคู่จะทำให้พระโอรสธิดาที่มีด้วยกันได้รับการยอมรับว่าเป็นพระราชโอรสธิดาตามกฎหมายได้[15] แต่การแต่งงานก็จบลง เบเรงเกลากลับกัสติยาไปหาพระบิดามารดาในเดือนพฤษภาคม ค.ศ. 1204 และทรงอุทิศตนให้กับการดูแลพระราชโอรสธิดา[15]

ช่วงที่เป็นสมเด็จพระราชินีนาถ

[แก้]
หน้าต่างกระจกสีในอัลกาซาร์แห่งเซโกเบียแสดงภาพของเบเรงเกลากับพระบิดา

แม้จะทรงหมดบทบาทหน้าที่ในการเป็นสมเด็จพระราชินีแห่งเลออน แต่พระองค์ยังคงมีสิทธิ์ในการเรียกเก็บภาษีในที่ดินมากมายที่พระองค์ได้รับมา หนึ่งในนั้นคือซาลามังกาและกัสโตรเบร์เด[16] ที่ทรงยกให้พระเจ้าเฟร์นันโด พระราชโอรส ในปี ค.ศ. 1206[17] ขุนนางจำนวนหนึ่งที่รับใช้พระองค์เมื่อครั้งเป็นสมเด็จพระราชินีติดตามพระองค์กลับไปที่ราชสำนักในกัสติยา[18] สันติสุขที่เกิดขึ้นในช่วงที่พระองค์แต่งงานสูญสิ้นไป และเกิดสงครามขึ้นระหว่างเลออนกับกัสติยาเหนือที่ดินที่อยู่ในการควบคุมของพระองค์ในเลออน[19] ในปี ค.ศ. 1205, 1207 และ 1209 มีการทำสนธิสัญญากันระหว่างอาณาจักรทั้งสอง แต่ละฉบับล้วนขยายอำนาจการควบคุมของพระองค์[20] ในสนธิสัญญาของปี ค.ศ. 1207 และ 1209 เบเรงเกลากับพระราชโอรสได้รับทรัพย์สินที่ดินที่มีความสำคัญตามแนวชายแดน หนึ่งในนั้นคือปราสาทสำคัญ ๆ อย่างบิยัลปันโด[21] สนธิสัญญาในปี ค.ศ. 1207 เป็นเอกสารเปิดเผยที่เขียนด้วยภาษากัสติยาฉบับเก่าแก่ที่สุดที่ยังคงหลงเหลืออยู่[22]

ในปี ค.ศ. 1214 เมื่อพระราชบิดา พระเจ้าอัลฟอนโซที่ 8 สวรรคต ราชบัลลังก์ตกเป็นของพระเจ้าเอนริเกที่ 1 พระราชโอรสคนเดียวที่ยังมีชีวิตอยู่และพระอนุชาวัย 10 พรรษาของเบเรงเกลา[23] เอเลนอร์ พระราชมารดาของทั้งคู่กลายเป็นผู้สำเร็จราชการแผ่นดิน แต่สวรรคตในอีก 24 วันหลังการสวรรคตของพระราชสวามี[23] เบเรงเกลาจึงกลายเป็นรัชทายาทโดยสันนิษฐานอีกครั้งและกลายเป็นผู้สำเร็จราชการแผ่นดินคนใหม่[23] ในตอนนี้เองที่การทะเลาะเบาะแว้งภายในเริ่มต้นขึ้น จุดชนวนโดยกลุ่มขุนนาง กลุ่มแรกสุดคือตระกูลลารา[24] ที่บีบให้เบเรงเกลายกตำแหน่งผู้สำเร็จราชการแผ่นดินและผู้พิทักษ์ของพระอนุชาให้เคานต์อัลบาโร นุญเญซ เด ลารา[24]

ในปี ค.ศ. 1216 มีการจัดการประชุมสภาในบายาโดลิด โดยมีบุคคลสำคัญของกัสติยาอย่างโลเป ดิอัซที่ 2 เด อาโร, กอนซาโล โรดริเกซ ฆิรอน, อัลบาโร ดิอัซ เด กาเมโรส, อัลฟอนโซ เตเยซ เด เมเนเซส และคนอื่น ๆ ที่ตกลงกันว่าจะสนับสนุนเบเรงเกลา โดยมีจุดร่วมเดียวกันคือเพื่อต่อกรกับอัลบาโร นุญเญซ เด ลารา[25] ปลายเดือนพฤษภาคม สถานการณ์ในกัสติยาเป็นอันตรายต่อเบเรงเกลามากขึ้น พระองค์จึงตัดสินใจลี้ภัยไปอยู่ที่ปราสาทเอาติโยเดกัมโปสที่เป็นของกอนซาโล โรดริเกซ ฆิรอน หนึ่งในพันธมิตรของพระองค์ และส่งพระราชโอรสพระเจ้าเฟร์นันโดไปที่ราชสำนักของอดีตพระราชสวามี[25] ในวันที่ 15 สิงหาคม ค.ศ. 1216 บุคคลสำคัญของกัสติยารวมตัวกันเพื่อที่จะป้องกันไม่ให้เกิดสงครามกลางเมือง แต่ความเห็นที่ไม่ลงรอยกันทำให้ตระกูลฆิรอน, เตเยซ เด เมเนเซส และอาโรแตกหักกับอัลบาโร เด ลารา[25]

สมเด็จพระราชินีนาถแห่งกัสติยา

[แก้]

สถานการณ์เปลี่ยนแปลงไปทันทีเมื่อพระเจ้าเอนริเกสวรรคตในวันที่ 6 มิถุนายน ค.ศ. 1217 หลังได้รับบาดแผลที่ศีรษะจากกระเบื้องที่ร่วงตกลงมาขณะกำลังเล่นกับเด็กคนอื่น ๆ ที่พระราชวังของบิชอปแห่งปาเลนเซีย[26] ผู้พิทักษ์ของพระองค์ เคานต์อัลบาโร นุญเญซ เด ลารา พยายามปกปิดความจริง เขานำศพของพระมหากษัตริย์ไปที่ปราสาทตาริเอโก

ข่าวของพระมหากษัตริย์เตือนให้เห็นถึงอันตรายจากอดีตพระสวามีที่จะเกิดขึ้นต่อการครองราชย์ของพระองค์ เนื่องจากพระมหากษัตริย์แห่งเลออนคือผู้ร่วมบรรพบุรุษเดียวกันที่ใกล้ชิดที่สุดของพระอนุชา จึงน่ากลัวว่าพระมหากษัตริย์แห่งเลออนอาจอ้างสิทธิ์ในราชบัลลังก์กัสติยาเสียเอง[26] เบเรงเกลาจึงเก็บเรื่องการสิ้นพระชนม์ของพระอนุชาไว้และขึ้นครองบัลลังก์อย่างลับ ๆ โดยไม่ให้อัลฟอนโซรู้[26] ทรงเขียนจดหมายถึงพระเจ้าอัลฟอนโซขอให้พระเจ้าเฟร์นันโดมาเยี่ยมพระองค์ และสละราชสมบัติเพื่อหลีกทางให้พระราชโอรส ในวันที่ 31 สิงหาคม[26] ที่ทรงสละราชสมบัติอาจจะเพราะไม่สามารถเป็นผู้นำทางทหารให้กัสติยาที่ในตอนนั้นพระมหากษัตริย์ต้องเป็นผู้นำทางทหาร[27]

ที่ปรึกษาของพระมหากษัตริย์

[แก้]

แม้จะครองราชย์ไม่นาน แต่เบเรงเกลาก็เป็นที่ปรึกษาคนใกล้ชิดที่สุดของพระราชโอรสต่อไป ทรงก้าวก่ายในการเมืองของรัฐ แม้จะเป็นการกระทำในทางอ้อม[28] ในรัชสมัยของพระราชโอรส นักเขียนในยุคนั้นเขียนว่าพระองค์ยังคงมีอำนาจเหนือพระโอรส[28] อาทิ ทรงจัดแจงให้พระราชโอรสอภิเษกสมรสกับเจ้าหญิงเอลีซาเบ็ท (หรือ เบอาตริซ ในภาษากัสติยา) แห่งโฮเอินชเตาเฟิน พระธิดาของดยุกฟิลลิพแห่งชวาเบิน และพระราชนัดดาของจักรพรรดิสองพระองค์ คือ จักรพรรดิฟรีดริช บาร์บาร็อสซา และจักรพรรดิไอแซ็คที่ 2 อันเจลอส[29] พิธีอภิเษกสมรสเกิดขึ้นในวันที่ 30 พฤศจิกายน ค.ศ. 1219 ที่บูร์โกส[29] อีกเหตุการณ์หนึ่งคือการเป็นคนกลางไกล่เกลี่ยของเบเรงเกลาที่เกิดขึ้นในปี ค.ศ. 1218 เมื่อตระกูลลาราเจ้าแผนการที่หัวหน้าตระกูลยังคงเป็นอัลบาโร นุญเญซ เด ลารา อดีตผู้สำเร็จราชการแผ่นดิน วางแผนสมคบคิดจะให้พระเจ้าอัลฟอนโซที่ 9 พระมหากษัตริย์แห่งเลออนและพระราชบิดาของพระเจ้าเฟร์นันโด บุกกัสติยาเพื่อแย่งชิงบัลลังก์ของพระราชโอรส[29] ทว่าการจับกุมตัวเคานต์ลาราทำได้ง่ายขึ้นเมื่อเบเรงเกลายื่นมือเข้ามาแทรกแซง พระองค์ทำให้อดีตพระราชสวามีกับพระราชโอรสลงนามในสนธิสัญญาสงบศึกชั่วคราวโตโรได้ในวันที่ 26 สิงหาคม ค.ศ. 1218 ยุติการเผชิญหน้ากันระหว่างกัสติยากับเลออน[29]

ในปี ค.ศ. 1222 เบเรงเกลายื่นมือเข้ามาก้าวก่ายเพื่อพระราชโอรสอีกครั้ง ทรงประสบความสำเร็จในการทำสัตยาบันในการประชุมที่ซาฟรา ซึ่งบรรลุข้อตกลงในการสงบศึกกับพวกลาราด้วยการให้มาฟัลดา พระบิดาและทายาทของลอร์ดแห่งโมลินา กอนซาโล เปเรซ เด ลารา อภิเษกสมรสกับพระเจ้าอัลฟอนโซ พระราชโอรสของพระองค์และพระอนุชาของพระเจ้าเฟร์นันโด[30] ในปี ค.ศ. 1224 พระองค์ให้พระราชธิดา เบเรงเกลา อภิเษกสมรสกับจอห์นแห่งบรีแยน กลยุทธ์ที่ทำให้พระเจ้าเฟร์นันโดที่ 3 เข้าใกล้บัลลังก์เลออนมากขึ้น เนื่องจากจอห์นเป็นตัวเลือกในใจที่พระเจ้าอัลฟอนโซที่ 9 อยากให้แต่งงานกับพระราชธิดาพระองค์โต ซันชา[31] เบเรงเกลาจึงขัดขวางไม่ให้พระราชธิดาของอดีตพระราชสวามีแต่งงานกับชายที่สามารถอ้างสิทธิ์ในบัลลังก์เลออนได้[31]

การก้าวก่ายเพื่อพระราชโอรสครั้งใหญ่ที่สุดเกิดขึ้นในปี ค.ศ. 1230 เมื่อพระเจ้าอัลฟอนโซสวรรคตโดยประกาศชื่อให้พระราชธิดา ซันชาและดุลเซ พระราชธิดาจากการแต่งงานครั้งแรกกับตึเรซาแห่งโปรตุเกสเป็นทายาท แทนที่จะยกสิทธิ์ให้กับพระเจ้าเฟร์นันโดที่ 3[32][33] เบเรงเกลาไปพบกับพระราชมารดาของเจ้าหญิงทั้งสองและประสบความสำเร็จในการทำสนธิสัญญาลัสเตร์เซริอัส ที่สองพี่น้องจะสละบัลลังก์ให้พระอนุชาต่างมารดาแลกกับเงินและผลประโยชน์อื่น ๆ อีกมากมาย[33] ทำให้บัลลังก์แห่งกัสติยาและเลออนที่เคยถูกแบ่งออกจากกันในปี ค.ศ. 1157[8] โดยพระเจ้าอัลฟอนโซที่ 7 กลับมารวมกับเป็นหนึ่งอีกครั้งในมือของพระเจ้าเฟร์นันโดที่ 3[33] เบเรงเกลาเข้าแทรกแซงอีกครั้งด้วยการจัดแจงให้พระเจ้าเฟร์นันโดแต่งงานครั้งที่สองหลังการสวรรคตของเอลีซาเบ็ทแห่งโฮเอินชเตาเฟิน[34] แม้พระองค์จะมีพระราชโอรสธิดามากมายอยู่แล้ว แต่เบเรงเกลาเป็นกังวลว่าความสัมพันธ์ที่ไม่ถูกต้องตามกฎหมายจะทำให้คุณสมบัติในการเป็นพระมหากษัตริย์ลดลง[34] ครั้งนี้พระองค์เลือกฌานแห่งดามาร์แต็ง พระธิดาขุนนางชาวฝรั่งเศส ตัวเลือกที่พระมาตุจฉาของพระมหากษัตริย์และพระขนิษฐาของเบเรงเกลา บลังกา พระมเหสีม่ายของพระเจ้าหลุยส์ที่ 8หามาให้[34] เบเรงเกลาทำหน้าที่เป็นผู้สำเร็จราชการแผ่นดินอีกครั้ง ทรงปกครองในขณะที่พระราชโอรส พระเจ้าเฟร์นันโด ลงใต้ไปทำการสู้รบเรกองกิสตาอันยาวนาน ทรงบริหารราชการกัสติยาและเลออนด้วยทักษะความสามารถที่พระองค์มี ทำให้พระราชโอรสไม่ต้องเป็นกังวลเรื่องราชอาณาจักร

การสวรรคต

[แก้]

เบเรงเกลาได้พบพระราชโอรสเป็นครั้งสุดท้ายที่โปซูเอโลเดกาลาตราบาในปี ค.ศ. 1245 หลังจากนั้นก็กลับไปโตเลโด[35] สวรรคตในวันที่ 8 พฤศจิกายน ค.ศ. 1246[36] ร่างของพระองค์ถูกฝังที่ลัสอูเอลกัส ใกล้กับบูร์โกส[37]

พระทายาท

[แก้]

เบเรงเกลากับพระเจ้าอัลฟอนโซมีพระราชโอรสธิดาด้วยกันห้าคน คือ

  • เลโอนอร์ (ค.ศ. 1198/1199–1202)
  • กอนส์ตันซา (ค.ศ. 1200–1242) แม่ชีที่วิหารลัสอูเอลกัส
  • พระเจ้าเฟร์นันโดที่ 3 (ค.ศ. 1201–1252) พระมหากษัตริย์แห่งกัสติยาและเลออน
  • อัลฟอนโซ (ค.ศ. 1203–1272) ลอร์ดแห่งโมลินาและเมซา แต่งงานครั้งแรกกับมาฟัลดา เด ลารา ทายาทแห่งโมลินาและเมซา แต่งงานครั้งที่สองกับเตเรซา นุญเญซ และครั้งที่สามกับมายอร์ เตเยซ เด เมเนเซส เลดีแห่งมอนเตอาเลเกรและติเอดรา หนึ่งในบุตรธิดาของทั้งคู่คือมาริอาแห่งโมลินา พระมเหสีของพระเจ้าซันโชที่ 4
  • เบเรงเกลา (ค.ศ. 1204–1237) แต่งงานกับจอห์นแห่งบรีแยน พระมหากษัตริย์แห่งเยรูซาเลม

อ้างอิง

[แก้]
  1. ↑ The full title was Regina Castelle et Toleti (Queen of Castille and Toledo).
  2. ↑ de la Cruz 2006, p. 9.
  3. ↑ 3.0 3.1 3.2 Martínez Diez 2007, p. 46.
  4. ↑ Martínez Diez 2007, p. 46.
  5. ↑ 5.0 5.1 Shadis 2010, p. 33.
  6. ↑ 6.0 6.1 6.2 Shadis 2010, pp. 55–56.
  7. ↑ Flórez 1761, p. 340.
  8. ↑ 8.0 8.1 8.2 Shadis 2010, p. 2.
  9. ↑ Osma 1997, p. 76.
  10. ↑ Shadis 2010, p. 54.
  11. ↑ 11.0 11.1 11.2 Shadis 2010, pp. 58–59.
  12. ↑ 12.0 12.1 Shadis 2010, pp. 61–66.
  13. ↑ Reilly 1993, p. 133.
  14. ↑ Howden 1964, p. 79, vol. 4.
  15. ↑ 15.0 15.1 Shadis 2010, p. 70.
  16. ↑ Shadis 2010, pp. 78–80.
  17. ↑ Shadis 2010, pp. 80,83–84.
  18. ↑ Shadis 2010, p. 80.
  19. ↑ Shadis 2010, pp. 83–84.
  20. ↑ Shadis 2010, pp. 78–84.
  21. ↑ Túy 2003, p. 324, 4.84.
  22. ↑ Wright 2000.
  23. ↑ 23.0 23.1 23.2 de la Cruz 2006, p. 112.
  24. ↑ 24.0 24.1 Shadis 2010, pp. 86–91.
  25. ↑ 25.0 25.1 25.2 Shadis 2010, pp. 93–95.
  26. ↑ 26.0 26.1 26.2 26.3 Burke 1895, p. 236.
  27. ↑ Shadis 2010, pp. 11,15.
  28. ↑ 28.0 28.1 Shadis 2010, pp. 15–19.
  29. ↑ 29.0 29.1 29.2 29.3 Burke 1895, p. 237.
  30. ↑ Shadis 2010, p. 109.
  31. ↑ 31.0 31.1 Shadis 2010, pp. 111–112.
  32. ↑ Shadis 1999, p. 348.
  33. ↑ 33.0 33.1 33.2 Burke 1895, p. 238.
  34. ↑ 34.0 34.1 34.2 Shadis 2010, p. 108.
  35. ↑ Shadis 2010, p. 165.
  36. ↑ Burke 1895, p. 239.
  37. ↑ Shadis 2010, p. 164.

บรรณานุกรม

[แก้]
  • Burke, Ulick Ralph (1895). A History of Spain from the Earliest Times to the Death of Ferdinand the Catholic. Vol. 1. London: Longmans, Green, and Co. {{cite book}}: |ref=harv ไม่ถูกต้อง (help)
  • de la Cruz, Valentín (2006). Berenguela la Grande, Enrique I el Chico (1179–1246). Gijón: Ediciones Trea. ISBN 978-84-9704-208-6. {{cite book}}: |ref=harv ไม่ถูกต้อง (help)
  • Flórez, Enrique (1761). Memorias de las reynas catholicas, historia genealogica de la casa real de Castilla, y de Leon... Vol. 1. Madrid: Marin. {{cite book}}: |ref=harv ไม่ถูกต้อง (help)
  • González, Julio (1960). El reino de Castilla en la época de Alfonso VIII. Vol. 3. Madrid: CSIC. {{cite book}}: |ref=harv ไม่ถูกต้อง (help)
  • Howden, Roger (1964). Stubbs, William (บ.ก.). Chronica Magistri Rogeri de Houedene. Wiesbaden: Kraus Reprint. {{cite book}}: |ref=harv ไม่ถูกต้อง (help)
  • Martínez Diez, Gonzalo (2007). Alfonso VIII, rey de Castilla y Toledo (1158-1214). Gijón: Ediciones Trea. ISBN 978-84-9704-327-4. {{cite book}}: |ref=harv ไม่ถูกต้อง (help)
  • Osma, Juan (1997). "Chronica latina regum Castellae". ใน Brea, Luis Charlo (บ.ก.). Chronica Hispana Saeculi XIII. Turnhout: Brepols. {{cite encyclopedia}}: |ref=harv ไม่ถูกต้อง (help)
  • Reilly, Bernard F. (1993). The Medieval Spains. Cambridge University Press. {{cite book}}: |ref=harv ไม่ถูกต้อง (help)
  • Shadis, Miriam (1999), "Berenguela of Castile's Political Motherhood", ใน Parsons, John Carmi; Wheeler, Bonnie (บ.ก.), Medieval Mothering, New York: Taylor & Francis, ISBN 978-0-8153-3665-5 {{citation}}: |ref=harv ไม่ถูกต้อง (help)
  • Shadis, Miriam (2010). Berenguela of Castile (1180–1246) and Political Women in the High Middle Ages. Palgrave Macmillan. ISBN 978-0-312-23473-7. {{cite book}}: |ref=harv ไม่ถูกต้อง (help)
  • Túy, Lucas (2003). Rey, Emma Falque (บ.ก.). Chronicon mundi. Turnhout: Brepols. {{cite book}}: |ref=harv ไม่ถูกต้อง (help)
  • Wright, Roger (2000). El tratado de Cabreros (1206): estudio sociofilológico de una reforma ortográfica. London: Queen Mary and Westfield College. {{cite book}}: |ref=harv ไม่ถูกต้อง (help)


เข้าถึงจาก "https://th.wikipedia.org/w/index.php?title=เบเรงเกลาแห่งกัสติยา&oldid=11887688"