ยา
 | มุมมองและกรณีตัวอย่างในบทความนี้อาจไม่ได้แสดงถึงมุมมองที่เป็นสากลของเรื่อง (พฤศจิกายน 2024) |
| ยา | |
|---|---|
| การแทรกแซง | |
 บรรจุภัณฑ์ของยาทิลิดีน (tilidin) |
ยา (เรียกอีกอย่างว่า เวชภัณฑ์, ยารักษาโรค, ยาเวชภัณฑ์, หรือเรียกสั้น ๆ ว่า ยา) คือ สารที่ใช้สำหรับ วินิจฉัย, รักษา, บำบัด, หรือ ป้องกันโรค[1][2] การบำบัดด้วยยา (การบำบัดด้วยยา) เป็นส่วนสำคัญของ การแพทย์ และพึ่งพาวิทยาศาสตร์ของ เภสัชวิทยา เพื่อพัฒนาต่อยอดอย่างต่อเนื่อง รวมถึง เภสัชกรรม เพื่อการจัดการที่เหมาะสม
ยาสามารถถูก จัดประเภท ได้หลายวิธี โดยหนึ่งในวิธีสำคัญคือการแยกประเภทตามระดับของการ ควบคุม ซึ่งแบ่งเป็น ยาตามใบสั่งแพทย์ (ที่เภสัชกรจ่ายยาตาม ใบสั่งยา ของแพทย์ ผู้ช่วยแพทย์ หรือพยาบาลที่มีคุณสมบัติ) และ ยาที่ขายได้โดยไม่ต้องมีใบสั่งแพทย์ (ที่ผู้บริโภคสามารถซื้อได้ด้วยตัวเอง) อีกหนึ่งการแบ่งที่สำคัญคือระหว่างยาชนิด โมเลกุลขนาดเล็ก แบบดั้งเดิมซึ่งมักได้จาก การสังเคราะห์ทางเคมี และ ชีวเภสัชภัณฑ์ ซึ่งรวมถึง โปรตีนสังเคราะห์, วัคซีน, ผลิตภัณฑ์เลือด ที่ใช้ในการ รักษา (เช่น IVIG), ยีนบำบัด, แอนติบอดีเชิงเดี่ยว และ เซลล์บำบัด (เช่น การบำบัดด้วยสเต็มเซลล์) วิธีอื่นในการจำแนกยาคือวิธีการออกฤทธิ์, วิธีการใช้ยา, ระบบชีวภาพที่ได้รับผลกระทบ, หรือ ผลการรักษา ระบบการจัดประเภทที่ซับซ้อนและใช้กันอย่างแพร่หลายคือ ระบบจำแนกประเภทยาตามการรักษาทางกายวิภาคศาสตร์ องค์การอนามัยโลก ยังมีการจัดทำรายชื่อ ยาจำเป็น
การค้นพบยา และ การพัฒนายา เป็นกระบวนการที่ซับซ้อนและใช้ต้นทุนสูง ซึ่งดำเนินการโดย อุตสาหกรรมเภสัชกรรม, นักวิทยาศาสตร์ในมหาวิทยาลัย, และรัฐบาล เนื่องจากเส้นทางที่ซับซ้อนจากการค้นพบสู่การพาณิชย์ การร่วมมือกันจึงกลายเป็นมาตรฐานสำหรับการพัฒนาตัวยาที่อยู่ในขั้นตอนทดลอง รัฐบาลโดยทั่วไปมีกฎระเบียบเกี่ยวกับการตลาดของยา วิธีการทำตลาดยา และในบางประเทศยังควบคุม ราคายา นอกจากนี้ยังมีข้อถกเถียงเกี่ยวกับราคายาและการจัดการยาที่ใช้แล้ว
ประเภทของยา
[แก้]แบ่งตาม พระราชบัญญัติยา พ.ศ. 2510 และฉบับแก้ไขเพิ่มเติม[3]
- ยาสามัญประจำบ้าน เป็นยาที่ได้รับการพิจารณาแล้วว่าปลอดภัยเพียงพอ หรือโอกาสเป็นอันตรายต่อสุขภาพมีน้อย ให้วางจำหน่ายได้โดยทั่วไป และผู้บริโภคสามารถตัดสินใจซื้อด้วยตนเองตามอาการเจ็บป่วย โดยยาสามัญประจำบ้านได้นั้นต้องมีตำรับยา สรรพคุณ ขนาด วิธีใช้ คำเตือนการเก็บรักษา และขนาดบรรจุตามที่กำหนด เพื่อให้ผู้บริโภคสามารถศึกษาได้ด้วยตนเอง โดยการกำหนดว่ายาใดจะเป็นยาสามัญประจำบ้าน จะดำเนินการประกาศกระทรวงสาธารณสุขว่าด้วยยาสามัญประจำบ้าน
- ยาอันตราย เป็นยาที่ต้องขายเฉพาะในร้านขายยาแผนปัจจุบันภายใต้การควบคุมและส่งมอบยาให้แก่ผู้บริโภคโดยเภสัชกรเท่านั้น โดยการกำหนดว่ายาใดจะเป็นยาอันตราย จะดำเนินการประกาศกระทรวงสาธารณสุขว่าด้วยยาอันตราย
- ยาควบคุมพิเศษ เป็นยาที่เภสัชกรจะจ่ายได้ ก็ต่อเมื่อมีการนำใบสั่งยาของผู้ประกอบวิชาชีพเวชกรรมมาซื้อยา กลุ่มนี้เป็นยาที่มีความเป็นพิษภัยสูงหรืออาจก่ออันตรายต่อสุขภาพได้ง่าย จึงเป็นต้องมีการพิจารณาทวนสอบร่วมกันระหว่างวิชาชีพเวชกรรมและวิชาชีพเภสัชกรรม เพื่อความปลอดภัยของผู้ใช้ยา โดยการกำหนดว่ายาใดจะเป็นยาควบคุมพิเศษ จะดำเนินการประกาศกระทรวงสาธารณสุขว่าด้วยยาควบคุมพิเศษ
- ยาบรรจุเสร็จที่ไม่ใช่ยาอันตรายหรือยาควบคุมพิเศษ เป็นยาที่ต้องจำหน่ายในร้านขายยา โดยอาจจำหน่ายในร้านยา ประเภท ขย.1 หรือ ขย.2 ก็ได้ อย่างไรก็ดี ไม่ได้มีประกาศเฉพาะให้กำหนดเป็นยาในกลุ่มนี้ ยากลุ่มนี้จึงเป็นยาที่ไม่ได้มีประกาศเฉพาะให้เป็นยาสามัญประจำบ้าน ยาอันตราย และยาควบคุมพิเศษ
ประเภทสถานที่ด้านยา
[แก้]- สถานที่ผลิตยาแผนปัจจุบัน
- สถานที่ขายยาแผนปัจจุบัน
- สถานที่นำหรือสั่งยาแผนปัจจุบัน
ดูเพิ่ม
[แก้]อ้างอิง
[แก้]- ↑ "Federal Food, Drug, and Cosmetic Act, SEC. 210". U.S. Food and Drug Administration. (g), (1), (B). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 12 May 2009. สืบค้นเมื่อ 17 August 2008.
- ↑ "Directive 2004/27/EC of the European Parliament and of the Council of 31 March 2004 amending Directive 2001/83/EC on the Community code relating to medicinal products for human use – Article 1". Published 31 March 2004. Accessed 17 August 2008. เก็บถาวร 30 เมษายน 2021 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน.
- ↑ http://www.pharmanet.co.th/articles.php?action=1&article_no=31
 | บทความเภสัชกรรมและยานี้ยังเป็นโครง คุณสามารถช่วยวิกิพีเดียได้โดยการเพิ่มเติมข้อมูล |