Tingnan ang wikitext ng Pransiya

{{Infobox country
| conventional_long_name       = Republikang Pranses
| common_name                  = Pransiya
| native_name                  = {{Native name|fr|République française}}
| image_flag                   = Flag of France (1794–1815, 1830–1974).svg
| image_coat                   = Arms of the French Republic.svg
| symbol_width                 = 75px
| motto                        = {{lang|fr|Liberté, égalité, fraternité}}<br>"Kalayaan, Kapantayan, Kapatiran"
| anthem                       = {{lang|fr|[[La Marseillaise]]}}<br/>"Ang Marsellesa"{{parabr}}{{center|[[File:La Marseillaise.ogg]]}}
| image_map              = {{Switcher|[[File:EU-France (orthographic projection).svg|upright=1.15|frameless]]|France on the globe centred on Europe|[[File:EU-France.svg|upright=1.15|frameless]]|[[Metropolitan France]] (European part of France) in Europe|[[File:France and its region.png|frameless]]|France and its neighbors<!--Map restored per [[WP:CONSENSUS]] in 03:24, 11 July 2023 discussion [[Talk:France#Removal of map]]-->|[[File:Territorial waters - France.svg|upright=1.15|frameless]]|Show France, its overseas territories and [[Exclusive economic zone of France|its exclusive economic zones]]|Labelled map|default=1}}
| map_caption            = {{Map caption|location_color=blue or dark green|region=Europe|region_color=dark grey|subregion=the European Union|subregion_color=green|unbulleted list|Location of the territory of the (red)|[[Adélie Land]] (Antarctic claim; hatched)}}
| capital                = [[Paris]]
| coordinates            = {{Coord|48|51|N|2|21|E|type:city(2,100,000)_region:FR-75C}}
| largest_city           = kabisera
| languages_type         = Wikang opisyal<br />{{Nobold|at pambansa}}
| languages              = [[Wikang Pranses|Pranses]]
| demonym                = [[#Demograpiya|Pranses]]
| government_type        = {{nowrap|[[Unitaryong]] [[republikang]]}} [[semi-presidensyal]]
| leader_title1          = [[Pangulo ng Pransiya|Pangulo]]
| leader_name1           = [[Emmanuel Macron]]
| leader_title2          = [[Punong Ministro|Punong Ministro]]
| leader_name2           = [[Gabriel Attal]]
| legislature            = [[Parlamentong Pranses|Parlamento]]
| upper_house            = [[Senado ng Pransiya|Senado]]
| lower_house            = [[Pambansang Asembleya ng Pransiya|Pambansang Asembleya]]
| sovereignty_type       = [[Kasaysayan ng Pransiya|Kasaysayan]]
| established_event1     = {{nowrap|[[Imperyong Carolingio]]}}
| established_date1      = 25 Disyembre 800
| established_event2     = [[Tratado ng Verdun]]
| established_date2      = 10 Agosto 843
| established_event3     = [[Kaharian ng Pransiya|Kaharian]]
| established_date3      = 3 Hulyo 987
| established_event4     = [[Sandaang Taong Digmaan]]
| established_date4      = 24 Mayo 1337
| established_event5     = [[Himagsikang Pranses]]
| established_date5      = 5 Mayo 1789
| established_event6     = [[Unang Imperyong Pranses|Unang Imperyo]]
| established_date6      = 18 Mayo 1804
| established_event7     = [[Ikatlong Republika ng Pransiya|Ika-3 Republika]]
| established_date7      = 4 Setyembre 1870
| established_event8     = [[Unang Imperyong Pranses|Ika-4 na Republika]]
| established_date8      = 27 Oktubre 1946
| established_event9     = [[Unang Imperyong Pranses|Ika-5 Republika]]
| established_date9      = 4 Oktubre 1958
| area_km2               = 643,801
| area_rank              = 42nd <!-- Area rank should match [[List of countries and dependencies by area]] -->
| area_sq_mi             = 248,600 <!--Do not remove per [[Wikipedia:Manual of Style/Dates and numbers|WP:MOSNUM]] -->
| area_label2            = [[Metropolitan France]] ([[Institut géographique national|IGN]])
| area_data2             = {{Cvt|551695|km2}}
| area_label3            = Metropolitan France ([[Cadastre]])
| area_data3             = {{Cvt|543940.9|km2}}
| population_estimate    = {{IncreaseNeutral}} 68,042,591
| percent_water          = 0.86 (2015)
| population_estimate_year = January 2023
| population_estimate_rank = 20th
| population_label2      = Density
| population_data2       = {{Pop density|67897000|643801|km2}}
| population_label3      = Metropolitan France, estimate {{As of|lc=y|January 2023}}
| population_data3       = {{IncreaseNeutral}} 65,834,837
| population_density_km2 = 121
| population_density_sq_mi = 313 <!-- Do not remove per [[Wikipedia:Manual of Style/Dates and numbers|WP:MOSNUM]] -->
| population_density_rank = 89th
| GDP_PPP                = {{Increase}} $3.868 trilyon
| GDP_PPP_year           = 2023
| GDP_PPP_rank           = 10th
| GDP_PPP_per_capita     = {{Increase}} $58,765<ref name="IMFWEO.FR"/>
| GDP_PPP_per_capita_rank = 27th
| GDP_nominal            = {{Increase}} $3.049 trillion<ref name="IMFWEO.FR"/>
| GDP_nominal_year       = 2023
| GDP_nominal_rank       = 7th
| GDP_nominal_per_capita = {{Increase}} $46,315<ref name="IMFWEO.FR"/>
| GDP_nominal_per_capita_rank = 23th
| Gini                   = 29.8 <!-- number only -->
| Gini_year              = 2022
| Gini_change            = increase <!-- increase/decrease/steady -->
| Gini_ref               = <ref name="eurogini">{{Cite web |title=Gini coefficient of equivalised disposable income – EU-SILC survey |url=https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/tessi190/default/table?lang=en |access-date=25 November 2023 |website=ec.europa.eu |publisher=[[Eurostat]]}}</ref>
| HDI                    = 0.903<!-- number only -->
| HDI_year               = 2021 <!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year -->
| HDI_change             = increase <!-- increase/decrease/steady -->
| HDI_ref                = <ref name="UNHDR">{{Cite web |date=8 September 2022 |title=Human Development Report 2021/2022 |url=https://hdr.undp.org/system/files/documents/global-report-document/hdr2021-22pdf_1.pdf |access-date=8 September 2022 |publisher=[[United Nations Development Programme]] |language=en}}</ref>
| HDI_rank               = 28th
| currency               = {{Unbulleted list
| [[Euro]] ([[Euro sign|€]]) ([[ISO 4217|EUR]]){{Efn-ur|name=six|Whole of the except the overseas territories in the Pacific Ocean}}
| [[CFP franc]] (XPF){{Efn-ur|name=seven|French overseas territories in the Pacific Ocean only}}
}}
| time_zone              = [[Central European Time]]
| utc_offset             = +1
| utc_offset_DST         = +2
| time_zone_DST          = [[Central European Summer Time]]{{Efn-ur|name=eight|Daylight saving time is observed in metropolitan France and [[Saint Pierre and Miquelon]] only.}}
| DST_note               = Note: Various other time zones are observed in overseas France.{{Efn-ur|name=nine|Time zones across the span from UTC−10 ([[French Polynesia]]) to UTC+12 ([[Wallis and Futuna]])}}<br /> Although France is in the [[Coordinated Universal Time|UTC]] (Z) ([[Western European Time]]) zone, [[UTC+01:00]] ([[Central European Time]]) was enforced as the standard time since 25 February 1940, upon [[German military administration in occupied France during World War II|German occupation in WW2]], with a +0:50:39 offset (and +1:50:39 during [[Daylight saving time|DST]]) from Paris [[Local mean time|LMT]] (UTC+0:09:21).
| date_format            = dd/mm/yyyy ([[Anno Domini|AD]])
| drives_on              = kanan
| calling_code           = [[Telephone numbers in France|+33]]{{Efn-ur|name=eleven|The overseas regions and collectivities form part of the [[Telephone numbers in France|French telephone numbering plan]], but have their own country calling codes: [[Guadeloupe]] +590; [[Martinique]] +596; [[French Guiana]] +594; [[Réunion]] and [[Mayotte]] +262; [[Saint Pierre and Miquelon]] +508. The overseas territories are not part of the French telephone numbering plan; their country calling codes are: [[New Caledonia]] +687; [[French Polynesia]] +689; [[Wallis and Futuna]] +681.}}
| cctld                  = [[.fr]]{{Efn-ur|name=ten|In addition to [[.fr]], several other Internet TLDs are used in French overseas ''départements'' and territories: [[.re]], [[.mq]], [[.gp]], [[.tf]], [[.nc]], [[.pf]], [[.wf]], [[.pm]], [[.gf]] and [[.yt]]. France also uses [[.eu]], shared with other members of the European Union. The [[.cat]] domain is used in [[Catalan Countries|Catalan-speaking territories]].}}
| footnotes              = Source gives area of metropolitan France as 551,500 km<sup>2</sup> (212,900 sq mi) and lists overseas regions separately, whose areas sum to 89,179 km<sup>2</sup> (34,432 sq mi). Adding these give the total shown here for the entire French Republic. [[The World Factbook]] reports the total as 643,801 km<sup>2</sup> (248,573 sq mi).
| flag_p1                = Flag of France (1794–1815, 1830–1974, 2020–present).svg
}}
Ang '''Pransiya''' ({{lang-fr|France}}), opisyal na '''Republikang Pranses''', ay bansa na pangunahing matatagpuan sa [[Kanlurang Europa]]. Pinapaligiran ito ng [[Belhika]] at [[Luksemburgo]] sa hilaga, [[Alemanya]] sa hilagang-silangan, [[Bambang ng Inglatera]] sa hilagang-kanluran, [[Suwisa]] sa silangan, [[Karagatang Atlantiko]] sa kanluran, [[Espanya]] at [[Andorra]] sa timog-kanluran, [[Italya]] at [[Monaco]] sa timog-silangan, at [[Dagat Mediteraneo]] sa timog. Sumasaklaw ito ng lawak na 643,801 km<sup>2</sup> at tinatahanan ng mahigit 68.4 milyong mamamayan. Ang kabisera at pinakamalaking lungsod nito ay [[Paris]].

Ito ay pinaliligiran sa timog ng [[Espanya]], [[Andorra]], [[Monaco]] at [[Dagat Mediterraneo]], sa hilaga at kanluran ng [[Karagatang Atlantiko]], at sa silangan ng [[Belhika]], [[Luxembourg]], [[Alemanya]], [[Suwisa]], at [[Italya]].
[[Talaksan:France radar.jpg|thumb|left]]

== Pangalan ==
Ang pangalang ''Pransiya'' ay hinango sa salitang [[Latin]] na ''Francia'', na ang ibig sabihin ay "Lupain ng mga Prangko". Maraming mga teorya ang nagsasabi ng pinagmulan ng pangalan ng mga Prangko.

== Pamahalaan ==
Ang Republikang Pranses ay isang [[estadong unitaryo|unitaryong]] [[sistemang semi-pampanguluhan|semi-pampanguluhan]] na [[republika]] na may matibay na tradisyong [[demokratiko]]. Ang [[Saligang Batas ng Pransiya|konstitusyon]] ng Ikalimang Republka ay inaprubahan ng isang [[reperendum]] noong 28 Setyembre 1958. Ito ang lalong nagpatibay sa autoridad ng tagapagpaganap sa relasyon nito sa tagapagbatas. Ang sangay tagapagpaganap ay may dalawang pinuno: ang [[Pangulo ng Republikang Pranses|Pangulo ng Republika]], na Pinuno ng Estado at direktang inihahalal ng mga mamamayan para sa limang-taong panunungkulan (dating pitong taon), at ang Pinuno ng Pamahalaan, na pinamumunuan ng itinalagang [[Punong Ministro ng Pransiya|Punong Ministro]].

== Pagkakahating Pampangasiwaan ==
[[Talaksan:France departements regions narrow.jpg|thumb|left|370px|Ang 22 [[mga rehiyon ng Pransiya|rehiyon]] at 96 na [[Mga departamento ng Pransiya|departamento]] ng  [[metropolitanong Pransiya]] na kinabibilangan ng [[Corsica]] (''Corse'', ibabang kanan). Ang Paris ay pinalaki rin. (Nasa loob gawing kaliwa)]]

Ang Pransiya ay nahahati sa 27 [[mga rehiyon ng Pransiya|rehiyong pampangasiwaan]], 22 ay nasa metropolitanong Pransiya (21 ay nasa kontinental na bahagi ng metropolitanong Pransiya); ang isa ay ang teritoryong kolektibo ng [[Corsica]], at ang lima ay mga [[dayuhang rehiyon]]. Ang mga rehiyon ay nahahati sa 101 mga [[Mga departamento ng Pransiya|departamento]] na may bilang (pangunahing naka-alpabeto). Ang mga bilang ay gamit sa mga kodigong postal at mga bilang ng mga plaka ng sasakyan.

==Panitikan==
Ang panitikang Pranses ay ang [[panitikan]] ng [[Pransiya]] o, sa pangkalahatan, ang panitikang nakasulat sa [[wikang Pranses]], partikular na ng mga mamamayan ng Pransiya, kahit na ang manunulat ay hindi nagmula sa Pransiya. Maaari rin itong tumukoy sa panitikan isinulat ng mga taong naninirahan sa Pransiya na nagsasalita ng tradisyunal na mga wika ng Pransiya kahit na hindi wikang Pranses. May mga bansa ding bukod sa Pransiya na nagsasalita ng Pranses. Kabilang sa mga bansang ito ang [[Belhika]], [[Suwesya]], [[Canada]], [[Senegal]], [[Alherya]], [[Moroko]], at iba pa. Ang panitikang ganito, na isinulat ng mga mamamayan ng mga nabanggit na mga bansa ay tinaguriang [[panitikang Prankopono]]. Magmula noong 2006, ang mga manunulat ng Pranses ay nagawaran ng mas maraming mga Premyong Nobel sa Panitikan kaysa mga nobelista, mga makata, at mga tagapagsanaysay ng iba bang mga bansa. Ang Pransiya mismo ay nakahanay bilang una sa talaan ng mga [[Premyong Nobel sa panitikan]] ayon sa bansa.

== Silipin din ==
* [[Unyong Europeo]]
* [[Talaan ng mga lungsod sa France]]

== Mga sanggunian ==
{{reflist}}

{{EU countries and candidates}}
{{Pangkat8}}
{{Latinunion}}
{{Europa}}

[[Kategorya:Pransiya]]
[[Kategorya:Mga bansa sa Europa]]
[[Kategorya:Mga estadong-kasapi ng Unyong Europeo]]