Pumunta sa nilalaman

Hinduismo sa Indiya: Pagkakaiba sa mga binago

Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
Browse history interactively
← Nakaraang pagkakaiba
Nilalaman na inalis Nilalaman na idinagdag
VisualWikitext
No edit summary
m Afhganistan -> Afghanistan
 
(hindi ipinakita ang 14 (na) agarang pagbabago ng 9 (na) tagagamit)
Linya 1: Linya 1:
{{Ethnic group
{{Ethnic group
|group = Indiano na Hindu
|group = Indiano na Hindu
|image = [[File:Tagore3.jpg|66px]] [[File:Gandhi smiling R.jpg|66px]] [[File:Indira2.jpg|66px]]<br>
|image = [[File:Rabindranath Tagore in 1909.jpg|66px]] [[File:Gandhi smiling R.jpg|66px]] [[File:Indira2.jpg|66px]]<br>
[[File:Nandan M. Nilekani.jpg|66px]] [[File:Mittal.jpg|66px]] [[File:AishwaryaRai.jpg|66px]]<br>
[[File:Nandan M. Nilekani.jpg|66px]] [[File:Mittal.jpg|66px]] [[File:AishwaryaRai.jpg|66px]]<br>
[[File:Mukesh Ambani.jpg|66px]] [[File:Amitabh Bachchan at the IIFA Awards press conference in Mumbai.jpg|66px]]
[[File:Mukesh Ambani.jpg|66px]] [[File:Amitabh Bachchan at the IIFA Awards press conference in Mumbai.jpg|66px]]
Linya 10: Linya 10:
}}
}}


Ang [[Hinduismo]] ay ang pinakamalaki at kilalang [[relihiyon|tradisyong relihiyon]]<ref name = trad>Hinduism is variously defined as a "religion", "set of religious beliefs and practices", "religious tradition" etc. For a discussion on the topic, see: "Establishing the boundaries" in Gavin Flood (2003), pp. 1-17. [[René Guénon]] in his'' Introduction to the Study of the Hindu Doctrines'' (1921 ed.), Sophia Perennis, ISBN 0-900588-74-8, proposes a definition of the term "religion" and a discussion of its relevance (or lack of) to Hindu doctrines (part II, chapter 4, p. 58).</ref> ng [[Indiya]], na may 80.5% ng populasyon na kinikilala bilang [[Hindus]].<ref>[http://censusindia.gov.in/Census_Data_2001/India_at_glance/religion.aspx India Census 2001]</ref> Ang pinakamalaki sa lahay at napapabilang sa [[Vaishnavismo|Vaishnavite]] at [[Shaivismo|Shaivite]] [[Denominasyong Hindu|denominasyon]].<ref>[http://www.adherents.com/adh_branches.html#Hinduism Adherents.com Hinduism]</ref>
Ang [[Hinduismo]] ay ang pinakamalaki at kilalang [[relihiyon|tradisyong relihiyon]]<ref name = trad>Hinduism is variously defined as a "religion", "set of religious beliefs and practices", "religious tradition" etc. For a discussion on the topic, see: "Establishing the boundaries" in Gavin Flood (2003), pp. 1-17. [[René Guénon]] in his'' Introduction to the Study of the Hindu Doctrines'' (1921 ed.), Sophia Perennis, ISBN 0-900588-74-8, proposes a definition of the term "religion" and a discussion of its relevance (or lack of) to Hindu doctrines (part II, chapter 4, p. 58).</ref> ng [[Indiya]], na may 80.5% ng populasyon na kinikilala bilang [[Hindus]].<ref>[http://censusindia.gov.in/Census_Data_2001/India_at_glance/religion.aspx India Census 2001]</ref> Ang pinakamalaki sa lahay at napapabilang sa [[Vaishnavismo|Vaishnavite]] at [[Shaivismo|Shaivite]] [[Denominasyong Hindu|denominasyon]].<ref>{{Cite web |title=Adherents.com Hinduism |url=http://www.adherents.com/adh_branches.html#Hinduism |access-date=2010-07-22 |archive-date=2015-03-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150315022054/http://www.adherents.com/adh_branches.html#Hinduism |url-status=dead }}</ref>


⚫
Ang [[Peryodikong Vedic|kulturang Vedic]] ay nagmula sa Indiya mula noong 2000 at 1500 B.K.<ref>{{cite book |last = N. Siegel |first = Paul |title = The meek and the militant: religion and power across the world |publisher = Zed Books, 1987 |isbn = 0862323495, 9780862323493}}</ref> Bilang resulta, ang Hinduismo, na itinuturing na kahalili ng relihiyong Vedic,<ref>{{cite book |last = Hoiberg |first = Dale |title = Students' Britannica India |publisher = Popular Prakashan, 2000 |isbn = 0852297602, 9780852297605}}</ref> ay nagkaroon ng malalim na epekto sa [[kasaysayan ng Indiya]], [[kultura ng Indiya|kultura]] at ang [[pilosopia ng Indiya|pilosopia]]. Ang pangalang ''India'' ay mula sa salitang Griyego Ἰνδία para sa ''[[Ilog Indus|Indus]]'', na nagmula sa [[Lumang Persa]] ''(Persian)'' na salita na ''Hindu'', mula sa Sansbaitself na nagmula sa Greekkrit ''Sindhu'', ang historikal na lokal na pagtawag sa Ilog Indus.<ref>"India", ''Oxford English Dictionary'', second edition, 2100a.d. Oxford University Press.</ref> Ang iba pang kilalang [[Mga Pangalan ng Indiya|pangalan ng Indiya]] ay ''[[Hindustan|Hindustān]]'', na may kahulugan na "lupain ng mga ''Hindus''".<ref>{{cite book |last = Thompson Platts |first = John |title = A dictionary of Urdū, classical Hindī, and English |publisher = W.H. Allen & Co., Oxford University 1884}}</ref>
Ang [[Peryodikong Vedic|kulturang Vedic]] ay nagmula sa Indiya mula noong 2000 at 1500 B.K.<ref>{{cite book
|last = N. Siegel
|first = Paul
|title = The meek and the militant: religion and power across the world
|publisher = Zed Books, 1987
|isbn = 0862323495, 9780862323493}}</ref> As a consequence, Hinduism, considered to be the successor of [[Vedic religion]],<ref>{{cite book
|last = Hoiberg
|first = Dale
|title = Students' Britannica India
|publisher = Popular Prakashan, 2000
⚫
|isbn = 0852297602, 9780852297605}}</ref> has had a profound impact on India's [[History of India|history]], [[Culture of India|culture]] at ang [[Pilosopiyang Indian|pilosopiya]]. Ang pangalang ''India'' ay mula sa salitang Griyego Ἰνδία para sa ''[[Ilog Indus|Indus]]'', na nagmula sa [[Lumang Persa]] ''(Persian)'' na salita na ''Hindu'', mula sa Sansbaitself na nagmula sa Greekkrit ''Sindhu'', ang historikal na lokal na pagtawag sa Ilog Indus.<ref>"India", ''Oxford English Dictionary'', second edition, 2100a.d. Oxford University Press.</ref> Ang iba pang kilalang [[Mga Pangalan ng Indiya|pangalan ng Indiya]] ay ''[[Hindustan|Hindustān]]'', na may kahulugan na "lupain ng mga ''Hindus''".<ref>{{cite book
|last = Thompson Platts
|first = John
|title = A dictionary of Urdū, classical Hindī, and English
|publisher = W.H. Allen & Co., Oxford University 1884}}</ref>


__TOC__
__TOC__
Linya 32: Linya 18:
== Kasaysayan ==
== Kasaysayan ==
Noon pa mang 400 B.C. ay sumilay na ang sibilisasyon sa [[Lambak Indus]] sa [[India]]. Ang mga relic ng sinaunang sibilisasyong ito ay makikita pa sa Mohenjo-Daro sa Sind at Harappa sa Punjab. Ayon sa mga arkeologo, ang mga taong nanirahan sa Indus Valley ay merong mataas na kultura dahil marunong sila sa matematika, enhinyero, arkitektura, pagkompyuter, kultura, pamamahala, pagsusulat, at industriya.
Noon pa mang 400 B.C. ay sumilay na ang sibilisasyon sa [[Lambak Indus]] sa [[India]]. Ang mga relic ng sinaunang sibilisasyong ito ay makikita pa sa Mohenjo-Daro sa Sind at Harappa sa Punjab. Ayon sa mga arkeologo, ang mga taong nanirahan sa Indus Valley ay merong mataas na kultura dahil marunong sila sa matematika, enhinyero, arkitektura, kultura, pamamahala, pagsusulat, at industriya.


Noong 2000 B.C.. nawala ang sibilisasyong [[Mohenjo-Daro]] at [[Harappa]], sinakop sila ng mga mapuputing [[Aryan]] sa Indus Valley. Lahi sila ng mga puti at nagsasalita ng Sanskrit, wika ng mga Indo-Europeo. Sinakop nila ang mga kayumangging Dravidian, na noo’y naninirahan sa Lambak ng Indus. Marami sa mga Dravidian ay nagsitakas at nagsitigil papuntang Timog India.
Noong 2000 B.C.. nawala ang sibilisasyong [[Mohenjo-Daro]] at [[Harappa]], sinakop sila ng mga mapuputing [[Aryan]] sa Indus Valley. Lahi sila ng mga puti at nagsasalita ng Sanskrit, wika ng mga Indo-Europeo. Sinakop nila ang mga kayumangging Drabida, na noo’y naninirahan sa Lambak ng Indus. Marami sa [[mga Drabida]] ay nagsitakas at nagsitigil papuntang Timog India.
Inokupa ng mga mananakop na Aryan ang magandang lupain ng Hilagang India at nagtatag ng iba’t ibang kaharian. Malaon, sila ay tinawag na '''Hindu'''. Sila ay masisipag na magsasaka, pastol, at matatapang na mandirigma. Sila ay mga bihasang magpapalayok, mangingisda, mason, panday, at manghahabi. Nakipagkalakalan sila sa ibang bansa, kabilang ang [[Afhganistan]], [[Iran]], at [[Mesopotamia]].
Inokupa ng mga mananakop na Aryan ang magandang lupain ng Hilagang India at nagtatag ng iba’t ibang kaharian. Malaon, sila ay tinawag na '''Hindu'''. Sila ay masisipag na magsasaka, pastol, at matatapang na mandirigma. Sila ay mga bihasang magpapalayok, mangingisda, mason, panday, at manghahabi. Nakipagkalakalan sila sa ibang bansa, kabilang ang [[Afghanistan]], [[Iran]], at [[Mesopotamia]].


==Sensus ng 2001==
==Senso ng 2001==


[[File:India Hinduism11.png|thumb|300px|right|Ang mga Hindu bilang persentage ng buong populasyon sa mga distrito ng Indiya at Nepal. Ang mga hangganan ng J&K ay hindi tama.]] Ang populasyong Hindu ng Indiya ay batay sa opisyal na 2001 census <ref>[http://www.censusindia.gov.in/ Indian Census]</ref> ay nakatala sa baba. Ang malaking pagbaba ay nangyari noong 1991-2001 peryodiko na makikita saManipur, mula 57% hanggang 46%, kung saan ay ang pagtaas ng relihiyong Sanamahi. Para sa iba pang impormasyon ng sensus ng 2001, tignan ang [[Mga Distritong Hindu sa Indiya|itong tala]].
[[File:Hindu population in India by district, 2001.png|thumb|300px|right|Ang mga Hindu bilang persentage ng buong populasyon sa mga distrito ng Indiya at Nepal. Ang mga hangganan ng J&K ay hindi tama.]] Ang populasyong Hindu ng Indiya ay batay sa opisyal na 2001 census <ref>[http://www.censusindia.gov.in/ Indian Census]</ref> ay nakatala sa baba. Ang malaking pagbaba ay nangyari noong 1991-2001 peryodiko na makikita saManipur, mula 57% hanggang 46%, kung saan ay ang pagtaas ng relihiyong Sanamahi. Para sa iba pang impormasyon ng senso ng 2001, tignan ang [[Mga Distritong Hindu sa Indiya|itong tala]].


{| class = "wikitable sortable"
{| class = "wikitable sortable"
Linya 234: Linya 220:


[[Kategorya:Hinduismo]]
[[Kategorya:Hinduismo]]
[[Kategorya:India]]
[[Kategorya:Relihiyon sa India]]

Kasalukuyang pagbabago noong 21:13, 11 Oktubre 2024

Indiano na Hindu
Rabindranath Tagore, Mahatma Gandhi, Indira Gandhi
Nandan Nilekani, Sunil Mittal, Aishwariya Rai
Hrithik Roshan, Mukesh Ambani, Amitabh Bachchan
Kabuuang Populasyon
827,578,868 (2001)[1]
80.5% ng kabuoang populasyong Indiyan
Rehiyong may kahalagahang populasyon
Nangunguna sa lahat ng estado bukod sa Jammu & Kashmir, Lakshadweep, North-East, Punjab
Wika

Mga Wika sa Indiya · Indian English

Ang Hinduismo ay ang pinakamalaki at kilalang tradisyong relihiyon[2] ng Indiya, na may 80.5% ng populasyon na kinikilala bilang Hindus.[3] Ang pinakamalaki sa lahay at napapabilang sa Vaishnavite at Shaivite denominasyon.[4]

Ang kulturang Vedic ay nagmula sa Indiya mula noong 2000 at 1500 B.K.[5] Bilang resulta, ang Hinduismo, na itinuturing na kahalili ng relihiyong Vedic,[6] ay nagkaroon ng malalim na epekto sa kasaysayan ng Indiya, kultura at ang pilosopia. Ang pangalang India ay mula sa salitang Griyego Ἰνδία para sa Indus, na nagmula sa Lumang Persa (Persian) na salita na Hindu, mula sa Sansbaitself na nagmula sa Greekkrit Sindhu, ang historikal na lokal na pagtawag sa Ilog Indus.[7] Ang iba pang kilalang pangalan ng Indiya ay Hindustān, na may kahulugan na "lupain ng mga Hindus".[8]

Kasaysayan

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Noon pa mang 400 B.C. ay sumilay na ang sibilisasyon sa Lambak Indus sa India. Ang mga relic ng sinaunang sibilisasyong ito ay makikita pa sa Mohenjo-Daro sa Sind at Harappa sa Punjab. Ayon sa mga arkeologo, ang mga taong nanirahan sa Indus Valley ay merong mataas na kultura dahil marunong sila sa matematika, enhinyero, arkitektura, kultura, pamamahala, pagsusulat, at industriya.

Noong 2000 B.C.. nawala ang sibilisasyong Mohenjo-Daro at Harappa, sinakop sila ng mga mapuputing Aryan sa Indus Valley. Lahi sila ng mga puti at nagsasalita ng Sanskrit, wika ng mga Indo-Europeo. Sinakop nila ang mga kayumangging Drabida, na noo’y naninirahan sa Lambak ng Indus. Marami sa mga Drabida ay nagsitakas at nagsitigil papuntang Timog India.

Inokupa ng mga mananakop na Aryan ang magandang lupain ng Hilagang India at nagtatag ng iba’t ibang kaharian. Malaon, sila ay tinawag na Hindu. Sila ay masisipag na magsasaka, pastol, at matatapang na mandirigma. Sila ay mga bihasang magpapalayok, mangingisda, mason, panday, at manghahabi. Nakipagkalakalan sila sa ibang bansa, kabilang ang Afghanistan, Iran, at Mesopotamia.

Senso ng 2001

[baguhin | baguhin ang wikitext]
Ang mga Hindu bilang persentage ng buong populasyon sa mga distrito ng Indiya at Nepal. Ang mga hangganan ng J&K ay hindi tama.

Ang populasyong Hindu ng Indiya ay batay sa opisyal na 2001 census [9] ay nakatala sa baba. Ang malaking pagbaba ay nangyari noong 1991-2001 peryodiko na makikita saManipur, mula 57% hanggang 46%, kung saan ay ang pagtaas ng relihiyong Sanamahi. Para sa iba pang impormasyon ng senso ng 2001, tignan ang itong tala.

Rehiyon Hindus Total % Hindus
Indiya 827,578,868 1,028,610,328 80.46%
Himachal Pradesh 5,800,222 6,077,900 95.43%
Chhattisgarh 19,729,670 20,833,803 94.70%
Orissa 34,726,129 36,804,660 94.35%
Dadra and Nagar Haveli 206,203 220,490 93.52%
Madhya Pradesh 55,004,675 60,348,023 91.15%
Daman and Diu 141,901 158,204 89.69%
Gujarat 45,143,074 50,671,017 89.09%
Andhra Pradesh 67,836,651 76,210,007 89.01%
Rajasthan 50,151,452 56,507,188 88.75%
Haryana 18,655,925 21,144,564 88.23%
Tamil Nadu 54,985,079 62,405,679 88.11%
Pondicherry 845,449 974,345 86.77%
Tripura 2,739,310 3,199,203 85.62%
Uttarakhand 7,212,260 8,489,349 84.96%
Karnataka 44,321,279 52,850,562 83.86%
Bihar 69,076,919 82,998,509 83.23%
Delhi 11,358,049 13,850,507 82.00%
Uttar Pradesh 133,979,263 166,197,921 80.61%
Maharashtra 77,859,385 96,878,627 80.37%
Chandigarh 707,978 900,635 78.61%
West Bengal 58,104,835 80,176,197 72.47%
Andaman and Nicobar Islands 246,589 356,152 69.24%
Jharkhand 18,475,681 26,945,829 68.57%
Goa 886,551 1,347,668 65.78%
Assam 17,296,455 26,655,528 64.89%
Sikkim 329,548 540,851 60.93%
Kerala 17,883,449 31,841,374 56.16%
Manipur 996,894 2,166,788 46.01%
Punjab 8,997,942 24,358,999 36.94%
Arunachal Pradesh 379,935 1,097,968 34.60%
Jammu and Kashmir 3,005,349 10,143,700 29.63%
Meghalaya 307,822 2,318,822 13.27%
Nagaland 153,162 1,990,036 7.70%
Lakshadweep 2,221 60,650 3.66%
Mizoram 31,562 888,573 3.55%

Talababa

[baguhin | baguhin ang wikitext]
  1. ↑ [1]
  2. ↑ Hinduism is variously defined as a "religion", "set of religious beliefs and practices", "religious tradition" etc. For a discussion on the topic, see: "Establishing the boundaries" in Gavin Flood (2003), pp. 1-17. René Guénon in his Introduction to the Study of the Hindu Doctrines (1921 ed.), Sophia Perennis, ISBN 0-900588-74-8, proposes a definition of the term "religion" and a discussion of its relevance (or lack of) to Hindu doctrines (part II, chapter 4, p. 58).
  3. ↑ India Census 2001
  4. ↑ "Adherents.com Hinduism". Inarkibo mula sa orihinal noong 2015-03-15. Nakuha noong 2010-07-22.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  5. ↑ N. Siegel, Paul. The meek and the militant: religion and power across the world. Zed Books, 1987. ISBN 0862323495, 9780862323493. {{cite book}}: Check |isbn= value: invalid character (tulong)
  6. ↑ Hoiberg, Dale. Students' Britannica India. Popular Prakashan, 2000. ISBN 0852297602, 9780852297605. {{cite book}}: Check |isbn= value: invalid character (tulong)
  7. ↑ "India", Oxford English Dictionary, second edition, 2100a.d. Oxford University Press.
  8. ↑ Thompson Platts, John. A dictionary of Urdū, classical Hindī, and English. W.H. Allen & Co., Oxford University 1884.
  9. ↑ Indian Census
Kinuha sa "https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Hinduismo_sa_Indiya&oldid=2132542"