İçeriğe atla

Dario Moreno: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki fark
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Wooze (mesaj | katkılar)
Hizmetliler
93.921 değişiklik
Etiketler: Mobil değişiklik Mobil ağ değişikliği Gelişmiş mobil değişikliği
Etiketler: Mobil değişiklik Mobil ağ değişikliği Gelişmiş mobil değişikliği
 
(14 kullanıcı tarafından yapılan 15 ara revizyon gösterilmiyor)
10. satır: 10. satır:
| Takma ad =
| Takma ad =
| Doğum = 3 Nisan 1921
| Doğum = 3 Nisan 1921
| yer = [[Germencik]], [[Aydın]], [[Osmanlı İmparatorluğu]]
| yer = [[Germencik]], [[Aydın (il)|Aydın]]
| Ölüm = {{ölüm tarihi ve yaşı|1968|12|1|1921|5|3}}
| Ölüm = {{ölüm tarihi ve yaşı|1968|12|1|1921|5|3}}
| ölüm yeri = [[İstanbul]], [[Türkiye]]
| ölüm yeri = [[İstanbul]], [[Türkiye]]
20. satır: 20. satır:
| Etkin yıllar = 1950-1968
| Etkin yıllar = 1950-1968
}}
}}
'''David Arugete Moreno''' veya sahne adıyla '''Dario Moreno''' (3 Nisan 1921 - 1 Aralık 1968), Türk müzisyen ve oyuncu. 1950'ler ve 1960'larda Fransa'da şarkıcı ve oyuncu olarak ün kazandı. 1961 tarihli Brigitte Bardot şarkısı ile ünlendi.
'''David Arugete Moreno''' veya sahne adıyla '''Dario Moreno''' (3 Nisan 1921 - 1 Aralık 1968), Türkiye Yahudisi müzisyen ve oyuncu. 1950'ler ve 1960'larda Fransa'da şarkıcı ve oyuncu olarak ün kazandı. 1961 tarihli Brigitte Bardot şarkısı ile ünlendi.


== Biyografi ==
== Biyografi ==
[[Dosya:Dario Moreno Büstü.jpg|küçükresim|sağ|[[İzmir]]’de adının verildiği sokaktaki büstü]]
[[Dosya:Dario Moreno Büstü.jpg|küçükresim|sağ|[[İzmir]]’de adının verildiği sokaktaki büstü]]
[[Dosya:Dario Moreno Tabela.jpg|küçükresim|sağ|Dario Moreno sokağı tabelası]]
[[Dosya:Dario Moreno Tabela.jpg|küçükresim|sağ|Dario Moreno sokağı tabelası]]
[[İtalya]] Yahudisi kökenli bir ailenin çocuğu olan Dario Moreno, 3 Nisan 1921 tarihinde [[Aydın]]'ın [[Germencik]] ilçesinde doğdu.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.ankarabarosu.org.tr/siteler/ankarabarosu/hgdmakale/2012-2/9.pdf |başlık=Deniz ve mehtap sordular seni Dario, neredesin? |erişimtarihi=8 Ocak 2016 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20160304090148/http://www.ankarabarosu.org.tr/siteler/ankarabarosu/hgdmakale/2012-2/9.pdf |arşivtarihi=4 Mart 2016 |ölüurl=hayır }}</ref> Bazı atıflarda ise doğum yeri [[İzmir]], [[Mezarlıkbaşı]] olarak gösterilmekte ve sonraki bazı belgelerde doğum yeri olarak [[İzmir]]'i kullandığı görülmektedir.<ref>{{Web kaynağı |url=http://blog.milliyet.com.tr/mezarlikbasi-nin-asi-cocugu/Blog/?BlogNo=133972 |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=8 Ocak 2016 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20160224095423/http://blog.milliyet.com.tr/mezarlikbasi-nin-asi-cocugu/Blog/?BlogNo=133972 |arşivtarihi=24 Şubat 2016 |ölüurl=evet }}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=http://www.kentyasam.com/dario-moreno-kimdir-yhbrdty-3756.html |başlık=Dario Moreno, 6 Ekim 1962'de Ses Dergisi'nin 46. sayısında Renda Poğda'ya verdiği röportaj |erişimtarihi=8 Ocak 2016 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20160128231620/http://kentyasam.com/dario-moreno-kimdir-yhbrdty-3756.html |arşivtarihi=28 Ocak 2016 |ölüurl=evet }}</ref> Tren istasyonunda çalışan babası trajik bir şekilde vurulup öldürülünce yetim kaldı. Bu olaydan sonra annesi ile [[İzmir]]'e yerleştiler. Dört kardeşi daha olan Moreno, annesi Madam Roza tarafından geçim sıkıntısından dolayı [[yetimhane]]ye (Nido De Guerfanos<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.turkisrael.org/TurkishMain/index3.htm |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=14 Ocak 2010 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20131009073319/http://www.turkisrael.org/TurkishMain/index3.htm |arşivtarihi=9 Ekim 2013 |ölüurl=evet }}</ref>) bırakıldı. Dört yaşına değin yetimhanede kalan Moreno, daha sonra [[Yahudiler|Yahudi]] ilkokulunu bitirdi.
[[İtalya]] Yahudisi kökenli bir ailenin çocuğu olan Dario Moreno, 3 Nisan 1921 tarihinde [[Aydın (il)|Aydın]] ilinin [[Germencik]] ilçesinde doğdu.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.ankarabarosu.org.tr/siteler/ankarabarosu/hgdmakale/2012-2/9.pdf |başlık=Deniz ve mehtap sordular seni Dario, neredesin? |erişimtarihi=8 Ocak 2016 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20160304090148/http://www.ankarabarosu.org.tr/siteler/ankarabarosu/hgdmakale/2012-2/9.pdf |arşivtarihi=4 Mart 2016 |ölüurl=hayır }}</ref> Bazı atıflarda ise doğum yeri [[İzmir]], [[Mezarlıkbaşı]] olarak gösterilmekte ve sonraki bazı belgelerde doğum yeri olarak [[İzmir]]'i kullandığı görülmektedir.<ref>{{Web kaynağı |url=http://blog.milliyet.com.tr/mezarlikbasi-nin-asi-cocugu/Blog/?BlogNo=133972 |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=8 Ocak 2016 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20160224095423/http://blog.milliyet.com.tr/mezarlikbasi-nin-asi-cocugu/Blog/?BlogNo=133972 |arşivtarihi=24 Şubat 2016 |ölüurl=evet }}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=http://www.kentyasam.com/dario-moreno-kimdir-yhbrdty-3756.html |başlık=Dario Moreno, 6 Ekim 1962'de Ses Dergisi'nin 46. sayısında Renda Poğda'ya verdiği röportaj |erişimtarihi=8 Ocak 2016 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20160128231620/http://kentyasam.com/dario-moreno-kimdir-yhbrdty-3756.html |arşivtarihi=28 Ocak 2016 |ölüurl=evet }}</ref> Tren istasyonunda çalışan babası trajik bir şekilde vurulup öldürülünce yetim kaldı. Bu olaydan sonra annesi ile [[İzmir]]'e yerleştiler. Dört kardeşi daha olan Moreno, annesi Madam Roza tarafından geçim sıkıntısından dolayı [[yetimhane]]ye (Nido De Guerfanos<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.turkisrael.org/TurkishMain/index3.htm |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=14 Ocak 2010 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20131009073319/http://www.turkisrael.org/TurkishMain/index3.htm |arşivtarihi=9 Ekim 2013 |ölüurl=evet }}</ref>) bırakıldı. Dört yaşına değin yetimhanede kalan Moreno, daha sonra [[Yahudiler|Yahudi]] ilkokulunu bitirdi.


Gençlik yıllarında pek çok değişik işte çalıştı. En yakın çocukluk dostu [[Alber Dinar]]'dır. Çalıştığı yıllarda kendini yetiştirdi ve [[Kardiçalı Han]]'da yanında getir götür işlerinde çalıştığı İzmir'in ünlü avukatlarından Nuri Fettah'ın kâtipliğine yükseldi. Ayrıca geceleri [[Millî Kütüphane]]'ye gidip [[Fransızca]] çalışıyordu. 23 Mayıs 1940 tarihinde Ankara'daki Devlet Konsevatuvarı'nda sınava girmek için gönderdiği mektubunda Türkçe dışında Fransızca, İspanyolca, biraz da İtalyanca ve İngilizce bildiğini yazıyordu. Yine bu sıralarda başlayan [[gitar]] merakını eline geçen bir gitar aracılığı ile geliştirdi.
Gençlik yıllarında pek çok değişik işte çalıştı. En yakın çocukluk dostu [[Alber Dinar]]'dır. Çalıştığı yıllarda kendini yetiştirdi ve [[Kardiçalı Han]]'da yanında getir götür işlerinde çalıştığı İzmir'in ünlü avukatlarından Nuri Fettah'ın kâtipliğine yükseldi. Ayrıca geceleri [[Millî Kütüphane]]'ye gidip [[Fransızca]] çalışıyordu. 23 Mayıs 1940 tarihinde Ankara'daki Devlet Konservatuvarı'nda sınava girmek için gönderdiği mektubunda Türkçe dışında Fransızca, İspanyolca, biraz da İtalyanca ve İngilizce bildiğini yazıyordu. Yine bu sıralarda başlayan [[gitar]] merakını eline geçen bir gitar aracılığı ile geliştirdi.


Aynı dönemlerde [[Bar-Mitsvah]] törenlerinde şarkılar söylemeye başladı. Gençlik çağlarında kendi semtinde ve İzmir'de iyice tanınır olmuştu. Moreno askerliğini [[II. Dünya Savaşı]] sıralarında [[piyade]] olarak [[Akhisar]] Orduevi'nde yaptı. Burada [[caz]] orkestrasında solistlik yaptı ve yine [[Konya]] ile [[Adana]]'daki askeri yerlerde sahneye çıktı. Askerlik döneminde müzik ile daha içli dışlı olan Moreno, İzmir [[Kordon (İzmir)|Kordon]]'da bulunan [[NATO]] binasının yerindeki [[Marmara Gazinosu]]'nda da sahneye çıktı. Moreno, ilk konserini ise [[Konak, İzmir|Konak]] [[vapur]] iskelesinin üzerindeki gazinoda verdi. Moreno müzisyenliğini biraz daha ilerletince, annesi Madam Roza ile birlikte [[Mithatpaşa Caddesi (İzmir)|Mithatpaşa Caddesi]] üzerinde bulunan [[Karataş, Konak|Karataş]] semtindeki [[Tarihî Asansör|Asansör Sokağı]]'na taşındı. (Sokağın bugünkü adı "Dario Moreno Sokağı"dır. Halk arasında bu sokak ve çevresi "[[Tarihî Asansör|Asansör]]" olarak anılır.)
Aynı dönemlerde [[Bar-Mitsvah]] törenlerinde şarkılar söylemeye başladı. Gençlik çağlarında kendi semtinde ve İzmir'de iyice tanınır olmuştu. Moreno askerliğini [[II. Dünya Savaşı]] sıralarında [[piyade]] olarak [[Akhisar]] Orduevi'nde yaptı. Burada [[caz]] orkestrasında solistlik yaptı ve yine [[Konya]] ile [[Adana]]'daki askeri yerlerde sahneye çıktı. Askerlik döneminde müzik ile daha içli dışlı olan Moreno, İzmir [[Kordon (İzmir)|Kordon]]'da bulunan [[NATO]] binasının yerindeki [[Marmara Gazinosu]]'nda da sahneye çıktı. Moreno, ilk konserini ise [[Konak, İzmir|Konak]] [[vapur]] iskelesinin üzerindeki gazinoda verdi. Moreno müzisyenliğini biraz daha ilerletince, annesi Madam Roza ile birlikte [[Mithatpaşa Caddesi (İzmir)|Mithatpaşa Caddesi]] üzerinde bulunan [[Karataş, Konak|Karataş]] semtindeki [[Tarihî Asansör|Asansör Sokağı]]'na taşındı. (Sokağın bugünkü adı "Dario Moreno Sokağı"dır. Halk arasında bu sokak ve çevresi "[[Tarihî Asansör|Asansör]]" olarak anılır.)
33. satır: 33. satır:
Gittikçe daha da ünlenen Dario Moreno'nun ünü, [[İzmir Palas]] Oteli'nde iyice parladı. [[Askerlik]]ten sonra ise Moreno, bir süre [[İstanbul]] [[Fenerbahçe, Kadıköy|Fenerbahçe]]'deki [[Belvu Gazinosu]]'nun sahnesine çıkmaya başladı. Bu arada Moreno, [[Ankara]]'da bulunan [[Bomonti Gazinosu]]'nda sahne almak üzere iki gün için [[Ankara]]'ya gitti. Ancak iki yıl [[Ankara]]'da kaldıktan sonra tekrar [[İstanbul]]'a dönebildi ve [[Fritz Kerten]]'in orkestrasına solist olarak girdi. Moreno, [[Ankara]]'da kaldığı yıllarda [[Orhan Veli]] ile oda arkadaşlığı da yapmıştır. İstanbul'da bir yıl boyunca çalıştıktan sonra [[Atina]]'ya geçti. Burada çalışırken [[Paris]]'te bulunan bir [[emprezaryo]]ya [[telgraf]] çektikten sonra oraya gitti. Moreno, burada ilk olarak [[Perto Del Sol Müzikholü]]'nde sahneye çıktı. [[Paris]]'teki ilk yılları başarısızlık yıllarıdır. [[Almanya]]'daki [[Amerikalılar|Amerikalı]] askeri kulüplerinde bir müddet şarkı söyledikten sonra [[Fransa]]'da ilk defa ''[[Jezabel]]'' şarkısı ile olağanüstü bir başarı elde etti. Paris'te; daha sonra [[Cannes]]'da bulunan [[Palm Beach Oteli]]'nde şarkı söyleyen Moreno daha sonra söylediği "''[[Adieu Lisbon]]''" ve "''[[Cou Courou Cou Cou]]''" isimli [[kalipso]]lar ile ününü pekiştirdi. İstanbul'da yanında çalıştığı Fritz Kerten ile annesini yanına aldırdı. Fritz Kerten'in adını [[Fritz Kerten|Andre Kerr]]'e çevirterek [[piyanist]] olarak yanına aldı.
Gittikçe daha da ünlenen Dario Moreno'nun ünü, [[İzmir Palas]] Oteli'nde iyice parladı. [[Askerlik]]ten sonra ise Moreno, bir süre [[İstanbul]] [[Fenerbahçe, Kadıköy|Fenerbahçe]]'deki [[Belvu Gazinosu]]'nun sahnesine çıkmaya başladı. Bu arada Moreno, [[Ankara]]'da bulunan [[Bomonti Gazinosu]]'nda sahne almak üzere iki gün için [[Ankara]]'ya gitti. Ancak iki yıl [[Ankara]]'da kaldıktan sonra tekrar [[İstanbul]]'a dönebildi ve [[Fritz Kerten]]'in orkestrasına solist olarak girdi. Moreno, [[Ankara]]'da kaldığı yıllarda [[Orhan Veli]] ile oda arkadaşlığı da yapmıştır. İstanbul'da bir yıl boyunca çalıştıktan sonra [[Atina]]'ya geçti. Burada çalışırken [[Paris]]'te bulunan bir [[emprezaryo]]ya [[telgraf]] çektikten sonra oraya gitti. Moreno, burada ilk olarak [[Perto Del Sol Müzikholü]]'nde sahneye çıktı. [[Paris]]'teki ilk yılları başarısızlık yıllarıdır. [[Almanya]]'daki [[Amerikalılar|Amerikalı]] askeri kulüplerinde bir müddet şarkı söyledikten sonra [[Fransa]]'da ilk defa ''[[Jezabel]]'' şarkısı ile olağanüstü bir başarı elde etti. Paris'te; daha sonra [[Cannes]]'da bulunan [[Palm Beach Oteli]]'nde şarkı söyleyen Moreno daha sonra söylediği "''[[Adieu Lisbon]]''" ve "''[[Cou Courou Cou Cou]]''" isimli [[kalipso]]lar ile ününü pekiştirdi. İstanbul'da yanında çalıştığı Fritz Kerten ile annesini yanına aldırdı. Fritz Kerten'in adını [[Fritz Kerten|Andre Kerr]]'e çevirterek [[piyanist]] olarak yanına aldı.


[[Sezen Cumhur Önal]] ve [[Fecri Ebcioğlu]] Moreno'nun şarkılarına [[Türkçe]] söz yazmışlardır. Moreno, [[Jacques Brel]]'in yazıp sahneye koyduğu ve baş rolünü oynadığı ''[[L'Homme de la Mancha]]'' adlı müzikal eserde "Sancho Pancho" rolünü üstlendi. Dario Moreno, ayrıca 32 filmde rol almıştır. Yazar ve yönetmen [[Kosta Kortidis]]; 2015 yılında kendi yazdığı ve hemen aynı yıl Cef Tiyatro'da sahneye taşıyarak kendi yönettiği tiyatro eseri "''Malulen Emekli Gökbilimci Hüseyin Çineli''" oyununda Dario Moreno'ya olan sevgisini ve büyük vefasını göstererek, oyunun 2. perdesinin büyük bölümünü Dario Moreno için yazmıştır. Aynı oyunda, sanatçının görsellerini ve bazı şarkılarını kullanarak seyirciye, Moreno'yu ayakta alkışlatmıştır. Oyunun künyesinde yazar Kortidis, Dario Moreno'ya gerçek adı ile (David Arugete) yer vermiştir.
[[Sezen Cumhur Önal]] ve [[Fecri Ebcioğlu]] Moreno'nun şarkılarına [[Türkçe]] söz yazmışlardır. Moreno, [[Jacques Brel]]'in yazıp sahneye koyduğu ve baş rolünü oynadığı ''[[L'Homme de la Mancha]]'' adlı müzikal eserde "Sancho Pancho" rolünü üstlendi. Dario Moreno, ayrıca 32 filmde rol almıştır. Yazar ve yönetmen [[Kosta Kortidis]]; 2015 yılında kendi yazdığı ve hemen aynı yıl Cef Tiyatro'da sahneye taşıyarak kendi yönettiği tiyatro eseri "''Malulen Emekli Gökbilimci Hüseyin Çineli''" oyununda Dario Moreno'ya olan sevgisini ve büyük vefasını göstererek, oyunun 2. perdesinin büyük bölümünü Dario Moreno için yazmıştır. Aynı oyunda, sanatçının görsellerini ve bazı şarkılarını kullanarak seyirciye, Moreno'yu ayakta alkışlatmıştır. Oyunun künyesinde yazar Kortidis, Dario Moreno'ya gerçek adı ile (David Arugete) yer vermiştir.


=== Ölümü ===
=== Ölümü ===
1 Aralık 1968 günü İstanbul [[Yeşilköy Havaalanı]]'nda öldü. Paris'te galası gerçekleşecek oyununa ve [[Paris]]'te ilk kez yapılacak "Türk Gecesi"ne gideceği uçağına geç kalması ve uçağa bindirilmemesi üzerine hava alanındaki görevliyle girdiği münakaşa üzerine tansiyonunun yükselmesiyle birlikte, ardından geçirdiği rahatsızlık sonrası kanlar içinde kalarak yere yığıldı.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.kentyasam.com/images/2015/201512011219503756.jpg |başlık=Koma halindeki ünlü şarkıcı ifade veremedi. 2 Aralık 1968 |erişimtarihi=8 Ocak 2016 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20160130145329/http://www.kentyasam.com/images/2015/201512011219503756.jpg |arşivtarihi=30 Ocak 2016 |ölüurl=hayır }}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=http://www.kentyasam.com/dario-moreno-kimdir-yhbrdty-3756.html |başlık=Abdulkadir Hazman - "Dario Moreno kimdir?" |erişimtarihi=8 Ocak 2016 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20160128231620/http://kentyasam.com/dario-moreno-kimdir-yhbrdty-3756.html |arşivtarihi=28 Ocak 2016 |ölüurl=evet }}</ref> Hipertansiyon hastası olan Moreno, bu tartışmanın ardından hastaneye kaldırıldı fakat hastanede ilk müdahaleyi yapan doktorun ifadesine göre hastaneye geldiğinde hayatını kaybetmiş durumdadır. İstanbul'da ölen Dario Moreno, İzmir'de gömülmesini vasiyet etmiştir. Fakat ölümünün ardından [[İzmir]]'den [[İsrail]]'e yerleşmiş olan annesi Madam Roza, oğlu Dario Moreno'yu gömülmek üzere [[İsrail]]'deki [[Holon]] kenti gömütlüğüne götürerek orada toprağa verildi.
1 Aralık 1968 günü İstanbul [[Yeşilköy Havaalanı]]'nda öldü. Paris'te galası gerçekleşecek oyununa ve [[Paris]]'te ilk kez yapılacak "Türk Gecesi"ne gideceği uçağına geç kalması ve uçağa bindirilmemesi üzerine hava alanındaki görevliyle girdiği münakaşa üzerine tansiyonunun yükselmesiyle birlikte, ardından geçirdiği rahatsızlık sonrası kanlar içinde kalarak yere yığıldı.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.kentyasam.com/images/2015/201512011219503756.jpg |başlık=Koma halindeki ünlü şarkıcı ifade veremedi. 2 Aralık 1968 |erişimtarihi=8 Ocak 2016 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20160130145329/http://www.kentyasam.com/images/2015/201512011219503756.jpg |arşivtarihi=30 Ocak 2016 |ölüurl=hayır }}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=http://www.kentyasam.com/dario-moreno-kimdir-yhbrdty-3756.html |başlık=Abdulkadir Hazman - "Dario Moreno kimdir?" |erişimtarihi=8 Ocak 2016 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20160128231620/http://kentyasam.com/dario-moreno-kimdir-yhbrdty-3756.html |arşivtarihi=28 Ocak 2016 |ölüurl=evet }}</ref> Hipertansiyon hastası olan Moreno, bu tartışmanın ardından hastaneye kaldırıldı fakat hastanede ilk müdahaleyi yapan doktorun ifadesine göre hastaneye geldiğinde hayatını kaybetmiş durumdadır. İstanbul'da ölen Dario Moreno, İzmir'de gömülmesini vasiyet etmiştir. Fakat ölümünün ardından [[İzmir]]'den [[İsrail]]'e yerleşmiş olan annesi Madam Roza, oğlu Dario Moreno'yu gömülmek üzere [[İsrail]]'deki [[Holon]] kenti gömütlüğüne götürerek orada toprağa verdi.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.cnnturk.com/yazarlar/guncel/ugur-hakan-hacioglu/deniz-mehtap-ve-dario-moreno|başlık=Deniz, Mehtap ve Dario Moreno|erişimtarihi=1 Mayıs 2024|tarih=30 Temmuz 2021|dil=Türkçe|çalışma=[[CNN Türk]]|ad=Uğur Hakan|soyadı=Hacıoğlu|arşivurl=https://web.archive.org/web/20240501135902/https://www.cnnturk.com/yazarlar/guncel/ugur-hakan-hacioglu/deniz-mehtap-ve-dario-moreno|arşivtarihi=1 Mayıs 2024|ölüurl=hayır}}</ref>


== Filmografisi ==
== Filmografisi ==
137. satır: 137. satır:
== Ödüller ==
== Ödüller ==
* 1958 Grand Prix Du Disque (Plak Armağanı]
* 1958 Grand Prix Du Disque (Plak Armağanı]
* 1969 [[Kültür ve Turizm Bakanlığı]]'nın '''Dario Moreno''' ödülünü [[Fransa]]'daki [[Türkiye]] büyük elçiliğinde [[Esin Afşar]] ve [[Jacques Brel]] aldılar.
* 1969 [[Kültür ve Turizm Bakanlığı (Türkiye)|Kültür ve Turizm Bakanlığı]]'nın '''Dario Moreno''' ödülünü [[Fransa]]'daki [[Türkiye]] büyük elçiliğinde [[Esin Afşar]] ve [[Jacques Brel]] aldılar.
* 1988 yılının 6 Ekim gecesinde [[Akdeniz müzik yarışması]]'nda anısına konulan Altın Hitit ödülünü Gianluigi di Franco isimli şarkıcı aldı.
* 1988 yılının 6 Ekim gecesinde [[Akdeniz müzik yarışması]]'nda anısına konulan Altın Hitit ödülünü Gianluigi di Franco isimli şarkıcı aldı.
* Oeil Pour Oeil (Göze Göz) filmi ile [[Fransa]]'da en iyi yardımcı aktör ödülünü almıştır.
* Oeil Pour Oeil (Göze Göz) filmi ile [[Fransa]]'da en iyi yardımcı aktör ödülünü almıştır.


148. satır: 148. satır:
== Kaynakça ==
== Kaynakça ==
{{kaynakça}}
{{kaynakça}}



{{Otorite kontrolü}}
{{Otorite kontrolü}}


{{DEFAULTSORT:Moreno, Dario}}
{{DEFAULTSORT:Moreno, Dario}}

[[Kategori:1921 doğumlular]]
[[Kategori:1921 doğumlular]]
[[Kategori:1968 yılında ölenler]]
[[Kategori:1968 yılında ölenler]]
159. satır: 157. satır:
[[Kategori:20. yüzyılda Türk erkek şarkıcılar]]
[[Kategori:20. yüzyılda Türk erkek şarkıcılar]]
[[Kategori:20. yüzyıl bestecileri]]
[[Kategori:20. yüzyıl bestecileri]]
[[Kategori:İzmir'de sanat]]
[[Kategori:İzmir ilinde sanat]]
[[Kategori:Yahudi besteciler]]
[[Kategori:Yahudi besteciler]]
[[Kategori:Yahudi erkek oyuncular]]
[[Kategori:Yahudi erkek oyuncular]]

13.13, 26 Kasım 2024 itibarı ile sayfanın şu anki hâli.

Dario Moreno
Genel bilgiler
DoğumDavid Arugete Moreno
3 Nisan 1921
Germencik, Aydın
Ölüm1 Aralık 1968 (47 yaşında)
İstanbul, Türkiye
TarzlarPop, Latin pop, Chanson
MesleklerŞarkıcı, Piyanist, Gitarist, Oyuncu
Etkin yıllar1950-1968

David Arugete Moreno veya sahne adıyla Dario Moreno (3 Nisan 1921 - 1 Aralık 1968), Türkiye Yahudisi müzisyen ve oyuncu. 1950'ler ve 1960'larda Fransa'da şarkıcı ve oyuncu olarak ün kazandı. 1961 tarihli Brigitte Bardot şarkısı ile ünlendi.

Biyografi

[değiştir | kaynağı değiştir]
İzmir’de adının verildiği sokaktaki büstü
Dario Moreno sokağı tabelası

İtalya Yahudisi kökenli bir ailenin çocuğu olan Dario Moreno, 3 Nisan 1921 tarihinde Aydın ilinin Germencik ilçesinde doğdu.[1] Bazı atıflarda ise doğum yeri İzmir, Mezarlıkbaşı olarak gösterilmekte ve sonraki bazı belgelerde doğum yeri olarak İzmir'i kullandığı görülmektedir.[2][3] Tren istasyonunda çalışan babası trajik bir şekilde vurulup öldürülünce yetim kaldı. Bu olaydan sonra annesi ile İzmir'e yerleştiler. Dört kardeşi daha olan Moreno, annesi Madam Roza tarafından geçim sıkıntısından dolayı yetimhaneye (Nido De Guerfanos[4]) bırakıldı. Dört yaşına değin yetimhanede kalan Moreno, daha sonra Yahudi ilkokulunu bitirdi.

Gençlik yıllarında pek çok değişik işte çalıştı. En yakın çocukluk dostu Alber Dinar'dır. Çalıştığı yıllarda kendini yetiştirdi ve Kardiçalı Han'da yanında getir götür işlerinde çalıştığı İzmir'in ünlü avukatlarından Nuri Fettah'ın kâtipliğine yükseldi. Ayrıca geceleri Millî Kütüphane'ye gidip Fransızca çalışıyordu. 23 Mayıs 1940 tarihinde Ankara'daki Devlet Konservatuvarı'nda sınava girmek için gönderdiği mektubunda Türkçe dışında Fransızca, İspanyolca, biraz da İtalyanca ve İngilizce bildiğini yazıyordu. Yine bu sıralarda başlayan gitar merakını eline geçen bir gitar aracılığı ile geliştirdi.

Aynı dönemlerde Bar-Mitsvah törenlerinde şarkılar söylemeye başladı. Gençlik çağlarında kendi semtinde ve İzmir'de iyice tanınır olmuştu. Moreno askerliğini II. Dünya Savaşı sıralarında piyade olarak Akhisar Orduevi'nde yaptı. Burada caz orkestrasında solistlik yaptı ve yine Konya ile Adana'daki askeri yerlerde sahneye çıktı. Askerlik döneminde müzik ile daha içli dışlı olan Moreno, İzmir Kordon'da bulunan NATO binasının yerindeki Marmara Gazinosu'nda da sahneye çıktı. Moreno, ilk konserini ise Konak vapur iskelesinin üzerindeki gazinoda verdi. Moreno müzisyenliğini biraz daha ilerletince, annesi Madam Roza ile birlikte Mithatpaşa Caddesi üzerinde bulunan Karataş semtindeki Asansör Sokağı'na taşındı. (Sokağın bugünkü adı "Dario Moreno Sokağı"dır. Halk arasında bu sokak ve çevresi "Asansör" olarak anılır.)

Gittikçe daha da ünlenen Dario Moreno'nun ünü, İzmir Palas Oteli'nde iyice parladı. Askerlikten sonra ise Moreno, bir süre İstanbul Fenerbahçe'deki Belvu Gazinosu'nun sahnesine çıkmaya başladı. Bu arada Moreno, Ankara'da bulunan Bomonti Gazinosu'nda sahne almak üzere iki gün için Ankara'ya gitti. Ancak iki yıl Ankara'da kaldıktan sonra tekrar İstanbul'a dönebildi ve Fritz Kerten'in orkestrasına solist olarak girdi. Moreno, Ankara'da kaldığı yıllarda Orhan Veli ile oda arkadaşlığı da yapmıştır. İstanbul'da bir yıl boyunca çalıştıktan sonra Atina'ya geçti. Burada çalışırken Paris'te bulunan bir emprezaryoya telgraf çektikten sonra oraya gitti. Moreno, burada ilk olarak Perto Del Sol Müzikholü'nde sahneye çıktı. Paris'teki ilk yılları başarısızlık yıllarıdır. Almanya'daki Amerikalı askeri kulüplerinde bir müddet şarkı söyledikten sonra Fransa'da ilk defa Jezabel şarkısı ile olağanüstü bir başarı elde etti. Paris'te; daha sonra Cannes'da bulunan Palm Beach Oteli'nde şarkı söyleyen Moreno daha sonra söylediği "Adieu Lisbon" ve "Cou Courou Cou Cou" isimli kalipsolar ile ününü pekiştirdi. İstanbul'da yanında çalıştığı Fritz Kerten ile annesini yanına aldırdı. Fritz Kerten'in adını Andre Kerr'e çevirterek piyanist olarak yanına aldı.

Sezen Cumhur Önal ve Fecri Ebcioğlu Moreno'nun şarkılarına Türkçe söz yazmışlardır. Moreno, Jacques Brel'in yazıp sahneye koyduğu ve baş rolünü oynadığı L'Homme de la Mancha adlı müzikal eserde "Sancho Pancho" rolünü üstlendi. Dario Moreno, ayrıca 32 filmde rol almıştır. Yazar ve yönetmen Kosta Kortidis; 2015 yılında kendi yazdığı ve hemen aynı yıl Cef Tiyatro'da sahneye taşıyarak kendi yönettiği tiyatro eseri "Malulen Emekli Gökbilimci Hüseyin Çineli" oyununda Dario Moreno'ya olan sevgisini ve büyük vefasını göstererek, oyunun 2. perdesinin büyük bölümünü Dario Moreno için yazmıştır. Aynı oyunda, sanatçının görsellerini ve bazı şarkılarını kullanarak seyirciye, Moreno'yu ayakta alkışlatmıştır. Oyunun künyesinde yazar Kortidis, Dario Moreno'ya gerçek adı ile (David Arugete) yer vermiştir.

Ölümü

[değiştir | kaynağı değiştir]

1 Aralık 1968 günü İstanbul Yeşilköy Havaalanı'nda öldü. Paris'te galası gerçekleşecek oyununa ve Paris'te ilk kez yapılacak "Türk Gecesi"ne gideceği uçağına geç kalması ve uçağa bindirilmemesi üzerine hava alanındaki görevliyle girdiği münakaşa üzerine tansiyonunun yükselmesiyle birlikte, ardından geçirdiği rahatsızlık sonrası kanlar içinde kalarak yere yığıldı.[5][6] Hipertansiyon hastası olan Moreno, bu tartışmanın ardından hastaneye kaldırıldı fakat hastanede ilk müdahaleyi yapan doktorun ifadesine göre hastaneye geldiğinde hayatını kaybetmiş durumdadır. İstanbul'da ölen Dario Moreno, İzmir'de gömülmesini vasiyet etmiştir. Fakat ölümünün ardından İzmir'den İsrail'e yerleşmiş olan annesi Madam Roza, oğlu Dario Moreno'yu gömülmek üzere İsrail'deki Holon kenti gömütlüğüne götürerek orada toprağa verdi.[7]

Filmografisi

[değiştir | kaynağı değiştir]
Yıl Başlık
1953 Môme vert-de-gris, La
Salaire de la peur, Le
Deux de l'escadrille
1954 Quai des blondes
Femmes s'en balancent, Les
Mouton à cinq pattes, Le
1956 Pardonnez nos offenses
1957 Feu aux poudres, Le
Oeil pour oeil
Tous peuvent me tuer
1958 Incognito
1959 Femme et le pantin, La
Oh! Qué mambo
Nathalie, agent secret
Voulez-vous danser avec moi?
1960 Candide ou l'optimisme au XXe siècle
Rivolta degli schiavi, La
Touchez pas aux blondes
Marie des Isles
1961 Tintin et le mystère de la Toison d'Or
1962 Lustige Witwe, Die
1963 Femmes d'abord, Les
No temas a la ley
Tout pour le tout, Le
Bon roi Dagobert, Le
1964 Dernier tiercé, Le
1965 Saintes chéries, Les
Dis-moi qui tuer
1966 Saint prend l'affût
Hotel Paradiso
1968 Prisonnière

Diskografi

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Granada- Adios Amigos
  • Bossa Nova
  • Calypso
  • Le coco
  • Canım İzmir
  • Si Tu Vas A Rio / Viens
  • Long Bos
  • Moreno Poy Poy
  • Mulata Ye Ye Ye
  • Hatıralar Hayal Oldu / Olam Boyun Kurbanı
  • Tropical Dario
  • Oh Que Dario
  • Deniz ve Mehtap

Ödüller

[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Deniz ve mehtap sordular seni Dario, neredesin?" (PDF). 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Ocak 2016. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2016. 
  3. ^ "Dario Moreno, 6 Ekim 1962'de Ses Dergisi'nin 46. sayısında Renda Poğda'ya verdiği röportaj". 28 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2016. 
  4. ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2010. 
  5. ^ "Koma halindeki ünlü şarkıcı ifade veremedi. 2 Aralık 1968". 30 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2016. 
  6. ^ "Abdulkadir Hazman - "Dario Moreno kimdir?"". 28 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2016. 
  7. ^ Hacıoğlu, Uğur Hakan (30 Temmuz 2021). "Deniz, Mehtap ve Dario Moreno". CNN Türk. 1 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2024. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dario_Moreno&oldid=34405245" sayfasından alınmıştır