İçeriğe atla

Berta Manastırı: Revizyonlar arasındaki fark

Koordinatlar: 41°14′56″K 41°59′00″D / 41.24889°K 41.98333°D / 41.24889; 41.98333
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
InternetArchiveBot (mesaj | katkılar)
Botlar
802.309 değişiklik
2 kaynak kurtarıldı ve 0 kaynak ölü olarak işaretlendi.) #IABot (v2.0.9.3
Rime (mesaj | katkılar)
Beyaz liste
1.667 değişiklik
k Dini yapı bilgi kutusu eklendi.
1. satır: 1. satır:
[[Dosya:Berta (Marr, 1911) (cropped).jpg|küçükresim|250px|sağ|Berta Manastırı'nın uzaktan görünüşü. Fotoğraf: [[Nikolay Marr]], 1904. Fotoğraf [[Nikolay Marr|Marr]]'ın 1904 tarihli gezisinnin notları olan ''Klarceti ve Şavşeti Gezi Günlükleri'' (1911; Petersburg, Rusça; Gürcüce baskısı 2015, Batum) adlı kitaptan alınmıştır.]]
{{Dinî yapı bilgi kutusu|ad=Berta Manastırı|resim=Berta (Marr, 1911) (cropped).jpg|resim_yazısı=Berta Manastırı'nın uzaktan görünüşü. Fotoğraf: [[Nikolay Marr]], 1904. Fotoğraf: Marr'ın 1904 tarihli gezisinnin notları olan Klarceti ve Şavşeti Gezi Günlükleri (1911; Petersburg, Rusça; Gürcüce baskısı 2015, Batum)|işlevsel_durum=Cami|mezhep=[[Gürcü Ortodoks Kilisesi]] (İlk işlevi)|konum=[[Ortaköy, Artvin]]|inşaat_tamamlanma_yılı=8. veya 9. yüzyıl|mimari_tür=[[Gürcü mimarisi]]|malzeme=Kesme kireçtaşı}}

'''Berta Manastırı''' ([[Gürcüce]]: ბერთა veya ბერთის მონასტერი; ''okunuşu'': “berta” veya "bertis monast'eri"), tarihsel [[Klarceti]] bölgesinde, günümüzde [[Artvin (il)|Artvin]] ili merkez ilçesine bağlı [[Ortaköy, Artvin|Ortaköy]]’de (eski adı [[Berta]]) bulunan eski bir [[Gürcü Ortodoks Kilisesi|Gürcü Ortodoks]] [[manastır]]ıdır. 8. veya 9. yüzyılda inşa edilmiştir. Yapının ayakta kalan kısmı günümüzde [[Ortaköy Kilise Camii|cami]] olarak kullanılmaktadır.
'''Berta Manastırı''' ([[Gürcüce]]: ბერთა veya ბერთის მონასტერი; ''okunuşu'': “berta” veya "bertis monast'eri"), tarihsel [[Klarceti]] bölgesinde, günümüzde [[Artvin (il)|Artvin]] ili merkez ilçesine bağlı [[Ortaköy, Artvin|Ortaköy]]’de (eski adı [[Berta]]) bulunan eski bir [[Gürcü Ortodoks Kilisesi|Gürcü Ortodoks]] [[manastır]]ıdır. 8. veya 9. yüzyılda inşa edilmiştir. Yapının ayakta kalan kısmı günümüzde [[Ortaköy Kilise Camii|cami]] olarak kullanılmaktadır.


5. satır: 6. satır:
Berta Manastırı’ndan ilk kez 10. yüzyılda Gürcü yazar [[Giorgi Merçule]] söz etmiştir. Buna göre manastır, Gürcü [[Bagrationi Hanedanı]]nın yönettiği [[Tao-Klarceti]]’de [[Grigol Hantsteli]]'nin (759-861)rehberliğinde faaliyet gösteren dinsel kurumlardan biriydi. Manastırın 830-840’larda kurulduğu tahmin edilmektedir. ''Grigol Hantsteli’nin Yaşamı''’ adlı elyazması ile birinci ''[[Berta İncili]]'' (10. yüzyıl) ve ikinci ''[[Berta İncili]]''’ne (12. yüzyıl) düşülen notlara göre Berta Manastırı [[Meryem Ana]]'ya adanmıştır.<ref>''Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu'' (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 20, ISBN 9789941478178.</ref>
Berta Manastırı’ndan ilk kez 10. yüzyılda Gürcü yazar [[Giorgi Merçule]] söz etmiştir. Buna göre manastır, Gürcü [[Bagrationi Hanedanı]]nın yönettiği [[Tao-Klarceti]]’de [[Grigol Hantsteli]]'nin (759-861)rehberliğinde faaliyet gösteren dinsel kurumlardan biriydi. Manastırın 830-840’larda kurulduğu tahmin edilmektedir. ''Grigol Hantsteli’nin Yaşamı''’ adlı elyazması ile birinci ''[[Berta İncili]]'' (10. yüzyıl) ve ikinci ''[[Berta İncili]]''’ne (12. yüzyıl) düşülen notlara göre Berta Manastırı [[Meryem Ana]]'ya adanmıştır.<ref>''Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu'' (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 20, ISBN 9789941478178.</ref>


Berta Manastırı yapıları, bugünkü [[Ortaköy, Artvin|Ortaköy]]’e yukarıdan bakan bir tepede, düzgün blok taşlardan inşa edilmiştir. Birkaç [[kubbe]]li yapıdan oluşan Berta Manastırı, bölgenin 16. yüzyılın ortalarında [[Osmanlılar]]ın eline geçmesinden sonra terk edilmiştir. Manastırın ayakta kalan kilisesi, tahminen 17. yüzyılda camiye çevrilmiştir ve cami günümüzde [[Ortaköy Kilise Camii]] olarak anılmaktadır. Manastırın büyük bir dikdörtgen yapı olan yemekhanesi, cami olarak kullanılan ana kilise gibi ayakta kalmış bir yapıdır.<ref>[http://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/305619 ''2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları'' (Gürcüce), Tiflis, 2017, s. 44] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20200417172113/http://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/305619 |tarih=17 Nisan 2020 }} ISBN 978-9941-9470-8-7</ref><ref>{{Web kaynağı |url=https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/artvin/kulturenvanteri/ortakoy-kilise-camii |başlık="Ortaköy Kilise Camii - Artvin"- ''Türkiye Kültür Portalı''. |erişimtarihi=19 Mart 2023 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20230317142129/https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/artvin/kulturenvanteri/ortakoy-kilise-camii |arşivtarihi=17 Mart 2023 |ölüurl=hayır }}</ref>
Berta Manastırı yapıları, bugünkü [[Ortaköy, Artvin|Ortaköy]]’e yukarıdan bakan bir tepede, düzgün blok taşlardan inşa edilmiştir. Birkaç [[kubbe]]li yapıdan oluşan Berta Manastırı, bölgenin 16. yüzyılın ortalarında [[Osmanlılar]]ın eline geçmesinden sonra terk edilmiştir. Manastırın ayakta kalan kilisesi, tahminen 17. yüzyılda camiye çevrilmiştir ve cami günümüzde [[Ortaköy Kilise Camii]] olarak anılmaktadır. Manastırın büyük bir dikdörtgen yapı olan yemekhanesi, cami olarak kullanılan ana kilise gibi ayakta kalmış bir yapıdır.<ref>[http://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/305619 ''2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları'' (Gürcüce), Tiflis, 2017, s. 44] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20200417172113/http://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/305619|tarih=17 Nisan 2020}} ISBN 978-9941-9470-8-7</ref><ref>{{Web kaynağı |url=https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/artvin/kulturenvanteri/ortakoy-kilise-camii |başlık="Ortaköy Kilise Camii - Artvin"- ''Türkiye Kültür Portalı''. |erişimtarihi=19 Mart 2023 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20230317142129/https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/artvin/kulturenvanteri/ortakoy-kilise-camii |arşivtarihi=17 Mart 2023 |ölüurl=hayır }}</ref>
[[Dosya:Berta Gospels cover (Georgia, 12th century).JPG|küçükresim|300px|12. yüzyıla ait ''Berta İncili''’nin kabartmalı ön ve arka kapağı.]]
[[Dosya:Berta Gospels cover (Georgia, 12th century).JPG|küçükresim|300px|12. yüzyıla ait ''Berta İncili''’nin kabartmalı ön ve arka kapağı.]]


==Berta Kilisesi==
==Berta Kilisesi==


Günümüzde [[Ortaköy Kilise Camii]]'nin yapısına dönüşmüş olan Berta Kilisesi, 9. yüzyılda, [[Gürcü Krallığı]] döneminde Berta Manastırı'nın ana kilisesi olarak inşa edilmiştir. Doğu duvarındaki bir taşta [[Gürcü alfabesi|Gürcü alfabesinin Nushuri karakterleri]]yle yazılmış olan Gürcüce yazı bu dönemden kalmış ve tahrip olmakla birlikte günümüze ulaşmıştır. Kilise kesme kireçtaşlarıyla inşa edilmiştir. İç duvarları sonradan sıvanmış olmasına karşın, duvar resimlerinin izleri bugün de fark edilmektedir. Berta Kilisesi'nin güney duvarına bitişik yapı bugün temel seviyesine kadar yıkık haldedir.<ref>[http://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/305619 ''2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları'' (Gürcüce), Tiflis, 2017, s. 44.] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20200417172113/http://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/305619 |tarih=17 Nisan 2020 }} ISBN 978-9941-9470-8-7</ref>
Günümüzde [[Ortaköy Kilise Camii]]'nin yapısına dönüşmüş olan Berta Kilisesi, 9. yüzyılda, [[Gürcü Krallığı]] döneminde Berta Manastırı'nın ana kilisesi olarak inşa edilmiştir. Doğu duvarındaki bir taşta [[Gürcü alfabesi|Gürcü alfabesinin Nushuri karakterleri]]yle yazılmış olan Gürcüce yazı bu dönemden kalmış ve tahrip olmakla birlikte günümüze ulaşmıştır. Kilise kesme kireçtaşlarıyla inşa edilmiştir. İç duvarları sonradan sıvanmış olmasına karşın, duvar resimlerinin izleri bugün de fark edilmektedir. Berta Kilisesi'nin güney duvarına bitişik yapı bugün temel seviyesine kadar yıkık haldedir.<ref>[http://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/305619 ''2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları'' (Gürcüce), Tiflis, 2017, s. 44.] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20200417172113/http://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/305619|tarih=17 Nisan 2020}} ISBN 978-9941-9470-8-7</ref>


==Berta yazmaları==
==Berta yazmaları==

Sayfanın 11.48, 1 Haziran 2023 tarihindeki hâli

Berta Manastırı
Berta Manastırı'nın uzaktan görünüşü. Fotoğraf: Nikolay Marr, 1904. Fotoğraf: Marr'ın 1904 tarihli gezisinnin notları olan Klarceti ve Şavşeti Gezi Günlükleri (1911; Petersburg, Rusça; Gürcüce baskısı 2015, Batum)
Harita
Temel bilgiler
KonumOrtaköy, Artvin
Koordinatlar41°14′56″K 41°59′00″D / 41.24889°K 41.98333°D / 41.24889; 41.98333
MezhepGürcü Ortodoks Kilisesi (İlk işlevi)
DurumCami
Mimari
Mimari türGürcü mimarisi
Tamamlanma8. veya 9. yüzyıl
Özellikler
MalzemelerKesme kireçtaşı

Berta Manastırı (Gürcüce: ბერთა veya ბერთის მონასტერი; okunuşu: “berta” veya "bertis monast'eri"), tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ili merkez ilçesine bağlı Ortaköy’de (eski adı Berta) bulunan eski bir Gürcü Ortodoks manastırıdır. 8. veya 9. yüzyılda inşa edilmiştir. Yapının ayakta kalan kısmı günümüzde cami olarak kullanılmaktadır.

Tarihçe

Berta Manastırı’ndan ilk kez 10. yüzyılda Gürcü yazar Giorgi Merçule söz etmiştir. Buna göre manastır, Gürcü Bagrationi Hanedanının yönettiği Tao-Klarceti’de Grigol Hantsteli'nin (759-861)rehberliğinde faaliyet gösteren dinsel kurumlardan biriydi. Manastırın 830-840’larda kurulduğu tahmin edilmektedir. Grigol Hantsteli’nin Yaşamı’ adlı elyazması ile birinci Berta İncili (10. yüzyıl) ve ikinci Berta İncili’ne (12. yüzyıl) düşülen notlara göre Berta Manastırı Meryem Ana'ya adanmıştır.[1]

Berta Manastırı yapıları, bugünkü Ortaköy’e yukarıdan bakan bir tepede, düzgün blok taşlardan inşa edilmiştir. Birkaç kubbeli yapıdan oluşan Berta Manastırı, bölgenin 16. yüzyılın ortalarında Osmanlıların eline geçmesinden sonra terk edilmiştir. Manastırın ayakta kalan kilisesi, tahminen 17. yüzyılda camiye çevrilmiştir ve cami günümüzde Ortaköy Kilise Camii olarak anılmaktadır. Manastırın büyük bir dikdörtgen yapı olan yemekhanesi, cami olarak kullanılan ana kilise gibi ayakta kalmış bir yapıdır.[2][3]

12. yüzyıla ait Berta İncili’nin kabartmalı ön ve arka kapağı.

Berta Kilisesi

Günümüzde Ortaköy Kilise Camii'nin yapısına dönüşmüş olan Berta Kilisesi, 9. yüzyılda, Gürcü Krallığı döneminde Berta Manastırı'nın ana kilisesi olarak inşa edilmiştir. Doğu duvarındaki bir taşta Gürcü alfabesinin Nushuri karakterleriyle yazılmış olan Gürcüce yazı bu dönemden kalmış ve tahrip olmakla birlikte günümüze ulaşmıştır. Kilise kesme kireçtaşlarıyla inşa edilmiştir. İç duvarları sonradan sıvanmış olmasına karşın, duvar resimlerinin izleri bugün de fark edilmektedir. Berta Kilisesi'nin güney duvarına bitişik yapı bugün temel seviyesine kadar yıkık haldedir.[4]

Berta yazmaları

Berta Manastırı, dinsel eserlerin elyazması olarak çoğaltıldığı yerlerden biriydi. Gürcü elyazması sanatının en önemli eserleri olan Berta İncilleri günümüze ulaşmıştır. 998 yılına tarihlenen bu İncil’, ABD'de Harvard Üniversitesi Kütüphanesi'nde korunmaktadır. 12. yüzyıla ait başka bir Berta İncili ise, Gürcistan’ın başkenti Tiflis’teki Ulusal Elyazmaları Merkezi’ndedir. Bu İncil’in cilt kapakları Opizalı bir el sanatları ustası olan Beşken (Beşken Opizari) tarafından süslenmiştir. Berta İncilleri’nin cilt kapağı, ayrıntılar dışında, aynı dönemde Tao-Klarceti’de çoğaltılan Tskarostavi İncilleri ile aynı özellikleri taşır.[5]

Kaynakça

  1. ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 20, ISBN 9789941478178.
  2. ^ 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2017, s. 44 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-8-7
  3. ^ ""Ortaköy Kilise Camii - Artvin"- Türkiye Kültür Portalı". 17 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2023. 
  4. ^ 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2017, s. 44. 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-8-7
  5. ^ Mine Kadiroğlu - Bülent İşler, Gürcü Sanatının Ortaçağı, 2010, s. 173, ISBN 9789944579216.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Berta_Manastırı&oldid=29796173" sayfasından alınmıştır