Naukan Yupikçesi

Naukan Yupikçesi
Naukan Yupikçesi
Ana dili olanlar	Rusya (Çukçi Özerk Okrugu)
Konuşan sayısı	70 (tarih gerekli)
Dil ailesi	Eskimo - Aleut Eskimo Yupik Naukan Yupikçesi; ; ;
Yazı sistemi	Kiril
Dil kodları
ISO 639-3	ynk

Sayfanın 2 Haziran 2024 tarihinde onaylanmış olan kontrol edilmiş bir sürümü, bu revizyonu temel almıştır.

Naukan Yupikçesi (İngilizce Naukan Yupik^[1]), Rusya'ya bağlı Çukçi Özerk Okrugunda Naukan (посёлок Наукан) ile Dejnyov (посёлок Дежнёв) adlı iki köyde Naukan Yupikleri (нывуӄаӷмит) tarafından konuşulan ve soyu tükenme tehlikesi altında olan Yupik dilleri kolundan bir Eskimo dili.

Konuşanları 2005 rakamlarına göre 50^[1] kişiyi geçmez.

Eskimo dilleri içindeki yeri

Dilcilik açısından Sibirya Yupikçesi ile Alaska Yupikçesi arasında bir dildir.

Eskimo - Aleut dilleri
- Aleut dilleri
- Eskimo dilleri
  - Yupik dilleri
    - Sirenik Yupikçesi
    - Öz Yupik dilleri
      - Sibirya Yupikçesi
      - Naukan Yupikçesi
      - Alaska Yupikçesi (Yupikçe & Çupikçe)
      - Supikçe
  - İnuit dilleri

Tarih

Naukan Yupikçesi üzerine ilk kayıt 1732 yılında tek bir kelime olarak yapılmıştır. Sonraki kayıt 1791 yılında elyazması olarak Michael Robeck tarafından yapılan ve 1811 yılında Sankt-Peterburg'da Wörterbuch der Olennüi und Aiwanskije Tschuktschi adıyla yayımlanan çalışmada 277 kelime kaydedilmiştir.

Robeck'in Almanca - Çukçice - Naukan Yupikçesi sıralamasıyla verdiği listeden örnekler (Çukçice çıkartılarak) şöyledir:

Almanca	1791 Robeck imlâsıyla	Günümüz imlâsıyla	Anlamı
Gott	Aghat	aghat	Tanrı (aslında: ilâçlar)
Vater	Ataka	ataka	Baba (aslında: benim babam)
Mutter	Anak	aana(q)	Anne
Sohn	Rineka	ighneqa	Oğul (aslında: benim oğlum)
Tochter	Pannika	panika	Kız (aslında: benim kızım)
Bruder	Anechluklik	anellgute(q)	Erkek kardeş (aslında: kardeş)
Mann	Uika	uika	Koca (aslında: benim kocam)
Weib	Nulliak	nuliaq	Karı (aslında: benim karım)
Mädchen	Nubiachtschak	neviaghsaq	Kız (genç)
Junge	Nuchälpäak	nukalpiaq	Delikanlı (genç)

Dil üzerine en sonki çalışma Alaska'da yapılmıştır. Elizaveta Dobrieva ile Evgeniy V. Golovka tarafından hazırlanan ve Steven A. Jacobson ile Michael E. Krauss editörlüğünde Alaska Yerli Dil Merkezince Fairbanks'ta yayımlanan Naukan Eskimo Dictionary adlı sözlük dilin şu ana kadar yayımlanabilmiş en geniş malzemesidir.

Örnekler

pikna / пикньа yukarıda
pikute- / пикуты- benzer olmak
yuk insan
anguyak düşman; yabancı; Rus
igurgiq karabatak
nanuq kutup ayısı
ayveq mors
neghhsaq fok
ulagaq kutup tilkisi
quyngiq evcil ren geyiği
tuntu yabani ren geyiği
peyuggtemke hayvan sürüsü
epeqaq yosun
equt söğüt (ren geyiklerince yenilir)
qamawk ren geyiği ya da köpek koşulan kızak
atekuk parka
qulliik pantolon
kamgek (ikil) kamget (çoğul); bot, ayakkabı
nasaghaq, nasaq başlık
ayggaq eldiven
ayepghhaataq kolçak
sikuq iğne
eknitaq lamba
qulumsi kazan
ngughun, ipute kürek
eknitet kibrit kutusu
awk kan
aningoq apse, sivilce
penagun eğe
mesiiq eritme yağ
suuqaq balina kemiği

Dipnotlar

^ ^a ^b Steven A. Jacobson (2005), History of the Naukan Yupik Eskimo dictionary with implications for a future Siberian Yupik dictionary 7 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Études/Inuit/Studies 29 (1–2):149-161

Kaynakça

Steven A. Jacobson (2005), History of the Naukan Yupik Eskimo dictionary with implications for a future Siberian Yupik dictionary 7 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Études/Inuit/Studies 29 (1–2):149-161
М. Членов, Уэленский язык – проблема идентификации^{[ölü/kırık bağlantı]}
Эскимосов азиатских язык

[ref772-1] Steven A. Jacobson (2005), History of the Naukan Yupik Eskimo dictionary with implications for a future Siberian Yupik dictionary 7 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Études/Inuit/Studies 29 (1–2):149-161

[1]