Rafting olayı
Rafting olayı, organizmaların, bitki örtüsünden kopan irili ufaklı parçalar aracılığıyla bir kara parçasından, başka bir kara parçasına taşınmasıdır. Genellikle akarsu taşkınları sonucunda üzerindeki canlıları tutsak ederek, tropik bölgelerden deniz veya okyanuslara dökülen bitki parçaları aracılığıyla gerçekleşir.[1]
Rafting olayı, ~120 milyon yıldır yalıtılmış olan Madagaskar ve Senozoik'ten beri yalıtılmış olan Güney Amerika gibi yalıtılmış kara parçalarına çeşitli canlıların gelişinde rol oynadı. Örneğin bu her iki kara parçasına primatların gelişi bu mekanizmayla gerçekleşti. Genetik bulgulara bakıldığında, Madagaskar'daki lemurların 50 ilâ 60 milyon yıl önce Mozambik Kanalı'nı geçerek bu adaya geldiği görülmektedir.[2][3][4] Buna benzer şekilde, Oligosen dönemde Yeni Dünya maymunlarının da benzer bir şekilde o sıralar birbirine daha yakın olan Afrika'dan çıkarak Güney Amerika'ya ayak bastığı bilinmektedir.[3] Madagaskar ayrıca tenreğe (25-42 milyon yıl önce), nezomit farelere (20-24 milyon yıl önce) ve çeşitli etçil memelilere (19-26 milyon yıl önce) bu yolla kavuşmuştur.[4] Bunun yanında Güney Amerika'ya da kavyomorf farelerinin (30 milyon yıl önce) bu yolla adım attığı öngörülmektedir.[5][6]
Sürüngenler içinde yer alan bazı iguana türlerinin 13 milyon yıl önce Güney Amerika'dan çıkarak 10 bin km doğudaki Güney Pasifik adalarına yerleşmesi de bu yolla gerçekleşti.[7] Benzer bir şekilde Mabuya ve Trachylepis cins skinkler de 9 milyon yıl önce Afrika'dan Güney Amerika'ya ve ardından Fernando de Noronha'ya geldi.[8] Bu grup skinkler, yine aynı yolla Yeşil Burun Adaları, Madagaskar, Seyşeller, Komorolar ve Sokotra gibi uzun süredir yalıtılmış adalara ulaştı.[8] (Sürüngenler içinde, skink ve gekoların uzun süreli yolculuklara dayanıklı anatomilerinin olduğu bilinmektedir.[8])
Çeşitli adaların yabancı organizmalar tarafından yerleşilmesi aşamalar halinde gerçekleşebilir. Bu tarz olayların gerçekleşmesiyle Güney Amerika merkezli memeli türlerinin Karayipler'e yerleşmesi gibi durumlar gözlenmektedir.[9]
Ancak her kara canlısının başka bir uzak kara parçasına yayılması rafting olayına bağlı olmayabilir. Bazı durumlarda, yüzmek veya sadece akıntıya kapılmak da yayılım için yeterli olabilmektedir. Geochelone cinsi kaplumbağalar, Oligosen dönemde Afrika'dan Güney Amerika'ya vardı.[10] Bu canlıların kafaları yukarıda su üstünde kalabilme yetilerine ve altı ay aç-susuz yaşayabilmeleri özelliklerine bakıldığında, sadece suda sürüklenmelerinin yeterli olduğu söylenebilir.[10]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Mittermeier, R.A. (2006). Lemurs of Madagascar. 2nd. Conservation International. ss. 24-26. ISBN 1-881173-88-7.
- ^ Roos, Christian (Temmuz 2004). "Primate jumping genes elucidate strepsirrhine phylogeny" (PDF). PNAS. 101 (29). ss. 10650-10654. doi:10.1073/pnas.0403852101. PMC 489989 $2. PMID 15249661. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Temmuz 2010.
- ^ a b Sellers, Bill (20 Ekim 2000). "Primate Evolution" (PDF). University of Edinburgh. ss. 13-17. 17 Nisan 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2008.
- ^ a b Ali, J. R. (20 Ocak 2010). "Mammalian biodiversity on Madagascar controlled by ocean currents". Nature. 463 (4 Feb. 2010). Nature Publishing Group. ss. 653-656. doi:10.1038/nature08706. PMID 20090678. 26 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2010.
- ^ Flynn, J. J.; Wyss, A. R. (1998). "Recent advances in South American mammalian paleontology". Trends in Ecology and Evolution. 13 (11). ss. 449-454. doi:10.1016/S0169-5347(98)01457-8.
- ^ Flynn, John J.; Wyss, André R.; Charrier, Reynaldo (2007). "South America's Missing Mammals". Scientific American, May. ss. 68-75. 19 Mart 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2010.
- ^ Cogger, Harold (1974). "Voyage of the Banded Iguana". Australia Natural History. 18 (4). ss. 144-149.
- ^ a b c Carranza, S. (5 Ağustos 2003). "Investigating the origin of transoceanic distributions: mtDNA shows Mabuya lizards (Reptilia, Scincidae) crossed the Atlantic twice". Systematics and Biodiversity. 1 (2). Cambridge University Press. ss. 275-282. doi:10.1017/S1477200003001099. 20 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2008.
- ^ Hedges, S. Blair (23 Ağustos 2006). "Paleogrography of the Antilles and Origin of West Indian Terrestrial Vertebrates". Annals of the Missouri Botanical Garden. 93 (2). Missouri Botanical Garden. ss. 231-244. doi:10.3417/0026-6493(2006)93[231:POTAAO]2.0.CO;2.
- ^ a b Le, M. (5 Mayıs 2006). "A molecular phylogeny of tortoises (Testudines: Testudinidae) based on mitochondrial and nuclear genes". Molecular Phylogenetics and Evolution. 40 (2). ss. 517-531. doi:10.1016/j.ympev.2006.03.003. PMID 16678445. 7 Ekim 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi.