Sovyetler Birliği'nin Litvanya'ya verdiği ültimatom

Alman-Sovyet Saldırmazlık Paktında planlanan ve gerçek bölgesel değişikliklerin karşılaştırılması. Sovyet nüfuz alanı ve toprak edinimleri turuncu renktedir.

Sovyetler Birliği'nin Litvanya'ya verdiği ültimatom, Sovyetler Birliği'nin 14 Haziran 1940 gece yarısından önce Litvanya'ya verdiği ültimatom. Resmi bir bahane kullanarak Sovyetler, belirtilmemiş sayıda Sovyet askerinin Litvanya topraklarına girmesini ve yeni bir Sovyet yanlısı hükûmet (daha sonra "Litvanya Halk Hükümeti" olarak bilinir) kurulmasını istedi.Ültimatom ve daha sonra Litvanya'nın Sovyetler Birliği'ne dahil edilmesi, Doğu Avrupa'nın Ağustos 1939'daki Alman-Sovyet Saldırmazlık Paktı'ndaki Alman ve Rus etki alanlarına bölünmesinden kaynaklıydı. Bu bölünme neticesinde Litvanya, Letonya ve Estonya ile birlikte Rus alanına düştü. Ekim 1939'daki Sovyet-Litvanya Karşılıklı Yardım Anlaşmasına göre Litvanya, Vilnius Bölgesi'nin bir kısmı karşılığında Litvanya'daki çeşitli üslere 20.000 Sovyet askerinin yerleştirilmesine izin vermeyi kabul etti. Etki alanında hakimiyetini tesis etmek için düzenlenen Sovyet eylemleri Finlandiya ile yaşanan Kış Savaşı nedeniyle ertelendi ve Almanya'nın Batı Avrupa'da hızlı ilerlemeler kaydettiği 1940 baharında yeniden başladı. Bağımsızlık tehdidine rağmen, Litvanya makamları beklenmedik durumları planlamak için etkisiz ve ültimatom için hazırlıksızdı. Karşılıklı Yardım Anlaşmasına göre ülkede görevli olan Sovyet birlikleri ile etkili askeri direniş sağlamak imkânsızdı. Bu sebeple 15 Haziran 1940 tarihinde Litvanya, ültimatomu koşulsuz olarak kabul etti ve bağımsızlığını yitirdi. Sovyetler, dünyaya bunun askeri bir işgal veya ilhak olmadığını, Sovyetler Birliği'ne katılmak isteyen yerel halk tarafından başlatılan meşru bir sosyalist devrim olduğunu lanse etmeye çalıştı. Bu sebeple Sovyetler yarı yasal prosedürleri izleyerek: hükûmet kurumlarının kontrolünü ele aldılar, yeni bir kukla hükûmet olan Halk Seimas'ını kurdular. Halk seiması yapmış olduğu ilk oturumunda Litvanya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin kurulmasını ilan etti ve Sovyetler Birliği'ne kabul edilmek için dilekçe sundu. Dilekçe, 3 Ağustos 1940'ta Sovyetler Birliği Yüksek Sovyeti tarafından resmen kabul edildi. Aynı zamanda, Letonya ve Estonya'da neredeyse aynı süreçler gerçekleşmekteydi. Litvanya, 11 Mart 1990'da Litvanya Devletinin Yeniden Kuruluşu Kanunu ilan edilene kadar bağımsızlığını geri kazanamamıştır.