Şehit
Şehit (Arapça: شهيد şehîd, çoğulu: Arapça: شُهَداء şühedâ') kutsal bir ülkü, din veya inanç uğrunda ölen kimse.[1] Şehit olma eylemine "şehâdet" adı verilir.
Etimoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Arapça kökenli şehadet sözcüğü Arapçada "tanıklık" şehit de "tanık" anlamına gelir. Şehadet sözcüğünün Türkçede tanıklık anlamında kullanımı yok olmaya yüz tutmuştur. Bununla birlikte aynı kökten gelen "şahit" sözcüğü "tanık" anlamında kullanılmaya devam eder.
Ülkeler
[değiştir | kaynağı değiştir]Ülkeler belirli teamüllere ve yasalarına göre şehitliği çeşitli şekillerde tanımlarlar.
Türkiye
[değiştir | kaynağı değiştir]Türkiye'de şehit kavramı zamanla dinî anlamından sıyrılıp vatanını veya milletini müdafaa yolunda ölen herkes için kullanılır hale gelmiştir. Türkiye'de şehit olarak nitelendirilen kimseler şu kategoriler altında toplanabilir:
- Profesyonel veya vatanî görevini yapmakta olan askerlerden görev başında herhangi bir şekilde yaşamını yitirenler,
- Herhangi bir terörist saldırı sonucu yaşamını yitiren eğitim, sağlık, güvenlik vb. görevliler,[kaynak belirtilmeli]
- Görev başında yaşamını yitiren polis, itfaiyeci vb. diğer görevliler.
Bu kimseler, inançlarına bakılmaksızın, Türkçe medyada yaygın şekilde "şehit" olarak nitelendirilirler.[2][3][4] Bunların bir kısmının şehadeti, bağlı oldukları kurumların tüzükleri ve yasalarla da sabittir ve geride kalan yakınları devletten tazminat veya maddi yardım almaya hak kazanabilirler.
Bunun haricinde bazen dinî, siyasi ve ideolojik görüşleri veya eylemleri nedeniyle öldürülmüş kimseler de yakınları, dava arkadaşları, meslek arkadaşları veya taraftarları tarafından "şehit" olarak nitelendirilirler.
Dinler
[değiştir | kaynağı değiştir]Birçok dinde şehit ve şehâdet kavramına rastlanır.
Hristiyanlık
[değiştir | kaynağı değiştir]
Hristiyanlıkta şehadet kavramı savaşta ölenlerin aksine daha çok inancı nedeniyle -genellikle zulüm görerek- öldürülen din büyüklerini tanımlamakta kullanılır. Hristiyan şehitlerinin büyük bölümü Roma İmparatorluğu'nda Hristiyanlığın yayılmaya başladığı dönemlerde öldürülen erken dönem Hristiyanlarıdır. Hristiyan şehitlerinin bir kısmı azizlik ve azizelik mertebesine yükseltilmişlerdir.
İslam
[değiştir | kaynağı değiştir]Şehit, İslam dininde Allah yolunda ölmüş bir Müslüman'a verilen isim ve makamdır. Kur'an'da sıklıkla bu kimselerin kurtuluşa erdiği, ahiretteki makamlarının diğer insanlardan üstün olacağı belirtilir.[5][6]
| “ | Allah yolunda öldürülenlere "ölüler" demeyin. Hayır, onlar diridirler. Ancak siz bunu bilemezsiniz. (Bakara Suresi: 154) | „ |
Hanefi mezhebinde şehitlik
[değiştir | kaynağı değiştir]Hanefî mezhebi alimlerinin görüşlerine göre şehitlik üçe ayrılabilir[kaynak belirtilmeli]:
- Dünya ve ahiret için şehit olanlar: Bunlar İslam dini için savaşlarda veya işkencede ölenler gibi, inançları nedeniyle öldürülen kimselerdir.
- Ahiret için şehit olanlar: Bunlar yine İslami inançları nedeniyle fiziksel zulüm görmüş ve bunun neticesinde, hemen değil de sonradan ölmüş kişilerdir. Bu kimseler sonradan öldükleri için geride kalanlar tarafından şehit olarak kabul edilmeseler bile ahirette şehit muamelesi göreceklerdir.
- Dünya için şehit olanlar: Bunlar dünyada, görünüşte İslam dini için ölmüş gibi gözükse de niyetleri farklı olan kişilerdir. Bu kimseler öldükten sonra geride kalanlar tarafından şehit olarak anılsalar bile ahirette şehit muamelesi görmeyeceklerdir.
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Türkiye Gazeteciler Cemiyeti, internet sitesinde yer alan Basın Şehitleri listesinin başlığını 2005 yılında Öldürülen Gazeteciler olarak değiştirdi.[7]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ şehit 28 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Güncel Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu. Erişim: 1 Aralık 2011.
- ^ "İBB Haber Sitesi, Şehit itfaiye amiri hakkında haber". 28 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2007.
- ^ "Sabah Gazetesi, Şehit polis memuru hakkında haber". 27 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2008.
- ^ "MEB Şehit Öğretmenlerimiz Sitesi". 18 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2008.
- ^ Âl-i İmrân Suresi, 170. ayet
- ^ Nisa Suresi 69. ayet
- ^ "Milliyet Gazetesi, 27/10/2005". 8 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2008.
