Eric Tigerstedt

Eric Tigerstedt
Eric Tigerstedt
Doğum	Eric Magnus Campbell Tigerstedt; 14 Ağustos 1887
Ölüm	20 Nisan 1925 (37 yaşında)

Eric Magnus Campbell Tigerstedt (14 Ağustos 1887 - 20 Nisan 1925), 20. yüzyılın başında Finlandiya'daki en önemli mucitlerden biridir. "Finlandiya'nın Thomas Edison'u" olarak anılmaktadır. Film sektoründeki ses teknolojisinin öncüsüdür. Ayrıca, vakum valfinin amplifikasyon kapasitesinde önemli iyileştirmeler yapmıştır. 1896 yılında Helsinki'de yaşadığı yıllarda 9 yaşında bir çocukken Lumière kardeşlerin yeni sinema teknolojisinin bir gösterimini izledikten sonra, sessiz görüntülere ses getirmek için ilham almıştır.

Bu düşüncesini yıllar sonra, 1914'te, Dünya ve Resim filmi ile Berlin'deki bir bilim adamları toplantısında gerçekleştirmiştir. Ancak icadı hiçbir zaman ticarileştirilmemiştir. Triyot vakum valfini geliştirmesinin yanı sıra yönlü hoparlörler de geliştirmiştir. Tigerstedt ayrıca televizyon gibi gelecekteki icatları da öngörmüştür. 1917'de başarılı bir şekilde patentini aldığı cep telefonunu icat etmiştir. Patent Tigerstedt'e "çok ince karbon mikrofonlu cep boyutunda katlanır telefon" olarak tanımladığı için verilmiştir. Tigerstedt, 1912-1924 yılları arasında birçok ülkede toplamda 71 patent almıştır.

Yaşamı

Erken yaştaki teknoloji merakı

Tigerstedt Helsinki'de doğmuştur. Çocukluğunun erken yıllarında teknik olan her şeye özel bir ilgi göstermeye başlamıştır. Babasının bilimsel kitaplarını büyük bir ilgiyle inceleyip 11 yaşında basit bir fotoğraf cihazı yapmıştır. 13 yaşında, diğer teknik cihazlar ve makinelerle deneyler yapmaya başlamıştır. Ayrıca kendi elektrik motoru ve elektrik pilleri versiyonunu yapmıştır. Babasıyla arasının açılmasının ardından 15 yaşında evden ayrılarak Helsinki'de mekanik atölyelerde ve tersanelerde tamirci ve teknisyen olarak çalışarak geçimini sağlamıştır. Daha sonra, o zamanlar Helsinki'de hızla büyük bir iş haline gelen telefon endüstrisinde teknisyen olarak çalışmıştır.^[1]

Almanya'daki çalışmaları

1908'de Tigerstedt, çalışmalarına devam etmek için Almanya'ya taşınmıştır. Lise eğitimini tamamladıktan sonra Köthen'deki Friedrichs Polytechnikum'da elektrik mühendisliği eğitimine başlamıştır. Orada 1911'de eğitimini tamamladıktan sonra, Köthen'de tanıştığı ve aşık olduğu nişanlısı Marjatta Nybom ile Finlandiya'ya geri dönmüştür. İsviçre'de keman eğitimi gören ve Tigersted ile Köthen'de okuyan sınıf arkadaşı olan kardeşi Albert Nybom aracılığıyla tanışmıştır. Ancak Tigerstedt ve Marjatta Nybom arasındaki nişan 1912'de son bulmuştur.

Film üzerinde ses prototipi

Finlandiya'ya döndükten sonra, deneylerine devam etmiştir. Film üzerinde ses teknolojisinin bir prototipini ("sesli filmler") oluşturmayı başarmıştır. Tigerstedt daha sonra 1913'te Almanya'ya dönerek İsveçli tüccar Axel Wahlstedt ve İsveçli mühendis Hugo Swartling ile bir şirket kurmuştur. Bu, bir dizi başarısız ticari girişiminin ilki olarak bilinmektedir. Tigerstedt işini film üzerinde ses teknolojisi ile tamamlayabilse de, ortakların laboratuvarı ödenmemiş kirası nedeniyle işlere el konulmuştur. Laboratuvarlarını geri almayı başarmışlardır. Ancak daha sonra bir yangında yok olmuştur. Wahlstedt ve Tigerstedt arasındaki işbirliği gerginleşerek Ocak 1914'te şirketlerini feshetmişlerdir. Ticari ortaklıklarını kestikten sonra Wahlstedt İsveç'e geri dönmüştür. Tigerstedt ise Berlin'de kalmıştır.^[2]

Filmde ses gösterimi

Tigerstedt, film üzerinde ses teknolojisi üzerinde çalışmaya devam etmiştir. Film sesini büyük bir tiyatro veya salonu doldurmak için nasıl yeterince yükseltebileceğine yönelik çözme yolunda ilerleme kaydetmiştir. Bunu Lee de Forest'ın vakum tüp tasarımında büyük iyileştirmeler yaparak ve amplifikasyon kapasitesini önemli ölçüde artırarak yapmıştır. Şubat-Mart 1914'te Tigerstedt, kendi filmi Dünya ve Resim'i (Word and Picture) kullanarak küçük bir grup bilim insanına film üzerinde ses teknolojisini göstermiştir.

1914-1917 yılları arasında

Temmuz 1914'te Almanya'dan kovulduktan sonra, Tigerstedt Finlandiya'ya dönmüştür. Ancak birkaç ay sonra İsveç'e ve ardından 1915'te Danimarka'ya taşınmıştıt. Başarısız bir iş girişiminden sonra Tigerstedt bir kez daha Finlandiya'ya dönmüştür. 1917'de Danimarka'ya geri dönmüştür. Daha sonra satılacak olan başka bir şirket kurmuştur. Daha sonra Norveçli A şirketinin kuruluşuna katılmıştır.

1918 Finlandiya İç Savaşı

Bir Fin vatandaşı olarak Tigerstedt, 1918 Finlandiya iç savaşına katılmak üzere geri çağrılmıştır. 14 Şubat 1918'de Finlandiya'ya geri dönmüştür. Düşmanlıkların sona ermesinden sonra, 16 Mayıs 1918'de zafer geçit törenine katılmıştır. Ancak daha sonra 1919'da Ingrid Lignell ile evlendiği Danimarka'ya dönmüştür. Oğulları Carl Axel Waldemar 1921'de doğmuştur. Ancak evlilikleri kısa sürede bozulmaya başlamıştır. Oğullarının doğumundan kısa bir süre sonra ayrılmışlardır.

Alman patentlerinin kaybı

Birinci Dünya Savaşı sırasında Almanya, Tigerstedt'in tüm patentlerini geçersiz kılmıştır. Savaştan sonra Alman hükûmetinden tazminat almıştır. Ancak 1921-1923 yılları arasında Almanya'daki hiperenflasyon nedeniyle bu miktar hızla değersiz hale gelmiştir. 1922'de Tigerstedt laboratuvarını Finlandiya'ya taşımıştır. “Tigerstedts patenter” adlı yeni bir şirket kurmuştur. Ancak aynı zamanda başarısız olmuştur.

Amerika'ya taşınma

1923'te Tigerstedt, küçük radyo alıcıları ve kriptografik cihazlar üretmek için son şirketi Tiger Manufacturing Co.'yu kurduğu Amerika'ya taşınmıştır. Meksika hükûmeti kriptografik cihazlardan ikisini satın almıştır. Ayrıca radyo alıcıları da nispeten iyi satış yapmıştır. Tigerstedt, şirker için Ticaret Bakanlığı müdürüne bir tavsiye mektubu yazan büyük Amerikalı mucit Thomas Alva Edison ile tanışma fırsatı bulmuştur.

Ölümü

Sonunda Tigerstedt ticari başarının eşiğinde gibi göründüğünde, 20 Nisan 1924'te Tigerstedt'in seyahat ettiği arabanın önüne beklenmedik bir şekilde başka bir araba döndüğünde ölümcül bir araba kazası geçirmiştir. Yarışmacı kazayı ayarlamıştı, ancak buna dair hiçbir kanıt bulunmamaktadır.

Tam bir yıl sonra, 20 Nisan 1925'te, muhtemelen araba kazasında aldığı yaraların yan etkileri nedeniyle New York Fifth Avenue Hastanesinde tüberküloza yenik düşmüştür. Kardeşi Göran'a yazdığı son mektubunda şirketinin durumunu, geliştirmekte olduğu yeni zarın yapısını anlatmış ve yayılan tüberküloz nedeniyle böbrek ameliyatı olmak üzere olduğunu belirtmiştir.^[3]^[4] Ne yazık ki o zamanlar tıp bilimi onun hayatını kurtaracak kadar gelişmemiştir. Ölümünden sonra kardeşi Amerika'ya gitmiştir. Ancak küllerini Helsinki'ye gömülmek üzere eve getirmiştir. Ne yazıkki birçok mucitte olduğu gibi, Tigerstedt'in icatları da kendi yaşamı boyunca hiçbir zaman tam olarak takdir edilmemiştir.

Buluşları

Tigerstedt birçok alanda deneyler yapmıştır. Başparmaklarla ateşlenebilen ve yapılan atış sayısını sayan av tüfeğinin yeni bir versiyonunu geliştirmiştir. Ne yazık ki, sürekli olarak fon sıkıntısı çekmekteydi ve bir patent başvurusunda bulunmak için yeterli mali durumu yoktu.

Film üzerinde ses teknolojisi

Tigerstedt'in en büyük ilgisi ses kaydı alanındaydı. 1912 gibi erken bir tarihte metal bir tel üzerine ses kaydı yapmak için bir prototip geliştirmiştir. Sesi doğrudan sinema filmine kaydetmenin bir yolunu bulabileceğine ikna olmuştu. İlk deneylerine Helsinki'de çok ilkel ekipman kullanarak başlamıştı. Kaydetmeye çalıştığı dil Almancaydı. İlk denediği söz "Grau ist alle Theorie. Grün ist nur des Lebens Baum" yani "Tüm teoriler gridir. Yeşil sadece hayat ağacıdır." olmuştur. Sonunda başararak buluşuna "fotomanyetofon" adını vermiştir. Ne yazık ki, başarıları herhangi bir takdir görmemiştir. İcadından herhangi bir maddi kazanç elde etmemiştir. Bu yüzden mütevazı bir hayat kazanmak için günlük bir işte çalışmak zorunda kalmıştır. Deneylerine sadece akşamları ve geceleri devam edebilmiştir. Bazen bütün gece hiç uyumadan çalışmıştır. Eski okul arkadaşı Alfred Nybom ile Berlin'de tanıştıktan sonra, Nybom'un bağlantılarını kullanarak bir araştırma laboratuvarına girmeyi ve bir mucit olarak çalışmayı başarmıştır. Sesli film, ticari olarak umut verici bir çalışma alanı olarak kabul edilmiştir. Ancak Tigerstedt'in icadının ticarileştirilebilmesi için daha fazla geliştirilmesi gerekiyordu. Henüz ses sinyalini büyük bir sinema salonunu dolduracak kadar elektronik olarak yükseltecek bir teknoloji yoktu. Tigerstedt, gelecekte video aktarımı vizyonunu da genişletmiştir. Şöyle yazdı: "Bir gün gelecek, insanlar artık benim 'elektronik göz' adını verdiğim bir cihazla evlerinde oturup dünyadaki olayları takip edebilecekler. İnsanlar sesli film çekmeye alışınca, yakında elektrikli gözü benimseyeceklerdir.". Babası onun düşündüğünü öğrendiğinde, hayal gücünün onu alıp götürmesine izin vermemesi için "...yoksa Lapinlahti'deki akıl hastanesinde günlerini kesinlikle bitireceksin." diyerek onu ikna etmeye çalışmıştır.

Tigerstedt 1913'te Almanya'ya dönmüştür. Fotomagnetofonu geliştirmeye devam etmiştir. Ancak amplifikasyon sorununa hala bir çözüm yoktu. Vakum tüpünün ilk versiyonlarını denemiştir. Sonunda sesi yükseltmeyi başarmıştır. Ancak hayal kırıklığı yaratan sonuçlarla karşılaşmıştır.

Tigerstedt ayrıca elektroftalmoskopu geliştirmeye devam etmiştir. Prototip, göndericideki bir selenyum elementinin fotoelektrik özelliklerini ve alıcı uçta bir Faraday cihazı kullanılarak modüle edilen bir ışık kaynağının kullanıldığı hem gönderme hem de alma aparatındaki titreşimli aynalardan oluşuyordu. Alınan resmin bir film ekranında görüntülenmesi gerekiyordu. İki elektroftalmoskop yapılmıştır. Ayrca Londra'dan Berlin'e uzanan bir elektrik kablosu kullanılarak bir deney yapılmıştır. Tigerstedt birkaç gösteri düzenlemiştir. Bilgili bir bilim adamı olarak ün kazanmıştır.^[5]

Lee de Forest'ın vakum tüpünün geliştirilmesi

Tigerstedt, verimsiz, pahalı ve kırılmaya meyilli olan erken dönem vakum tüplerinin sorunlarıyla inatla boğuşmaya devam etmiştir. Alman meslektaşları ona vakum tüplerinin daha fazla geliştirilemeyeceğini ve amplifikasyonun zayıflığı ile soruna bir çözüm olamayacağını söylemişlerdir. Ancak Tigerstedt, denemeye devam etmiştir. Sonunda Lee De Forest'ın tasarımını önemli ölçüde geliştirmeyi başardı ve orijinal valflerden çok daha fazla amplifikasyon elde etmiştir. Tigerstedt ayrıca, elektrotları tüp içinde silindirik olarak yeniden düzenleyerek, vakum kaybını önlemek için cam kalıbı değiştirerek ve elektrostatik paraziti önlemek için tüplerin içinde çelik aynalar kullanarak amplifikasyonu iyileştirmeyi içeren triyot vakum valfi geliştirmesinin patentini almıştır. Sonunda, konuşan filmlerin en zor pratik problemlerini çözmüştür. Daha önce izleyebileceği hiçbir deney veya matematiksel model olmadığı için başarısının tamamen deneysel olduğunu belirtmekte fayda vardır.

Film üzerinde ses teknolojisi ve Almanya'dan ihraç etme patenti

Bu, Tigerstedt için ileriye doğru atılmış büyük bir adımdı ve kısa sürede elektronik olarak güçlendirilen ve bir hoparlör sistemi aracılığıyla yeniden üretilen sesli bir film gösterebilmiştir. 1919'dan itibaren de Forest, Phonofilm adını verdiği ve Tri-Ergon grubunun ve mucit Theodore Case'in bazılarıyla birlikte Tigerstedt'in bazı kavramlarını kullanan kendi film üzerinde ses sistemini yaratmıştır. Tigerstedt, film üzerinde ses süreci için 28 Temmuz 1914'te bir Alman patenti (sayı 309,536) ile ödüllendirilmiştir.

Bir ay sonra, Tigerstedt Alman makamları tarafından çağrımıştır. İstenmeyen bir Rus vatandaşı ilan edildiğini ve ülkeyi terk etmesi için üç gün verildiğini söylemiştir. Birinci Dünya Savaşı başlamıştı ve Finlandiya o sırada Rus imparatorluğunun bir parçasıydı ve İsveç ile Rusya arasındaki 1808-1809 savaşından sonra Rusya'ya bırakılmıştı. Rusya ve Almanya arasındaki savaş ilanının bir başka sonucu olarak, Alman hükûmeti, düşman ulusların vatandaşlarının sahip olduğu tüm Alman patentlerini geçersiz kılmıştır.

Ultrason deneyleri

Tigerstedt Danimarka'ya taşınmıştır. Burada Petersen & Poulsen şirketinde film ses kayıt cihazları üzerinde çalışmaya devam etmiştir. Telgrafon çelik tel manyetik kaydedicinin mucidi olan Danimarkalı mucit Valdemar Poulsen (1869-1942) ile arkadaş olmuştur. Tigerstedt de çelik bir tel üzerine ses kaydetmeyi denemişti. 30 kHz ultrason kullanarak Jutland Boğazı boyunca konuşmayı iletmeye çalışmıştır. Ancak sonuçlar umut verici değildir. Ayrıca daha başarılı olan su altında ses iletmeyi denemiştir ve sonunda bu işlem için bir patent almıştır.

İletişim cihazı

Bir pilot Tigerstedt'e açık bir çift kanatlı uçakta arka arkaya otururken iki pilot arasındaki iletişimi kolaylaştıracak bir cihaz geliştirmesini önermiştir. Tigerstedt, kulağa takılabilen çok küçük bir kulaklığı olan bir cihaz icat etmiştir. Tigerstedt kulaklığı tasarlamak için çok zaman harcamıştır. Cihazın işitme güçlüğü çeken kişilere de yardımcı olduğu ve o zamanlar işitme cihazı olarak kullanılan büyük kulak trompetlerine olası bir alternatif sunduğu bilinmektedir.

Kaynakça

^ Sethi, Anand Kumar (2016). European Edisons : Volta, Tesla, and Tigerstedt. New York. ISBN 978-1-137-49222-7. OCLC 956505379.
^ "An early sound film pioneer: Eric M. C. Tigerstedts patents and patent applications 1912-1920". www.mv.helsinki.fi (İngilizce). 8 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2021.
^ Item a in Image labelled "Zu der Patentschrift 309535"
^ described as "membran" in its caption 27 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., appears suitable to function as an acoustic diaphragm.
^ Österberg, Ira; Västi, Emilia (3 Mayıs 2020). "An early sound film pioneer: Eric M. C. Tigerstedt's patents and patent applications 1912-1920". Studies in Russian and Soviet Cinema. 14 (2): 190-216. doi:10.1080/17503132.2020.1742414. ISSN 1750-3132.

Ayrıca bakılabilir

http://www.filmsoundsweden.se/voxbilder/filmhist/tigerstedt_2.jpg 16 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. is rather electromechanical amplifier

Gerald F J Tyne: 'Saga of the Vacuum Tube' (0672214717)
A.M. Pertti Kuusela: "E.M.C Tigerstedt 'Suomen Edison'" (951-793-395-9)
J Kuusanmäki, Kauko Rumpunen & Pertti Vuorinen: "AO Lisiä historiaan" (952-90-9878-2)

Dış bağlantılar

[1] Sethi, Anand Kumar (2016). European Edisons : Volta, Tesla, and Tigerstedt. New York. ISBN 978-1-137-49222-7. OCLC 956505379.

[2] "An early sound film pioneer: Eric M. C. Tigerstedts patents and patent applications 1912-1920". www.mv.helsinki.fi (İngilizce). 8 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2021.

[3] Item a in Image labelled "Zu der Patentschrift 309535"

[4] scribed as "membran" in its caption 27 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., appears suitable to function as an acoustic diaphragm.

[5] Österberg, Ira; Västi, Emilia (3 Mayıs 2020). "An early sound film pioneer: Eric M. C. Tigerstedt's patents and patent applications 1912-1920". Studies in Russian and Soviet Cinema. 14 (2): 190-216. doi:10.1080/17503132.2020.1742414. ISSN 1750-3132.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]