Samsu-Ditana
Samsu-ditāna | |
|---|---|
| Doğum | MÖ 17. yüzyıl |
| Ölüm | MÖ 16. yüzyıl |
| Başlık | Babil Kralı |
| Dönem | 31 yıl; MÖ 1625-1595 (orta kronoloji) MÖ 1617-1587 (aşağı orta kronoloji) MÖ 1562–1531 (kısa kronoloji) |
| Yerine geldiği | Ammi-Şaduqa |
| Yerine gelen | Yok |
Samsu-ditāna, Hizmetçilerinin mühürlerinde sa-am-su-di-ta-na şeklinde fonetik olarak çivi yazısı ile yazılmış olan,[1] Amorit veya Birinci Babil Hanedanı'nın 11. ve son kralıdır, MÖ 1625 – 1595 (orta kronoloji ), MÖ 1617-1587 (aşağı orta kronoloji) veya MÖ 1562 – 1531 (kısa kronoloji) yılları arasında 31 yıl hüküm sürmüştür.[i 1][i 2] Hükümdarlığı, Babil'in Hititler'in eline geçmesiyle aniden sona ermesiyle en iyi bilinen dönemdir.
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]Hammurabi'nin büyük büyük torunudur ve Babil krallığı, bu seçkin atasının dönemindeki zirvesinden bu yana önemli ölçüde küçülmüş olsa da, hâlâ Babil ve Fırat'tan kuzeye, Mari ve Terka'ya kadar uzanıyordu. Çoğunlukla savaş yanlısı olmayan ve krallığının merkezinde evinde kalmaktan memnun görünen bir adam olduğu anlaşılmaktadır; zira yıl adlarının hiçbirinde savaş yürütüldüğü veya anıtsal yapılar inşa edildiği anlatılmıyor. Bunlar tanrılara dindar armağanlar sunmak ve kendisine adanmış heykeller dikmekle ilgilidir.[2] Yazıtlarından hiçbiri günümüze ulaşmamıştır.[3] Babil'in 2. Hanedanı olan Deniz Diyarı Hanedanlığı'nın 6. kralı olan Gulkişar'ın kraliyet destanı, Samsu-Ditana'ya karşı düşmanlığını anlatır.[4]
Mevcut Tamitu metinlerinde, Şamaş ve Hadad tanrılarına yöneltilen kehanet sorularında görüldüğü gibi, Samsu-ditāna'nın bir saldırıdan korktuğu anlaşılıyor; bu metinlerde yedi "asi" düşmanın adı geçiyor.[5] Ancak, Babil devleti çürüme sürecinde olduğundan, makamlar kalıtsal hale geldiğinden, kraliyet ayrıcalıklarını gasp ettiğinden ve şişkin bürokrasiyi finanse etmek için askeri hizmet yerine ödemeler kabul edildiğinden, bunu engelleme gücü yoktu.[6] Son darbe ise hiç beklenmedik bir yerden geldi ve hükümdarlığı MÖ 1595'te (Orta Kronoloji) ve MÖ 1531'de (Kısa Kronoloji) Hitit Kralı I. Murşili'nin düzenlediği bir baskınla aniden sona erdi; bu baskın sonucunda Babil yağmalandı ve tamamen yerle bir edildi. Erken Krallar Tarihi[i 3] özlü bir şekilde şöyle bildirmektedir: “Samsu-ditāna zamanında Hititler Akad'a karşı yürüdü.” Muršili, daha önce Halpa'ya (antik Halep) karşı yaptığı fırsatçı darbede kullandığı bir strateji olan, kalıcı bir işgal girişiminde bulunmadan sadece ganimet ve esir almak için fethetti.[7] Hitit anlatımı, "Daha sonra Babil'e yürüdü ve Babil'i yok etti, Hurri birliklerini yendi ve esirleri ve Babil'in mallarını Hattuşa'ya getirdi." ifadesini içeren Telepinu Fermanı'nda yer almaktadır. [i 4]
Babil'in koruyucu tanrısı Marduk'un ve eşi Sarpanit'in heykellerini ele geçirip Hani'ye götürdü ve burada yaklaşık 24 yıl sonra Kassit kralı Agum-Kakrime'nin saltanatına kadar kurtarılamadılar. Babil harabeye dönmüş ve Kassit hanedanının ortaya çıkışına kadar yeniden işgal edilmemiştir; Tell Muhammed'den gelen belgeler, Šipta'ulzi'nin hükümdarlığı için yeniden yerleşilmesinden sonraki yıl sayısına göre tarihlenmektedir.[8]
Yazıtlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ BM 33332 Babylonian King List A i 2.
- ^ BM 38122 Babylonian King List B II.
- ^ Chronicle of early kings (ABC 20) tablet BM 96152, reverse, line 11: ana tar-ṣi mŠamaš-di-ta-na kurḪat-tu-ú ana kurAkkadiki [illlik-ma].
- ^ Edict of Telepinu (CTH19), KBo 3.1, KBo 7.15, KBo 12.4.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Douglas Frayne (1990). Old Babylonian Period (2003-1595 B.C.) RIM The Royal Inscriptions of Mesopotamia (Book 4). University of Toronto Press. ss. 436-438.
- ^ Amanda H. Podany (20 Ocak 2012). Brotherhood of Kings: How International Relations Shaped the Ancient Near East. Oxford University Press. s. 120.
- ^ A. K. Grayson (1975). Assyrian and Babylonian Chronicles. J. J. Augustin. s. 234.
- ^ Elyze Zomer (2019). Middle Babylonian Literary Texts from the Frau Professor Hilprecht Collection, Jena. Harrassowitz Verlag. ss. 3-38.
- ^ W G Lambert (2007). Babylonian Oracle Questions. Eisenbrauns. s. 143. Geçersiz
|url-erişimi=sınırlı(yardım) - ^ Dominique Charpin (1995). "The History of Ancient Mesopotamia: An Overview". Jack Sasson (Ed.). Civilizations of the Ancient Near East. Schribner. s. 817.
- ^ H. W. F. Saggs (2000). Babylonians. University of California Press. s. 114.
- ^ L. Sassmannshausen (2000). "The adaptation of the Kassites to the Babylonian Civilization". K. Van Lerberghe and G. Voet (Ed.). Languages and Cultures in Contact at the Crossroads of Civilizations in the Syro-Mesopotamia Realm. Peeters Publishers. ss. 413-414.