Micronesia
Micronesia（密克羅尼西亞）
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]
Gaga kska Tayangcow ka Micronesia, 6 55 N, 158 15 E ka gaga na nniqan. Kana ka knlbangan na o 702 sq km（hangan na o Tg191） (knlbanga dxgal o 702 sq km, knlbangan qsiya o 0 sq km). Kana ka sejiqun o niqan 104,719 hiyi. Gaga Palikir ka pusu alang paru, jiyax 10 idas 5 ka jiyax skrayan klwaan. Manu ka dxgal Micronesia ga wada sugan 25.50% ka dxgal qpahan, 74.50% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 0% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Peter M. Christian, pnaah hngkawas2015 idas 5 jiyax 11pnrajing kmlawa klwaan.
_(Polynesia_centered).svg)
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
Miklwonisiya lyeyngpang(密克羅尼西亞聯邦)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Miklwonisiya lyeyngpang “kari Ing : Federated States of Micronesia”, slawa MiKlwonisiya[a] ni Milyeynpang, kika kingal alang dxgal babaw gsilung gqiyan hidaw taypingyang, mniq dxgal babaw gsilung Cyalwolingcyun, kana knlaban dxgal klwaan 702 m2. Niqan 607 dxgal bbaw gsilung ka kana klwaan, klwaan hini o paru bi dxgal babaw gsilung ka Ponapey, mniq dxgal babaw gsilung hini ka pusu paru alang Palikr.
Ris(歷史)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Miklwonisiya endaan sbiyaw cengcyueyn.(密克羅尼西亞歷代政權)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Sipangya 1887–1899
Tictikwo 1899–1914
Pqru tahtunux tikwo 1914–1947
Nnangyang ting ka Tanah tunux 1919–1947
Amrika 1947–1990
Taypingyang cyuntaw kwanti 1947–1979
Miklwonisiya lyeynpang 1979 – Dhuq sayan.
Dxgal babaw gsilung Miklwonisiya seejiq “seejiq Miklwonisiya” saw brah hngkawas 4000 ida mniq hini “smyahun mnniyah”. kngnama dhuq dxgal babaw gsilung seejiq Owcow ka seejiq Sipangya, 16 sci ka jiyax, kika hngkawas 1885 sblxan dha. Bukuy hngkawas 1899, seejiq Sipangya sbgay dha Pulus dxgal babaw gsilung ka Kalwoling.
Bukuy tgkingal psbu knlangan mniq dxgal kblux taypingyang ka Tkwo sbgay dha Tahtunux sluun twokwanti, bukuy tgdha psbu knglangan sblxan kndadax Amrika. Hngkawas 1947, lyeynhkwo o subway Amrika pqlahan Miklwonisiya, knlaban Miklwonisiya lyeynpan saya ka mataru alang taypingyang cyuntaw duma tru alang “Ksley mniq hngkawas 1977 kndadax Ponapey murux kika tgspac alang”.idas kingal hngkawas 1965 pnhiyu ixwey, nii do psmiyah pqlahan dhiya nanaq.
Hngkawas 1979, kndadax lyeynhkwo ni Amrika pnuda “ Miklwonisiya syeynfa” mniq alang mataru psqlahng dxgal ka psgaaw “Peymaliyana cyuntaw hngkawas 1976 nAmrika cyopang”. Syeynfa psgaaw mniq Polyo ni Masawr cyuntaw ni Masawr cyuntaw ini psrwai ka dha alang nii, msngari spac alang qpruhan “Miklwonisiya lyeyngpang”.
Jiyax tru idas maxal kingal hngkawas, dha Amrika pnpatas “cyo lyeynghkwocya tyawyuey” tduwa muuda, Miklwonisiya lyeyngpang mangan qpahun ruwan, qpahun nganguc ccucyueyn, binaw kwofan ida Amrika psuda “sejiqan Miklwonisiya ida tduwa mseupu psaping Amrik “.
Idas maxal dha hngkawas maxal mngari kbkuy mngari kmxalan, pssiling ka lyeynghkwo anglixwey, gaga srwaan ka htraan pqlahan dxgal ka pnrngagan, wada mnhdu ka Miklwonisiya lyeyngpang pqlahan na tnlngan,
Kmlawa（政治）
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Pusu pnqtaan（主條目） : Kmlawa Miklwonisiya lyeyngpang.
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Pnaah jiyax 10 idas 5 hngkawas 1979 sruwaan ni pnuda ka syeynfa, bukung lyeyngpang ka bukung klwaan, bukung kmlawa uri, qbsuran kmlawa uri. cenfu bukung kndadax kwoxey iyueyn siida pngaaw, kiyani mniq dha sejiq ka cow muda pgaaw ssaun munman ka tnlngan.
Kingal yueync ka kwoxwey, snpuan kndadax spac cow maxal spac iyueyn, duma maxal iyueyn hngkwasan dha ka qpahun dha, kkana spac ka pqpah hngkwasan spac na “cyuenjci”iyuen.
Ssjiqan（人口）
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Pusu pntasan（主條目） : Ssjiqan Miklwonisiya lyeynpan.
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Ssjiqan saw niqan 108,500 seejiq “ hngkawas 2005”. duma Miklwonisiya seejiq niqan 97 tnegkmbkiyan. Angmey, Mi dha klwaan gaya, seejiq Milyeyn tduwa nanaq mniq Amrika, matas payas ni qmpah, ana ini pbatas patas “ini tduwa ka gisu lwaqan ”.hmrinas kingal kbuhug seejiq ka mniq Amrika seejiq Mileyn, duma ka Syaweyi, Kwantaw ni daya Maliyana cyuntaw tsli bi.
Kana klwaan ida egu klgan ka kari “pusu skari ka Nantaw yusi”, kkingal ciway tawcyun niqan nanaq skari dha. kari spac paru taw ka kari cowci kwanfan. kari Ingkwo o cowci cyawlyo ka kari klwaan kwanfan, asi ka skari nii ka sapah pyasan uri.
Shlayan pnrhulan(宗教信仰)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]wada niqan 50 tnegkmbkiyan ka teyncucyaw, wada niqan 47 tnegkmbkiyan ka citusincyaw, duma cyawpay ni uka shlayan o wada niqan 3 tnegkmbkiyan.
Yasa endaan sbiyaw sqyaan Owcow, Miklwonisiya lyeynpan gqiyan hidaw “lalih Feylyuping”egu hari ka teyncucyaw, egu hari singcyawtu ka hraan hidaw.
Cingci（經濟）
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]pusu pnqtaan（主條目） : Miklwonisiya lyeynpan cingci
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Miklwonisiya lyeynpan nhayyu ka cingci dha llaban ka knlaban hayyu, thngayan ngngalan ka qpahan qsurux, cingcyangyu ka niqan bi hangan. Stmaun dha bi euqun ni jjilung qqaya ka brigan nganguc, ida bukuy ka cingci dha.
GDP : 3.8 hpuniq pila Amrika “snpngan hngkawas 2015”, saw seejiq GDP : 3.072 pila Amrika “snpngan hngkawas 2015”. GDP : 3.8
Pila Amrika ka jiyung Miklwonisiya lyeyngpang, Amrika ka stmaun dha sbrigan nganguc. pnaah Amrika, Mi dha klwaan nii ka “cyoleyngpang tyawyuey”, Miklwonisiya lyeynpan mniq egu klgan kmlawa bnbari, quri mrana cingci ida dyagan bi kmlawa Amrika. yucyu Amrika ka dmayaw Miklwonisiya lyeyngpang cowci ni mquri nganguc qnpah. Ida mntna klwaan Amrika ka hbangan.
Ttgsa(教育)
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Pusu pnqtaan(主條目) : ttgsa Miklwonisiya lyeyngpang
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Spruun bi qmita kmlawa ka qpahun ttgsa, srwaan syeynfa ka quri hngkwasan 5 ~ 14 lqlaqi asi ka muda ttgsa, kkhngkawas mniq ttgsa wada niqan 20 tnegkmbkiyan jjiyun dha hbangan.
Paru bi sapah pyasan kana klwaan o mntna saw Amrika dha hngkawas paru sapah pyasan “Miklwonisiya paru sapah pyasan” “College of Micronesia”, uxay wana alang hini saw duma niqan tru paru dxgal babaw gsilung ka pnhyugan sugan sapah yasan. spac hngkwasan ka ttgsa paru sapah pyasan, matas patas Mikwo mniq pyasan paru Kwantaw tduwa srwaun sejiq Kwantaw ini buway pila, mniq pyasan paru Syaweyi asi ka krinah muway pila 50 tnegkmbkiyan ka ddha sejiqan Syaweyi.
Rmigaw（旅遊）
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Egu bi ka ssaun rmigaw Miklwonisiya, mcilux sbgihur malu qtaan. Srigaw nii ka pusu kingal stmaun krana cingci dha, binaw hngkawas 2003 mnniyah 18154 rmigaw ka sejiqan, egu bi ka sejiqan Amrika.
Yasa ciway ka sejiqan, ppanan ida bukuy uri. spac paru dxgal babaw gsilung niqan kwoci cican, binaw kingal jiyax o wana enkingal ka ppanan. Miyah musa dxgal babaw gsilung asi ka sntama ciway, paru hari asu, yabi saw knhnu ka jiyax kika niqan ppana.
Waycyaw（外交）
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]prajing egu patas pkkla : Miklwonisiya lyeyngpang cyeyncyaw smiyan
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Dhqan hngkawas 2017, Miklwonisya lyeyngpang gisu mnseupu mspac kmxalan klwaan, binaw wana mniq knpiya ka klwaan alang Yatay ni paru alang knlangan niqan ka pnhyugan taskwan, kana Awtaliya, Amrika, congxwa jenming konghkwo ni tanah tunux dnii.
Cus（注釋）
[smmalu patas | ida npatas sspgan ka smmalu patas]Yasa iyux dha ini pgimax Miklwonisiya cyuntaw, ini dha hari jili ka tnhangan nii.