1 май исемле битнең чыганагын карау

'''1 май''' — [[Милади тәкъвиме]]ндә бишенче айның беренче көне. Ел ахырына кадәр 244 көн кала.
{{Май тәкъвиме}}{{Шулай ук карагыз/Көн}}

=={{Бәйрәмнәр һәм вакыйгалар}}==
[[Файл:1989 CPA 6059.jpg|250 px|right|thumb|[[СССР]] маркасы, [[1989 ел]]: Беренче май йөз еллыгы]]
==={{Халыкара истәлекле период}}===
* [[File:The_Earth_seen_from_Apollo_17.jpg|20px]] '''''Халыкара эшчеләр көне''''' яки '''''[[Беренче май (бәйрәм)|Хезмәт бәйрәме]]''''' ({{lang-ar|[[:ar:يوم العمال العالمي|يوم العمال العالمي]]}}, {{lang-en|[[:en:International Workers' Day|International Workers' Day]]}}, {{lang-es|[[:es:Día Internacional de los Trabajadores|Día Internacional de los Trabajadores]]}}, {{lang-zh|[[:zh:国际劳动节|国际劳动节]]}}, {{lang-ru|[[:ru:Первое мая (праздник)|День международной солидарности трудящихся]]}}, {{lang-fr|[[:fr:Journée internationale des travailleurs|Journée internationale des travailleurs]]}}).

==={{Илләр буенча бәйрәмнәр}}===
* {{ARG}}, {{LVA}}, {{MHL}} — '''''Милли [[Конституция]] (милләтнең нигезе) көне''''' ({{lang-es|Día de la [[:es:Constitución de la Nación Argentina|Constitución de la Nación Argentina]]}}, {{lang-lv|[[:lv:Latvijas Satversmes sapulce|Latvijas Satversmes sapulce]]s sasaukšanas diena ([[:lv:Konstitūcijas diena|Konstitūcijas diena]])}}, {{lang-en|[[:en:Constitution of the Marshall Islands|Constitution of the Marshall Islands]] Day}}). 
* {{Байрак/Казакстан}} [[Казакстан]] — '''''Җөмһүрият халыклары бердәмлеге көне''''' <small>({{lang-kk|[[:kk:Қазақстан халқының бірлігі күні|Qazaqstan halqynyn' birligi ku'ni]]}}, {{lang-ru|[[:ru:Праздник единства народа Казахстана|Праздник единства народа Казахстана]]}})</small>.
* {{байрак/ССРБ}} [[ССРБ]]да — ''Хезмәтчәннәрнең халыкара теләктәшлек көне''.

==={{Һөнәри һәм җәмгыяви бәйрәмнәр}}===
* '''''Гадәти май башы көне''''' ({{lang-en|[[:en:May Day|May Day]]}}, {{lang-ru|[[:ru:Первомайские обычаи|Первомайские обычаи]]}}).
** {{FRA}} — '''''[[Энҗе чәчәк]] көне''''' ({{lang-fr|[[:fr:Muguet de mai#Histoire du muguet du 1er mai|Muguet du 1er mai]]}}).
** {{CZE}} — '''''[[Гашыйклар]] көне''''' ({{lang-cs|[[:cs:První máj (svátek zamilovaných)#Česko|Svátek zamilovaných]]}}). 
* '''''Халыкара кеше күрмәгәндә [[көнбагыш]] утырту көне''''' ({{lang-en|[[:en:Guerrilla gardening#International Sunflower Guerrilla Gardening Day|International Sunflower Guerrilla Gardening Day]]}}, {{lang-ru|Международный подсолнечниковый день [[:ru:Партизанское садоводство|партизанского садоводства]]}}). 
* {{Байрак/АКШ}} [[АКШ]] — '''''[[Хокук]] көне''''' ({{lang-en|[[:en:Law Day (United States)|Law Day]]}}).
* {{USA}} / {{Гавайлар штаты байрагы}} — '''''Леи чәчәк гирляндалары көне''''' ({{lang-en|[[:en:Lei Day|Lei Day]]}}, {{lang-ru|День [[:ru:Леи|лей]]}}). 
* {{BRA}} — '''''Бразилияле [[әдәбият]] көне''''' ({{lang-pt|Dia da [[:pt:Literatura Brasileira|Literatura Brasileira]]}}, {{lang-ru|День [[:ru:Бразильская литература|бразильской литературы]]}}, {{lang-en|[[:en:Brazilian literature|Brazilian Literature]] Day}}). 
* {{IND}} / [[File:Government Of Gujarat Seal In Gujarati.png|20px]] [[Гөҗәрат]] — '''''Гөҗәрат [[штат]]ы оешу көне''''' ({{lang-en|[[:en:Gujarat|Gujarat]] Day}}, {{lang-gu|[[:gu:महाराष्ट्र दिन|महाराष्ट्र दिन]]}}, {{lang-hi|[[:hi:गुजरात|गुजरात]] दिवस}}).
* {{IND}} / [[File:Seal of Maharashtra.svg|20px]] [[Махараштра]] — '''''Махараштра [[штат]]ы оешу көне''''' ({{lang-en|[[:en:Maharashtra Day|Maharashtra Day]]}}, {{lang-mr|[[:mr:महाराष्ट्र दिन|महाराष्ट्र दिन]]}}, {{lang-hi|[[:hi:महाराष्ट्र दिवस|महाराष्ट्र दिवस]]}}). 
* Кельт чыгышлы ирланд, шотланд һәм манкс халкы — '''''Белтейн''''' ритуаллары көне  ({{lang-en|[[:en:Beltane|Beltane]]}}, {{lang-ru|[[:ru:Белтейн|Белтейн]]}}).

==== Киң вакытлы халыкара чаралар ====

== {{Вакыйгалар}} ==
* [[1707 ел|1707]] — {{ENG}} һәм {{SCO}}нең бер дәүләткә берләшүе турындагы уния үз көченә керә.
* [[1786 ел|1786]] — {{Вена гербы}}да беренче тапкыр [[Моцарт]]ның «Фигаро туе» операсы куела.
* [[1917 ел|1917]] — [[Мәскәү]]нең [[Әсәдуллаев йорты]]нда I Бөтенрусия мөселман корылтае узган. Корылтай Ырынбур мәхкәмәи шәргыясен Эчке Россия һәм Себер мөселманнарының диния нәзарәте итеп үзгәртә һәм [[Галимҗан Баруди]]не аның мөфтие итеп сайлый.
* [[1926 ел|1926]] — «[[File:Lufthansa_Logo.svg|50px|Deutsche Luft Hansa AG|link=Lufthansa]]» авиаширкәте беренче рейсын башкара.
* [[1948 ел|1948]] — {{PRK}} барлыкка килә.
* [[1951 ел|1951]] — {{FRG}}нең {{Мүнхен гербы}} шәһәрендә [[File:RFE_Logo.png|70px]] '''''[[Азат Европа радиосы/Азатлык радиосы]]''''' үз эшен башлый.
* [[1999 ел|1999]] — [[Болыт Боб Шакмак Ыштаннар]] маҗаралары турында [[мультипликация]] сериалы чыга башлый.
* [[2003 ел|2003]] — [[Джордж Уокер Буш|Джордж Буш]] {{IRQ}}та хәрби кампаниянең тәмамлануын игълан итә.
* [[2004 ел|2004]] — '''{{EUR}}нә''' {{HUN}}, {{CYP}}, {{LVA}}, {{LTU}}, {{MLT}}, {{POL}}, {{SVK}}, {{SLO}}, {{CZE}} һәм {{EST}} дәүләтләрен кабул ителә.

== {{Туулар}} ==
{{Шулай ук карагыз|:Төркем:1 май көнне туганнар}} 
* [[1672 ел|1672]] — [[Джозеф Аддисон]], инглиз язучысы, публицист, сәясәт эшлеклесе, журналист.
* [[1764 ел|1764]] — [[Бенджамин Латроб]], [[АКШ]] архитекторы (Капитолий).
* [[1827 ел|1827]] — [[Жюль Бретон]], француз рәссамы.
* [[1830 ел|1830]] — [[Гвидо Гезелле]], фламанд шагыйре һәм тел белгече.
* [[1850 ел|1850]] — [[Мукими]], 
* [[1869 ел|1869]] — [[Хрисанф (Щетковский)|Хрисанф]], 
* [[1889 ел|1889]] — [[Мәхмүт Дулат-Али]], татар инкыйлабчысы, [[РСДРП]] әгъзасы.
* [[1894 ел|1894]] — [[Ильяс Җансүгиров]], 
* 1894 — [[Мария Реститута]], 
* [[1895 ел|1895]] — [[Николай Ежов]], [[СБКФ|совет фирка]] һәм [[СССР|дәүләт]] эшлеклесе, [[НКВД]] генераль комиссары.
* [[1899 ел|1899]] — [[Ион Кодица]], совет [[СБКФ|фирка]]-[[СССР|дәүләт]] эшлеклесе.
* 1899 — [[Рәхим Максутов]], 
* [[1900 ел|1900]] — [[Александр Ват]], поляк шагыйре, тәрҗемәче.
* [[1901 ел|1901]] — [[Феодосия Дембицкая]], 
* [[1902 ел|1902]] — [[Зиннәт Вәлиев]], 
* [[1903 ел|1903]] — [[Георгий Максимов]], 
* [[1905 ел|1905]] — [[Әхмәт Исхак]], татар шагыйре.
* 1905 — [[Виктор Гусев]], 
* [[1908 ел|1908]] — [[Всеволод Федынский]], 
* 1908 — [[Мәхмүт Игъламов]], 
* [[1910 ел|1910]] — [[Бәһиҗә Боран]], 
* [[1911 ел|1911]] — [[Бәдри Мәмбәтколов]], 
* 1911 — [[Генрих Абрамович]], газ динамикасы галиме, профессор.
* 1911 — [[Рәшит Мортазин]], 
* [[1914 ел|1914]] — [[Мирза Рәхмәтов]], 
* [[1915 ел|1915]] — [[Мина Урган]], 
* 1915 — [[Тимер Арслан]], татар һәм башкорт шагыйре.
* [[1916 ел|1916]] — [[Габдулла Баттал]], 
* 1916 — [[Торсынбай Улҗабаев]], 
* [[1917 ел|1917]] — [[Ибнеәмин Альбетков]], [[Бөек Ватан сугышы]] чоры [[Кызыл Гаскәр]]е укчылар батальоны командиры, [[Советлар Берлеге каһарманы]].
* [[1918 ел|1918]] — [[Бәшир Рәмиев]], совет уйлап табучысы, беренче СССР санакларын («Стрела», «Урал-1») төзүче. 
* [[1920 ел|1920]] — [[Мая Кулиева]], 
* [[1921 ел|1921]] — [[Николай Ковалев]], 
* 1921 — [[Николай Непримеров]], 
* [[1922 ел|1922]] — [[Кайхөсрәү Д. Ирани]], 
* [[1926 ел|1926]] — [[Николай Баныкин]], 
* 1926 — [[Мирза Мәхмүтов]], татар галиме, педагог һәм шәркыятьче.
* [[1927 ел|1927]] — [[Кави Латыйп]], татар язучысы, фронтовик шагыйрь.
* 1927 — [[Лендруш Хуршудян]], 
* [[1929 ел|1929]] — [[Гайнетдин Габдерахманов]], 
* [[1930 ел|1930]] — [[Майя Инджикян]], 
* 1930 — [[Резеда Вәлиева]], татар язучысы.
* [[1931 ел|1931]] — [[Аркадий Родыгин]], 
* 1931 — [[Мират Бәкирев]], 
* [[1932 ел|1932]] — [[Кадим Гарифуллин]], 
* 1932 — [[Тәлгать Хөрәмшин]], 
* [[1933 ел|1933]] — [[Ирина Студенцова]], 
* 1933 — [[Рәфкать Сәфәров]], [[атом физикасы]] галиме, профессор.
* [[1934 ел|1934]] — [[Мөҗип Низамиев]], 
* [[1935 ел|1935]] — [[Вакыйф Нуруллин]], татар язучысы.
* 1935 — [[Зикаф Давытов]], 
* 1935 — [[Мөхәррәм Сәлимов]], 
* [[1936 ел|1936]] — [[Дилбәр Габдерахманова]], [[дирижер]].
* [[1937 ел|1937]] — [[Фәния Азанова-Вафина]], 
* [[1938 ел|1938]] — [[Илес Татаев]], 
* [[1940 ел|1940]] — [[Мансур Шиһапов]], татар шагыйре.
* [[1941 ел|1941]] — [[Венер Сәлимов]], ТР КГБсы рәисе (1993-1999), [[ТР атказанган юристы]].
* 1941 — [[Рима Царева]],
* 1941 — [[Тәүфикъ Әйди]], татар язучысы, прозаик, публицист.
* [[1943 ел|1943]] — [[Рәфкать Таҗиев]], 
* [[1946 ел|1946]] — [[Мирсәй Гариф]], язучы, тарихчы.
* [[1950 ел|1950]] — [[Валериан Некратов]], 
* 1950 — [[Миңсылу Усманова]], 
* 1950 — [[Фатыйх Сибәгатуллин]], 
* [[1952 ел|1952]] — [[Анатолий Незнакин]], 
* 1952 — [[Әлфинур Хисами]], 
* [[1955 ел|1955]] — [[Җиһанур Фазуллин]], 
* [[1956 ел|1956]] — [[Камил Гилманов]], 
* [[1965 ел|1965]] — [[Андрей Трифонов]], 
* [[1970 ел|1970]] — [[Хавьер Грасия]], 
* [[1972 ел|1972]] — [[Тамара Хукуотер]], 
* [[1974 ел|1974]] — [[Мөршидә Кыямова]], 
* [[1991 ел|1991]] — [[Сергей Емелин]], 
* [[1994 ел|1994]] — [[Петра Гинчицова]], 
* [[1996 ел|1996]] — [[Айгөл Әхмәтшина]],

== {{Вафатлар}} ==
{{Шулай ук карагыз|:Төркем:1 май көнне вафатлар}}
* [[1813 ел|1813]] — [[Иван Жарков]], сәүдәгәр, җәмәгать эшлеклесе, иганәче.
* [[1870 ел|1870]] — [[Николай Чернеевский]], 
* [[1873 ел|1873]] — [[Давид Ливингстон]], инглиз сәяхәтчесе.
* [[1904 ел|1904]] — [[Антонин Дворжак]], [[чехлар|чех]] композиторы.
* [[1920 ел|1920]] — [[Маргарита Коннаутская]], 
* [[1942 ел|1942]] — [[Матвей Спиридонов]], 
* [[1945 ел|1945]] — [[Зәки Хәбибуллин]], [[Файл:Hero of the USSR Gold Star.png|15px]] [[Советлар Берлеге Каһарманы]] (1945).
* [[1950 ел|1950]] — [[Мәммәд Сәид Ордубади]], 
* [[1964 ел|1964]] — [[Михаил Великанов]], 
* [[1978 ел|1978]] — [[Арам Хачатурян]], 
* [[1979 ел|1979]] — [[Виль Липатов]], 
* [[1982 ел|1982]] — [[Рубен Аванесов]], [[тел белеме]] галиме, профессор.
* [[1983 ел|1983]] — [[Сөләйман Гафиятуллин]], янгын сүндерүчесе, җитәкче.
* [[1984 ел|1984]] — [[Николай Некрасов (икътисадчы)|Николай Некрасов]], 
* [[1988 ел|1988]] — [[Гали Дәүләтказин]], 
* [[1990 ел|1990]] — [[Инна Федорова]], 
* [[1991 ел|1991]] — [[Александр Меркушев]], 
* [[1994 ел|1994]] — [[Айртон Сенна]], [[Бразилия]] автогонщигы.
* [[1995 ел|1995]] — [[Анатолий Воронов]], 
* [[1996 ел|1996]] — [[Елена Колотинская]], 
* [[2001 ел|2001]] — [[Ольга Бардина]], 
* [[2002 ел|2002]] — [[Татьяна Калашникова]], 
* [[2004 ел|2004]] — [[Александр Вишняков]], 
* 2004 — [[Мидхәт Шакиров]], [[Башкортстан АССР]] өлкә комитеты беренче секретаре.
* [[2006 ел|2006]] — [[Рауно Лехтинен]], 
* [[2008 ел|2008]] — [[Димитр Аврамов]], 
* [[2012 ел|2012]] — [[Руфина Гашева]],

== Искәрмәләр ==
{{commonscat|1 May}}
{{искәрмәләр}}
{{Rq|stub}}

{{Тәкъвим}}

[[Төркем:Ел көннәре]]
[[Төркем:1 май]]