2010 ел исемле битнең чыганагын карау

{{alsonumber|2010}}
{{TwinCYR|2010 yıl}}
{{Ел өчен навигация|2010}}
{{Гасыр өчен навигация|21}}
{{Ел башка тәкъвимнәрдә|2010|КТ=14&nbsp;февраль|ҺТ=8&nbsp;декабрь}}
{{Башлана торган ел|2010}}

* [[Азатлык радиосы]] тәкъвимендә — «Ак барс» елы.
* [[Татарстан]]да һәм [[Россия]]дә укытучы елы.

== Вакыйгалар ==
[[Рәсем:Яңа президент.jpg|left|165px|thumb|[[Рөстәм Миңнеханов]] инаугурациясе]]
* [[4 гыйнвар]] — [[Дубай манарасы]] ачылды.
* [[4 февраль]] — [[Татарстан Дәүләт Шурасы]] депутатлары республика хөкүмәте башлыгы [[Рөстәм Миңнеханов]]ка бертавыштан президент вәкаләтләрен бирде.
[[Рәсем:Татнет Йолдызлары 2010.jpg|200px|thumb|right|«[[Татнет йолдызлары]]» конкурсының «Туган тел» номинациясендә [[Татар Википедиясе]] беренче урына ала]]
[[Рәсем:Белем җәүһәрләре 2010.jpg|130px|thumb|right|«[[Белем җәүһәрләре]]» конкурсының «Тематик ресурс — иҗади җәүһәр» номинациясендә [[Татар Википедиясе]] икенче урына ала]]
* [[13 февраль]] — [[Ванкувер]]да ([[Канада]]) [[XXI кышкы олимпия уеннары]] старт алды.
* [[25 март]] — [[Рөстәм Миңнеханов]] ант китергәннән соң [[Татарстан]] [[Татарстан президенты|президенты]] вазифаларын үтәүгә кереште<ref>{{Citation |title=Бүген Татарстанның яңа Президенты вәкаләтләренә кереште |url=http://tat.tatar-inform.ru/news/2010/03/25/54637/ |access-date=2010-03-25 |archive-date=2012-11-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121113040530/http://tat.tatar-inform.ru/news/2010/03/25/54637/ |dead-url=yes }}</ref><ref>[http://www.azatliq.org/archive/news/20100325/570/570.html?id=1993336 Татарстанда яңа президент эшли башлады]</ref>.
* [[29 март]] — [[Мәскәү метросы]]нда террористик акт нәтиҗәсендә 40-лап кеше үлә.
* [[10 апрель]] — [[Смоленск]] янында булган авиаһаләкәт нәтиҗәсендә [[Польша]] президенты [[Лех Качиньский]] вафат була.
* [[9 май]] — Бөек Ватан Сугышында [[ССРБ]]-ның җиңүенә 65 ел.
* [[11 май]] — [[Дэвид Кэмерон]] [[Бөекбритания]] премьер-министры вазифасына керешә.
* [[14 май]] — Озак реставрациядән соң [[Кәрим Тинчурин исемендәге Татар дәүләт драма һәм комедия театры]] бинасы ачыла.
* [[29 май]] — [[Норвегия]] башкаласы [[Осло]]да үткән [[Евровидение 2010]] җыр бәйгесендә [[Алмания]] вәкиле [[Лена Майер-Ландрут]] җиңү яулый.
* [[30 июнь]] — [[Россия]]нең [[Yandex]] эзләнү системасы кулланучыларына татарча интерфейсын тәкъдим иткән<ref>[https://company.yandex.ru/press_releases/2010/0630/index.xml Yandex.ru для Республики Татарстан]</ref>.
* [[11 июль]] — [[КАҖ]]-да [[Футбол буенча дөнья чемпионаты, 2010|2010 елгы Футбол буенча дөнья чемпионаты]] тәмамланды. [[Испания]] җиңү яулый<ref>[http://www.azatliq.org/archive/news/20100712/570/570.html?id=2097377 Испания — дөнья чемпионы ]</ref>.
* [[27 июль]] — [[Кыргызстан]] конституциясе кабул ителә.
* [[31 август]] — [[АКШ президенты]] [[Барак Обама]] рәсми төстә [[Гыйрак]]та хәрби гамәлләрнең тәмамлануын игълан итте<ref>[http://www.azatliq.org/content/article/2144964.html Обама Гыйракта сугыш тәмамлануын игълан итте]</ref>.
* [[12 сентябрь]] — [[Төркия]]дә конституцион үзгәрешләр турында [[Төркия референдумы, 2010|референдум]] уза.
* [[28 сентябрь]] — [[Россия]] президенты [[Дмитрий Медведев]] «президент ышанычын югалту» сәбәпле [[Мәскәү]] мэры [[Юрий Лужков]]ны вакытыннан алда вазифасыннан алды<ref>[http://www.azatliq.org/content/article/2170311.html Юрий Лужков Мәскәү җитәкчелегеннән алынды]</ref>.
* [[5 ноябрь]] — Кущевская станица вакыйгасы ([[Краснодар крае]]).<ref>[http://new.beznen.ru/basma/2010-47/kushevskiy-vakiygalari-kabatlanmasmi/ Кущевский вакыйгалары кабатланмасмы?]{{Deadlink|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>
* [[25 ноябрь]] — [[Гданьск]] шәһәрендә [[Польша татарлары]]на һәйкәл ачыла.<ref>{{Citation |title=архив күчермәсе |url=http://art16.ru/content/otkrytiie_pamiatnika_tatarin_riechi_pospol |access-date=2014-11-03 |archive-date=2014-07-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140708184923/http://art16.ru/content/otkrytiie_pamiatnika_tatarin_riechi_pospol |dead-url=yes }}</ref>
* [[11 декабрь]] — [[Мәскәү]]нең Манеж мәйданында футбол җанатарлары битлеге астында рус милләтчеләре тәртипсезлекләр оештыра<ref>[http://www.azatliq.org/content/article/2247065.html Медведев «гаепле һәр кешене табачагын» белдерде]</ref>.
* [[30 декабрь]] — [[Казан метросы]]ның [[«Кәҗә бистәсе» метро станциясе|«Кәҗә бистәсе»]] станциясе ачыла<ref>[http://www.kzn.ru/tat/news/show/20500 “Кәҗә бистәсе” беренче пассажираларын кабул итте]{{Deadlink|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>.
* [[Төньяк ярымшарында аномаль эсселек (2010)|Төньяк ярымшарында аномаль эсселек]].

== Вафатлар ==
{{Төп мәкалә|2010 елда вафатлар исемлеге}}
[[Рәсем:Миркасыйм Госманов.jpg|right|100px|thumb|[[Миркасыйм Госманов]]]]
[[Рәсем:Ayrat arslanov.jpg|right|100px|thumb|[[Айрат Арсланов (артист)|Айрат Арсланов]]]]
* [[5 февраль]] — [[Галимҗан Хөсәенов]], футболчы, [[ССРБ]] чемпионы ([[1937 ел|1937]]—2010).
* [[16 февраль]] — [[Флүс Латыйфи]], татар язучысы.
* [[17 февраль]] — [[Харис Якупов]], татар рәссамы.
* [[13 март]] — [[Мансур Хәсәнов]], әдәбият галиме, Татар энциклопедиясе институты директоры.
* [[22 март]] — [[Валентина Толкунова]], рус җырчысы.
* [[10 апрель]] — [[Лех Качиньский]] (60), [[Польша]] президенты.
* [[14 апрель]] — [[Пётр Прихожан]], шагыйрь.
* [[23 апрель]] — [[Айрат Арсланов (артист)|Айрат Арсланов]], татар артисты, нәфис сүз остасы.
* [[3 май]] — [[Питер О’Доннелл]], инглиз язучысы, сценарист.
* [[18 май]] — [[Илдар Мәннанов]], татар каһарманы, милли хәрәкәт әгъзасы.
* [[28 май]] — [[Фатыйма Вәлифф]], Австралия татарлары милли-мәдәни хәрәкәте әгъзасы.
* [[29 май]] — [[Әнвәр Тайсин]], географ, педагог, фән докторы, дәреслекләр авторы.
* [[1 июнь]] — [[Андрей Вознесенский]], рус шагыйре, рәссам, архитектор.
* [[12 июнь]] — [[Фуат Мансуров]], татар дирижеры.
* [[26 июль]] — [[Ләбибә Ихсанова]], татар язучысы.
*[[29 август]] — [[Фуат Вәлиев (1918)|Фуат Вәлиев]], тарихчы.
*[[2 октябрь]] — [[Галия Измайлова (балерина)|Галия Измайлова]], балет биючесе, ССРБ халык артисты ([[1962 ел|1962]]).
*[[2 октябрь]] — [[Альберт Яхин]], язучы, әдәбият галиме, популяр дәреслекләр авторы.
*[[9 октябрь]] — [[Фәридә Кудашева]], татар җырчысы, [[Татарстан]] һәм [[Башкортстан]]ның халык артисты.
*[[11 октябрь]] — [[Миркасыйм Госманов]], татар галиме, язучы, тарихчы.
*[[10 ноябрь]] — [[Шаген Донгарян]], «Татнефтестрой» башлыгы.
*[[28 декабрь]] — [[Рафаил Фатыйхов]], татар артисты.

== Г. Тукай исемендәге дәүләт премиясе лауреатлары<ref>{{Citation |title=Тукай туган көнне үткәрелә торган Шигърият бәйрәме халык һәм иҗатчыларны янә бергә җыйды |url=http://tat.tatar-inform.ru/news/2010/04/26/55537/ |access-date=2010-04-30 |archive-date=2012-11-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121113022532/http://tat.tatar-inform.ru/news/2010/04/26/55537/ |dead-url=yes }}</ref> ==
[[Рәсем:Rqail.jpg|right|100px|thumb|[[Ркаил Зәйдулла]]]]
* [[Ркаил Зәйдулла]], шагыйрь.
* [[Фоат Садриев]], язучы.
* [[Владимир Федотов]], баянчы.
* [[Асия Миңнуллина]], сынчы.
* [[Илдар Ханов (1940)|Илдар Ханов]], сынчы.

== Нобель премиясе лауреатлары ==
* [[Медицина һәм физиология өлкәсендә Нобель премиясе]] — [[Роберт Эдвардс]], британ галиме<ref>[http://www.azatliq.org/content/article/2176268.html 2010 медицина Нобеле – ясалма аталандыру өчен]</ref>.
* [[Физика өлкәсендә Нобель премиясе]] — [[Андре Гейм]] һәм [[Константин Новоселов]]<ref>[http://www.azatliq.org/archive/news/20101005/570/570.html?id=2177155 Нобель физика бүләген чыгышлары белән Россиядән ике галим алды ]</ref>.
* [[Химия өлкәсендә Нобель премиясе]] — [[АКШ]] галиме [[Ричард Һек]], [[Япония]]дән [[Э-ти Нэгиси]] һәм [[Акира Судзуки]]<ref>[http://www.azatliq.org/archive/news/20101006/570/570.html?id=2178059 Нобель химия бүләген АКШ һәм Япония галимнәре алды]</ref>.
* [[Әдәбият өлкәсендә Нобель премиясе]] — [[Марио Льоса]], испан язучысы<ref>[http://www.azatliq.org/archive/news/20101007/570/570.html?id=2183603 Әдәбият өлкәсендә Нобель бүләген быел Марио Варгас Льоса алды]</ref>.
* [[Икътисад өлкәсендә Нобель премиясе]] — [[Питер Даймонд]], [[Дэйл Мортенсен]] һәм [[Кристофер Писсаридес]]<ref>[http://www.azatliq.org/archive/news/latest/570/570.html?id=2187388 Нобель икътисад бүләге ике американ һәм бер британ галименә бирелә ]</ref>.
* [[Тынычлык өчен Нобель премиясе]] — [[Лю Сяобо]]<ref>[http://www.azatliq.org/content/article/2184925.html 2010 Нобель тынычлык бүләге Кытай диссидентына бирелде]</ref>.

== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}

== Сылтамалар ==
{{Навигация|Викиҗыентык= 2010}}
* [http://etatar.ru/tat/cemgyet/tarih/38886 2010: Татар башы ни күрми?]
* [http://www.azatliq.org/photogallery/5430.html Азатлык радиосы — 2010 ел мизгелләре фотосурәтләрдә]{{Deadlink|date=November 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* [http://tat.tatar-inform.ru/news/2010/12/31/62374/ ТР Президенты Рөстәм Миңнеханов Татарстан халкын Яңа ел белән котлады] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121112175759/http://tat.tatar-inform.ru/news/2010/12/31/62374/ |date=2012-11-12 }}
* [http://intertat.ru/index.php?option=com_content&view=article&id=717:-l2010-r-&catid=100:2010-11-30-19-18-41&Itemid=482 Фәрит Мөхәммәтшин: «2010 ел бик катлаулы булды»]{{Deadlink|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* [http://www.beznen.ru/blog/27 Сау бул, авыр ел, исәнме, тагын да авыррагы!..]{{Deadlink|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}

{{Сайланган исемлек}}

[[Төркем:2010 ел|*]]
[[Төркем:Еллар]]