Джозеф Байден

Джозеф Байден
Джозеф Байден
АКШ президенты
	Вазыйфада
	Вазыйфага керешкән ; 2021 елның 20 гыйнвары
Аңа кадәр	Дональд Трамп
АКШ вице-президенты
	Вазыйфада; 2009 ел – 2017 ел
Аңа кадәр	Дик Чейни
Дәвамчысы	Майк Пенс
АКШ Сенатының тышкы сәясәт комитеты рәисе
	Вазыйфада; 2007 ел – 2009 ел
Аңа кадәр	Ричард Лугар
Дәвамчысы	Джон Керри
Шәхси мәгълүмат
Туган	20 ноябрь 1942 (82 яшь); АКШ, Пенсильвания, Скрантон
Сәяси фирка	АКШ Демократик партиясе
Җефет	Нейлия Хантер Байден[d] һәм Джилл Байден[d]
Әни	Кэтрин Юджиния Финнеган
Әти	Джозеф Робинетт өлкән-Байден
Белем	Делавэр университеты; Сиракуз университеты
Култамга

Джо́зеф Робине́тт Ба́йден яки Джо Байден (ингл. Joseph Robinette (Joe) Biden, Jr.) — АКШ сәясәтчесе, Демократик фирка әгъзасы, илнең 46-нчы президенты (2021 елның 20 гыйнварыннан^[3]^[4]), 47 нче вице-президенты. Вице-президент вазифасына ул Барак Обама белән бергә 2009 елның 20 гыйнварына керешә^[5]. Моңа кадәр ул АКШ Конгрессы сенаторы иде.

Тормыш юлы

1942 елның 20 ноябрендә Пенсильвания штатының Скрантон шәһәрендә туа. Католик гаиләдә дүрт баланың берсе була. Балачакта тотлыгудан интегә, "сыйныфта барысы алдында укырга кирәк булса, яки кызны очрашуга чакырганда мин моны эшли алмый идем", дип искә ала ул ^[6]. Соңыннан тотлыгуны җиңеп чыга, аерым алганда, ул көзге алдыннан шигърият укый. Балачактан хәмергә тискәре карый, үзе сөйләгәнчә, аның гаиләсендә эчүчеләр күп булган ^[7].

Делавэр университетында укый, 1965 елда тарих һәм сәясәт белеменнән бакалавр дәрәҗәсен ала. Аннан соң Сиракьюс университетында хокук буенча белем ала, 1968 елда хокук белеме буенча докторлык диссертациясен яклый.

30 яшендә, 1973 елда сенатор булып сайлана, ил тарихында иң яшь сенаторларның берсе була. Конгресста ул 2009 елга кадәр даими рәвештә эшли. 1987-1995 елларда Сенатта хөкем итү комитетын җитәкли, соңыннан өч тапкыр Сенатның халыкара элемтәләр комитеты башлыгы була. 1979 һәм 1988 елларда Совет хакимияте чакыруы белән ике тапкыр Мәскәүгә бара.

2008 елда демократлар праймеризында АКШ президенты вазифасы өчен көрәшеп карый, ләкин сайлау алды узыштан тиз чыга, Барак Обама җиңгәч, ул аңа вице-президент урынын тәкъдим итә. 2009 елның 20 гыйнварына вице-президент буларак ант китерә. Вице-президентлык вазифасында актив рәвештә тышкы сәясәт белән шөгыльләнә^[8]^[9]^[10]^[11]^[12].

2011 елның мартында, Россиягә сәфәре вакытында, Равил Гайнетдин белән очрашты^[13].

2020 елда Демократик фирканең алдан сайлауларында (праймеризда) җиңеп, АКШ президенты постына нәмзәт итеп тәкъдим ителә (сайлау кампаниясендә вице-президент постына нәмзәт сенатор Камала Харрис белән тандем ясый), аның төп көндәше Республика фиркасенең вәкиле гамәлдәге президент Дональд Трамп (сайлау кампаниясендә вице-президент постына нәмзәт гамәлдәге АКШ вице-президенты Майк Пенс белән тандем ясый) була.

2020 елның президент сайлауларында Дональд Трампны җиңә, АКШның 46нчы президенты булып сайлана. Сайлауда ул АКШ тарихында иң күп сайлаучы тавышын казана (81,2 млн тавыш). 2021 елның 20 гыйнварында президент вазифасына ант итә, тарихка ул илнең иң өлкән президенты буларак керә.

Шәхси тормышы

1966 елда Байден көллияттә бергән укыган Нелия Һантерга өйләнә, аларның өч баласы туа: Бо һәм Һантер исемле уллары һәм Наоми исемле кызы. 1972 елда Байден гаиләсе юл казасына эләгә, аның тормыш иптәше һәм 13 айлык Наоми һәлак була.Ул чакта сенатор булып сайланган гына Байден улларын күрер өчен көн саен Вашингтоннан Уилмингтон шәһәренә поезд белән кайтып йөри, бу якынча 180 чакрым озынлыктагы юл.

1975 елда Байден инглиз теле укытучысы Джилл Трейси Якобс белән таныша һәм ике елдан соң аңа өйләнә. 1981 елда аларның Эшли исемле кызлары туа. 2015 елда аның улы Бо баш миендәге яман шештән үлә.

Искәрмәләр

Сылтамалар

Рәсми сайт 2009 елның 5 март көнендә архивланган. (ингл.)
Джо Байден турында җиде факт Азатлык радиосы. 20 ноябрь 2020

Шулай ук карагыз

Элгәре:
Дональд Трамп

АКШ президенты
2021 елның 20 гыйнварыннан

Аннары:
'

[_9bea6ad52a9f1c57-1] Broder J. M. Father’s Tough Life an Inspiration for Biden // The New York Times / J. Kahn — Manhattan: New York Times Company, A. G. Sulzberger, 2008. — ISSN 0362-4331; 1553-8095; 1542-667X
https://wikidata.org/wiki/Track:Q98479330https://wikidata.org/wiki/Track:Q6284490https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837https://wikidata.org/wiki/Track:Q24743245https://wikidata.org/wiki/Track:Q2529982https://wikidata.org/wiki/Track:Q11299https://wikidata.org/wiki/Track:Q9684

[_3194cbfcb5c8e485-2] 2,0 ^2,1 Каталог Немецкой национальной библиотеки
https://wikidata.org/wiki/Track:P227https://wikidata.org/wiki/Track:Q23833686

[3] Джо Байден вступил в должность президента США. kommersant.ru, 20.01.2021(рус.)

[4] Джо Байден АКШ президенты вазифасына кереште. azatliq.org, 20.01.2021

[5] Обама “җаваплылык чорын” игълан итте

[6] Джо Байден турында җиде факт

[7] Father’s Tough Life an Inspiration for Biden

[8] АКШ вице-президенты якын көнчыгышта

[9] АКШ вице-президенты сайлау алды низагын чишү өчен Гыйракка барды

[10] Байден Европаны тынычландыра алдымы?

[11] АКШ тарафдар илләрен тынычландыра

[12] Байденның Косовога тарихи сәфәре

[13] Равил Гайнетдин Джозеф Байден белән очрашты

[”өлешчә-14] 1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 Халыкара дәрәҗәдә статусы өлешчә таныла яки танылмый

[”ике-15] 2,00 ^2,01 ^2,02 ^2,03 ^2,04 ^2,05 ^2,06 ^2,07 ^2,08 ^2,09 ^2,10 ^2,11 ^2,12 ^2,13 ^2,14 ^2,15 ^2,16 ^2,17 ^2,18 ^2,19 ^2,20 ^2,21 ^2,22 ^2,23 ^2,24 ^2,25 ^2,26 ^2,27 ^2,28 ^2,29 ^2,30 ^2,31 ^2,32 ^2,33 ^2,34 ^2,35 ^2,36 Ике яки күбрәк кыйтгада урнаша

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[1]

[2]

Социаль челтәрләрдә	Facebook · Twitter
Фото, видео һәм аудио	Викиҗыентык · Deezer · Instagram · Instagram · Instagram · Last.fm · YouTube
Тематик сайтлар	Google Scholar · Notable Names Database · Scopus · AllMovie · AlloCiné · Discogs · Internet Movie Database · Metacritic · MusicBrainz · Rotten Tomatoes · Rodovid · Ачык Төргәк Проекты
Сүзлекләр һәм энциклопедияләр	Зур каталон · Зур Россия · Лентапедия · Британника (онлайн)
Норматив контроль	BIBSYS: 1593520723824 · BNC: a20342792 · BNE: XX6227132 · BNF: 144622987 · CiNii: DA19731089 · GND: 124301649 · ICCU: PBIV000007 · ISNI: 0000000114446482 · LCCN: n80016125 · LNB: 000299230 · NCL: 027515374 · NDL: 031390726 · NKC: xx0266379 · NLA: 35156808 · NTA: 169219763 · NUKAT: n2013047413 · PTBNP: 1811942 · РДК: 000246816 · SUDOC: 061061158 · VIAF: 55438660

к б ү Гамәлдәге хөкүмәт башлыклары
Азия	^[1]^[2] Александр Анкваб^d ^[2]/^[1] Кир Стармер^d ^[2] Али Асадов^d Мөхәммәд Хәсән Ахунд^d Мөхәммәт Юныс^d Салман ибн Хамад ибн Иса Аль Халифа^d Мөхәммәт бин Рәшит әл-Мәктүм^d Аль-Мухтади Билла Болкиах^d Церинг Тобгай^d Фам Минь Чинь^d ^[2] Ираклий Кобахидзе^d Мөхәммәд Шиа Аль-Судани^d ^d Мәсуд Пезешкиан^d Биньямин Нетаньяху^d Әхмәт Авад бин Мөбәрәк^d ^[2] Олжас Бектенов^d Хун Манет^d Мөхәммәт бин Абдулрахман бин Җассим Аль Тани^d Никос Христодулидес^d Ким Ток Хун^d Шанана Гужмау^d Юн Сок Ёль^d ^[1]^[2] Константин Джуссоев^d Әхмәт аль-Абдулла ас-Сабах^d Акылбәк Жапаров^d Ли Цян^d ^[1] Чо Йуң-тай^d Пханкхам Вибхаван^d Нәҗип Микати^d Әнвәр Ибраһим^d Мөхәммәт Мөиззу^d ^[2] Мостафа Мәдбули^d Лувсаннамсрайн Оюун-Эрдэнэ^d Мин Аун Хлайн^d Кхадга Прасад Шарма Оли^d Һайсам бин Тарикъ Аль Саид^d Шахбаз Шәриф^d ^[2] Михаил Мишустин^d Лоуренс Вонг^d Мөхәммәт бин Салман Аль Сауд^d ^d Каһир Рәсүлзадә^d Пеатхонгтарн Чиннават^d Үнал Үстәл^d Сәрдар Бәрдемөхәммәдов^d ^[2] Рәҗәп Таййип Әрдоган^d Абдулла Арипов^d Бишер Аль-Хасауна^d ^[1] Мөхәммәт Штаййе^d Фердинанд "Бонгбонг" Маркос^d Нарендра Моди^d Ранил Викрамасингхе^d Фумио Кисида^d
Африка	Назир Ларбави^d Жоау Лоуренсу^d Патрис Талон^d Мокветси Масиси^d ^[2]/^[1] Кир Стармер^d Аполлинер Йоахим Кьелем де Тамбела^d Жерве Ндиракобука^d Раймон Ндонг Сима^d Адама Бэрроу^d Нана Акуфо-Аддо^d Амаду Ури Ба^d Руи Дуарте ди Баррош^d Габделкадыйр Камил Мөхәммәт^d Хакаинде Хичилема^d Эммерсон Мнангагва^d ^[2]/ Педро Санчес^d ^[2]/ Джорджа Мелони^d Улиссеш Корреиа и Силва^d Жозеф Нгют^d Уильям Руто^d Газали Гассумани^d Джудит Суминва Тулука^d Анатоль Коллине Макоссо^d Робер Бёгре Мамбе^d Сирил Рамафоса^d Салва Киир Маярдит^d Сэм Матекане^d Джордж Веа^d Габделхәмит Дбейба^d Правинд Джагнот^d Мохтар Ульд Дҗай^d Кристиан Нцай^d Лазарус Чаквера^d ^d Азиз Аханнуш^d ^[2] Мостафа Мәдбули^d Адриану Малеяни^d Саара Куугонгельва^d Али Ламин Зәйн^d Бола Тинубу^d ^[2]/ Мигель Альбукерке^d Эдуар Нгиренте^d Патрис Тровоада^d Бухрая Хаммуди Баюн^d Вавел Рамкалаван^d Усман Сонко^d Хамза Абди Барре^d ^[1] ^d Бәкри Хәсән Салих^d Дэвид Сенге^d Кассим Маджалива^d Виктуар Томега-Догбе^d Йосыф Шаһит^d Робина Наббанджа^d Феликс Молуа^d ^[2]/ Мишель Барнье^d Абий Әхмәт Али^d Алламай Халина^d Мануэль Оса Нсуе Нсуа^d Исайяс Афеворк^d Рассел Дламини^d
Европа	Карл Нехаммер^d Эди Рама^d Шавье Эспот Самора^d ^[2] Али Асадов^d Никол Пашинян^d Роман Головченко^d Александр Де Кро^d Димитар Главчев^d Боряна Кришто^d ^[2] Кир Стармер^d Олаф Шольц^d ^[2] Ираклий Кобахидзе^d Кириакос Мицотакис^d ^[2] Метте Фредериксен^d ^[1] Александр Розенберг^d Саймон Харрис^d Бьярни Бенедиктссон^d ^[2] Педро Санчес^d ^[2] Джорджа Мелони^d Альбин Курти^d Эвика Силиня^d Ингрида Шимоните^d Даниэль Риш^d Люк Фриден^d Виктор Орбан^d Роберт Абела^d Дорин Речан^d Пьер Дарту^d Альфред Каннан^d ^[2] Дик Схоф^d Йонас Гар Стёре^d Дональд Туск^d ^[2] Луиш Монтенегру^d ^[2] Михаил Мишустин^d Марчел Чолаку^d Франческа Чиверкья^d Милош Вучевич^d Роберт Фицо^d Роберт Голоб^d Христиан Мицкоски^d ^[2] Рәҗәп Таййип Әрдоган^d Денис Шмыгаль^d Петтери Орпо^d ^[2] Мишель Барнье^d Андрей Пленкович^d Милойко Спаич^d Петр Фиала^d Ульф Кристерссон^d Виктор Росси^d Кристен Михал^d
Көньяк Америка	Гильермо Франкос^d Луис Арсе Катакора^d ^[2]/^[1]^[1]Кир Стармер^d Луис Инасиу Лула да Силва^d Николас Мадуро^d Марк Филлипс^d Густаво Петро^d Сантьяго Пенья^d Густаво Адриансен^d Чан Сантохи^d Луис Альберто Лакалье Поу^d ^[2]/ Мишель Барнье^d ^[2] Габриэль Борич^d Даниэль Нобоа^d
Океанлык	Энтони Албаниз^d ^[2]/ Джозеф Байден^d ^[2]/ Кир Стармер^d Шарлот Салвай^d Танети Мамау^d Марк Браун^d Һилда Һайн^d Уэсли Симина^d Дэвид Аданг^d Сурангель Уиппс^d Джеймс Марапе^d Наоми Матаафа^d Джеремая Манеле^d Сиаоси Совалени^d Фелети Тео^d Sitiveni Rabuka^d ^[2]/ Мишель Барнье^d ^[2]/ Габриэль Борич^d Кристофер Лаксон^d
Төньяк Америка	Джозеф Байден^d Гастон Браун^d Филип Дэвис^d Миа Моттли^d Джонни Брисеньо^d ^[2]/ Кир Стармер^d Гарри Кониль^d Бернардо Аревало^d Дикон Митчелл^d ^[2]/ Метте Фредериксен^d Рузвельт Скеррит^d ^d Җастин Трүдо^d ^d Мануэль Марреро Крус^d Клаудия Шейнбаум^d ^[2]/ Дик Схоф^d Даниэль Ортега^d Хосе Рауль Мулино^d Найиб Букеле^d Ральф Гонсалвеш^d Терренс Дрю^d Филип Пьер^d Кит Роули^d ^[2]/ Мишель Барнье^d Сиомара Кастро^d Эндрю Холнесс^d
искәрмә	↑ ^1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 Халыкара дәрәҗәдә статусы өлешчә таныла яки танылмый ↑ ^2,00 ^2,01 ^2,02 ^2,03 ^2,04 ^2,05 ^2,06 ^2,07 ^2,08 ^2,09 ^2,10 ^2,11 ^2,12 ^2,13 ^2,14 ^2,15 ^2,16 ^2,17 ^2,18 ^2,19 ^2,20 ^2,21 ^2,22 ^2,23 ^2,24 ^2,25 ^2,26 ^2,27 ^2,28 ^2,29 ^2,30 ^2,31 ^2,32 ^2,33 ^2,34 ^2,35 ^2,36 Ике яки күбрәк кыйтгада урнаша