As-Sayyida Nafisa masjidi sahifasining manbasini koʻrish

{{Masjid
 |Oʻzbekcha nomi        = 
 |Asl nomi   = مسجد السيدة نفيسة
 |Tasvir             = Sayeda_Nafisa_Mosque_005.jpg
 |Tasvir imzosi     = 
 |Tasvir kengligi      = 
 |Mamlakat                  = 
 |Hudud turi             = 
 |Hudud                  = 
 |Joylashuv nomi = 
 |Joylashuvi          = 
 |Manzil                   = [[Qohira]], [[Misr]]
  |lat_dir =N|lat_deg =|lat_min =|lat_sec =
  |lon_dir =E|lon_deg =|lon_min =|lon_sec = 
  |region     =   
  |CoordScale = 
 |Maqomi                  = 
 |Maktab yoʻnalishi          = 
 |IDB                     = 
 |Mulkdor             = 
 |Masjid turi              = 
 |Meʼmoriy uslub     = [[Islom arxitekturasi|Islom]]
 |Loyiha muallifi           = 
 |Meʼmor              = 
 |Binokor               = 
 |Binokorlik tashabbuschisi = 
 |Homiylar          = 
 |Asosiy sana           = {{Diqqatga sazovor joylar/Sana||||||}}
 |Qurila boshladi    = 
 |Qurilib bitkazildi = 
 |Imom                    = 
 |Holati               = 
 |Umumiy maydoni           = 
 |Oʻlchami                 = 
 |Bino maydoni       = 
 |Hajmi             = 
 |Gumbazlar soni      = 1
 |Balandligi                  = 
 |Gumbaz balandligi           = 
 |Gumbaz yoʻgʻonligi          = 
 |Minoralar soni    = 1
 |Minoralar balandligi         = 
 |Qurilish materiali                = 
 |Tarovih                 = 
 |Saharlik va iftor           = 
 |Kutubxona              = 
 |Madrasa                 = 
 |Sayt                    = 
 |Qoʻshimcha maʼlumotlar = <!--{{mosque-stub}} --> 
}}
'''As-Sayyida Nafisa masjidi''' – [[Qohira|Misrning Qohira]] shahridagi al-Qarafa (yoki oʻliklar shahri) deb nomlangan yirik tarixiy [[Nekropol|nekropolning]] bir qismi boʻlgan as-Sayyida Nafisa tumanidagi [[masjid]]. Islom paygʻambari [[Muhammad]] oilasining aʼzosi [[Sayyida Nafisa]] xotirasiga qurilgan. Masjidda uning [[Mavzoley|maqbarasi]] joylashgan. U Muhammad paygʻambarning ikki nabiralaridan biri [[Hasan ibn Ali|Hasanning]] nevarasi edi<ref name=":0" />. Masjid atrofidagi nekropol bilan bir qatorda [[Jahon merosi|YuNESKOning Qohira tarixiy merosi]] roʻyxatiga kiritilgan<ref>{{Cite journal|last=Navickiene|first1=Egle|date=2007-09-03|title=New Buildings in the Vilnius Historical Centre, a UNESCO World Heritage Site|url=http://dx.doi.org/10.3846/uh20070925.83-89|journal=Urban Heritage: Research, Interpretation, Education|pages=83–89|place=Vilnius, Lithuania|publisher=Vilnius Gediminas Technical University Publishing House Technika|doi=10.3846/uh20070925.83-89|isbn=978-9955-28-177-1}}</ref>.

== Sayyida Nafisa ==
Sayyida Nafisa [[Ahl ul-Bayt|Paygʻambar]] oilasi aʼzosi sifatida muqaddas sanalib, taqvodorligi unga [[Valiy|islom avliyosining]] alohida maqomiga sazovor boʻlgan<ref>{{Cite journal|last=Grant|first1=Beata|date=May 2001|title=Women Saints in World Religions. Edited by Arvind Sharma. Albany: State University of New York Press, 2000. xi, 244 pp. 59.95.|url=http://dx.doi.org/10.2307/2659712|journal=The Journal of Asian Studies|volume=60|issue=2|pages=510–512|doi=10.2307/2659712|jstor=2659712|issn=0021-9118}}</ref><ref name=":0">{{Kitob manbasi |last=Williams |first=Caroline |url=http://www.jstor.org/stable/j.ctv2k93tcq |title=Islamic Monuments in Cairo: The Practical Guide; New Revised Edition |date=2008-06-01 |publisher=The American University in Cairo Press |isbn=978-1-61797-626-1 |doi=10.2307/j.ctv2k93tcq}}</ref>. [[Makka|Makkaga]] oʻttiz marta [[haj]] qilgan va 824-yilda vafot etgan<ref name=":1">{{Cite journal|last=Bloom|first1=Jonathan M.|date=1987|title=The Mosque of the Qarafa in Cairo|url=https://www.jstor.org/stable/1523093|journal=Muqarnas|volume=4|pages=7–20|doi=10.2307/1523093|jstor=1523093}}</ref>. U [[Qurʼon|Qur’onni]] yoddan bilardi<ref name=":1" />. Xabarlarga koʻra, u oʻlimidan oldin oʻz qabrini qazib, unda oʻtirar ekan, Qur’onni 190 marta toʻliq tilovat qilgan<ref name=":1" />. Uning vafotidan keyin al-Fustot ahli eridan uning jasadini Madinaga olib ketmaslikni, balki barakasi yoki Allohning marhamati va inoyati tufayli al-Fustotga dafn etishini iltimos qilgan<ref name=":2" />.

== Masjid tarixi ==
Al-Maqriziyning rejalari shuni koʻrsatadiki, Nafisa qabrini birinchi boʻlib [[Bagʻdod xalifaligi|Abbosiylar]] davrida Misr hokimi Obaydulloh ibn as-Suriy qurgan. Badr al-Jamoliy masjidga kirish eshigini tiklash orqali taʼmirlashni boshladi<ref name=":2">{{Cite journal|last=Williams|first1=Caroline|date=1985|title=THE CULT OF ʿALID SAINTS IN THE FATIMID MONUMENTS OF CAIRO PART II: THE MAUSOLEA|url=https://brill.com/view/journals/muqj/3/1/article-p39_5.xml|journal=Muqarnas Online|volume=3|issue=1|pages=39–60|doi=10.1163/22118993-90000195|issn=0732-2992}}</ref>, Badr ham Sayyida Nafisaning Mashhadini qayta tikladi, bu yozuvda uning oʻgʻli restavratsiyada hammualliflar sifatida belgilandi, ammo, hozirgi Mashhad ancha keyin Usmonlilar davrida qurilgan<ref name=":2" />. Badr 1098-yilda Sayyida Nafisa ziyoratgohini qayta tikladi – Fotimiylar davriga oid ellik ikkita poydevor yozuvining yigirmatasida [[Armaniston|Armanistonning]] Akka hokimi boʻlgan Badr (u Fotimiylar qoʻshinining vazir va bosh qoʻmondoni ham edi) nomi yozilgan va 1074-yilda ochlikdan keyin Fotimiylar xalifasi al-Mustansir tomonidan Qohiraga chaqirilgan<ref name=":3">{{Cite journal|last=Behrens-Abouseif|first1=Doris|date=February 1995|title=Tarek Mohamed Refaat Sakr, Early Twentieth-Century Islamic Architecture in Cairo (Cairo: The American University in Cairo Press, 1992). Pp.97.|url=http://dx.doi.org/10.1017/s0020743800061791|journal=International Journal of Middle East Studies|volume=27|issue=1|pages=129–130|doi=10.1017/s0020743800061791|issn=0020-7438}}</ref>. Badr Fotimiylar davlatining birinchi hukmdori boʻlib, Alilar avliyolari uchun umumiy qabr ochgan, Sayyida Nafisa esa Badr al-Jamoliy tomonidan rasman hurmatga sazovor boʻlgan birinchi Alid boʻlgan, chunki u ham shialarning mashhur darajasida murosaga erisha olgan<ref name=":2" />.

Keyinchalik 1171-yilda Fotimiylar va Abbosiylar tomonidan taʼmirlash ishlari olib borildi<ref>{{Cite journal|last=AL-MUSA, C.A.B.F.M.|first1=HASSAN M.|date=2019-12-01|title=Prolonged Daily Screen-Time among Saudi Secondary School Students|journal=The Medical Journal of Cairo University|volume=87|issue=12|pages=4221–4226|doi=10.21608/mjcu.2019.77410|issn=2536-9806}}</ref>. Bu davrda koʻplab maqbaralar va ziyoratgohlar qurildi yoki tiklandi, chunki ikkita ketma-ket inqiroz va ikki marta suiqasd davri Fotimiylar hukumatining maʼnaviy va siyosiy obroʻsiga putur yetkazdi<ref name=":2">{{Cite journal|last=Williams|first1=Caroline|date=1985|title=THE CULT OF ʿALID SAINTS IN THE FATIMID MONUMENTS OF CAIRO PART II: THE MAUSOLEA|url=https://brill.com/view/journals/muqj/3/1/article-p39_5.xml|journal=Muqarnas Online|volume=3|issue=1|pages=39–60|doi=10.1163/22118993-90000195|issn=0732-2992}}<cite class="citation journal cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFWilliams1985">Williams, Caroline (1985). [https://brill.com/view/journals/muqj/3/1/article-p39_5.xml „THE CULT OF ʿALID SAINTS IN THE FATIMID MONUMENTS OF CAIRO PART II: THE MAUSOLEA“]. ''Muqarnas Online''. '''3''' (1): 39–60. [[Raqamli obyekt identifikatori|doi]]:[[doi:10.1163/22118993-90000195|10.1163/22118993-90000195]]. [[Xalqaro standart seriya raqami|ISSN]]&nbsp;[[issn:0732-2992|0732-2992]].</cite></ref>. Keyin [[Fotimiylar xalifaligi|Fotimiylar]] davrida ziyoratgoh qayta qurildi, unga gumbaz ham qoʻshildi. Ammo fotimiylar [[Xalifalik|xalifasi]] Mustansir nomi va unvonlari koʻrsatilgan ziyoratgoh eshigiga oʻrnatilgan [[marmar]] lavhadagi arxitektura haqida hech qanday maʼlumot mavjud emas.

1138-yilda xalifa al-Hofiz qabr ustidagi gumbazni yangilab, mehrob uchun marmar qoplamani buyurdi<ref name=":2">{{Cite journal|last=Williams|first1=Caroline|date=1985|title=THE CULT OF ʿALID SAINTS IN THE FATIMID MONUMENTS OF CAIRO PART II: THE MAUSOLEA|url=https://brill.com/view/journals/muqj/3/1/article-p39_5.xml|journal=Muqarnas Online|volume=3|issue=1|pages=39–60|doi=10.1163/22118993-90000195|issn=0732-2992}}<cite class="citation journal cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFWilliams1985">Williams, Caroline (1985). [https://brill.com/view/journals/muqj/3/1/article-p39_5.xml „THE CULT OF ʿALID SAINTS IN THE FATIMID MONUMENTS OF CAIRO PART II: THE MAUSOLEA“]. ''Muqarnas Online''. '''3''' (1): 39–60. [[Raqamli obyekt identifikatori|doi]]:[[doi:10.1163/22118993-90000195|10.1163/22118993-90000195]]. [[Xalqaro standart seriya raqami|ISSN]]&nbsp;[[issn:0732-2992|0732-2992]].</cite></ref>. Ark ayyubiylar davrigacha Misrdagi yodgorliklarda uchramagan nasx belgilari aks etgan yozuv pannolaridan iborat boʻlib, bu 12—13-asrlarda taʼmirlash ishlari boʻlganligini koʻrsatadi. Shuningdek, archada kufiy harflari bilan Qur’oni Karimning 33:33 oyatida oson oʻqiladigan „Albatta, [[Alloh]] sizdan kirlikni ketkazib, butunlay poklashni iroda qiladi, ey ahli bayt!“ degan yozuv bor<ref name=":2" />.

Maqbara Usmonlilar davrida shahzoda Abdurrahmon Katxuda davrida yangilangan va u ziyoratgohni bugungi kungacha mavjud shaklda qurgan. Erkak va ayollar uchun kirish joylari mavjud boʻlib, kirishlar zamonaviy davrda marmar va ekstravagant gilamlar bilan taʼmirlangan. Masjid ichida Sharif xonasiga olib boradigan yoʻlak boʻlib, yoʻlak ustida Ahli Baytga oid suratlar chizilgan va madhiya sheʼrlari yozilgan.

Masjid Abbos II buyrugʻi bilan XVIII asrda Abdurrahmon Katxuda tomonidan 1897-yilda qayta qurilgan<ref name=":2">{{Cite journal|last=Williams|first1=Caroline|date=1985|title=THE CULT OF ʿALID SAINTS IN THE FATIMID MONUMENTS OF CAIRO PART II: THE MAUSOLEA|url=https://brill.com/view/journals/muqj/3/1/article-p39_5.xml|journal=Muqarnas Online|volume=3|issue=1|pages=39–60|doi=10.1163/22118993-90000195|issn=0732-2992}}<cite class="citation journal cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFWilliams1985">Williams, Caroline (1985). [https://brill.com/view/journals/muqj/3/1/article-p39_5.xml „THE CULT OF ʿALID SAINTS IN THE FATIMID MONUMENTS OF CAIRO PART II: THE MAUSOLEA“]. ''Muqarnas Online''. '''3''' (1): 39–60. [[Raqamli obyekt identifikatori|doi]]:[[doi:10.1163/22118993-90000195|10.1163/22118993-90000195]]. [[Xalqaro standart seriya raqami|ISSN]]&nbsp;[[issn:0732-2992|0732-2992]].</cite></ref>.

Dovudiy Bohras yetakchisining 2021-yil iyun oyida tashrifi chogʻida qabr ustidagi yangi ''[[zarih]]'' ochilgan edi.

2023-yil yozi oxirida masjid [[Hindiston|Hindistonning]] Bohra jamoasi homiyligida taʼmirdan oʻtkazildi. Ichi Osiyo uslubidagi marmar bilan qoplangan<ref name="Mohammed Ibrahim Ali 131–137">{{Cite journal|last=Mohammed Ibrahim Ali|first1=Nourhan|date=2018-08-01|title=Evaluation of Visual Performance of Religious Urban Open Spaces (Case study: Al- Sayyida Nafisa Mosque Square in Cairo, Egypt) تقییم األداء البصرى للفراغات العمرانیة ذات الطابع الدینى )دراسة حالة فراغ مسجد السیدة نفسیة بالقاهرة - مصر(|journal=Journal of Engineering Research|volume=2|issue=8|pages=131–137|doi=10.21608/erjeng.2018.125136|issn=2735-4873}}</ref>. Taʼmirlash vaqtida ichki yogʻoch ishlarining katta qismi Ibn Ato Al-Sakandariy maqbarasiga koʻchirildi<ref name=":4">{{Cite journal|last=nafisa|first1=safira audrey|date=2023-01-26|title=Ai|url=http://dx.doi.org/10.31219/osf.io/h736a|access-date=2023-12-08|doi=10.31219/osf.io/h736a}}</ref>. Shahzoda Abdurrahmon Katxoda erkaklar va ayollar uchun ikki xil eshik oʻrnatdi<ref name=":4" />.

== Manzili ==
Sayyida Nafisa masjidi [[O'liklar shahri (Qohira)|al-Qarafada]] joylashgan. Sayyida Nafisa qabri turgan joy uning uyi boʻlgan, deb taxmin qilinadi<ref name=":2">{{Cite journal|last=Williams|first1=Caroline|date=1985|title=THE CULT OF ʿALID SAINTS IN THE FATIMID MONUMENTS OF CAIRO PART II: THE MAUSOLEA|url=https://brill.com/view/journals/muqj/3/1/article-p39_5.xml|journal=Muqarnas Online|volume=3|issue=1|pages=39–60|doi=10.1163/22118993-90000195|issn=0732-2992}}<cite class="citation journal cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFWilliams1985">Williams, Caroline (1985). [https://brill.com/view/journals/muqj/3/1/article-p39_5.xml „THE CULT OF ʿALID SAINTS IN THE FATIMID MONUMENTS OF CAIRO PART II: THE MAUSOLEA“]. ''Muqarnas Online''. '''3''' (1): 39–60. [[Raqamli obyekt identifikatori|doi]]:[[doi:10.1163/22118993-90000195|10.1163/22118993-90000195]]. [[Xalqaro standart seriya raqami|ISSN]]&nbsp;[[issn:0732-2992|0732-2992]].</cite></ref>. al-Xalifa koʻchasida joylashgan boʻlib, yoʻlda taniqli islom arboblari xotirasiga bagʻishlangan koʻplab maqbaralar mavjud<ref name=":0">{{Kitob manbasi |last=Williams |first=Caroline |url=http://www.jstor.org/stable/j.ctv2k93tcq |title=Islamic Monuments in Cairo: The Practical Guide; New Revised Edition |date=2008-06-01 |publisher=The American University in Cairo Press |isbn=978-1-61797-626-1 |doi=10.2307/j.ctv2k93tcq}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFWilliams2008">Williams, Caroline (2008-06-01). [http://www.jstor.org/stable/j.ctv2k93tcq ''Islamic Monuments in Cairo: The Practical Guide; New Revised Edition'']. The American University in Cairo Press. [[Raqamli obyekt identifikatori|doi]]:[[doi:10.2307/j.ctv2k93tcq|10.2307/j.ctv2k93tcq]]. [[ISBN]]&nbsp;[[Maxsus:Kitob manbalari/978-1-61797-626-1|<bdi>978-1-61797-626-1</bdi>]]. [[JSTOR (identifikator)|JSTOR]]&nbsp;[https://www.jstor.org/stable/j.ctv2k93tcq j.ctv2k93tcq]. [[S2CID (identifikator)|S2CID]]&nbsp;[https://api.semanticscholar.org/CorpusID:248850625 248850625].</cite></ref>. U vafot etgach, uning barakasidan foyda olish uchun koʻp odamlar uning yoniga dafn qilindi<ref name=":2" />. Koʻchada Sayyida Nafisa masjidi va maqbarasidan tashqari, Sayyida [[Husayn ibn Ali]], [[Ruqayya bint Ali|Sayyida Ruqayya binti Ali]], Sayyid [[Muhammad ibn Jafar as-Sodiq]] va [[Muhammad|Muhammadning]] xolasi Sayyida Atika maqbaralari joylashgan<ref name=":0" /><ref name=":2" />.

== Yana qarang ==

* [[:turkum:Masjidlar roʻyxati|Masjidlar roʻyxati]]
** [[Afrikadagi masjidlar roʻyxati]]
*** [[Misrdagi masjidlar roʻyxati|Misrdagi masjidlar roʻyxati]]

== Manbalar ==
{{Manbalar}}
[[Turkum:Qohiradagi masjidlar]]
[[Turkum:Gumbazli masjidlar]]