Foydalanuvchi:Diwikiped/qumloq: Versiyalar orasidagi farq
Tahrir izohi yoʻq Teg: Qaytarildi |
Tahrir izohi yoʻq Teglar: Qaytarildi Koʻp maʼnoli sahifalarga ishoratlar |
||
| Qator 1: | Qator 1: | ||
{{Kitob bilgiqutisi |
|||
| ⚫ | '''Kafansiz koʻmilganlar''' – Oʻzbekiston xalq shoiri Shukrullo tomonidan yozilgan avtobiografik asar<ref>{{Kitob manbasi |title=„Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi“. Sh harfi |origyear=2013 |editor=''ziyouz.com'' |url=https://n.ziyouz.com/books/uzbekiston_milliy_ensiklopediyasi/O'zbekiston%20Milliy%20Ensiklopediyasi%20-%20Sh%20harfi.pdf |accessdate=2024-yil 5-avgust}}</ref>. Asar 1951-yillarda yozila boshlangan boʻlib, 1989-yilda yakuniga yetkazilgan va dastlab Oʻzbekiston mustaqillikka erishgach, 1991-yilga kelibgina |
||
| nomi = Kafansiz koʻmilganlar |
|||
| muallif = [[Shukrullo]] |
|||
| muharrir = |
|||
| tarjimon = |
|||
| bezovchi = |
|||
| muqova_artist = |
|||
| mamlakat = {{UZB}} |
|||
| til = oʻzbek |
|||
| seriya = |
|||
| janr = [[avtobiografik asar]] |
|||
| nashriyot = [[Gʻafur Gʻulom nomidagi nashriyot-matbaa ijodiy uyi|Adabiyot va sanʼat nashriyoti]] |
|||
| nashr_etilgan_sana = 1991-yil |
|||
| betlar = 190-195 |
|||
| mukofotlar = |
|||
| avvalgisi = |
|||
| keyingisi = |
|||
| isbn = |
|||
| oclc = |
|||
| veb-sayt = |
|||
| izohlar = |
|||
}} |
|||
| ⚫ | '''Kafansiz koʻmilganlar''' – [[Oʻzbekiston xalq shoiri]] [[Shukrullo]] tomonidan yozilgan [[avtobiografik asar]]<ref>{{Kitob manbasi |title=„Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi“. Sh harfi |origyear=2013 |editor=''ziyouz.com'' |url=https://n.ziyouz.com/books/uzbekiston_milliy_ensiklopediyasi/O'zbekiston%20Milliy%20Ensiklopediyasi%20-%20Sh%20harfi.pdf |accessdate=2024-yil 5-avgust}}</ref>. Asar 1951-yillarda yozila boshlangan boʻlib, 1989-yilda yakuniga yetkazilgan va dastlab [[Oʻzbekiston]] mustaqillikka erishgach, 1991-yilga kelibgina „[[Adabiyot va sanʼat nashriyoti]]“ tomonidan chop etilgan. „Kafansiz koʻmilganlar“ Şuayip Karakaş tomonidan [[turk tili]]ga ham tarjima qilingan<ref>{{Veb manbasi |url=https://kknews.uz/oz/132958.html |sarlavha=“Kafansiz koʻmilganlar” turk tilida |sana=2023-02-07 |qaralgan sana=2024-08-05 |muallif=O‘zbekiston Milliy axborot agentligi}}</ref>. |
||
== Mazmuni == |
== Mazmuni == |
||
„Kafansiz koʻmilganlar“ qatagʻon davri dahshatlari, |
„Kafansiz koʻmilganlar“ qatagʻon davri dahshatlari, [[shoʻro]]lar davrida „Vatan xoini“, „bosmachi“ va „chet el josusi“ kabi tamgʻa, uydirmalar bilan [[Sibir]] kabi manzillarga surgun qilingan yoki qatl etilgan [[Turkiston]] ziyolilari haqida hikoya qiladi. Shukrullo ham qatagʻon yillarining ikkinchi toʻlqinidan aziyat chekkan va Sibirga badargʻa etilgan oʻzbek ijodkorlaridan, shoʻro hukumati lagerlarida ogʻir azob-uqubatlarni oʻz boshidan kechirgan jabrdiydalardan biri boʻlgan. Uning ushbu romani ana shu voqealarning badiiy ifodasidir. Asar [[SSSR Ichki ishlar xalq komissarligi|NKVDning]] qirgʻin mashinasi, hatto urush davrida ham toʻxtamaganligini, [[oʻzbeklar|oʻzbek xalqi]] [[Ikkinchi jahon urushi]]da ham joni, ham moli bilan fidoyilik koʻrsatishiga qaramasdan 1950-yilga kelib uning bir qator ziyoli farzandlari „davlat xoini“, „chet el josusi“ degan uydirmalar bilan qamoqqa olingani voqealarini yoritadi. Voqealar davomida minglab begunoh insonlar Rossiyaning eng chekka va sovuq oʻlkalariga surgun qilinadi. |
||
Shoirning oʻzi ham ana shunday tuhmatlarga uchragan ziyolilardan biri edi. |
Shoirning oʻzi ham ana shunday tuhmatlarga uchragan ziyolilardan biri edi. |
||
| Qator 9: | Qator 31: | ||
Kitobning boshlanishida shunday izohlar bor: |
Kitobning boshlanishida shunday izohlar bor: |
||
„Bu kitob ozod Turkiston yoʻlida qizillarning oʻqlariga nishon boʻlgan „Kafansiz koʻmilganlar“ – „Tirik ruhlar“ – [[Mahmudxoʻja Behbudiy]], [[Choʻlpon]], [[Abdulla Qodiriy]], [[Gʻozi Yunusov|Gʻozi Yunus oʻgʻli]], [[Usmon Nosir]], [[Ubaydullaxoʻja Asadullaxoʻjayev|Ubaydulla Xoʻjayev]] kabi maʼsum va mazlum millionlarning aziz xotiralariga bagʻishlanadi…“ |
|||
„Kafansiz koʻmilganlar“ 1951-yilda [[SSSR Davlat xavfsizlik qoʻmitasi|KGB]] qamoqxonalari va sovet surgun lagerlaridagi azob-uqubatlarni ochib beradi, Shukrullo sovet rejimidan norozilikda, [[panislomizm]] va [[islom]]iy gʻoyalarni amalga oshirishda ayblangan. [[Panturkizm]] uchun 25 yil qamoq jazosiga, 5 yil surgunga va besh yil yozish erkinligidan mahrum boʻlishga hukm qilingan. [[Stalin]]ning oʻlimidan soʻng ishi qayta koʻrib chiqiladi va u aybsiz deb topilib, ozod qilindi<ref>{{Veb manbasi |url=https://www.kitapyurdu.com/kitap/kefensiz-gomulenler/69361.html |sarlavha=Kefensiz Gömülenler |qaralgan sana=2024-08-10}}</ref>. |
|||
== Manbalar == |
|||
{{manbalar}} |
|||
2024-yil 10-avgust, 09:12 dagi koʻrinishi
| Muallif(lar) | Shukrullo |
|---|---|
| Mamlakat |
 Oʻzbekiston |
| Til | oʻzbekcha |
| Janr(lar)i | avtobiografik asar |
| Nashr etilgan sanasi | 1991-yil |
| Nashriyot | Adabiyot va sanʼat nashriyoti |
| Sahifalar soni | 190-195 |
Kafansiz koʻmilganlar – Oʻzbekiston xalq shoiri Shukrullo tomonidan yozilgan avtobiografik asar[1]. Asar 1951-yillarda yozila boshlangan boʻlib, 1989-yilda yakuniga yetkazilgan va dastlab Oʻzbekiston mustaqillikka erishgach, 1991-yilga kelibgina „Adabiyot va sanʼat nashriyoti“ tomonidan chop etilgan. „Kafansiz koʻmilganlar“ Şuayip Karakaş tomonidan turk tiliga ham tarjima qilingan[2].
Mazmuni
„Kafansiz koʻmilganlar“ qatagʻon davri dahshatlari, shoʻrolar davrida „Vatan xoini“, „bosmachi“ va „chet el josusi“ kabi tamgʻa, uydirmalar bilan Sibir kabi manzillarga surgun qilingan yoki qatl etilgan Turkiston ziyolilari haqida hikoya qiladi. Shukrullo ham qatagʻon yillarining ikkinchi toʻlqinidan aziyat chekkan va Sibirga badargʻa etilgan oʻzbek ijodkorlaridan, shoʻro hukumati lagerlarida ogʻir azob-uqubatlarni oʻz boshidan kechirgan jabrdiydalardan biri boʻlgan. Uning ushbu romani ana shu voqealarning badiiy ifodasidir. Asar NKVDning qirgʻin mashinasi, hatto urush davrida ham toʻxtamaganligini, oʻzbek xalqi Ikkinchi jahon urushida ham joni, ham moli bilan fidoyilik koʻrsatishiga qaramasdan 1950-yilga kelib uning bir qator ziyoli farzandlari „davlat xoini“, „chet el josusi“ degan uydirmalar bilan qamoqqa olingani voqealarini yoritadi. Voqealar davomida minglab begunoh insonlar Rossiyaning eng chekka va sovuq oʻlkalariga surgun qilinadi. Shoirning oʻzi ham ana shunday tuhmatlarga uchragan ziyolilardan biri edi.
„Bordiyu kimdir menga bu koʻrgiliklar biron payt ota-onangning dilini ranjitganing, ozor berganing uchun desa, ularning oyoqlariga yiqilib tavba-tazarru qilishga, hatto har qanday jazoga ham rozi boʻlardim. Ammo oʻz vatanim, xalqimga esa aslo xiyonat qilgan emasman! Agar shundoq boʻlganda oʻlimimga rozi edim“, – deya yozadi adib.
Kitobning boshlanishida shunday izohlar bor:
„Bu kitob ozod Turkiston yoʻlida qizillarning oʻqlariga nishon boʻlgan „Kafansiz koʻmilganlar“ – „Tirik ruhlar“ – Mahmudxoʻja Behbudiy, Choʻlpon, Abdulla Qodiriy, Gʻozi Yunus oʻgʻli, Usmon Nosir, Ubaydulla Xoʻjayev kabi maʼsum va mazlum millionlarning aziz xotiralariga bagʻishlanadi…“
„Kafansiz koʻmilganlar“ 1951-yilda KGB qamoqxonalari va sovet surgun lagerlaridagi azob-uqubatlarni ochib beradi, Shukrullo sovet rejimidan norozilikda, panislomizm va islomiy gʻoyalarni amalga oshirishda ayblangan. Panturkizm uchun 25 yil qamoq jazosiga, 5 yil surgunga va besh yil yozish erkinligidan mahrum boʻlishga hukm qilingan. Stalinning oʻlimidan soʻng ishi qayta koʻrib chiqiladi va u aybsiz deb topilib, ozod qilindi[3].
Manbalar
- ↑ „Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi“. Sh harfi ziyouz.com: [2013]. Qaraldi: 2024-yil 5-avgust.
- ↑ O‘zbekiston Milliy axborot agentligi. „“Kafansiz koʻmilganlar” turk tilida“ (2023-yil 7-fevral). Qaraldi: 2024-yil 5-avgust.
- ↑ „Kefensiz Gömülenler“. Qaraldi: 2024-yil 10-avgust.