Kontent qismiga oʻtish

Tulane universiteti

Koordinatalari: 29°56′N 90°07′W / 29.94°N 90.12°W / 29.94; -90.12
Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Tulane universitet
Luiziana shtatining Tulane universiteti
Shiori Non Sibi Sed Suis (Lotin tili) Not for oneself, but for one’s own" (Ingliz tili)
Turi xususiy universitet
Asos solingan sanasi 1834 (189 yil avval) (1834)
Prezidenti Michael Fitts
Talabalari 14,027[1] (2022-yilning kuzi)
Bakalavriat 8,610[2]
Magistratura 5,452[2]
Manzili
Yangi Orlean, Luiziana, AQSH 29°56′N 90°07′W / 29.94°N 90.12°W / 29.94; -90.12
Kampusi Shaharda 110 akr (0.45 km2)[3]
Veb-sayti tulane.edu

Tulane universiteti — rasman Luiziana Tulane universiteti[4], Amerika Qo‘shma Shtatlarining Yangi Orlean shahrida joylashgan xususiy tadqiqot universiteti. 1834-yilda shifokorlar jamoasi tomonidan Luiziana tibbiyot kolleji sifatida tashkil etilgan, 1847-yilda Luiziana universiteti huzurida keng qamrovli davlat universitetiga aylandi[5]. Muassasa 1884 va 1887-yillarda Pol Tulane va Jozefina Luiza Nyukomning xayriyalari ostida xususiylashtirildi. Tulane universitetining Huquqshunoslik fakulteti va Tibbiyot fakulteti, mos ravishda, Amerika Qo‘shma Shtatlaridagi 12-eng qadimiy huquqshunoslik va 15-eng qadimiy tibbiyot o‘quv maskanlaridan hisoblanadi[6][7].

Tulane 1958-yildan beri Amerika universitetlari assotsiatsiyasi a’zosi bo‘lib, „R1: Doktorantura universitetlari - juda yuqori tadqiqot faoliyati“ toifasiga kiradi[8]. Bitiruvchilar orasida Luiziana shtatining o‘n ikki nafar gubernatori[9][10]; Amerika Qo‘shma Shtatlarining bitta Oliy sud raisi; Kongressning turli a’zolari, shu jumladan AQSH Vakillar palatasining bir spikeri; Amerika Qo‘shma Shtatlarining ikkita bosh sanitariya vrachi; 23 nafar Marshall stipendiyasi sovrindori[11]; 18 nafar Rodos stipendiyasi sovrindori[12]; 15 nafar Truman stipendiyasi sovrindori[13]; 155 nafar Fulbrayt stipendiyasi sovrindori[14]; hozirda hayot bo‘lgan to‘rtta milliarder; va Kosta-Rikaning sobiq prezidenti bor[15]. Universitetga ikki nafar Nobel mukofoti sovrindori aloqador bo‘lgan[16][17].

Tarixi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Tashkil etilishi va ilk tarixi - XIX asr

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Pol Tulane, maktabning xuddi shu nomdagi xayriyachisi

Universitet 1834-yilda qisman Qo‘shma Shtatlardagi chechak, sariq isitma va vabo qo‘rquvlariga javob sifatida Luiziana tibbiyot kolleji[2] sifatida tashkil etilgan[18]. Universitet o‘sha paytda Janubiy Amerikadagi ikkinchi va Qo‘shma Shtatlardagi 15-tibbiyot maktabiga aylandi. 1847-yilda shtat qonun chiqaruvchi organi Luiziana universitetini[2] davlat universiteti sifatida tashkil etdi va uning tarkibiga huquqshunoslik fakulteti qo‘shilgan. Keyinchalik, 1851-yilda universitet o‘zining birinchi akademik bo‘limini tashkil etdi. Yangi universitet uchun tanlangan birinchi prezident o‘sha paytda Yangi Orleanning taniqli fuqarosi va yepiskop ruhoniysi Francis Lister Hawks edi.

Universitet 1861-yildan 1865-yilgacha Amerika fuqarolar urushi paytida yopilgan[19]. Qayta ochilgandan so‘ng, u janubda mamlakat iqtisodiyotiga ta’sir qilgan uzoq davom etgan qishloq xo‘jaligi inqirozi tufayli moliyaviy qiyinchiliklar davrini boshdan kechirdi. Rivojlanayotgan quruq mahsulotlar va kiyim-kechak biznesining egasi Pol Tulane ta’limni qo‘llab-quvvatlash uchun Nyu-Orleandagi keng ko‘chmas mulkni xayriya qildi. Ushbu xayriya Tulane ta’lim jamg‘armasini (TEF) tashkil etishga olib keldi, uning boshqaruv kengashi yangi universitetni tashkil etish o‘rniga Luiziana universitetini qo‘llab-quvvatlashga intildi. Sobiq Konfederatsiya generali Rendall Li Gibsonning ta’siri ostida, Luiziana shtati qonun chiqaruvchi organi 1884-yilda Luiziana universitetining boshqaruvini TEF ma’muriyatiga o‘tkazdi[2]. Ushbu harakat Luiziana Tulane universitetini yaratdi[20]. Universitet xususiylashtirildi va AQShning davlat muassasasidan xususiy institutga aylantirilgan kam sonli universitetlaridan biriga aylandi[21]. Pol Tulan maktabga qilgan ehsonida muassasaga faqat oq tanli talabalarni qabul qilish shartini qo‘ygan bo‘lib, 1884-yilda qabul qilingan Luiziana qonuni ham bu talabni tasdiqlagan edi[22].

1884-yilda Uilyam Preston Jonston Tulanening birinchi prezidenti bo‘ldi. U Robert E. Lee vafotidan keyin Vashington va Lee universiteti prezidenti bo‘ldi. Uilyam Luizianaga ko‘chib o‘tdi va 1880-yilda Luiziana shtat universiteti prezidenti bo‘ldi[23].

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ „College Navigator - Tulane University of Louisiana“ (en). National Center for Education Statistics. Qaraldi: 2024-yil 11-avgust.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 „Tulane University Facts“. Tulane University (2016-yil 15-mart). 2018-yil 1-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 30-oktyabr.
  3. ↑ „College Navigator - Tulane University of Louisiana“. nces.ed.gov.
  4. ↑ „The Louisiana Decision“. www.tulanelink.com. 2022-yil 4-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 10-aprel.
  5. ↑ Katzmann, Christopher W.; O'Dwyer, Kathryn „The Founding of Tulane University“ (en). New Orleans Historical. Qaraldi: 2022-yil 26-iyun.
  6. ↑ „About Tulane Law School“. Law.tulane.edu. 2007-yil 6-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 30-noyabr.
  7. ↑ „Our Partners: Teaching the next generation of healthcare providers“. University Medical Center New Orleans. 2017-yil 20-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 19-fevral.
  8. ↑ „Carnegie Classifications Institution Lookup“. Center for Postsecondary Education. Qaraldi: 2021-yil 25-iyul.
  9. ↑ „Regina M. Benjamin (2009-2013)“. U.S. Department of Health & Human Services. 2017-yil 27-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 26-fevral.
  10. ↑ „Luther Leonidas Terry (1961-1965)“. U.S. Department of Health & Human Services. 2017-yil 27-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 26-fevral.
  11. ↑ „Statistics“. Marshallscholarship.org. 2017-yil 26-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 19-fevral.
  12. ↑ „Rhodes Scholarships“. rhodesscholar.org. 2017-yil 6-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 19-fevral.
  13. ↑ „The Harry S. Truman Scholarship Foundation“. truman.gov. Qaraldi: 2021-yil 28-noyabr.
  14. ↑ „Fulbright U.S. Student Program“. Institute of International Education. 2012-yil 16-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 26-fevral.
  15. ↑ „Biografía“ [Biography] (es). Campaign web site. 2014-yil 27-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 3-fevral.
  16. ↑ „Louis J. Ignarro - Curriculum Vitae“. nobelprize.org. 2017-yil 16-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 19-fevral.
  17. ↑ „Andrew V. Schally - Biographical“. nobelprize.org. 2017-yil 7-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 19-fevral.
  18. ↑ Webster, Richard A.. „Tulane University celebrates birthday No. 170“. New Orleans CityBusiness. 2015-yil 16-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 30-may.
  19. ↑ Varhola, Michael J.. Life in Civil War America (en). Penguin, 2011-01-31. ISBN 978-1-4403-1088-1. 
  20. ↑ „The Carnegie Foundation“. 2009-yil 14-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 21-iyun.
  21. ↑ „Gerald R. Ford: Address at a Tulane University convocation“. The American Presidency Project (1975). 2007-yil 27-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 15-mart.
  22. ↑ United Press International. Tulane University Admits 5 Negroes, First in Its History. The New York Times (1963-yil 26-yanvar).
  23. ↑ Mayo, Amory Dwight. William Preston Johnston's Work for a New South (en). U.S. Government Printing Office, 1900. 

Havolalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
 Vikiomborda Tulane universiteti
haqida turkum mavjud 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Tulane_universiteti&oldid=5276767" dan olindi